Ησυγκεκριμένη έρευνα αποτελεί ανανεωμένη παραλλαγή της έρευνας η οποία διεξήχθη από το Ινστιτούτο Γκάλλοπ και δημοσιεύθηκε από «Το Βήμα» την 1η Ιανουαρίου 1958. Πενήντα χρόνια πριν, οι συνθήκες και τα θέματα που απασχολούσαν την κοινή γνώμη διέφεραν θεμελιωδώς, κάτι το οποίο προκύπτει και από τη θεματολογία των ερωτήσεων. Ο Ψυχρός Πόλεμος, το ΝΑΤΟ, η διατήρηση της παγκόσμιας ειρήνης, η οικονομική ανάπτυξη και σταθερότητα, και τα κοινωνικά δικαιώματα βρίσκονταν στο επίκεντρο των συζητήσεων της εποχής. Ο Ψυχρός Πόλεμος ήταν ήδη σε εξέλιξη και ο φόβος τυχόν στρατιωτικής διένεξης μεταξύ της Δύσης και της Σοβιετικής Ενωσης αρκετά αισθητός και με αυξητικές τάσεις: το 34% των ερωτηθέντων πίστευε ότι οι εντάσεις θα παραμείνουν τουλάχιστον στα ίδια (υψηλά εκείνη την εποχή) επίπεδα, ενώ το 28% προέβλεπε αύξηση των εντάσεων και του φοβικού αισθήματος. Η γενικά επιτυχημένη εφαρμογή καπιταλιστικών οικονομικών μοντέλων, κατά την πρώιμη μεταπολεμική εποχή, επέφερε οικονομική ανάπτυξη στον δυτικό κόσμο και προσέδωσε αισιοδοξία για τη μελλοντική κατάσταση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών: μόνο το 28% δήλωνε ότι η κατάσταση του βιοτικού του επιπέδου θα χειροτερέψει το 1958, ενώ το 31% πίστευε ότι θα βελτιωθεί (το «οικονομικό θαύμα» της Δυτικής Γερμανίας ήρθε αργότερα να αποτελέσει αντίκτυπο των συνθηκών αυτών). Επιπλέον, επέφερε σχετική- συγκριτικά με την παρούσα κατάστασηαίσθηση σταθερότητας στις τιμές των προϊόντων: το 65% των πολιτών προέβλεπε περαιτέρω αύξηση των τιμών των αγαθών, ενώ σε αντίστοιχη ερώτηση σήμερα το ποσοστό αυτό ανάμεσα στις πόλεις της Δύσης κυμαίνεται γύρω στο 90%.

Η χρονιά που φθάνει πλέον στο τέλος της αφήνει πίσω σημάδια αυξημένων εντάσεων, οικονομικών κρίσεων, φυσικών καταστροφών και πολιτικών ανακατατάξεων. Στον ανεπτυγμένο δυτικό κόσμο τού σήμερα, ο κύκλος της συνεχούς οικονομικής ευμάρειας και ανάπτυξης δείχνει να βρίσκεται σε κάμψη. Η αβεβαιότητα για το μέλλον της ανθρωπότητας επηρεάζεται από διαφορετικής φύσεως παράγοντες. Η παγκοσμιοποίηση, το περιβάλλον, η τιμή του πετρελαίου και η αναζήτηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η παγκόσμια φτώχεια, ο θρησκευτικός φανατισμός, η διεθνής τρομοκρατία και οι σχέσεις Δύσης- Ισλάμ αποτελούν τα καυτά θέματα της επικαιρότητας.

Ανάλογα με τις επικρατούσες κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες, κάθε πόλη εστιάζει το ενδιαφέρον της σε διαφορετικού είδους προβληματισμούς. Ενδεικτικά, οι Αθηναίοι (71%) θεωρούν την καταστροφή του περιβάλλοντος το πλέον σημαντικό πρόβλημα της εποχής, εμφανώς επηρεαζόμενοι από τις καταστρεπτικές συνέπειες των πυρκαϊών που έπληξαν τη χώρα κατά τη θερινή περίοδο. Το τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου προκαλεί ανησυχία στη σχετική πλειονότητα των κατοίκων της Νέας Υόρκης (33,3%), όταν τους ζητείται να σχολιάσουν το φαινόμενο της εξάπλωσης του θρησκευτικού φανατισμού. Αντίστοιχα, η τρομοκρατία η οποία πλήττει αρκετά συχνά την Τουρκία, καθιστά την πιθανότητα εξάπλωσης του φαινομένου ως σημαντικότερο παράγοντα ανασφάλειας ανάμεσα στους πολίτες της Κωνσταντινούπολης (46,6%). Στο Παρίσι και στο Βερολίνο η παγκοσμιοποίηση αντιμετωπίζεται θετικά σε ποσοστό 63,6% και 55,4%, αντιστοίχως. Αντιθέτως, λίγοι μόνον Ελληνες βλέπουν τις θετικές όψεις της με αποτέλεσμα να εκλαμβάνεται αρνητικά από το 57,2% όσων απαντούν.

