Το μεγάλο «στοίχημα» που καλείται να κερδίσει η χώρα μας σε ό,τι αφορά την περαιτέρω εξέλιξη της ευρυζωνικότητας και την ακόμη μεγαλύτερη διείσδυση του γρήγορου Ιnternet και των εφαρμογών του στα ελληνικά νοικοκυριά είναι αυτό των οπτικών ινών. Η νέα εξέλιξη, που ακούει στο όνομα Fiber-Τo-Τhe-Ηome (οπτική ίνα στο σπίτι), θα απασχολεί όλους τους εμπλεκομένους στο θέμα της ευρυζωνικότητας στη χώρα μας για το χρονικό διάστημα ως το 2013.

Η κυβέρνηση έθεσε ως στόχο τη δημιουργία δικτύου οπτικών ινών πριν από περίπου δέκα μήνες, στις αρχές του περασμένου Φεβρουαρίου. Μάλιστα εξέφρασε τον στόχο της να βάλει οπτική ίνα σε 2.000.000 νοικοκυριά, στα μεγάλα αστικά κέντρα, μέσα στην επόμενη πενταετία.

Εγχείρημα αρκετά δύσκολο, παρά την πρόθεση της πολιτείας να συνδράμει στην κατασκευή της υποδομής με ένα ποσό της τάξεως των 2,1 δισ. ευρώ και τη βούληση των παρόχων να προσφέρουν υπηρεσίες «υψηλού» επιπέδου αλλά και να συνεργαστούν μεταξύ τους ώστε να υπάρξει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Η κίνηση αυτή άνοιξε σιγά σιγά τον δρόμο και στη χώρα μας για την παροχή προηγμένων ευρυζωνικών υπηρεσιών μέσω της τεχνολογίας οπτικών ινών. Εχει ήδη ολοκληρωθεί η υποβολή των απόψεων των ενδιαφερομένων στη δημόσια διαβούλευση με θέμα την ανάπτυξη του σχεδίου για τη δημιουργία Δικτύου Οπτικών Ινών Νέας Γενιάς στη χώρα μας και το σχέδιο εντάχθηκε ήδη στο πλαίσιο της στρατηγικής για τις Ηλεκτρονικές Επικοινωνίες 2008-2013.

Μάλιστα το σχετικό έργο, προϋπολογισμού 2,1 δισ. ευρώ, που ανακοίνωσαν προσφάτως οι υπουργοί Οικονομίας και Οικονομικών κ. Γ. Αλογοσκούφης και Μεταφορών και Επικοινωνιών κ. Κ. Χατζηδάκης αφορά την ανάπτυξη υποδομών οπτικών ινών για δίκτυα νέας γενιάς που θα καλύψουν δύο εκατομμύρια νοικοκυριά στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη και σε 50 μεγάλες ελληνικές πόλεις μέσα στην ερχόμενη επταετία. Το έργο αυτό θα επιτρέπει μέσω της οπτικής ίνας που θα φθάνει στα σπίτια των συνδρομητών να επιτυγχάνουν πολύ υψηλές ταχύτητες πρόσβασης στο Διαδίκτυο, τουλάχιστον 100 Μbps, να έχουν ταυτόχρονα τηλεοπτικά κανάλια υψηλής ευκρίνειας και προηγμένες τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες, όπως π.χ. βιντεοτηλεφωνία.

Ακόμη, η υποδομή θα μπορεί να δεχθεί- και να κάνει προσβάσιμες στους χρήστες- εφαρμογές όπως υπηρεσίες τηλεκπαίδευσης, τηλεϊατρικής, αλλά και άλλες υπηρεσίες που απαιτούν γρήγορες ταχύτητες λόγω του μεγάλου όγκου μετάδοσης δεδομένων. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα δίκτυο ανοικτής πρόσβασης το οποίο θα αναπτυχθεί με βάση το μοντέλο του Παρόχου Υποδομής για την κατασκευή, συντήρηση και διάθεση της παθητικής υποδομής στους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους.

