Κρατάει χρόνια αυτή η βεντέτα

Η βεντέτα είναι ένα φαινόμενο που σύμφωνα με τους μελετητές ξεκίνησε από την Κορσική, πέρασε στη Σικελία και από εκεί στη Μάνη, αλλά ενδημεί και αλλαχού, όπως στην Εκκλησία της Ελλάδος! Πολλές ήταν οι «βεντέτες» που απασχόλησαν την Ιεραρχία κατά καιρούς, κάθε φορά που μητροπολίτες και προκαθήμενοι βρίσκονταν εγκλωβισμένοι σε καταστάσεις που φαινόταν αδύνατον να ξεπεραστούν. Τα τελευταία χρόνια το φαινόμενο δείχνει να περιορίζεται στις σχέσεις δύο, κυρίως, πλευρών: στη μία βρίσκεται ο Αρχιεπίσκοπος κ. Χριστόδουλος και στην απέναντι όχθη ο Μητροπολίτης Ζακύνθου κ. Χρυσόστομος. Πρόκειται για μια αέναη διαδικασία αντεκδίκησης, που πότε «πέφτει» σε ύφεση και πότε κορυφώνεται, όπως πριν από 15 ημέρες, όταν ο κ. Χρυσόστομος κατηγόρησε τον κ. Χριστόδουλο ότι «βρίσκεται βουτηγμένος στο παραδικαστικό μέχρι το καλυμμαύχι του», για να λάβει την απάντηση την περασμένη Τρίτη από τον Αρχιεπίσκοπο, να αποδείξει όσα λέει, «αλλιώς θα δικαιούται να τον καταγγείλει ως συκοφάντη». Η «βεντέτα» έχει «κλέψει» πολλές φορές τα φώτα της δημοσιότητας και τα πυρά που εξαπολύονται προκαλούν εντάσεις και προβληματισμό στην Ιεραρχία. Κι όμως, πρόκειται για δύο κληρικούς με κοινά χαρακτηριστικά γνωρίσματα, που ξέρουν να χειρίζονται τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, δυναμικούς και ισχυρούς ιεράρχες με κοινές επιλογές και κοινούς φίλους, όπως ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας κ. Θεόδωρος, ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου κ. Χρυσόστομος και ο πρώην Πατριάρχης Ιεροσολύμων κ. Ειρηναίος.

Τον Ιανουάριο του 1974 τα πάντα στη διοίκηση της Εκκλησίας της Ελλάδος έχουν αλλάξει. Ο Ιερώνυμος Κοτσώνης έχει υποβάλει την παραίτησή του από τον Αρχιεπισκοπικό Θρόνο και οι στενοί συνεργάτες του, οι σημερινοί αρχιεπίσκοποι Αλβανίας κ. Αναστάσιος και Αμερικής κ. Δημήτριος και ο Μητροπολίτης Κορέας κ. Σωτήριος, απομακρύνονται από τις θέσεις-κλειδιά του Συνοδικού Μεγάρου, ενώ ακολουθεί η έκπτωση 12 ιεραρχών από τους μητροπολίτες που εξελέγησαν επί των ημερών του. Ο εξ Ιωαννίνων νέος Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ Τίκκας έχει αναλάβει τα καθήκοντά του. Οι καταστάσεις είναι δύσκολες. Η χώρα κυβερνάται ακόμη από τον Ιωαννίδη. Η δημιουργία μιας νέας ισχυρής ηγετικής ομάδας αποτελεί έναν από τους βασικούς στόχους του νέου προκαθημένου. Ανάμεσα στα πρόσωπα που επιλέγει ο Αρχιεπίσκοπος είναι και ο φίλος του από τα Ιωάννινα, ο ζακυνθινός αρχιμανδρίτης, επικεφαλής του Μετοχίου της Μονής Σινά στην πόλη, κ. Χρυσόστομος Συνετός. Την ίδια ώρα ο Αρχιμανδρίτης κ. Χριστόδουλος Παρασκευαΐδης συνεχίζει να υπηρετεί ως Γραμματέας της Ιεράς Συνόδου στη Μονή Πετράκη, παρά το γεγονός ότι διορίστηκε επί Αρχιεπισκοπίας Ιερωνύμου Κοτσώνη. Οι σχέσεις του με τον τότε Μητροπολίτη Κορίνθου Παντελεήμονα Καρανικόλα και οι έμμεσες επαφές του με το περιβάλλον του Σεραφείμ πριν από την εκλογή του αποτελούν τη «συστατική επιστολή» για τη διατήρησή του στην περίοπτη θέση του Γραμματέα της Ιεράς Συνόδου.

