«Νέα κατάσταση, νέα καθήκοντα» έλεγαν τα παλιά στελέχη του ΚΚΕ όποτε άλλαζε σημαντικά η πολιτική συγκυρία είτε μέσα στο ίδιο τους το κόμμα είτε στη Σοβιετική Ενωση. Σήμερα τα νέα καθήκοντα γίνονται πραγματικότητα, αφού η ηγεσία του ΚΚΕ, προσαρμοζόμενη στις οικονομικές συνθήκες του παρόντος, προσπαθεί να αναδείξει μέσα από τους κόλπους της μια επιχείρηση η οποία να λειτουργεί με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, απαλλαγμένη από χρέη του παρελθόντος και η οποία σιγά σιγά να εξελιχθεί σε μητρική εταιρεία (holding) και για άλλες δραστηριότητες.
Πρόκειται για τη γνωστή Τυποεκδοτική, την εταιρεία που ιδρύθηκε πριν από 27 χρόνια στον Περισσό, στο Σπίτι του Λαού, όπως απεκαλείτο η έδρα του Κομμουνιστικού Κόμματος. Η εταιρεία είχε ιδρυθεί τότε με μοναδικό σκοπό να εκδίδει τον «Ριζοσπάστη», την επίσημη εφημερίδα του ΚΚΕ, και τα υπόλοιπα έντυπα του κόμματος. Σήμερα έχει εξελιχθεί σε μία από τις μεγάλες εκτυπωτικές επιχειρήσεις της χώρας, έχει απαλλαγεί από ζημιογόνες δραστηριότητες και δεν αποκλείεται στο άμεσο μέλλον να ασχοληθεί με παράπλευρες δραστηριότητες όπως η αξιοποίηση των ακινήτων του ΚΚΕ ή και το ηλεκτρονικό εμπόριο.
Η εκτυπωτική μονάδα της Τυποεκδοτικής στεγάζεται σε σύγχρονες εγκαταστάσεις στο Κρυονέρι Αττικής σε μια έκταση 18 στρεμμάτων, ενώ η συνολική επένδυση για τις μονάδες ξεπέρασε τα 6 εκατ. ευρώ και μάλιστα έλαβε γενναία ενίσχυση από τον αναπτυξιακό νόμο πέρυσι. Σύμφωνα με πληροφορίες, επίκειται και νέος εκσυγχρονισμός των εγκαταστάσεων, συνολικού κόστους 1 εκατ. ευρώ.
Η ριζική αλλαγή προσανατολισμού για την Τυποεκδοτική ξεκίνησε πριν από περίπου έξι χρόνια, το φθινόπωρο του 2001. Τότε σε μια «διακριτική» σύσκεψη στα γραφεία του ΚΚΕ ετέθη το θέμα της ενίσχυσης της οικονομικής επάρκειας του κόμματος, που δεν ήταν και στα καλύτερά της μετά την πτώση της Σοβιετικής Ενωσης.
* Η σύσκεψη με μάνατζερ
Στη σύσκεψη, εκτός από κορυφαία στελέχη του ΚΚΕ, συμμετείχαν και δύο επιχειρηματίες-μάνατζερ οι οποίοι είχαν δικές τους επιτυχημένες επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα αλλά παράλληλα διατηρούσαν και ισχυρούς δεσμούς με το ΚΚΕ επί σειρά ετών. Ο ένας από τους δύο επιχειρηματίες έκανε τότε προς την ηγεσία του ΚΚΕ μια βασική εισήγηση που έμελλε να αλλάξει την τύχη της Τυποεκδοτικής.
Τους είπε χαρακτηριστικά: «Πρέπει να δημιουργήσετε μια μεγάλη εταιρεία-τροφοδότη η οποία μπορεί να έχει πολλές αλλά σίγουρα κερδοφόρες δραστηριότητες. Αυτή η εταιρεία θα πρέπει να είναι απαλλαγμένη από οποιεσδήποτε υποχρεώσεις, να λειτουργήσει με αυστηρά κριτήρια της αγοράς και να γίνει ο οικονομικός αιμοδότης του κόμματος. Εν ανάγκη αυτή η εταιρεία μπορεί να εισαχθεί ακόμη και στο Χρηματιστήριο Αθηνών».
