Υστερα από 28 χρόνια παραμονής στον μητροπολιτικό θρόνο του Πειραιά ο ογδοντάχρονος κ. Καλλίνικος Καρούσος, ο ηγούμενος της μοναστικής αδελφότητας «Χρυσοπηγή» που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στα πράγματα της Εκκλησίας της Ελλάδος από το 1974, παραιτήθηκε. Σε μια εκ βαθέων συνέντευξή του που δημοσίευσε σε συνέχειες «Το Βήμα» από την περασμένη Κυριακή, ο κ. Καλλίνικος μίλησε για το πνευματικό του παιδί, τον Αρχιεπίσκοπο κ. Χριστόδουλο, και το πώς εξελέγη στη θέση του Προκαθημένου, για τον ρόλο της «Χρυσοπηγής» και τις σχέσεις της με τους Αρχιεπισκόπους Σεραφείμ και Ιερώνυμο, αποκαλύπτοντας άγνωστες πτυχές της νεότερης εκκλησιαστικής ιστορίας. Σήμερα, στο τελευταίο μέρος της συνέντευξής του ο κ. Καλλίνικος καταθέτει την πνευματική του διαθήκη για τον Αρχιεπίσκοπο και τους άλλους αρχιερείς. Ακόμη, μιλάει για την ενδεκάμηνη κρίση (2003-2004) στις σχέσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος με το Οικουμενικό Πατριαρχείο με αφορμή το καθεστώς διοίκησης των λεγομένων Νέων Χωρών και αναφέρεται ιδιαίτερα στην έντονη συζήτηση που είχε στο Φανάρι με τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο τον Οκτώβριο του 2003.
– Πότε γνωριστήκατε με τον Οικουμενικό Πατριάρχη;
«Το 1965 κατά μήνα Ιούνιο οι τρεις μας, εγώ ο Χριστόδουλος και ο Αμβρόσιος, ως αρχιμανδρίτες επισκεφθήκαμε τη Ρώμη. Ο Πατριάρχης ήταν στο Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών και όταν πήγαμε στην Εκκλησία για να εκκλησιαστούμε, γιατί ήταν η γιορτή του Αγίου Πνεύματος, γνωρίστηκε μαζί μας. Συνδεθήκαμε φιλικότατα. Είναι ένας εγκάρδιος άνθρωπος. Ενας καλόκαρδος, πανέξυπνος και πολύ πρόθυμος άνθρωπος. Μας ακολούθησε, επί τρεις ημέρες συνεχόμενες. Μας ξενάγησε στη Ρώμη, μας πήγε σε όλα τα αξιοθέατα και συνήφθη μεταξύ μας ένας φιλικός δεσμός μέχρι σήμερα που συγκρουστήκαμε εξαιτίας του γνωστού ζητήματος, χωρίς από την καρδιά μου να λείπει όμως η αγάπη».
– Πώς εκτιμάτε την πατριαρχία του;
«Είναι η μοναδική ελπίδα διότι το Πατριαρχείο διέρχεται κρίση εξαιτίας ελλείψεως ανθρώπων. Είναι ο μόνος ικανός και πανέξυπνος και νομίζω ότι είναι πολυτιμότατη η προσφορά του. Δεν συμφωνώ με το θέμα που προέκυψε με την Εκκλησία της Ελλάδος, όμως διατηρώ αγάπη. Εγώ δεν είμαι Φαναριώτης ούτε είμαι Ανατολίτης. Εχω αγάπη. Διαφωνώ, αλλά αγαπώ. Εχω αγάπη και τον εκτιμώ ως άνθρωπο μεγάλης αξίας».
– Τι προκάλεσε την κρίση στις σχέσεις των δύο Εκκλησιών;
«Αυτά είναι λυπηρά. Απλούστατα υπάρχει πρόβλημα. Εγώ όταν πήγα και μεσολάβησα και με δική μου πρωτοβουλία τηλεφώνησα στον Πατριάρχη και του είπα «θέλω να ‘ρθω ατύπως». Του είπα: «Εγώ δεν εκπροσωπώ κανέναν παρά μόνον τον Καλλίνικο». Μου είπε: «Σας περιμένω ευχαρίστως». Πήρα τον Ιγνάτιο για να με βοηθάει. Με υποδέχθηκε εκπρόσωπος του Πατριάρχη και μας οδήγησε αμέσως στο Φανάρι. Οταν μπήκα στο Πατριαρχείο βρήκα τον κ. Ψυχάρη και τον κ. Κασμίρογλου. Ο Πατριάρχης μάς περίμενε. Πήγαμε όλοι μαζί. Επακολούθησε μια δραματική συζήτηση. Μας δέχθηκε με εγκαρδιότητα, πολύ φιλικά και με αγάπη. Και ενώ εγώ του είχα ζητήσει να έχουμε οι δυο μας μια συζήτηση, βρήκα μια επιτροπή μπροστά με τον Εφέσου, τον Τυρολόης, τον Περγάμου, τον Σεβαστείας».