Υπερεθνική συναίνεση
Μέσα από τα ευρήματα της έρευνας της Κάπα Research έρχεται στην επιφάνεια ένα είδος υπερεθνικής συναίνεσης σε θέματα που αφορούν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου το καλοκαίρι του 2008 και τη διακύμανση των τιμών. Περίπου το 85% των ερωτηθέντων δηλώνει βέβαιο ότι οι τιμές των αγαθών θα είναι υψηλότερες το 2008. Η συντριπτική πλειονότητα υποστηρίζει ότι και μόνο το γεγονός της διεξαγωγής των Αγώνων στην πρωτεύουσα της Κίνας θα συμβάλει στην ανάδειξη της χώρας ως νέας παγκόσμιας δύναμης. Επιπροσθέτως, συναίνεση παρατηρείται και στο θέμα της αναβίωσης της διεθνούς εκεχειρίας για όσο διάστημα διαρκούν οι Ολυμπιακοί Αγώνες, αρχής γενομένης από το 2008. Εξαίρεση στην τελευταία γενίκευση αποτελούν οι κάτοικοι της Νέας Υόρκης. Γι΄ αυτούς η χώρα τους βρίσκεται ήδη σε πόλεμο (κάτι που πολύ πιθανόν να ισχύει και το προσεχές καλοκαίρι), αντιμέτωπη όχι με κάποιο αντίστοιχο εθνικό πολεμικό σώμα, αλλά με ένα ανυπότακτο στασιαστικό σύνολο (Αλ Κάιντα) το οποίο δύσκολα θα υπακούσει σε διεθνείς κανόνες πολεμικής συμπεριφοράς.

Απαισιοδοξία και δυσανεξία
Τέλος, αξιοσημείωτη είναι η περίπτωση της κοινής γνώμης των αθηναίων πολιτών. Από τους συγκριτικούς πίνακες των αποτελεσμάτων προκύπτει ένα έντονο αίσθημα δυσαρέσκειας για το παρόν και απαισιοδοξίας για το μέλλον. Συγκεκριμένα, η σημερινή στρατηγική της Δύσης για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας είναι λάθος για το 81,3%, η πορεία της διεθνούς οικονομίας οδεύει προς βαθιά κρίση σύμφωνα με το 86,3% και η παγκοσμιοποίηση, όπως προαναφέρθηκε, αποτελεί αρνητική εξέλιξη του κόσμου. Το 2008 φαίνεται αβέβαιο: μόλις το 9,9% του δείγματος θεωρεί ότι θα είναι πιο ειρηνικό από το 2007, ενώ το 72,5% υιοθετεί την άποψη ότι η ένταση μεταξύ Δύσης και Ισλάμ θα αυξηθεί. Επίσης, μόνο το 12,7% πιστεύει στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου του μέσα στη νέα χρονιά, ενώ ταυτόχρονα μόνον 5 στους 10 Αθηναίους δηλώνουν ότι το 2008 θα τους κάνει πιο ευτυχισμένους απ΄ ό,τι το 2007 (πιο απαισιόδοξοι εμφανίζονται μόνον οι Μαδριλένοι).

Μια περίεργη σύμπτωση
Εάν συγκρίνουμε τις δύο έρευνες του 1958 και του 2008, οι απόψεις των πολιτών του Παρισιού (1958) και των πολιτών της Αθήνας (2008) για την παγκόσμια ένταση, τη φθίνουσα πορεία της αγοραστικής δύναμης του πολίτη και του βιοτικού του επιπέδου σχεδόν ταυτίζονται. Η Γαλλία του 1958 είναι από τους μεγάλους ηττημένους της μεταπολεμικής περιόδου: ζει στο περιθώριο των παγκόσμιων εξελίξεων, αφού ο Β Δ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει αναδείξει νέες δυνάμεις (ΗΠΑ, Ρωσία, Μεγάλη Βρετανία), ενώ στο Παρίσι έχει συσσωρευτεί μεγάλο πλήθος πολιτών από την περιφέρεια. Η φτώχεια και το οικιστικό πρόβλημα δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα αμφισβήτησης της ηγετικής ικανότητας της πολιτικής ελίτ, που σε συνδυασμό και με άλλους παράγοντες, θα οδηγήσει 10 χρόνια μετά στην εξέγερση του Μάη του 1968.

Μήπως είναι καιρός για τη δική μας πολιτική ελίτ να ενσκήψει σοβαρά στα προβλήματα των πολιτών; Το αίσθημα της γενικευμένης αβεβαιότητας για το μέλλον, έχει αποδειχθεί ιστορικά ότι δυναμιτίζει την κοινωνική και πολιτική ειρήνη.

Ο κ. Α. Κ. Ρουτζούνης είναι διευθυντής του Τμήματος Πολιτικών Ερευνών της Κάπα Research.