* Η γνωριμία

Οι δύο αρχιμανδρίτες γνωρίζονται αυτήν ακριβώς την περίοδο, δηλαδή τον Ιανουάριο του 1974. Ο κ. Χρυσόστομος Συνετός τοποθετείται ηγούμενος της πλούσιας και ισχυρής Μονής Πεντέλης και ο κ. Χριστόδουλος Παρασκευαΐδης παλεύει για μια μητροπολιτική έδρα. Τελικά έξι μήνες αργότερα θα τα καταφέρει και θα εκλεγεί Μητροπολίτης Δημητριάδος. Δύο χρόνια αργότερα αρχίζει και η ανοδική πορεία του κ. Χρυσοστόμου, όταν θα γίνει βοηθός Επίσκοπος Δωδώνης.

Ως και το 1978 οι σχέσεις μητροπολίτη και αρχιμανδρίτη θα είναι από τυπικές ως και φιλικές. Στα τέσσερα χρόνια που μεσολαβούν η Μοναστική Αδελφότητα «Παναγία Χρυσοπηγή» ενισχύεται. Ο κ. Καλλίνικος Καρούσος ­ μετέπειτα Μητροπολίτης Πειραιώς ­ γίνεται Τιτουλάριος Μητροπολίτης Ρωγών και ο τρίτος της οργάνωσης, ο σημερινός Μητροπολίτης Καλαβρύτων κ. Αμβρόσιος Λενής, εκλέγεται Τιτουλάριος Μητροπολίτης Ταλαντίου και Αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου. Ταυτόχρονα ο κ. Χρυσόστομος Συνετός φθάνει με αργά βήματα όλο και πιο κοντά στον Αρχιεπίσκοπο.

* Η αντιπαλότητα

Στις αρχές του 1979 αρχίζει να διαφαίνεται η αντιπαλότητα, η αντιπάθεια. Ο Σεραφείμ Τίκκας δείχνει να δημιουργεί μια σταθερή ηγετική ομάδα: ο μετέπειτα Μητροπολίτης Σερρών μακαριστός Μάξιμος Ξύδας γίνεται ο ισχυρός πρωτοσύγκελος της Αρχιεπισκοπής, ο σημερινός Μητροπολίτης Θηβών κ. Ιερώνυμος Λιάπης διοικεί τις υπηρεσίες της Μονής Πετράκη από τη θέση του Αρχιγραμματέα της Ιεράς Συνόδου και ο κ. Χρυσόστομος Συνετός έχει καταφέρει να ξεπεράσει τα προβλήματα που αντιμετώπιζε στην Πεντέλη.

Βρισκόμαστε, ισχυρίζονται πολλοί, στην εποχή που ο κ. Χριστόδουλος αρχίζει να εκδηλώνει για πρώτη φορά τις ηγετικές φιλοδοξίες του. «Η Χρυσοπηγή» λειτουργεί, όπως λένε ιεράρχες, «όπως το νύχι με το κρέας» και δείχνει να στοχεύει στις εκλογές αρχιερέων. Ο Μάξιμος Ξύδας με τη στήριξη του Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ προσπαθεί να εκλεγεί Μητροπολίτης Σπάρτης και έχοντας απέναντί του την «τρόικα», όπως θα ονομαστούν οι τρεις ιδρυτές της «Χρυσοπηγής», θα αποτύχει, άσχετα αν τη δεκαετία του ’90 θα είναι ο άνθρωπος που θα συντονίζει τον προεκλογικό αγώνα του κ. Χριστόδουλου. Ανάλογη τύχη θα έχουν και οι προσπάθειες του κ. Χρυσόστομου Συνετού. Η ενδεχόμενη υποψηφιότητά του για τη Μητρόπολη Ζακύνθου στα μέσα της δεκαετίας του ’70 δεν εκδηλώνεται, καθώς επιλέγεται ο κ. Παντελεήμων Μπεζενίτης ­ φίλος του κ. Χριστόδουλου ­, με τον οποίο ο κ. Χρυσόστομος θα κονταροχτυπηθεί ξανά στις αρχές της δεκαετίας του ’90 για τη Μητρόπολη Αττικής. Η «Χρυσοπηγή» δεν θέλει στην Ιεραρχία τον βοηθό Επίσκοπο και αντιδρά στο ενδεχόμενο εκλογής του στις Μητροπόλεις Αργολίδος και Νικαίας. Ωστόσο ο κ. Ιερώνυμος εκλέγεται πανηγυρικά Μητροπολίτης Θηβών, χωρίς την αντίδραση της «τρόικας», ίσως επειδή, όπως λέγεται, εκείνη την περίοδο είχε έναν στενό φίλο, τον κ. Αμβρόσιο Λενή. Μια φιλία που κατά ορισμένους καταστράφηκε εξαιτίας του Μητροπολίτη Ζακύνθου.

