H ανοιχτή παρέμβαση της Αθήνας αποτέλεσε τον καταλύτη για τις δραματικές εξελίξεις του τελευταίου 48ώρου στα Ιεροσόλυμα που οδήγησαν στην έκπτωση του Πατριάρχη Ειρηναίου από τον Θρόνο μετά την επίτευξη της πλειοψηφίας των 2/3 της Συνόδου από τους διαφωνούντες μητροπολίτες. «Δεν μπορεί να γίνεται ανεκτός ο διασυρμός του ονόματος της Ελλάδος από κληρικούς που δεν έχουν συναίσθηση του ρόλου τους» είναι η φράση που κυριαρχούσε στο υπουργείο Εξωτερικών την τελευταία εβδομάδα. Ετσι ο υφυπουργός Εξωτερικών κ. Π. Σκανδαλάκης επιδόθηκε σε έναν μαραθώνιο τηλεφωνικών διαβουλεύσεων με το Οικουμενικό Πατριαρχείο ώστε να καμφθούν οι επιφυλάξεις του κ.κ. Βαρθολομαίου και των ιεραρχών του Φαναρίου για μια ανοιχτή παρέμβασή τους στην κρίση των Ιεροσολύμων με την αποστολή αντιπροσωπείας. Ακόμη συντόνιζε τις διαβουλεύσεις που γίνονταν με τις κυβερνήσεις του Ισραήλ, της Παλαιστινιακής Αρχής και της Ιορδανίας. Δίπλα στον κ. Σκανδαλάκη εργάστηκε προς αυτή την κατεύθυνση και ο διευθυντής Θρησκευτικών Υποθέσεων του υπουργείου πρέσβης κ. Π. Καρακάσης.


Στα Ιεροσόλυμα η γενική πρόξενος κυρία Ελένη Σουρανή ανέλαβε να στηρίξει τις προσπάθειες που θα οδηγούσαν στην έξοδο από την κρίση. Ετσι την Πέμπτη το πρωί έγινε δυνατή η εμφάνιση του κειμένου με τις 34 υπογραφές των Αγιοταφιτών που αποκήρυσσαν τον κ. Ειρηναίο. Ακόμη η κυρία Σουρανή διασφάλισε την αποφυγή του σχίσματος και της αραβοποίησης του Πατριαρχείου.


* Οι πρωταγωνιστές


Μετά την επίτευξη πλειοψηφίας 13 μελών (σε σύνολο 18) της Ιεράς Συνόδου ο Πατριάρχης κηρύσσεται έκπτωτος. Ωστόσο ο κ. Ειρηναίος αρνείται να παραιτηθεί επικαλούμενος την ισοβιότητα του αξιώματός του. Γι’ αυτό και η τριμελής επιτροπή την οποία όρισαν οι 13 Συνοδικοί – πρόκειται για τους μητροπολίτες Καισαρείας κ. Βασίλειο, Καπιτωλιάδος κ. Ησύχιο και Ελευθερουπόλεως κ. Χριστόδουλο – τις επόμενες ώρες θα ζητήσει από τις κυβερνήσεις της Ιορδανίας, της Παλαιστίνης και του Ισραήλ να κυρώσουν την έκπτωση του κ. Ειρηναίου. Ακόμη θα στείλουν επιστολές στις ορθόδοξες Εκκλησίες, τις οποίες θα καλέσουν να αναγνωρίσουν την έκπτωσή του και να σταματήσουν τη μνημόνευσή του.


Οι εξελίξεις επιταχύνθηκαν από το απόγευμα της Τετάρτης, όταν οι διαφωνούντες ενημέρωσαν τον Οικουμενικό Πατριάρχη πως ακόμη και αν δεν έχουν τη στήριξή του θα προχωρήσουν.


Τις πρώτες πρωινές ώρες της Πέμπτης ο Μητροπολίτης Πέτρας κ. Κορνήλιος, ως ο έχων – από όσους ως εκείνη την ώρα διαφωνούσαν – τα πρεσβεία της Αρχιεροσύνης, ανέλαβε να συγκεντρώσει τις υπογραφές των αρχιερέων και των αρχιμανδριτών με τις οποίες αποκήρυσσαν τον κ. Ειρηναίο.


