Το ιδιοκτησιακό, η οικιστική εκμετάλλευση και η εμπορευματοποίηση της γης συνθέτουν την τραγική ιστορία του Υμηττού, η οποία αναδεικνύεται εδώ και χρόνια μέσα από τα αποκαΐδια κάθε φορά που το βουνό καίγεται. Είναι μία υπόθεση διεκδικήσεων από κληρονόμους μεγαλοτσιφλικάδων, από διαπλοκές μεταξύ ιδιωτών καταπατητών και επίορκων δημόσιων λειτουργών, αλλά και από εκκλησιαστικές ιδιοκτησιακές απαιτήσεις μέσα στο δάσος. Είναι χαρακτηριστικό ότι στον Υμηττό, από τη Γλυφάδα ως τον Καρέα και τον Χολαργό, ιδιώτες διεκδικούν πάνω από 17.000 στρέμματα, ενώ η Εκκλησία της Ελλάδος εμφανίζεται να έχει στην κυριότητά της 14.000 στρέμματα στην περιοχή! Εδώ και χρόνια και πολύ περισσότερο σήμερα η πολιτεία προωθεί την απεμπόληση του τεκμηρίου κυριότητας του Δημοσίου σε εκτάσεις του με κριτήριο το οικονομικό όφελος από την εισροή χρήματος ως αντίτιμο συμβιβασμών με ιδιώτες, ενώ οι δασικοί νόμοι αφήνουν παράθυρα ανοιχτά για την εκποίηση και δασικών εκτάσεων. Την ίδια ώρα o Υμηττός, που πρόσφατα έχασε ένα από τα τελευταία πράσινα κομμάτια του, «τεμαχίζεται» από την αναπτυξιακή λογική, η οποία οδηγεί ακόμα και δημόσιες υπηρεσίες και φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης να υψώνουν περιφράξεις ή να εντάσσουν εκεί διάφορες χρήσεις…



Μία περιδιάβαση στον Υμηττό σκοντάφτει σε χοτζέτια της Τουρκοκρατίας και σε τσιφλίκια που απλώθηκαν μετά το 1830 και έγιναν στα νεώτερα χρόνια πεδίο αγοραπωλησιών «οικοπέδων» και σήμερα διεκδικήσεων επί του βουνού από ιδιώτες. Μαζί ανθεί και η προβολή δικαιωμάτων επί δασικής γης από την Εκκλησία, όπως είναι η περίπτωση της Μονής Πετράκη.


Οταν πρόσφατα εκδόθηκε η υπ’ αριθμ. 2797/2007 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών για το «Κτήμα Καρά» και των μεγαλοϊδιοκτητών της οικογενείας Νάστου, οι οποίοι διεκδικούν σήμερα 12.500 στρέμματα στην Ηλιούπολη, Αργυρούπολη και Αλιμο, εκ των οποίων 5.000 στρεμμάτων στη δασική περιοχή του Υμηττού, ξετυλίχθηκε η ιστορία της δικαστικής διαμάχης ετών μεταξύ Δημοσίου και Νάστων. Η απόφαση αναπτέρωσε το ηθικό εκείνων που αντιστέκονται στην παράδοση της δημόσιας και της δασικής γης σε ιδιώτες, οι οποίοι έχουν τίτλους που αμφισβητούνται, όπως και η έκταση την οποία εμφανίζουν ότι τους ανήκει.


Ο Αλέξιος Νάστος είχε εμφανίσει με συμβόλαιο του 1918 να «εκμισθώνει» από τον Μιλτιάδη Σκουφή 12.713 στρέμματα, ενώ ως ανατολικό όριο του «Κτήματος Καρά» εμφανίζεται ο Υμηττός, «ως κλίνουν τα ύδατα με το όριο Κορωπίου», δηλαδή ως την κορυφή του βουνού. Η γνησιότητα ωστόσο του συμβολαίου αυτού είχε αμφισβητηθεί από την απόφαση 23/1997 του τότε Εισαγγελέα Εφετών Αθηνών και σημερινού Εισαγγελέα Αρείου Πάγου κ. Γ. Σανιδά.