Η ηγεσία του ΚΚΕ αποδέχθηκε τότε την εισήγηση πλην του σημείου της εισαγωγής στο Χρηματιστήριο. Κάτι τέτοιο θεωρήθηκε από την κυρία Αλέκα Παπαρήγα και τους στενούς συνεργάτες της απαράδεκτο για μια επιχείρηση του ΚΚΕ. Αλλωστε το ΚΚΕ δεν είχε την πρόθεση να… μοιράσει μερίσματα αλλά να δημιουργήσει μία ακόμη πηγή χρηματοδότησης του κόμματος, εκτός από την κρατική ενίσχυση και τις εισφορές.
Κατά τα άλλα, όμως, ξεκίνησε η εφαρμογή του σχεδίου για τη δημιουργία μιας επιχείρησης του ΚΚΕ με όχημα την Τυποεκδοτική.
* Αλλαγή πορείας
Ο Λένιν είχε πει κάποτε ότι «οι καπιταλιστές θα μας πουλήσουν το σχοινί με το οποίο θα τους κρεμάσουμε», αλλά αφού κάτι τέτοιο στη διάρκεια του 20ού αιώνα αποδείχθηκε φενάκη, οι ιδεολογικοί επίγονοι του Βλαδίμηρου αποφάσισαν να προσεγγίσουν τον καπιταλισμό με πιο ήπιο τρόπο. Το 2002 λοιπόν υλοποιείται η επιχειρηματική στροφή της Τυποεκδοτικής: η εφημερίδα «Ριζοσπάστης», η οποία ήταν ζημιογόνος στην έκδοσή της και επιβάρυνε με τις ζημιές της την εταιρεία, αποχωρίζεται από την Τυποεκδοτική και μπαίνει κάτω από την ομπρέλα της εταιρείας Σύγχρονη Εποχή, που διατηρεί και το ομώνυμο βιβλιοπωλείο στην οδό Ακαδημίας. Ετσι η Τυποεκδοτική γίνεται μια ακραιφνώς εκτυπωτική επιχείρηση, απαλλάσσεται από λειτουργικά βάρη μισθοδοσίας και από έξοδα που συνόδευαν την έκδοση της κομματικής εφημερίδα και εξυγιαίνεται ουσιαστικά αφού κρατάει μόνο τις κερδοφόρες δραστηριότητες. Παράλληλα διαφοροποιείται σημαντικά και η διοίκηση της εταιρείας αφού οι κκ. Ν. Μπατιστάτος, Ι. Μενεμένογλου και Μ. Καλούδης, οι οποίοι βρίσκονται στο τιμόνι της, αποφασίζουν να τη λειτουργήσουν με καθαρά ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια.
Το 2003 είναι η πρώτη χρονιά που τα οικονομικά της εταιρείας πηγαίνουν καλά, ο 12μηνος ισολογισμός είναι ισοσκελισμένος και εμφανίζονται σημάδια κερδοφορίας. Το 2004 όμως η εταιρεία επιβαρύνεται με τις αποπληρωμές δανείων ύψους 1,5 εκατ. ευρώ που είχε συνάψει για τον εκσυγχρονισμό της, με αποτέλεσμα να εμφανίσει ζημιές περίπου 2,8 εκατ. ευρώ.