– Τι σας είπε ο Πατριάρχης;
«Αρχίζει ο Πατριάρχης να καταφέρεται εναντίον του Χριστοδούλου ότι με τις ενέργειές του θέλει την προσάρτηση των Νέων Χωρών στην Εκκλησία της Ελλάδος. Τον προκαλώ να μας φέρει τα ζητήματα ένα ένα. Γιατί πήγε (σ.σ.: ο κ. Χριστόδουλος) στις Νέες Χώρες και μνημονεύτηκε. Του είπα ότι ήταν σφάλμα, ότι ίσως φταίνε οι διάκοι και εγώ το αποδοκιμάζω δεν θα ξαναγίνει. Μου είπε ότι είχε εκδώσει εγκύκλιο η Σύνοδός μας και είχε καθιερώσει να μνημονεύεται ο Πατριάρχης ως Οικουμενικός ενώ ο ίδιος, όπως λέει η Πράξη, έπρεπε να μνημονεύεται και ως Αρχιεπίσκοπος. Του είπα: «Παναγιώτατε, σας υπόσχομαι ότι θα διορθωθεί. Αναλαμβάνω εγώ την ευθύνη και πιστεύω να επιδράσω και να πείσω και τον μακαριώτατο και τους αρχιερείς να γίνει η μνημόνευση όπως τα θέλετε εσείς». Ολα αυτά λέγονταν με μια ζωηρότητα, διότι εγώ μίλαγα με ζωντάνια. Προς τιμήν του Πατριάρχη είναι ότι, ενώ του μίλαγα με ζωηρότητα και τον διέκοπτα, δεν με προσέβαλε ούτε με διέκοπτε, αλλά με άκουγε ενώ οι δικοί του δεν μιλούσαν. Παρέμεναν σιωπώντες ή έλεγαν μια λέξη μισή. Εγώ μιλούσα ελευθέρως χωρίς ο Πατριάρχης να με διακόψει και να με προσβάλει. Και μιλούσα έντονα, πολύ έντονα, χρώμενος της παλαιάς μας φιλίας μας και του συνδέσμου μας, γιατί πολλές φορές είχαμε συναντηθεί και είχαμε συμφάγει. Είχε έρθει στη «Χρυσοπηγή», είχαμε δεσμό. Ετσι μιλούσαμε σε φιλικό τόνο. Παρ’ ότι εγώ ήμουν πολύ ζωηρός στις απαντήσεις και θα μπορούσε να αντιδράσει, θαύμασα την αγάπη του, την ανοχή του να με ακούει. Τον διαβεβαίωσα ότι θα διορθωθεί. Και για τον κατάλογο του είπα ότι θα στέλλεται ο κατάλογος (σ.σ.: των υποψηφίων μητροπολιτών των Νέων Χωρών) με τη δέσμευση ότι θα τηρούνται οι νόμοι του Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος. Μου είπε ότι συμφωνεί. Και ενώ συμφωνήσαμε ζήτησα να μείνουμε οι δυο μας. Και επειδή είχε φέρει στη συζήτηση τον Περγάμου (σ.σ.: ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης, πρώην πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών) του είπα: «Παναγιώτατε, να μην επηρεάζεστε από τον Περγάμου, να μείνουν αυτά που είπαμε για το καλό της Εκκλησίας». Και μου απάντησε ο Πατριάρχης: «Μην ανησυχείς, θα τα φτιάξω εγώ». Είπαμε να ανταλλαγούν επιστολές μεταξύ των δύο Εκκλησιών ώστε να επιβεβαιωθούν τα όσα συμφωνήσαμε…».
– Τι έγινε στη συνέχεια;
Το περίεργο είναι – μου σπάει το μυαλό και μ’ έχει πικράνει αφάνταστα – ότι όταν φτάσαμε στο ξενοδοχείο σε λίγο ακούω τα μέσα μαζικής ενημέρωσης να λένε ότι, σύμφωνα με ανακοίνωση του Πατριαρχείου, δεν συμφωνήσαμε σε τίποτε. Αυτό δεν είναι αληθές. Εξαναγκάστηκα να το καταγγείλω και να το πολεμήσω. Μετά όταν γυρίσαμε ήρθε ο Περγάμου επί επτά ώρες εδώ και μετέφερε νέες απόψεις. Δεν καταφέραμε να συμφωνήσουμε. Φρονώ ότι το τράβηξε πολύ το Πατριαρχείο και θα μπορούσε να μην υπάρξει αυτή η αντίθεση».