Η δικαστική διένεξη για την υπόθεση ξεκίνησε με αγωγές κατά του Δημοσίου από τους κληρονόμους Νάστου τη δεκαετία του ’80. Το ελληνικό δημόσιο κατέγραψε ως δημόσια περιούσια όλες τις εκτάσεις και τα οικόπεδα που δεν είχαν προλάβει να πουλήσουν οι Νάστοι στην εντός σχεδίου περιοχή της Ηλιούπολης – Αργυρούπολης – Αλίμου και έκανε πρωτόκολλα κατάληψης. Ηταν αποτέλεσμα των κινητοποιήσεις των κατοίκων στις περιοχές, που διεκδικούνταν εκτάσεις από τους Νάστους, με πρωτοστάτη τον τότε δήμαρχο Ηλιούπολης Δημήτρη Κιντή. Οι Νάστοι άρχισαν τη δικαστική διαμάχη διεκδικώντας στις εντός σχεδίου περιοχές εκτάσεις που ανέρχονταν σε περίπου 200 στρέμματα, αλλά είχε εξέλιξη με απαιτήσεις χιλιάδων στρεμμάτων δημόσιας αλλά και δασικής γης. Η δίκη ουσιαστικά ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2006. Εν τω μεταξύ είχε παραχωρηθεί από το Δημόσιο στους δήμους ένας μέρος, το οποίο εκείνοι αξιοποιήσαν για κοινωφελείς δραστηριότητες (ΙΚΑ, παιδικοί σταθμοί κ.ά.), ενώ την ίδια ώρα οι Νάστοι ζητούσαν να τους επιστραφεί ή να αποζημιωθούν για αυτό.


Μία πρώτη απόφαση του Πρωτοδικείου Αθήνας τον Μάιο του 2007 στην ουσία αντικαθιστά τον διορισμένο μέχρι τότε πραγματογνώμονα και ζητεί νέα πραγματογνωμοσύνη. Επίσης η απόφαση θεωρεί ως κύριο στοιχείο της πραγματογνωμοσύνης τον προσδιορισμό από πού ξεκινούν οι πρόποδες Υμηττού, γιατί με βάση αυτό θα φαίνονταν ποια είναι τα όρια του «Κτήματος Καρά». Στην περίπτωση της Ηλιούπολης εμφανίστηκαν ονόματα μεγαλοδικηγόρων ως συνηγόρων της οικογενείας Νάστου. Πρόσφατα ενεπλάκη και το όνομα συγγενούς των Νάστων, της κυρίας Πάολας Μάλοβιτς, η οποία υπήρξε μέλος του ΔΣ της Κτηματικής Εταιρείας του Δημοσίου που έλαβε την απόφαση ανάκλησης (29/9/04) της παραχώρησης των Κτήματων Νάστου, παραχώρηση την οποία η ΚΕΔ είχε κάνει το 1998 προς τον Δήμο Ηλιούπολης, παρά το γεγονός ότι αυτά χρησιμοποιούνται για κοινωφελείς σκοπούς και ανάγκες των δημοτών.


Είναι ενδεικτικό ότι μόλις πριν από λίγες ημέρες 12 βουλευτές του ΠαΣοΚ έκαναν επερώτηση στη Βουλή εγκαλώντας τον υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών κ. Γ. Αλογοσκούφη για προκλητικά ευνοιοκρατικούς διορισμούς της κυρίας Μάλοβιτς όχι μόνο ως συμβούλου του αλλά και σε πλήθος επιτροπών του υπουργείου Οικονομικών που σχετίζονται με διεκδικήσεις δημόσιας γης έναντι του Δημοσίου.