* Οι αντιθέσεις

Τη δεκαετία του ’80 η σύγκρουση αρχίζει να διαφαίνεται. Από τη μια, ο Μητροπολίτης Δημητριάδος κ. Χριστόδουλος που προέρχεται από τις οργανώσεις και από την άλλη, απέναντί του, ο βοηθός Επίσκοπος κ. Χρυσόστομος Συνετός που είναι πολέμιος των οργανώσεων. Το λεγόμενο αυτόματο διαζύγιο, η θεσμοθέτηση του πολιτικού γάμου και η κατάργηση της μοιχείας ως ποινικού αδικήματος είναι μερικά από τα θέματα στα οποία οι δύο κληρικοί υποστηρίζουν εκ διαμέτρου αντίθετες θέσεις. Εκείνη την περίοδο, λέγεται ότι ο κ. Χρυσόστομος Συνετός θα καταφέρει να ορίσει μια συνάντηση με τον τότε πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου, η οποία δεν θα πραγματοποιηθεί ποτέ, έπειτα από παρέμβαση ιεραρχών. Ποιων ιεραρχών; Γνωστό στον κ. Χρυσόστομο και σε πολλούς μητροπολίτες, άγνωστο για την ομάδα του κ. Χριστόδουλου. Στο μεταξύ όμως ο κ. Χρυσόστομος έχει φθάσει να βρίσκεται κοντά στον Αρχιεπίσκοπο Σεραφείμ.

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη επεφύλασσε για τον Αρχιεπίσκοπο Σεραφείμ μια απρόβλεπτη ανατροπή. Ο υπεύθυνος οικονομικών της Εκκλησίας της Ελλάδος επί Αρχιεπισκοπίας Ιερωνύμου Κοτσώνη γίνεται ο «τσάρος» της οικονομίας, ο κ. Ι. Παλαιοκρασσάς, και με μια τροπολογία του κατά τη διάρκεια της οικουμενικής κυβέρνησης ανοίγει τον δρόμο για την αποκατάσταση των ιεραρχών τους οποίους απέπεμψε ο Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ το 1974. Οι ιεράρχες δικαιώνονται στο Συμβούλιο της Επικρατείας το 1993 και πρέπει να αποκατασταθούν στις μητροπόλεις τους. Ο κίνδυνος «κατάρρευσης» του διοικητικού συστήματος είναι ορατός, αφού ακόμη και ο κ. Χριστόδουλος υπηρετεί στη Μητρόπολη Δημητριάδος, όπου ο ιερωνυμικός Μητροπολίτης Ηλίας είναι ακόμη εν ζωή. Οταν θα εκπνεύσει ο Ηλίας, ο κ. Χριστόδουλος σπεύδει, όπως λένε οι άσπονδοι εχθροί του, να ψάλει την εξόδιο ακολουθία. Ο κ. Χρυσόστομος ανυψώνεται σε Τιτουλάριο Μητροπολίτη Δωδώνης και ορίζεται εκπρόσωπος Τύπου, Εθιμοτυπίας και Δημοσίων Σχέσεων και στηρίζει τις επιλογές του Αρχιεπισκόπου. Δημόσια κατακεραυνώνει τις οργανώσεις και τους ιερωνυμικούς. Αναλαμβάνει όλη τη στήριξη του Σεραφείμ, όταν ο ιερωνυμικός μητροπολίτης Αττικής και Μεγαρίδος κ. Νικόδημος Γκατζιρούλης με τους υποστηρικτές του εισέρχεται στο Επισκοπείο της Κηφισιάς λίγο διάστημα μετά την εκδημία του Μητροπολίτη Αττικής Δωρόθεου και διεκδικεί την αποκατάστασή του. Ο Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ τού προτείνει να γίνει Μητροπολίτης στα Νέα Λιόσια και ο ίδιος αρνείται. Οι στιγμές είναι κωμικοτραγικές, παρεμβαίνει η Αστυνομία και ο κ. Χρυσόστομος κατακεραυνώνει τους ιερωνυμικούς και τον κ. Γκατζιρούλη, ενώ την ίδια ώρα ο κ. Χριστόδουλος ζητεί την αποκατάσταση των ιερωνυμικών.


