Με «σταγόνα στον ωκεανό» μοιάζει η οδηγία της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τη μονιμοποίηση των συμβασιούχων αν ληφθεί υπόψη ότι από τις αρχές του νέου έτους αναμένεται να τεθεί σε ισχύ μια νέα οδηγία της Ευρωπαϊκής Ενωσης με την οποία υποχρεούται η χώρα μας να ρίξει τα νομικά τείχη και να προχωρήσει σταδιακά – από το 2005 ως το 2009 – στην κατάργηση όλων των νομικών εμποδίων που θέτουν κωλύματα στην ελεύθερη εγκατάσταση εταιρειών παροχής υπηρεσιών και στην ελεύθερη άσκηση όλων ανεξαιρέτως των επαγγελμάτων τα οποία ως σήμερα προστατεύονταν από την εθνική νομοθεσία. Είναι μια νέα «καυτή πατάτα» που εκτιμάται ότι θα έχει πολλαπλές συνέπειες στην οικονομία της χώρας. H οδηγία καλύπτει όλες τις «μη μισθωτές οικονομικές δραστηριότητες», δηλαδή όλα ανεξαιρέτως τα ελεύθερα επαγγέλματα, και εκτιμάται ότι θα φέρει την κυβέρνηση αντιμέτωπη με τις συντεχνίες που εξακολουθούν να διατηρούν ισχυρά ερείσματα στη χώρα μας – όπως άλλωστε έδειξε κάθε απόπειρα αλλαγής του υφισταμένου καθεστώτος στο παρελθόν.
H κυβέρνηση που κληρονόμησε το θέμα των κλειστών επαγγελμάτων από την κυβέρνηση του ΠαΣοΚ εξακολουθεί να τηρεί στάση αναμονής, περιμένοντας και τις εξελίξεις από της Βρυξέλλες. H επιτροπή που συστήθηκε με ευθύνη του υπουργείου Οικονομίας και στην οποία μετέχουν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς για να μελετήσει το θέμα συνεδρίασε μία μόνο φορά και αποφάσισε να αναθέσει τη διενέργεια μελέτης ώστε να αποτιμηθούν οι επιπτώσεις της οδηγίας στην οικονομία της χώρας. Η μελέτη ολοκληρώθηκε και, όπως προκύπτει, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Η απόφαση που έλαβε η κυβέρνηση είναι το θέμα να επανεξεταστεί τον προσεχή Οκτώβριο όταν:
* Θα έχει ολοκληρωθεί η φορολογική μεταρρύθμιση και θα έχει ψηφιστεί ο νέος αναπτυξιακός νόμος.
* Ενώ πιθανότατα θα αρχίσει να ξεκαθαρίζει το πολιτικό τοπίο όσον αφορά την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας (ή την προκήρυξη πρόωρων εκλογών, κάτι που πιθανότατα θα καθυστερήσει επ’ ολίγον τη διαδικασία για το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων προς αποφυγήν συγκρούσεων σε προεκλογική περίοδο).
H οδηγία, που εντάσσεται στη διαδικασία οικονομικών μεταρρυθμίσεων που εξήγγειλε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισαβόνας για τη μεταμόρφωση της Ευρωπαϊκής Ενωσης με ορίζοντα το 2010, διαμορφώνει το πλαίσιο για την επίτευξη, όπως αναφέρεται, «μιας πραγματικής εσωτερικής αγοράς των υπηρεσιών». Στόχος είναι η θέσπιση ενός νομικού πλαισίου που καταργεί τα εμπόδια στην ελεύθερη εγκατάσταση των παρόχων υπηρεσιών, όπως ονομάζονται, και στην ελεύθερη κυκλοφορία των υπηρεσιών μεταξύ των κρατών-μελών και το οποίο «εγγυάται στους παρόχους, καθώς και στους αποδέκτες των υπηρεσιών, την αναγκαία ασφάλεια δικαίου για την αποτελεσματική άσκηση των δύο αυτών θεμελιωδών ελευθεριών της συνθήκης».
Για την κατάργηση των εμποδίων στην ελεύθερη εγκατάσταση προβλέπονται:
Πρώτον, μέτρα διοικητικής απλούστευσης και ιδίως η δημιουργία ενιαίων κέντρων εξυπηρέτησης, όπου ένας ελεύθερος επαγγελματίας μπορεί να ολοκληρώσει τις διοικητικές διαδικασίες σχετικά με τη δραστηριότητά του, καθώς και την «υποχρέωση να καταστεί δυνατή η ολοκλήρωση των εν λόγω διαδικασιών με ηλεκτρονικά μέσα».