Η δικαστική διαμάχη για τα 12.500 στρέμματα που διεκδικούν οι Νάστοι συνεχίζεται, αν και οι δικαστικές αποφάσεις κάνουν δυσχερή τη θέση των ιδιωτών· όσον αφορά τουλάχιστον τα 5.000 στρέμματα εξ αυτών που βρίσκονται στη δασική περιοχή του Υμηττού, ήδη κινούνται στην κατεύθυνση συμβιβασμού με το Δημόσιο εστιάζοντας σε διακόσια στρέμματα εντός σχεδίου.


Πιο δίπλα, στην Ανω Γλυφάδα, άνοιξε ηχηρά ο ασκός του Αιόλου για καταπατήσεις που προκάλεσαν σάλο μια και στην υπόθεση εμπλέκεται, εκτός άλλων, το όνομα της φυγοδίκου για το παραδικαστικό κύκλωμα πρώην πρωτοδίκου κυρίας Αντωνίας Ηλία. Υπόθεση με 620 στρεμμάτα γης στην Αιξωνή οδήγησε σε δίωξη με κατηγορίες για «παράνομη» αγοραπωλησία «δασικής και άρα δημόσιας έκτασης στη Γλυφάδα». Καταδικάστηκαν με συνολικά 32 χρόνια φυλάκιση από το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Αθηνών ένας επιχειρηματίας (Κώστας Γεωργίου), ένας δικηγόρος κυπριακής καταγωγής (Τζον Κωνσταντινίδης) από το Λονδίνο και μία συμβολαιογράφος (Δέσποινα Σεχιώτη). Στο δικαστήριο ισχυρίστηκαν ότι τις ευθύνες έχει εκείνος που πούλησε και εμφανιζόταν ως ιδοκτήτης της έκτασης, ο οποίος έχει πεθάνει. Το βούλευμα αναφέρει ως αντικειμενική αξία της έκτασης 21,8 δισ. δρχ.


Πλαστά έγγραφα πήγαιναν και έρχονταν για να παραπλανήσουν το Δημόσιο. Πλαστογραφίες με έγγραφα της Εφορίας, που παρουσίαζαν δηλώσεις φόρου κληρονομιάς, προκειμένου να εμφανιστεί ιδιώτης ως ιδιοκτήτης δασικής έκτασης και πλαστό έγγραφο του Δασαρχείου Πεντέλης, το οποίο εμφάνιζε ως μη δασική έκταση του Δημοσίου. Επιπλέον, εκρίθη ότι έγινε παρανόμως σύνταξη πωλητηρίων συμβολαίων ή προσυμφώνων. Οι πολίτες στη Γλυφάδα από χρόνια αγωνίζονταν να ξεκαθαρίσει το θέμα, αλλά αυτό προσέλαβε μεγάλες δικαστικές διαστάσεις μετά την αποκάλυψη της εμπλοκής της κυρίας Αντωνίας Ηλία στην Αιξωνή. Ηδη έχουν κατηγορηθεί περισσότερα από 20 άτομα, μεταξύ των οποίων γνωστοί δικηγόροι όπως οι κκ. Αλ Λυκουρέζος και Ι. Σταμούλης, ενώ ήδη ένας δικηγόρος και δύο συμβολαιογράφοι βρίσκονται προφυλακισμένοι στον Κορυδαλλό.


Σήμερα οι διεκδικήσεις γης 11.000 στρεμμάτων από ιδιώτες στο λεγόμενο «Κτήμα Καραπάνου» στην περιοχή Γλυφάδας δεν έχουν ακόμα σταματήσει – από συνολική έκταση 29.300 στρέμματα, που έχει την αρχή της στην Τουρκοκρατία και στις μετέπειτα ανεξέλεγκτες διαδικασίες για την εμφάνιση ιδιοκτησιών. Η προστασία της περιουσίας του Δημοσίου, δημόσιας και δασικής έκτασης, παραμένει ανοιχτό ζήτημα. Αγωγές κληρονόμων κατά του Δημοσίου γίνονται συνεχώς, όπως αυτή που εκδικάστηκε τον Μάρτιο και η απόφαση αναμένεται.