Τότε ακριβώς η εταιρεία κάνει αίτηση υπαγωγής στον αναπτυξιακό νόμο που έχει ψηφίσει η Νέα Δημοκρατία και μάλιστα το 2006 λαμβάνει την πολυπόθητη ενίσχυση, περίπου 1 εκατ. ευρώ, με την αιτιολογία ότι έτσι θα αναβαθμίσει την ποιότητα των προϊόντων της. Τραπεζικοί κύκλοι υποστήριξαν εκείνη την εποχή ότι η υπαγωγή της Τυποεκδοτικής στον αναπτυξιακό νόμο έγινε με εξαιρετική ευκολία από τα υπουργεία Οικονομίας και Ανάπτυξης, ενώ συγκεκριμένος υπάλληλος του υπουργείου Οικονομίας που επιθυμεί να διατηρήσει την ανωνυμία του είχε μιλήσει για «ασαφές επιχειρηματικό σχέδιο που εγκρίθηκε άρον άρον». Οπως και να έχει, πάντως, η Τυποεκδοτική είναι μια ισχυρή εταιρεία με κύκλο εργασιών πάνω από 40 εκατ. ευρώ το 2005 και φυσικά η ενίσχυσή της από τον αναπτυξιακό νόμο δεν αποτελεί έκπληξη.
* Οικονομικές ενισχύσεις
Αλλωστε δεν είναι η πρώτη φορά που το Κομμουνιστικό Κόμμα έχει ενισχυθεί από συναλλαγές με το ελληνικό Δημόσιο: το 1992, επί κυβερνήσεως Μητσοτάκη, το υπουργείο Πολιτισμού είχε αγοράσει από το Κομμουνιστικό Κόμμα το ιστορικό κτίριο της οδού Μπουμπουλίνας (άντρο άγριου βασανισμού των αντιστασιακών επί δικτατορίας, με την περιβόητη «ταράτσα») που είχε αγοραστεί από το Κομμουνιστικό Κόμμα περισσότερο για συμβολικούς λόγους μετά τη μεταπολίτευση.
Επίσης μετά τη μεγάλη πλημμύρα στον Περισσό το 1994, που προκάλεσε μεγάλες καταστροφές τόσο στο αρχείο του ΚΚΕ όσο και στις παλιές εγκαταστάσεις της Τυποεκδοτικής, ο ΟΤΕ είχε αναθέσει στην εταιρεία μετά από διαγωνισμό την έκδοση του Χρυσού Οδηγού, μειώνοντας έτσι τις ζημιές που είχε υποστεί από την καταστροφή.
Η πορεία της Τυποεκδοτικής θυμίζει συνολικά την οικονομική πορεία του ίδιου του Κομμουνιστικού Κόμματος. Από τη φιλαρέσκεια της οικονομικής αυτάρκειας στη μεταπολίτευση και στη δεκαετία του ’80 λόγω της στήριξης από τη Σοβιετική Ενωση («στο πλαίσιο της διεθνιστικής αλληλεγγύης», όπως τονίζουν τα στελέχη του ΚΚΕ) πέρασε στα μεγάλα οικονομικά προβλήματα της δεκαετίας του ’90 μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης και σήμερα, στον 21ο αιώνα, προσανατολίστηκε στο δίπολο «είμαστε μαρξιστές – λενινιστές στην ιδεολογία αλλά ζούμε σε καπιταλιστικό καθεστώς και πρέπει να επιβιώσουμε».
Στο πλαίσιο αυτό φαίνεται ότι η Τυποεκδοτική θα ασχοληθεί και με τον «πανοραμικό» έλεγχο και άλλων δραστηριοτήτων (ακίνητα, ηλεκτρονικοί υπολογιστές, εισαγωγικό εμπόριο) για να αποφύγει προβλήματα και λάθη του παρελθόντος.