Σύμφωνα με τις δηλώσεις των υπουργών, ο ρόλος της πολιτείας θα είναι ενεργός σε τρία επίπεδα: στις προαναφερόμενες οικονομικές ενισχύσεις, στις νομοθετικές και ρυθμιστικές παρεμβάσεις και στον καθορισμό τεχνικών απαιτήσεων και προδιαγραφών.

Σε ό,τι αφορά το χρονοδιάγραμμα του έργου, ως το τέλος του 2008 θα είναι έτοιμος ένας φάκελος για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την οποία θα γίνουν οι διαπραγματεύσεις σε σχέση με τη συμβατότητα, το Κοινοτικό Δίκαιο και τις ενισχύσεις από το ΕΣΠΑ. Ακόμη θα γίνει η δημόσια διαβούλευση για τον φάκελο και θα ακολουθήσει η έγκριση του έργου των ΣΔΙΤ από Διυπουργική Επιτροπή. Μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2009 θα γίνουν οι απαραίτητες διαδικασίες για να προχωρήσει ο διαγωνισμός ανάθεσης συμβούλου ΣΔΙΤ, σε συνεργασία με το υπουργείο Οικονομίας και με τη Γραμματεία των ΣΔΙΤ. Στο δεύτερο εξάμηνο του 2009 θα προκηρυχθεί ο διεθνής διαγωνισμός για το έργο, ώστε αμέσως μετά το τέλος των διαδικασιών επιλογής να ξεκινήσει άμεσα η κατασκευή του δικτύου οπτικών ινών.

Η εμπειρία από το εξωτερικό
Στην Ολλανδία η ΚΡΝ, ο κύριος ολλανδικός πάροχος τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, από τα τέλη του περασμένου Ιουλίου παρουσίασε τις triple-play προσφορές του μέσω του δικτύου οπτικών ινών που φτάνουν ως τα σπίτια των καταναλωτών (Fiber-Τo-Τhe-Ηome). Οι προσφορές είναι διαθέσιμες σε πέντε μεγάλες πόλεις και αναμένεται σταδιακά η επέκτασή τους. Στις προσφορές περιλαμβάνονται τρία πακέτα: Το χάλκινο, με ονομαστική ταχύτητα πρόσβασης στα 30 Μbps Upload/3 Μbps download και πάνω από 50 τηλεοπτικά κανάλια με μηνιαίο πάγιο 65 ευρώ. Το ασημένιο, με ταχύτητα πρόσβασης στα 50/5 Μbps και πάνω από 70 τηλεοπτικά κανάλια με μηνιαίο πάγιο 80 ευρώ, και το χρυσό, με ρυθμό πρόσβασης στα 60/6 Μbps και πάνω από 100 τηλεοπτικά κανάλια με μηνιαίο πάγιο 110 ευρώ.

Να σημειωθεί ότι και τα τρία πακέτα περιλαμβάνουν VoΙΡ τηλεφωνία και απεριόριστες κλήσεις προς γεωγραφικούς αριθμούς Ολλανδίας. Για λόγους σύγκρισης αναφέρεται ότι η premium προσφορά της εταιρείας για triple-play μέσω συμβατικού DSL κοστίζει 75 ευρώ μηνιαίως και παρέχει ταχύτητες ως 20/1 Μbps και τα ίδια τηλεοπτικά κανάλια με το χρυσό πακέτο.

