Τα άρματα μάχης και οι αγωγοί φυσικού αερίου δεν είναι τα μόνα στοιχεία που συνθέτουν το πλέγμα των ελληνορωσικών σχέσεων. Στην Ελλάδα κατοικούν περισσότεροι από 300.000 ρωσόφωνοι Πόντιοι, ενώ οι Ρώσοι υπολογίζονται περίπου στις 50.000. Σε ορισμένες περιοχές μάλιστα, όπως το Μενίδι, ο πληθυσμός των ρωσόφωνων αγγίζει το 38%. Πολλοί από αυτούς έχουν μικρομεσαίες επιχειρήσεις με υποκαταστήματα τόσο στην Αθήνα όσο και στη Μόσχα. Ο ίδιος ο δήμαρχος Αχαρνών είναι ρωσόφωνος, γεννημένος στην Τασκένδη του σημερινού Ουζμπεκιστάν, δηλώνει φιλορώσος και ταγμένος στη σύσφιγξη των ελληνορωσικών σχέσεων. Αλλοι δήμαρχοι, όπως εκείνος της Ζαχάρως, είχε διαφορετική αντίληψη περί «σύσφιγξης» των σχέσεων, μια και φιλοδοξούσε να φέρει ρωσίδες νύφες για τους άγαμους κατοίκους του χωριού του. Οι Ρώσοι είναι εδώ και με άλλους, σκοτεινούς και καθόλου ελκυστικούς τρόπους. Η δράση της ρωσικής μαφίας στην Ελλάδα είναι εκτεταμένη, με αποτέλεσμα σημαντικά κομμάτια της εγκληματικής δραστηριότητας να έχουν περάσει στα χέρια της. Πρόκειται για την ίδια μαφία η οποία διακινεί ετησίως περίπου 18.000 γυναίκες-θύματα του trafficking, οι οποίες στην πλειονότητά τους είναι Ρωσίδες. Το χρήμα που ξεπλένουν στην Ελλάδα οι ρώσοι μαφιόζοι ξεπερνά το 1 δισ. ευρώ ετησίως.


Αύριο ο πρωθυπουργός κ. Κ. Καραμανλής θα συναντηθεί σε θερμό κλίμα με τον ρώσο πρόεδρο κ. Βλαντίμιρ Πούτιν και είναι σχεδόν βέβαιο ότι οι… μαφιόζοι δεν θα απασχολήσουν τη συζήτησή τους. Αντίθετα, τα οικονομικά θα βρίσκονται σε υψηλή θέση στην ατζέντα. Τον περασμένο Ιούνιο μάλιστα ιδρύθηκε Ελληνορωσικό Επιχειρηματικό Συμβούλιο, σε μια πανηγυρική τελετή στη Μόσχα, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Κ. Παπούλια. Τότε, προτού περάσει από τη Μόσχα, ο κ. Παπούλιας επισκέφθηκε την Αγία Πετρούπολη, όπου συναντήθηκε – μεταξύ άλλων – με την κυβερνήτη της πόλης κυρία Βαλεντίνα Ματβιένκο, η οποία έπειτα από τα δύο χρόνια που πέρασε στη θέση του πρεσβευτή της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην Αθήνα (1997-1998) έχει εξελιχθεί σε «φανατική Ελληνίδα». «Αν έχω ζήσει και άλλη ζωή πριν από αυτή, θα την έχω ζήσει στην Ελλάδα» είχε πει τότε περιχαρής η κυρία Ματβιένκο, υποδεχόμενη τον κ. Παπούλια.


Η περίπτωση της κυρίας Ματβιένκο – η οποία έχει επανειλημμένως εκδηλώσει την επιθυμία της να ζήσει μόνιμα στην Κρήτη – είναι χαρακτηριστική, αλλά πρόκειται για μια διπλωμάτη και όχι για αντιπροσωπευτικό παράδειγμα Ρώσου που ζει και δραστηριοποιείται στην Ελλάδα. Αν και οι Ρώσοι που κατοικούν στην Ελλάδα υπολογίζονται στις 50.000, μόλις οι 18.000 από αυτούς είναι εγγεγραμμένοι στα μητρώα της πρεσβείας και του προξενείου της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Οι περισσότεροι κατοικούν στο Μενίδι, στην Καλλιθέα και στον Ασπρόπυργο και η Ρωσία έχει δείξει επανειλημμένως το ενδιαφέρον της να διατηρήσει κάποιου είδους επαφή μαζί τους, μέσω προγραμμάτων για τους αποδήμους. Δεν είναι τυχαίο ότι σε αυτές τις περιοχές δρα ανενόχλητη η ρωσική μαφία, ένα από τα κύρια εξαγώγιμα… προϊόντα της πρώην ΕΣΣΔ, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε όλον τον κόσμο. Οι Ρώσοι αποτελούν τους πλέον επικίνδυνους εκτελεστές της μαφίας και ελέγχουν επίσης σημαντικό τμήμα της προστασίας νυχτερινών κέντρων – και όχι μόνο. Πριν από περίπου έναν μήνα εκτελέστηκε στον Ασπρόπυργο ο 42χρονος Γκεόργκι Τσακλόβ, μέλος της οργάνωσης Στανισκάγια, μιας μόνο από τις πολλές που δρουν στην Ελλάδα. Στη Στανισκάγια αποδίδονται από την Αστυνομία τρία ακόμη συμβόλαια θανάτου, αξίας 20.000 ευρώ έκαστον, τα οποία έχουν εκτελεστεί την τελευταία τετραετία.