Στην άλλη άκρη του Υμηττού, στον Χολαργό, ο κ. Χρ. Μαυρίκης, γνωστός από την υπόθεση τηλεφωνικών υποκλοπών την περίοδο της πρωθυπουργίας του Κώστα Μητσοτάκη, εμφανίστηκε να διεκδικεί 370 στρέμματα στον Υμηττό δηλώνοντας ότι στις εκτάσεις αυτές «ποτέ δεν υπήρχε δάσος», αλλά ήταν πεδίο βολών και άσκησης για άρματα από του Γουδή και δεν υπήρχαν «όχι δέντρα αλλά ούτε θάμνοι».


Οικιστικές πιέσεις Θέλουν να κτίσουν και οι… δήμοι


Η εκτός σχεδίου περιοχή των δήμων, οι οποίοι εφάπτονται με τον Υμηττό, είναι καταγεγραμμένη στη Β’ Ζώνη Προστασίας Υμηττού, σύμφωνα με το διάταγμα 544/1978 και προστατεύεται θεωρητικά. Οπως σημειώνει όμως μιλώντας στο «Βήμα», ο πολεοδόμος κ. Πάνος Τότσικας, μέλος της Διαδημοτικής Συντονιστικής Επιτροπής για τη Διάσωση του Υμηττού, «το πρόβλημα είναι η καταπάτηση κάποιων περιοχών του και η αλλαγή χρήσης που προκύπτει ύστερα από κάθε μεγάλη πυρκαϊά». Μείζον χαρακτηρίζει το ζήτημα ότι ο Υμηττός δέχεται οικιστικές πιέσεις εκτός από ιδιώτες «και από φορείς του δημοσίου, από δήμους και την Εκκλησία».


Το μέτρο ευαισθησίας των τοπικών αρχών αλλά και της κεντρικής διοίκησης απέναντι στους ελάχιστους φυσικούς θησαυρούς που έχουν απομείνει στην Αττική, όπως ο Υμηττός που έχει ενταχθεί και στο δίκτυο Natura, «δεν μπορεί να είναι κι άλλο τσιμέντο», σημειώνει ο κ. Τότσικας. Αναφέρει χαρακτηριστικά ότι στην περιοχή του στρατοπέδου Σακέττα, τμήμα του οποίου αναμένεται να «απελευθερωθεί» στον Υμηττό, ο δήμος Βύρωνα σχεδιάζει «τη μεταφορά του δημαρχείου, των οικονομικών, διοικητικών και τεχνικών υπηρεσιών του, της υπηρεσίας καθαριότητας, καθώς και τη δημιουργία δημοτικής βιβλιοθήκης, δημοτικού ξενώνα, αιθουσών πολλαπλών χρήσεων, γραφείων και αποθηκευτικών χώρων». «Επίσης το ΥΠΕΧΩΔΕ σχεδιάζει την επέκταση της Αττικής οδού, πάνω από τον Βύρωνα, τον Καρέα, την Ηλιούπολη και την Αργυρούπολη και τη σύνδεσή της με τον οδικό άξονα αεροδρομίου Σπάτων – πρώην Ελληνικού, γεγονός που θα σημάνει ουσιαστικά την ακόμα μεγαλύτερη επέκταση της πόλης προς τον Υμηττό, χωρίς να λύνεται το κυκλοφοριακό πρόβλημα της Αθήνας» λέει ο κ. Τότσικας. Μάλιστα στην περιοχή που κάηκε, στο ύψος Σακέττα, προγραμματίζεται από το ΥΠΕΧΩΔΕ να γίνει ένας τεράστιος ανισόπεδος κόμβος, που θα συνδέει την Αττική οδό με το τοπικό οδικό δίκτυο Καισαριανής και Βύρωνα, και ένας μετωπικός σταθμός διοδίων.