Στη Βρετανία η Βritish Τelecommunications (ΒΤ) περί τα μέσα Ιουλίου ανακοίνωσε το πλάνο επένδυσης, ύψους 1,5 δισ. στερλινών, για την εγκατάσταση δικτύου οπτικών ινών σε 10 εκατομμύρια σπίτια ως το 2012. Το δίκτυο αυτό θα προσφέρει υπηρεσίες με ταχύτητες ως 100 Μbps, ενώ προβλέπονται μελλοντικές ταχύτητες ως 1 Gbps. Το σχέδιο αυτό είναι μέρος της στρατηγικής της εταιρείας για ανάπτυξη ευρυζωνικών υπηρεσιών νέας γενιάς σε εθνικό επίπεδο. Η ΒΤ βρίσκεται στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων με τη ρυθμιστική αρχή της Βρετανίας Οfcom προκειμένου να συζητήσει τις απαραίτητες ενέργειες για την υλοποίηση του σχεδίου. Οι ενέργειες αυτές περιλαμβάνουν την άρση των υπαρχόντων εμποδίων για την ανάπτυξη δικτύου οπτικών ινών καθώς και τη διασφάλιση της βιωσιμότητας της επένδυσης. Από το συνολικό ποσό των 1,5 δισ. στερλινών, το 1 εκατ. αφορά την επέκταση/ αναβάθμιση των υπαρχόντων σχεδίων της ΒΤ για ανάπτυξη δικτύου οπτικών ινών. Η ΒΤ σχεδιάζει να παρέχει τόσο FFΤΡ (Fibre-Τo-Τhe-Ρremises) όσο και FΤΤC (Fibre-Τo-Τhe-Cabinet). Η τελική επιλογή, κάθε φορά, θα εξαρτάται από το ενδιαφέρον που θα επιδεικνύει η κυβέρνηση και η τοπική αυτοδιοίκηση. Η παροχή υπηρεσιών FΤΤΡ θα επικεντρωθεί αρχικά σε καινούργια πολεοδομικά συγκροτήματα όπως αυτό στο Εbbsfleet ή στο Ολυμπιακό Χωριό των Ολυμπιακών Αγώνων του 2012 στο Λονδίνο.

Από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η Verizon ξεκίνησε από τα τέλη Ιουλίου τη διάθεση υπηρεσιών FiΟS (Fiber Οptic Service- Υπηρεσίες πάνω από οπτική ίνα) στη Νέα Υόρκη. Η κάλυψη του δικτύου αφορά, προς το παρόν, μόνο 300.000

κατοίκους σε σύνολο 8.000.000, όμως το πλάνο της εταιρείας προβλέπει κάλυψη 3.000.000 κατοικιών και επιχειρήσεων ως το τέλος του χρόνου. Η Verizon, που θα βρει αντιμέτωπους στην αγορά της Νέας Υόρκης την Τime Warner Cable και την Cablevision, προσφέρει ένα βασικό triple play πακέτο στο οποίο περιλαμβάνονται ταχύτητες 20/10 Μbps (download/upload), απεριόριστες τοπικές κλήσεις και FiΟS ΤV έναντι 94,99 δολαρίων τον μήνα (65 ευρώ) για τον πρώτο χρόνο του συμβολαίου.

Μετά το πέρας του πρώτου χρόνου και της προσφοράς των 94,99 δολαρίων, δεν είναι ξεκάθαρο ποιες θα είναι οι χρεώσεις, αν και μάλλον θα είναι μικρότερες αφού η Verizon θα προσπαθήσει να ρίξει τις τιμές για να ανταγωνιστεί την Τime Warner Cable και την Cablevision που ήδη δραστηριοποιούνται σε διάφορες περιοχές της Νέας Υόρκης. Η Verizon όμως δεν προτίθεται να διαφοροποιηθεί μόνο στην τιμή. Η εταιρεία ανακοίνωσε πρόσφατα πως θα προσφέρει σε όλες τις περιοχές που καλύπτει 100 κανάλια ΗD (υψηλής ευκρίνειας). Επιπλέον σκοπεύει ως το τέλος του έτους να τα αυξήσει σε 150.