– Υστερα από 30 χρόνια αρχιερατείας, τώρα που φεύγετε από τη διοικούσα Ιεραρχία, τι θα λέγατε στους άλλους αρχιερείς;
«Πρώτον, εκλογή αρχιερέων με ανεπίληπτον ήθος, με ιεραποστολικήν δραστηριότητα και με ζήλον ιερατικόν, εκλογή προσωπικοτήτων. Αυτό εύχομαι, πρώτον, γιατί η εκλογή αρχιερέων είναι το άλφα και το ωμέγα· δεύτερον, η πορεία που κάνει η Εκκλησία που είναι μια πορεία μαρτυρική για την σωτηρίαν του λαού. H Εκκλησία πορεύεται και πορεύεται οδηγούσα τον λαόν στην αλήθεια. Μήνυμά της έχει την μετάνοιαν και επιστροφή στον Θεόν. Σκοπόν έχει η Εκκλησία την επούλωσιν των ψυχικών τραυμάτων των ανθρώπων, είναι πνευματικό νοσοκομείο. Σκοπόν έχει η Εκκλησία τον εξαγιασμόν των ανθρώπων. Σκοπόν έχει η Εκκλησία να γνωρίσει στους ανθρώπους τον Χριστόν, που είναι ο λυτρωτής και το άλφα και το ωμέγα της ανθρώπινης ζωής. Είναι η συνέχεια της παρουσίας του Χριστού στη γη. Ο Χριστός λυτρώνει. Χωρίς Χριστόν η ζωή είναι μεμψίμοιρη, καταδικασμένη σε απώλεια και σε αφανισμόν. Λύτρωσις και σωτηρία και διέξοδος εκ του αδιεξόδου είναι η πίστη στον Χριστό, η αγάπη στον Χριστό, η υποταγή στην Εκκλησία του Χριστού, η ακολούθησις του θελήματος του Χριστού, που καθιστά τον άνθρωπον σωστόν άνθρωπο, τον μεταμορφώνει, τον εξαγιάζει και τον κάνει να χαίρεται τη ζωή και να είναι έτοιμος διά την κατάκτησιν της αιωνίου ζωής, που είναι ο τελικός σκοπός της ανθρώπινης ζωής».
– Στον Αρχιεπίσκοπο τι θα ευχόσασταν;
«Εύχομαι να εργάζεται με γνώμονα πάντα μόνο το συμφέρον της Εκκλησίας. Είναι ένας προσοντούχος άνθρωπος, ξέρω ότι αγαπάει την Εκκλησία πάρα πολύ. Να είναι φοβερά προσεκτικός στην επιλογή προσώπων, γιατί είναι πολύ καλόψυχος. Να συνεχίσει με ενθουσιασμόν, να έχει υγεία, γιατί με ανησυχεί πάρα πολύ η υγεία του, και να συνεχίσει να ορθοτομεί τον λόγο της Εκκλησίας, να επιμένει με ελατήρια καθαρά ανιδιοτελή προς το συμφέρον της Εκκλησίας. Να κοιτάει ώστε η Εκκλησία, που είναι η ταμιούχος της θείας χάριτος, να συνεχίζει απρόσκοπτα την εργασίαν της προς δόξα Θεού και ωφέλεια των ανθρώπων».
– Για τα νεότερα πνευματικά σας παιδιά, όπως ο Μητροπολίτης Δημητριάδος κ. Ιγνάτιος, που είναι ο Βενιαμίν της «Χρυσοπηγής»…
«Να παραμείνει στη μητρόπολή του, γι’ αυτό και δεν ετέθη καθόλου θέμα διαδοχής μου από τον Ιγνάτιο, καθόλου. Να παραμείνει στη μητρόπολή του. Να εργάζεται όπως εργάζεται με ζήλον και με αυταπάρνησιν. Ο Ιγνάτιος είναι άνθρωπος με εμπνεύσεις. Είναι ένας τολμηρός μάλιστα με τις εμπνεύσεις του, φοβερά τολμηρός. Να συνεχίσει με δυναμισμόν την διαποίμανσιν του λαού που του ενεπιστεύθη ο Θεός…».