Εκκλησία Ο μεγάλος διεκδικητής 14.000 στρεμμάτων


Η βαθύτατη θλίψη που εξέφρασε η Εκκλησία της Ελλάδας, μία ημέρα μετά την πυρκαϊά στον Υμηττό, συνοδευόταν από διατύπωση που έδειχνε με σαφήνεια την εμμονή στις ιδιοκτησιακές διεκδικήσεις της στον ορεινό όγκο, όπως και στον άλλο πράσινο πνεύμονα που κάηκε, την Πάρνηθα. Κάθε άλλο παρά έχει παραιτηθεί από την υλοποίηση του σχεδίου για κατασκευή του Συνοδικού Μεγάρου στην περιοχή Καρέα του Υμηττού, παρά τις έντονες αντιδράσεις των κατοίκων και φορέων στις περιοχές που βρίσκονται γύρω από τον Υμηττό. Το σχέδιο προέβλεπε κάλυψη για το Συνοδικό Μέγαρο 67.000 τ.μ. σε έκταση, η οποία είναι χαρακτηρισμένη ως δασική, και στη ζώνη προστασίας του Υμηττού. Οι πληροφορίες για εναλλακτικό σχέδιο σε άλλες περιοχές που διαχέονται αφορούν έκταση στα όρια Παπάγου – Χολαργού, που ανήκει στη Μονή Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και επίσης προστατεύεται από τη δασική νομοθεσία.


Μετά την τελευταία φωτιά, την περασμένη Τετάρτη, εκατοντάδες πολίτες συγκεντρώθηκαν στην Καισαριανή στο Μοναστήρι του Αϊ-Γιάννη για να διαμαρτυρηθούν για τις κατασκευές που πρόκειται να γίνουν για την ανέγερση της νέας πτέρυγας του. Η Εθελοντική Δασοπροστασία Καισαριανής, ήδη από τον Ιούνιο του 2007, σε ανακοίνωσή της σημείωνε: «Η επιχειρούμενη σήμερα από την Ιερά Μητρόπολη Καισαριανής – Βύρωνα – Υμηττού μεταβολή και αλλοίωση των χαρακτηριστικών του Υμηττού, με την κατασκευή ξενώνων και γραφείων στον χώρο της Μονής Αγ. Ιωάννη του Προδρόμου στην Καισαριανή, συνιστά ενέργεια που περιφρονεί τη φύση, τη ζωή, την κοινωνία, την ιστορία».


Είναι εντυπωσιακά τα στοιχεία για τις εκτάσεις που διεκδικεί η Εκκλησία, όπως προκύπτουν από το έγγραφο-τεχνική έκθεση του δασολόγου και πρώην διευθυντή δασών του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Ελ. Φραγκιουδάκη, ο οποίος τη συνέταξε με την ιδιότητα του τεχνικού συμβούλου του ελληνικού Δημοσίου τον Σεπτέμβριο του 2005. Οπως σημειώνει ο δασολόγος, η Ιερά Σύνοδος το 1833 κατέγραψε ως υπάρχουσες και λειτουργούσες τις μονές Αγ. Ιωάννη Κυνηγού, Αστερίου και Καισαριανής, ενώ οι άλλες στην περιοχή του Υμηττού είχαν διαλυθεί πριν από την απελευθέρωση από τους Τούρκους. Τις πρώην Ιερές Μονές Καργητού, έξι πρώην Αγ. Γεωργίου και δύο πρώην Ιωάννη Θεολόγου «οικειοποιήθηκε παράνομα η Ιερά Μονή Πετράκη και παρουσιάζει σήμερα ως ιδοκτησία της, έχοντας δηλώσει άνω των 14.000 στρεμμάτων ως περιουσιακά στοιχεία στην περιοχή». Ο κ. Φραγκιουδάκης επισημαίνει επίσης ότι στην πραγματικότητα η Μονή Πετράκη, όπως και η Μονή Πεντέλης, «μετέτρεψε σταδιακά την επιτήρηση των ναών σε δυνατότητα προβολής ανύπαρκτων δικαιωμάτων σε πάσης φύσεως παρακείμενες των ναών εκτάσεις».