Η ευρωπαϊκή εμπειρία δείχνει ότι ένα βιώσιμο μοντέλο είναι αυτό του μοιρασμένου δικτύου υποδομής (share network), κάτι που έχει επιτύχει σε χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Ολλανδία, η Πορτογαλία και άλλες. Η συνεργασία των εταιρειών παροχής υπηρεσιών και η «συστέγασή» τους σε ένα κοινό, μοιρασμένο δίκτυο υποδομής καθιστά σαφώς «φθηνότερη» την επένδυση, με αποτέλεσμα και η πολιτική των λιανικών τιμών στις οποίες θα παρέχονται οι υπηρεσίες στον τελικό χρήστη να είναι πιο ευέλικτη.

Η ελληνική πραγματικότητα
Βέβαια για να γίνει πραγματικότητα ο στόχος και να συνδεθούν δύο εκατομμύρια ελληνικά σπίτια με οπτικές ίνες μέσα στην επόμενη πενταετία χρειάζεται- πέραν των χρημάτωνταχύτητα, σχεδιασμός και συντονισμός. Δεξιότητες που δεν επιβεβαιώνονται από την καθυστέρηση της υπογραφής της απαιτούμενης υπουργικής απόφασης για τους κανόνες και τα δικαιώματα διέλευσης των οπτικών ινών. Ετσι, είναι πολύ πιθανόν να δημιουργηθεί πρόβλημα από τις κατά τόπους δημοτικές αρχές στα συνεργεία των παρόχων, τα οποία θα πρέπει να σκάψουν για να περάσουν τις οπτικές ίνες. Τα προβλήματα αυτά θα έχουν ως συνέπεια περαιτέρω καθυστέρηση, που αν συνεχιστεί θα προμηνύει διατήρηση του καθεστώτος άναρχων διαδικασιών ανάπτυξης ευρυζωνικών δικτύων και πανσπερμίας αυθαιρέτων χρεώσεων τελών διέλευσης και χρήσης.

Στη χώρα μας τα βασικά δίκτυα οπτικών ινών, ως τον τοπικό βρόχο, έχουν επεκταθεί σημαντικά. Αυτό που ακόμη εκκρεμεί είναι η επέκταση της οπτικής ίνας ως τον τελικό χρήστη (Fiber-Τo-Τhe-Ηome). Σήμερα χώρες όπως η Γαλλία, η Βρετανία και η Γερμανία έχουν ήδη προσανατολίσει ξεκάθαρα τη στρατηγική τους προς αυτή την κατεύθυνση. Την ανάπτυξη, δηλαδή, στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό δικτύων που θα καλύπτουν με καλώδια οπτικών ινών ως και το τελευταίο χιλιόμετρο της σύνδεσης του τελικού χρήστη με τον τοπικό βρόχο. Ακόμη και χώρες που έχουν εκτεταμένα ευρυζωνικά δίκτυα, όπως τα δίκτυα καλωδιακής τηλεόρασης, πραγματοποιούν νέες επενδύσεις για την αντικατάστασή τους από οπτικές ίνες.

Σύμφωνα με τα σχετικά σενάρια που επεξεργάστηκαν η Εurostat και η εταιρεία Κearny- Ρlanning, στην περίπτωση που προχωρήσει κανονικά η στρατηγική στον τομέα ηλεκτρονικών επικοινωνιών για την περίοδο 2007-2013, η διείσδυση των συνδέσεων οπτικών στην Αθήνα το 2010 εκτιμάται ότι θα ανέλθει στο 17,9%. Το ίδιο σενάριο προβλέπει ότι ως το 2013 η διείσδυση να φθάσει το 30,8% στην Αθήνα και σταδιακά ως το 2030 θα καλύψει το 47,6% σπιτιών και επιχειρήσεων. Η ίδια εκτίμηση αναφέρει ότι η αναλογία οπτικών προς ευρυζωνικές το 2013 θα είναι 24,7%, ενώ το 2030 πάνω από τις μισές συνδέσεις θα είναι οπτικές, αφού η συγκεκριμένη αναλογία θα είναι 56,3%.