Ο ιάπωνας στρατιωτικός και πολιτικός Τότζο Χίντεκι (Τότζο ΕΪκου προτού γίνει πρωθυπουργός) γεννήθηκε στο Τόκιο και ήταν γιος στρατηγού. Το 1905 αποφοίτησε από την Αυτοκρατορική Στρατιωτική Ακαδημία της Ιαπωνίας και δέκα χρόνια αργότερα ακολούθησε με επιτυχία ανώτερες στρατιωτικές σπουδές στη Σχολή Πολέμου. Μετά τον A’ Παγκόσμιο Πόλεμο υπηρέτησε για σύντομο διάστημα ως στρατιωτικός ακόλουθος στην ιαπωνική πρεσβεία του Βερολίνου. Υπηρέτησε επίσης στην Ελβετία.
Ο Τότζο ανέβηκε γρήγορα τις βαθμίδες της στρατιωτικής ιεραρχίας και το 1933 προβιβάστηκε στον βαθμό του υποστρατήγου. Πριν από δύο χρόνια η Ιαπωνία είχε καταλάβει τη Μαντζουρία, τη βορειοανατολική και πλέον εκβιομηχανισμένη επαρχία της Κίνας, και λίγο αργότερα είχε εγκαταστήσει εκεί το δήθεν ανεξάρτητο ψευδοκράτος του Μαντσούκουο, όπως το είχε ονομάσει, με κατ’ όνομα αρχηγό του τον έκπτωτο τελευταίο αυτοκράτορα της Κίνας Που Γι. H πραγματική εξουσία ωστόσο βρισκόταν στα χέρια των Ιαπώνων που την ασκούσαν μέσω των στρατιωτικών δυνάμεών τους οι οποίες στάθμευαν εκεί. Το 1935 ο Τότζο τοποθετήθηκε διοικητής της στρατιωτικής αστυνομίας αυτών των δυνάμεων και, αφού προβιβάστηκε για μία ακόμη φορά και έγινε αντιστράτηγος, το 1937 διορίστηκε αρχηγός του γενικού επιτελείου τους. Εναν χρόνο αργότερα ο πρωθυπουργός Φουμινάρο Κονόγε ανακάλεσε τον Τότζο στην Ιαπωνία και τον διόρισε υφυπουργό στρατιωτικών.
Σχολαστικός γραφειοκράτης
Γνωστός στο στράτευμα ως «Τότζο το ξυράφι», λόγω της επιδεξιότητάς του στις γραφειοκρατικές μηχανορραφίες αλλά και της σχολαστικής προσκόλλησής του στις λεπτομέρειες, κατόρθωσε να ανέβει τις βαθμίδες της ιεραρχίας, πρώτα της στρατιωτικής και κατόπιν της πολιτικής, διατελώντας σε στενή συνεργασία με τους κύκλους εκείνους που επεδίωκαν την αναβάθμιση και τη βελτίωση της μαχητικής ικανότητας της Ιαπωνίας παρά τις οικονομικές δυσχέρειες και τις «πολιτικές παρεμβάσεις».
Ο Τότζο ήταν ένας από τους επιθετικότερους εκπροσώπους του μιλιταρισμού στις τάξεις των ηγετών της Ιαπωνίας. Την περίοδο της θητείας του στη Μαντζουρία δημιούργησε προσωπική βάση οπαδών και ήταν ένας από τους κυριότερους υποστηρικτές των στρατιωτικών επιχειρήσεων κατά της Κίνας· πολιτικής που οδήγησε στην έκρηξη του σινοϊαπωνικού πολέμου του 1937-45.
Θεωρώντας την κατάληψη κινεζικών εδαφών απαραίτητη για να εξαναγκαστεί η εθνικιστική κινεζική κυβέρνηση του Τσανγκ Κάι Σεκ να ενδώσει στις απαιτήσεις της Ιαπωνίας, ο Τότζο, επιστρέφοντας στην πατρίδα του το 1938, συνέχισε να πιέζει για την επέκταση της σύρραξης με την Κίνα. Την ίδια εποχή, ανησυχώντας για τα μακροπρόθεσμα σχέδια του σοβιετικού ηγέτη Ιωσήφ Στάλιν, καλλιεργούσε την ιδέα της ανάληψης από μέρους της Ιαπωνίας προληπτικής στρατιωτικής δράσης κατά της ΕΣΣΔ με τη μορφή επιθέσεων από αέρος.
Το Τριμερές Σύμφωνο
Εμφορούμενος από αδιάλλακτα ακροδεξιές πολιτικές πεποιθήσεις ο Τότζο ήταν ένθερμος υποστηρικτής της συνεργασίας της χώρας του με τη ναζιστική Γερμανία του Αδόλφου Χίτλερ και τη φασιστική Ιταλία του Μπενίτο Μουσολίνι. Τον Ιούλιο του 1940 ο Τότζο προβιβάστηκε σε υπουργό των Στρατιωτικών και συνέβαλε αποφασιστικά ώστε οι τρεις χώρες να υπογράψουν τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου στο Βερολίνο το Τριμερές Σύμφωνο που καθόριζε τους όρους και τους σκοπούς της συνεργασίας τους.
Τον Οκτώβριο του 1941 ο Τότζο διαδέχθηκε τον Κονόγε στην πρωθυπουργία, και η επιδίωξη του Τριμερούς Συμφώνου για την ένωση της χιτλερικής Νέας Τάξης στην Ευρώπη με το ιαπωνικό πρόγραμμα της Μείζονος Ανατολικής Ασίας επιτεύχθηκε. Μετά την πρωθυπουργοποίησή του ο Τότζο διατήρησε και το υπουργείο Στρατιωτικών και αργότερα ανέλαβε επίσης το υπουργείο Εμπορίου και Βιομηχανίας.