Το πρωί της Παρασκευής στο κείμενο προστέθηκαν οι υπογραφές των μητροπολιτών Καισαρείας κ. Βασιλείου, Φιλαδελφείας κ. Βενεδίκτου και Πτολεμαΐδος κ. Παλλάδιου. Λίγες ώρες αργότερα τον κ. Ειρηναίο εγκατέλειψαν ο Μητροπολίτης Καπιτωλιάδος κ. Ησύχιος και οι αρχιμανδρίτες κκ. Κελαδίων και Μεθόδιος, και με τις 13 αυτές υπογραφές ο κ. Ειρηναίος κηρύχθηκε έκπτωτος…


* Ο Αρχιγραμματέας


Πρωταγωνιστικός ήταν ο ρόλος στις εξελίξεις κορυφαίων αρχιερέων και μοναχών του Πατριαρχείου. Ο Αρχιγραμματέας του Πατριαρχείου Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντίνης κ. Αρίσταρχος ήταν ο πρώτος που κάλεσε τον κ. Ειρηναίο να παραιτηθεί, γι’ αυτό και δέχθηκε προσωπικές επιθέσεις από τον Πατριάρχη. Ωστόσο ο κ. Αρίσταρχος, επίλεκτο στέλεχος της ομάδας των λεγομένων Κρητικών, καθημερινά προσπαθούσε να βοηθήσει τις έρευνες που διεξάγονταν για να αποκαλυφθεί η εκποίηση των ακινήτων και κυρίως το πού κατευθύνθηκαν τα 130 εκατ. δολάρια τα οποία φαίνεται ότι εισέπραξε ως αντίτιμο ο Νίκος Παπαδήμας. Ο Αρχιεπίσκοπος Γεράσων κ. Θεοφάνης, αν και νησιώτης, είναι και αυτός μέλος της ομάδας των «Κρητικών». Μαζί με τον ηγούμενο της Μονής του Αγίου Γερασίμου Αρχιμανδρίτη κ. Χρυσόστομο μετέβησαν στο Φανάρι και ζήτησαν την παρέμβαση του Οικουμενικού Πατριάρχη, γεγονός το οποίο εξαγρίωσε τον κ. Ειρηναίο. Μάλιστα έφθασε στο σημείο να ζητήσει από τον κ.κ. Βαρθολομαίο να του επιβεβαιώσει την παρουσία τους στην Κωνσταντινούπολη προκειμένου, όπως δήλωνε, να τους καθαιρέσει επειδή δεν είχαν ζητήσει την άδειά του για να τον επισκεφθούν. Ο κ. Θεοφάνης, ως πρώην Εξαρχος του Παναγίου Τάφου στην Κωνσταντινούπολη, ήταν ο αρχιερέας που ενημέρωνε διαρκώς το Φανάρι για όσα συνέβαιναν στην Αγία Πόλη και για τις επόμενες κινήσεις των διαφωνούντων.


Οι μητροπολίτες Πέτρας κ. Κορνήλιος, ηγέτης της ομάδας των «Κρητικών», και Βόστρων κ. Τιμόθεος, οι δύο κύριοι αντίπαλοι του κ. Ειρηναίου στη διεκδίκηση του Πατριαρχικού Θρόνου, από την πρώτη στιγμή βγήκαν μπροστά και κατήγγειλαν τον ρόλο του Πατριάρχη. Οταν όμως άρχισαν οι λοιδορίες σε βάρος τους, όπως τα περί δήθεν προσπάθειας δολοφονίας του κ. Ειρηναίου από τον κ. Τιμόθεο, οι δύο μητροπολίτες κατάλαβαν ότι έπρεπε να αποσυρθούν από τα φώτα της δημοσιότητας και να συντονίζουν από τα γραφεία τους τις ενέργειες της Αγιοταφικής Αδελφότητας.