Δεύτερον, ενιαία συστήματα αδειοδότησης που επιβάλλονται στις δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών και αφορούν ιδίως τις προϋποθέσεις και τις διαδικασίες χορήγησης άδειας. Οι προϋποθέσεις δηλαδή για τη χορήγηση άδειας άσκησης επαγγέλματος θα είναι κοινές σε όλες τις χώρες-μέλη της EE. H προσαρμογή πρέπει να γίνει ως το 2007.
Τρίτον, απαγόρευση νομικών απαιτήσεων που είναι ιδιαίτερα περιοριστικές και ενδεχομένως υπάρχουν στις νομοθεσίες ορισμένων κρατών-μελών, όπως ακριβώς συμβαίνει στην Ελλάδα, όπου υπάρχει ισχυρό σύστημα προστασίας πολλών «κλειστών» επαγγελμάτων.
Με την οδηγία, όπως ορίζεται ρητώς, επιχειρείται να καθιερωθεί ένα ενιαίο πλαίσιο που θα διέπει όλες τις οικονομικές δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Παρά ταύτα, αναγνωρίζονται κατ’ αρχήν οι ιδιαιτερότητες κάθε επαγγέλματος ή τομέα δραστηριότητας, όπως είναι η ιδιαιτερότητα των νομοθετικώς κατοχυρωμένων επαγγελμάτων. Ποιες είναι όμως οι αλλαγές που θα επέλθουν με την οδηγία, η οποία θα αποκτήσει πλήρη ισχύ από τις 31 Δεκεμβρίου 2009, όταν εν τω μεταξύ την περίοδο 2005-2009 θα έχουν ολοκληρωθεί όλες οι αναγκαίες προσαρμογές από τα κράτη-μέλη;
Πρώτον, επιτρέπεται στον «πάροχο υπηρεσιών», όπως ονομάζεται, δηλαδή στον ελεύθερο επαγγελματία, να προσφέρει μία υπηρεσία σε ένα ή περισσότερα άλλα κράτη-μέλη χωρίς να υπάγεται στις (εθνικές) νομοθετικές ρυθμίσεις τους.
Δεύτερον, αναγνωρίζονται παρεκκλίσεις από τον παραπάνω κανόνα με σκεπτικό την «προστασία του γενικού συμφέροντος σε ορισμένους τομείς», που όμως είναι προσωρινές, ως το 2009, ώστε «να υπάρχει χρόνος για τη συμπληρωματική εναρμόνιση ορισμένων ειδικών ζητημάτων».
Σε αυτό το πλαίσιο καλούνται τα κράτη-μέλη να προχωρήσουν σε προσαρμογές στη νομοθεσία τους, σύμφωνα με κοινές αρχές και κοινό χρονοδιάγραμμα, έτσι ώστε «να πολλαπλασιαστούν τα αναμενόμενα αποτελέσματα οικονομικής ανάπτυξης και να αποφεύγονται οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού». Ετσι κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου που ξεκινά από το 2005 τα κράτη-μέλη θα πρέπει:
* Να απλουστεύσουν τις διοικητικές διαδικασίες και διατυπώσεις που πλαισιώνουν τις δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών, κυρίως με τη βοήθεια ενιαίων κέντρων εξυπηρέτησης των ηλεκτρονικών μέσων και την απλούστευση των διαδικασιών αδειοδότησης για την πρόσβαση στις δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών και στην άσκηση των εν λόγω δραστηριοτήτων.
* Να καταργήσουν από τη νομοθεσία τους ορισμένες απαιτήσεις οι οποίες παρεμποδίζουν την πρόσβαση στις δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών και στην άσκηση αυτών των δραστηριοτήτων.
* Να εξασφαλίσουν στη νομοθεσία τους την ελεύθερη κυκλοφορία των υπηρεσιών που παρέχονται από άλλα κράτη-μέλη και να προσαρμόσουν αναλόγως τους κανόνες που αντιτίθενται σε αυτήν.
H οδηγία ακόμη προβλέπει: Πρώτον, το δικαίωμα των αποδεκτών να χρησιμοποιούν υπηρεσίες παρόχων που είναι εγκατεστημένοι σε άλλα κράτη-μέλη χωρίς να εμποδίζονται ή να αποτρέπονται από περιοριστικά μέτρα εκ μέρους της χώρας κατοικίας τους ή από διακριτικές συμπεριφορές δημοσίων αρχών ή ιδιωτικών φορέων.
Δεύτερον, εξασφαλίζει στον αποδέκτη ειδική βοήθεια στο κράτος-μέλος κατοικίας του, η οποία συνίσταται στην πληροφόρηση σχετικά με τις νομοθεσίες των άλλων κρατών-μελών, τα διαθέσιμα μέσα έννομης προστασίας και τις ενώσεις ή τους οργανισμούς που προσφέρουν πρακτική βοήθεια.
Τρίτον, ενισχύει σημαντικά το δικαίωμα ενημέρωσης των αποδεκτών σχετικά με τις υπηρεσίες για να τους δώσει τη δυνατότητα να πραγματοποιούν συνειδητές επιλογές.