Οι κατηγορίες για πλαστογραφία

Το 1994 Μητροπολίτης Αττικής θα εκλεγεί ο σχολάζων σήμερα κ. Παντελεήμων Μπεζενίτης, με λαθροχειρία όπως ισχυρίζονται ο Μητροπολίτης Ζακύνθου και ο κ. Γκατζιρούλης, αφού γραφολογική εξέταση δείχνει ότι ορισμένα ψηφοδέλτια είναι γραμμένα από το ίδιο χέρι. Ποιον υποδεικνύουν και ο κ. Γκατζιρούλης και ο κ. Χρυσόστομος ως πλαστογράφο; Τον κ. Χριστόδουλο. Ποιον ήθελε ο Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ Μητροπολίτη Αττικής; Τον κ. Χρυσόστομο. Πώς εξελέγη ο κ. Μπεζενίτης; Είχε τη στήριξη του τότε Μητροπολίτη Δημητριάδος, της «Χρυσοπηγής» και των λεγομένων ιερωνυμικών μητροπολιτών.

Η μετάθεση του κ. Μπεζενίτη στη Μητρόπολη Αττικής δημιούργησε κενό στη Ζάκυνθο, το οποίο οι ιεράρχες δεν θέλησαν να καλυφθεί την ίδια ημέρα. Ωστόσο ο Αρχιεπίσκοπος επέμεινε και εξέλεξε τον κ. Χρυσόστομο Συνετό. Από τη Ζάκυνθο ο κ. Χρυσόστομος αρχίζει έναν νέο πόλεμο. Οι καταγγελίες για ατασθαλίες στα οικονομικά της Εκκλησίας συναντούν την αντίδρασή του, καθώς θεωρεί υπεύθυνο για όσα λέγονται τον κ. Χριστόδουλο. Το 1996 η μάχη της διαδοχής του Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ έχει αρχίσει και ο κ. Χρυσόστομος στηρίζει φανερά τον Μητροπολίτη Θηβών. Αυτή η στήριξη, λένε μητροπολίτες, κόστισε στον κ. Ιερώνυμο, αφού, όπως ισχυρίζονται, ο κ. Χρυσόστομος δεν έχει συμπάθειες στην Ιεραρχία.

Τον Απρίλιο του 1998 ο κ. Χριστόδουλος εκλέγεται νέος Αρχιεπίσκοπος και ο κ. Χρυσόστομος δηλώνει ότι εύχεται να μην το μετανιώσει η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος. Υστερα από μερικούς μήνες ως και σήμερα μετατρέπεται στον μόνο ίσως μητροπολίτη της Εκκλησίας της Ελλάδος που δεν μασάει τα λόγια του. Γνωρίζει πάντοτε τι προετοιμάζει ο Αρχιεπίσκοπος, πού βρίσκεται, με ποιους συνομιλεί και, κυρίως, ποιοι είναι οι άνθρωποι του περιβάλλοντός του. Οι ρουμάνες καλόγριες που έφυγαν από τη Ζάκυνθο και υπηρετούσαν στην αρχιεπισκοπική κατοικία, ο διάκος που έφυγε από τη μητρόπολή του και υπηρετεί σήμερα στην Αρχιεπισκοπή δείχνουν ότι ορισμένα δοχεία στη διοίκηση της Εκκλησίας είναι συγκοινωνούντα. Ισως για αυτό και η «βεντέτα» περιορίζεται σε λεκτικές μάχες και δεν προχωρεί σε εξολοθρεύσεις. Αλλωστε ο κ. Χρυσόστομος, με αφορμή τη συνέντευξή του σε περιοδικό, όπου μίλησε για τις προγαμιαίες σχέσεις, κατηγορήθηκε το 1998 από τον μακαριστό Μητροπολίτη Μεσσηνίας Χρυσόστομο για βαρύτατο παράπτωμα για το οποίο το εκκλησιαστικό δικαστήριο επί Αρχιεπισκοπίας Χριστοδούλου τον αθώωσε, ασχέτως αν οι ιεροί κανόνες προέβλεπαν ακόμη και καθαίρεση.