* H χαριστική βολή


Τρεις ιεράρχες, οι μητροπολίτες Καπιτωλιάδος κ. Ησύχιος, Φιλαδελφείας κ. Βενέδικτος και ο Αρχιεπίσκοπος Ιόππης κ. Δαμασκηνός, ήταν αυτοί που έδωσαν στον κ. Ειρηναίο τον Πατριαρχικό του Θρόνο το 2001 αλλά και τη χαριστική βολή την ώρα της πτώσης του. Και οι τρεις υπήρξαν στενοί συνεργάτες του αλλά όταν η κατάσταση έφθασε στο απροχώρητο τον εγκατέλειψαν, αφού προσπάθησαν πολλές φορές να τον πείσουν να παραιτηθεί…


Από την πρώτη στιγμή που ξέσπασε η μάχη ένας αρχιμανδρίτης, ο κ. Ατάλα (Θεοδόσιος) Χάνα, έδινε τη μάχη για την αποτροπή της αραβοποίησης του Πατριαρχείου. Ηταν ο κληρικός που πρώτος – την περασμένη Κυριακή και Δευτέρα – διέκοψε τη μνημόνευση του Πατριάρχη κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας. Και κυρίως προσπαθούσε να περιορίσει τις αντιδράσεις των πιστών κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας. Κατά τη διάρκεια της κρίσης χαρακτηρίστηκε «κληρικός-ηγέτης» των αραβόφωνων πιστών.


* Ο κ.κ. Βαρθολομαίος


Επί 40 ημέρες οι αγιοταφίτες μοναχοί ανέμεναν την παρέμβαση του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου. Σαράντα ημέρες περίμενε και το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών την αποστολή της ειδικής επιτροπής του Φαναρίου που θα διερευνούσε την κατάσταση. Ωστόσο τίποτε δεν έγινε και αν δεν υπήρχε η επιτακτική κατάσταση που δημιουργήθηκε την Πέμπτη και την Παρασκευή ίσως οι τρεις εκπρόσωποι του Πατριαρχείου να μην ταξίδευαν ποτέ για την Ιερουσαλήμ.


«Ο κ.κ. Βαρθολομαίος έχασε μια μεγάλη ιστορική ευκαιρία να παρέμβει καθοριστικά στα ορθόδοξα δρώμενα» τόνιζαν με πικρία Αγιοταφίτες οι οποίοι επί δεκαετίες φέρουν στα Ιεροσόλυμα τον τίτλο του «φιλοπατριαρχικού». «Ο Πατριάρχης άκουσε τα «βαρίδια» που βρίσκονται στο περιβάλλον του και τους καθηγητές πανεπιστημίου που συμβουλεύουν τους μητροπολίτες του. Δεχόταν τις απόψεις μας αλλά άκουγε και τα όσα του έλεγε ο Ειρηναίος στα τηλέφωνα, που έλεγε ότι δεν συμβαίνει τίποτε και όλα τα δημιουργεί ο υφυπουργός Εξωτερικών και η κάθε παρέμβασή του θα είναι αντικανονική» προσέθεταν οι ίδιοι κληρικοί.


* Οι διάδοχοι


Οταν η ηρεμία επέλθει στο Πατριαρχείο και οι κυβερνήσεις της Ιορδανίας, της Παλαιστινιακής Αρχής και του Ισραήλ αναγνωρίσουν την έκπτωση του κ. Ειρηναίου από το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, θα αρχίσουν και οι πρώτες κινήσεις για τη διαδοχή του στον Πατριαρχικό Θρόνο.


Ολες οι πλευρές συμφωνούν με την άποψη ότι ο νέος Πατριάρχης θα πρέπει να προέρχεται από τις λεγόμενες υγιείς δυνάμεις του Πατριαρχείου.


Τα ονόματα των αρχιεπισκόπων Κωνσταντίνης κ. Αριστάρχου, Γεράσων κ. Θεοφάνη και Θαβωρίου κ. Θεοφίλου κυριαρχούν στα στόματα των μελών της Αγιοταφικής Αδελφότητας, οι οποίοι τους θεωρούν τους καλύτερους δυνατούς διαδόχους. Και οι τρεις όμως προέρχονται από την ομάδα των «Κρητικών», ηγέτης της οποίας είναι ο Μητροπολίτης Πέτρας κ. Κορνήλιος, ο οποίος δεν αποκλείεται να θελήσει να διεκδικήσει τον Θρόνο. Διεκδικητές του Θρόνου πιθανότατα θα είναι ο Μητροπολίτης Βόστρων κ. Τιμόθεος και ο Αρχιεπίσκοπος Ιόππης κ. Δαμασκηνός.