Ωστόσο η πιο αόρατη και σκοτεινή παρουσία ρώσων υπηκόων στην Ελλάδα είναι αυτή των γυναικών-θυμάτων του trafficking. Σύμφωνα με τα στοιχεία Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, ανά πάσα στιγμή στην Ελλάδα υπάρχουν 18.000 γυναίκες-θύματα του trafficking, η πλειονότητα των οποίων είναι ρωσικής καταγωγής. Τις γυναίκες αυτές εκμεταλλεύονται από κοινού Ελληνες και Ρώσοι οι οποίοι μέσω κυκλωμάτων που υπόσχονται εργασία στην Ελλάδα τροφοδοτούν το εμπόριο λευκής σαρκός. Οι περισσότερες από αυτές τις γυναίκες, αν δεν συλληφθούν για να απελαθούν, ύστερα από λίγους μήνες, προωθούνται από τα κυκλώματα που τις εκμεταλλεύονται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες με πρώτο σταθμό την Ιταλία. Πρόκειται βέβαια για ένα κύκλωμα το οποίο λειτουργεί υπό τη σιωπηλή ανοχή – αν όχι ενθάρρυνση – της ελληνικής κοινωνίας, για μεγάλο τμήμα της οποίας οι Ρωσίδες αποτελούν καταναλωτικό προϊόν.


Οι Ρωσίδες, κυρίως στην ελληνική επαρχία, είναι και εξαιρετικές νύφες, κυρίως για μεσόκοπους άγαμους αγρότες. Χαρακτηριστικό και φαιδρό παράδειγμα είναι αυτό του κ. Π. Χρονόπουλου, του δημάρχου ο οποίος ήθελε να φέρει από τη Ρωσία νύφες για τους κατοίκους της Ζαχάρως, απόπειρα που έφθασε στο σημείο να γίνει ακόμη και κινηματογραφική ταινία («Sugartown»).


Το αδελφάκι της Αγίας Πετρούπολης


Στις περιοχές όπου κατοικούν οι Ρώσοι και οι ρωσόφωνοι έχει αρχίσει να διαμορφώνεται μια ξεχωριστή πολιτισμική πραγματικότητα. Ο τόπος γέννησης και η γνώση της ρωσικής γλώσσας έπαιξαν ρόλο για την εκλογή του πρώην βουλευτή του ΠαΣοΚ κ. Π. Φωτιάδη στον Δήμο Αχαρνών. Ο δήμαρχος είναι υπερήφανος για την καταγωγή του και διατηρεί εξαιρετικές σχέσεις με τους Ρώσους, συμπεριλαμβανομένης της κυρίας Ματβιένκο, στην οποία αναφέρεται με πολύ θερμά λόγια. Για τον κ. Φωτιάδη η Ρωσία αλλά και οι υπόλοιπες πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες αποτελούν αναδυόμενες αγορές. «Στην Αμερική να πουλήσουμε τι;» λέει ο κ. Φωτιάδης και φέρνει ως επιτυχημένο παράδειγμα την Ιταλία, η οποία μόνο στο Ουζμπεκιστάν εξάγει προϊόντα αξίας 8 δισ. δολαρίων. «Πρέπει να δούμε τα πράγματα οικονομικά και να διευκολύνουμε ορισμένες διαδικασίες όπως η βίζα, η οποία χρειάζεται έναν μήνα για να εκδοθεί. Εγώ, από τη θέση που είμαι, θα κάνω τα αδύνατα δυνατά ώστε να υπάρξει περαιτέρω προσέγγιση» λέει επίσης. Αυτή η προσέγγιση μπορεί να επιτευχθεί, σύμφωνα με τον κ. Φωτιάδη, μόνο με ανθρώπους που γνωρίζουν τη γλώσσα και τα πρόσωπα και πράγματα της χώρας αυτής. «Εδώ», επισημαίνει ο κ. Φωτιάδης, «έχουμε τους κατάλληλους ανθρώπους οι οποίοι διατηρούν επιχειρήσεις στην Ελλάδα και στη Μόσχα». Στο Μενίδι – που αποτελεί δήμο αδελφοποιημένο με την Αγία Πετρούπολη – ακόμη και προτού εκλεγεί ο ομογενής κ. Φωτιάδης στη θέση του δημάρχου το ρωσικό στοιχείο έπαιζε κυρίαρχο ρόλο. Επί δημαρχίας του κ. Σπ. Στριφτού τον Μάιο του 2004 αντιπροσωπεία από το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών και την πρεσβεία της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην Αθήνα επισκέφθηκε το Μενίδι. Τότε τονίστηκε η ανάγκη να προσληφθούν στα δημόσια σχολεία καθηγητές της ρωσικής γλώσσας, την οποία ομιλούν άλλωστε οι περισσότεροι μαθητές στα σπίτια τους. «Θέλουμε να γίνουμε η γέφυρα Ελλάδας – Ρωσίας» δήλωνε ο τότε δήμαρχος Αχαρνών.