ΤΑ ΠΑΘΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Οι επιχειρήσεις, τα λάθη και τα ανοίγματα
Οπως είναι γνωστό, στα μέσα της δεκαετίας του ’90 το Κομμουνιστικό Κόμμα προσπάθησε να κάνει απογραφή στις διάσπαρτες επιχειρηματικές δραστηριότητες μικρομεσαίου χαρακτήρα που είχε στη χώρα με εμπορικές επιχειρήσεις, με δουλειές στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και με ενασχόληση στην τροφοδοσία βιβλίων, χαρτικής και γραφικής ύλης. Οι επιχειρήσεις αυτές φυσικά δραστηριοποιούνταν στο όνομα μελών του κόμματος, κάποιοι από τους οποίους μετά την οριστική ρήξη ΚΚΕ – Συνασπισμού πέρασαν στο απέναντι στρατόπεδο. Υπήρξαν τότε περιπτώσεις, που μάλιστα εμφανίστηκαν με επώνυμες καταγγελίες, όπου εγκαταλείφθηκαν στην τύχη τους μικρομέτοχοι σε χρεωμένες επιχειρήσεις και οι οποίοι προσπαθούσαν χωρίς καμία κομματική βοήθεια πλέον να ρυθμίσουν τις ζημιές από τις δραστηριότητές τους.
Ενα άλλο πρόβλημα που είχε προκύψει ήταν αυτό με την ακίνητη περιουσία που πολλά μέλη ή παλαιοί φίλοι του ΚΚΕ κληροδοτούσαν στο κόμμα μετά τον θάνατό τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο αείμνηστος ηγέτης του ΚΚΕ Χαρίλαος Φλωράκης, ο οποίος «έγραψε» το σπίτι όπου έμενε στο Χαλάνδρι στο ΚΚΕ. Περιπτώσεις ανάλογες υπήρξαν αρκετές και φυσικά η ακίνητη περιουσία περνούσε σε επώνυμα στελέχη του ΚΚΕ. Οταν λοιπόν κάποιο στέλεχος απεβίωσε στα τέλη της δεκαετίας του ’90 είχε στην κατοχή του τέσσερα διαμερίσματα και καταστήματα σε λαϊκές συνοικίες της Αθήνας. Οι κληρονόμοι του, όμως, αντί να τα μεταβιβάσουν σε κάποιο άλλο στέλεχος του ΚΚΕ, επιχείρησαν να τα οικειοποιηθούν ενώ δεν τους ανήκαν, με αποτέλεσμα η γραμματέας του ΚΚΕ κυρία Αλέκα Παπαρήγα να τρέχει και να μη φτάνει για να βρει λύση.
Τα προβλήματα αυτά ρυθμίζονται σήμερα αφού οι τυπικοί ιδιοκτήτες επιχειρήσεων δεσμεύονται πλέον έναντι του κόμματος με ιδιωτικά συμφωνητικά κατατεθειμένα σε συμβολαιογράφο ώστε και οι ίδιοι να προστατεύονται σε περίπτωση ζημιών αλλά και το ΚΚΕ να μη χάνει την περιουσία του.
Οπως είναι γνωστό, στο ΚΚΕ δεν θρησκεύονται αλλά σίγουρα στην Τυποεκδοτική ισχύει το χριστιανικό ρητό: «Η Εκκλησία να είναι ανοικτή και όποιος θέλει ας έρχεται να ανάψει το κεράκι του». Το ρητό επιβεβαιώνεται αφού πελάτες της Τυποεκδοτικής είναι εφημερίδες που ανήκουν στον αντίθετο ιδεολογικό χώρο όπως ο «Ελεύθερος Τύπος», η «Χώρα» και ο «Ελεύθερος», καθώς και οικονομικές και αθλητικές εφημερίδες και περιοδικά.
Μάλιστα στις εκλογές του Σεπτεμβρίου η εταιρεία έκανε χρυσές δουλειές αφού πολλοί υποψήφιοι άλλων κομμάτων έσπευσαν να τυπώσουν τα φυλλάδιά τους με καλές τιμές στην εταιρεία. «Μην ανησυχείτε, πάντως, στην Τυποεκδοτική δεν ήρθε κανείς από τον… ΣΥΡΙΖΑ για να τυπώσει τα φυλλάδια του κόμματος αυτού» μας είπε με πονηρό χαμόγελο στέλεχος της Τυποεκδοτικής, περιορίζοντας έτσι λίγο τη… χωρητικότητα της «Εκκλησίας».