Προτού ακόμη ο Τότζο αναλάβει την πρωθυπουργία, Ιαπωνία και Ηνωμένες Πολιτείες είχαν αρχίσει συνομιλίες με σκοπό την εξεύρεση λύσης που θα διευθετούσε την κατάσταση στην Κίνα. Ο Τότζο, διαπνεόμενος από βαθιά αντιαμερικανικά αισθήματα, προειδοποιούσε την κυβέρνησή του ότι ο στρατός δεν θα δεχόταν υποχώρηση της Ιαπωνίας απέναντι στις αμερικανικές απαιτήσεις. Οι δηλώσεις του Τότζο για τις προθέσεις του στρατού είχαν ιδιαίτερο βάρος, δεδομένου ότι την εποχή εκείνη οι στρατιωτικοί ήταν απόλυτοι κύριοι της κατάστασης στην Ιαπωνία.
H επίθεση στο Περλ Χάρμπορ
Με αυτές τις διαθέσεις ανέλαβε ο Τότζο την πρωθυπουργία. Κανένας δεν πίστευε ότι ο νέος ιάπωνας πρωθυπουργός έτρεφε ειλικρινή επιθυμία να ευοδωθούν οι συνομιλίες με τους Αμερικανούς. Ο αμερικανός υπουργός των Εξωτερικών Κόρντελ Χαλ, αφού χαρακτήριζε τον Τότζο «στενοκέφαλο» και «μάλλον κουτό», ειδοποιούσε την κυβέρνησή του ότι, σύμφωνα με πληροφορίες του από το Τόκιο, μόνο χάρη στην πίεση του αυτοκράτορα Χιροχίτο ο Τότζο είχε δεχτεί να συνεχιστούν οι συνομιλίες με τους Αμερικανούς.
Οχι όμως για πολύ. Στις 7 Δεκεμβρίου του 1941, με την έγκριση του Τότζο, εκδηλώθηκε η ύπουλη, χωρίς προηγούμενη κήρυξη πολέμου, επίθεση της Ιαπωνίας κατά της αμερικανικής βάσης του Περλ Χάρμπορ της Χαβάης, που κόστισε στις ΗΠΑ σχεδόν 2.500 ανθρώπινες ζωές και βαρύτατες απώλειες σε πολεμικά πλοία.
Αυτές οι αμερικανικές απώλειες στο Περλ Χάρμπορ εξηγούν ως έναν βαθμό και τις επιτυχίες των Ιαπώνων κατά την πρώτη περίοδο του πολέμου. Ως κύριος καθοδηγητής της πολεμικής προσπάθειας ο Τότζο είδε το προσωπικό του κύρος να ενισχύεται αξιοσημείωτα.
Αλλά οι Αμερικανοί δεν άργησαν να ανασυγκροτήσουν την πολεμική μηχανή τους και, παρά τη σθεναρή αντίσταση των ιαπωνικών στρατευμάτων, η πορεία του πολέμου μεταβλήθηκε υπέρ των ΗΠΑ.
Οταν οι ήττες της Ιαπωνίας άρχισαν να διαδέχονται η μία την άλλη, ο Τότζο ενέτεινε τις προσπάθειές του επωμιζόμενος και νέες ευθύνες και αναλαμβάνοντας, παράλληλα με την πρωθυπουργία, υπουργικές θέσεις αλλά και το αξίωμα του αρχηγού του γενικού επιτελείου των ιαπωνικών ενόπλων δυνάμεων. Μολονότι όμως πανίσχυρος και κορυφαίος εκπρόσωπος του παντοδύναμου ιαπωνικού στρατιωτικού κατεστημένου, λόγω της ιδιότυπης δομής του κοινωνικοπολιτικού καθεστώτος της Ιαπωνίας, ο Τότζο ουδέποτε κατόρθωσε να γίνει απόλυτος δικτάτορας του τύπου Χίτλερ και Μουσολίνι.
Στην αγχόνη
Οταν οι Αμερικανοί τον Ιούλιο του 1944 κατέλαβαν τη Σαϊπάν των Νήσων Μαριανών, η θέση του Τότζο κατέστη απελπιστική. Στις 16 του μηνός ο Τότζο απομακρύνθηκε από το γενικό επιτελείο και δύο ημέρες αργότερα από την πρωθυπουργία.
Μετά τη ρίψη των αμερικανικών ατομικών βομβών στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι η Ιαπωνία παραδόθηκε άνευ όρων στις 2 Σεπτεμβρίου του 1945. Τότε ήρθε η ώρα να λογοδοτήσουν οι υπεύθυνοι για το τρομερό μακελειό του B’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ανάμεσα στους ιάπωνες εγκληματίες πολέμου που θα δικάζονταν ήταν κα ο Τότζο. Οι κατηγορίες ήταν βαρύτατες: ο Τότζο θεωρήθηκε υπεύθυνος για τον θάνατο 4.000.000 ανθρώπων αλλά και για την έγκρισή του να διεξαχθούν βιολογικά πειράματα επί αιχμαλώτων πολέμου.
Ο Τότζο θέλησε να αποφύγει τον εξευτελισμό να δικαστεί από το Διεθνές Στρατοδικείο της Απω Ανατολής που συστήθηκε από εκπροσώπους όλων των νικητριών δυνάμεων. Αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει. Επέζησε όμως και θεραπεύθηκε από τα τραύματά του. Ακολούθως καταδικάστηκε εις θάνατον και στις 23 Δεκεμβρίου του 1948 εκτελέστηκε δι’ απαγχονισμού.
KEIMENA: ΙΩΑΝΝΑ ΖΟΥΛΑ