Τέταρτον, ενισχύει την προστασία του αποδέκτη προβλέποντας υποχρεώσεις σχετικά με την εντιμότητα του παρόχου, ιδίως την υποχρέωση επαγγελματικής ασφάλισης για τις υπηρεσίες που παρουσιάζουν συγκεκριμένο κίνδυνο για την υγεία ή την ασφάλεια ή συγκεκριμένο χρηματοοικονομικό κίνδυνο. Τι σημαίνει «ενιαίο κέντρο εξυπηρέτησης»;
H έννοια του «ενιαίου κέντρου εξυπηρέτησης», όπως ορίζεται ρητώς στην οδηγία, δεν σημαίνει ότι κάθε κράτος-μέλος πρέπει να δημιουργήσει ένα ενιαίο φυσικό και κεντρικό γραφείο εξυπηρέτησης για όλη την επικράτεια. Το κέντρο εξυπηρέτησης είναι «ενιαίο» για τον πάροχο: κάθε πάροχος υπηρεσιών πρέπει να μπορεί να ολοκληρώσει όλες τις απαιτούμενες διατυπώσεις και διαδικασίες σχετικά με τις δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών, ιδίως αυτές που αφορούν τη χορήγηση άδειας, σε έναν οργανισμό. Ο ενδιαφερόμενος δεν πρέπει να μεταβεί σε διάφορους φορείς, οργανισμούς, γραφεία κτλ. αλλά όσον αφορά τον φάκελό του θα έχει την ευκολία να μπορεί να απευθυνθεί σε ένα ενιαίο διοικητικό κέντρο. Τα ενιαία κέντρα εξυπηρέτησης, που στην περίπτωση της χώρας μας δεν θα μπορούσαν να είναι παρά τα ΚΕΠ, μπορούν να είναι ή οι άμεσα αρμόδιες αρχές, για παράδειγμα, οι αρμόδιες αρχές για τη χορήγηση άδειας, ή απλώς ένας μεσάζων μεταξύ του παρόχου και των άμεσα αρμοδίων αρχών.
Για ποιους χτυπά η καμπάνα
Ποια είναι τα επαγγέλματα ή οι οικονομικές δραστηριότητες που καλύπτονται από την οδηγία; Το πεδίο εφαρμογής της, όπως ορίζεται στο άρθρο 2, είναι «οι υπηρεσίες παρόχων εγκατεστημένων σε κράτος-μέλος». Ως «υπηρεσία» νοείται «κάθε μη μισθωτή οικονομική δραστηριότητα που συνίσταται στην παροχή εργασίας έναντι οικονομικού ανταλλάγματος». Με άλλα λόγια, καλύπτονται όλα τα ελεύθερα επαγγέλματα (από τα ταξί και την πώληση αυτοκινήτων ως την παροχή υπηρεσιών υγείας και ασφάλισης), η άσκηση των οποίων βασίζεται εν πολλοίς σε συντεχνιακή αντίληψη στην Ελλάδα, καθώς θεωρούνται «κλειστά επαγγέλματα». Ειδικότερα, ο ορισμός αυτός καλύπτει ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, όπως:
* οι υπηρεσίες παροχής συμβουλών σχετικά με τη διοίκηση και τη διαχείριση,
* οι υπηρεσίες πιστοποίησης και δοκιμών, επισκευής, συντήρησης και ασφαλείας των γραφείων,
* οι υπηρεσίες στον τομέα της διαφήμισης, οι υπηρεσίες εξεύρεσης προσωπικού, συμπεριλαμβανομένων των γραφείων εύρεσης προσωρινής απασχόλησης, οι εμπορικοί πράκτορες,
* οι υπηρεσίες παροχής νομικών και φορολογικών συμβουλών,
* οι συναφείς με τα ακίνητα υπηρεσίες (όπως τα κτηματομεσιτικά γραφεία, οι υπηρεσίες κατασκευών, οι υπηρεσίες αρχιτεκτόνων),
* η διανομή, η οργάνωση εμπορικών εκθέσεων,
* η ενοικίαση αυτοκινήτων,
* οι υπηρεσίες ασφάλισης,
* οι υπηρεσίες στον τομέα του τουρισμού, συμπεριλαμβανομένων των ταξιδιωτικών γραφείων και των τουριστικών ξεναγών,
* οι οπτικοακουστικές υπηρεσίες,
* τα αθλητικά κέντρα και τα πάρκα αναψυχής,
* οι υπηρεσίες στον τομέα της ψυχαγωγίας,
* οι υπηρεσίες που συνδέονται με την υγεία,
* η παροχή υπηρεσιών στο σπίτι, όπως η υποστήριξη ηλικιωμένων ατόμων, κ.α.».
