Ο Λαυρέντιος των Μεδίκων, ο επιλεγόμενος Μεγαλοπρεπής, γεννήθηκε στη Φλωρεντία και ήταν γόνος πάμπλουτης αστικής οικογενείας, η οποία, την εποχή της ακμής της, διέθετε το μεγαλύτερο τραπεζικό δίκτυο της Ευρώπης. Μέλη της κυβέρνησαν τη Φλωρεντία και αργότερα ολόκληρη την Τοσκάνη επί περίπου τρεις αιώνες.
Πατέρας του Λαυρέντιου ήταν ο Πέτρος των Μεδίκων, ο επιλεγόμενος Ποδάγρας λόγω της πάθησής του, από την οποία άλλωστε υπέφεραν πολλά μέλη της οικογενείας. H μητέρα του Λαυρέντιου, η Λουκρητία Τορναμπουόνι, ήταν καλλιεργημένη και ενδιαφερόταν για τις τέχνες και τα γράμματα.
Από πολύ νεαρή ηλικία ο Λαυρέντιος δέχθηκε τα διδάγματα του ουμανισμού από εξαίρετους δασκάλους και εκπαιδεύθηκε για να διαδεχθεί τον πατέρα του στη «φροντίδα της πόλης και του κράτους», δηλαδή στη διακυβέρνηση της Φλωρεντίας.
Στα 16 του χρόνια ο Λαυρέντιος άρχισε κιόλας τη θητεία του στην πολιτική: έγινε μέλος του Συμβουλίου των Εκατό και έφερε εις πέρας διάφορες διπλωματικές αποστολές στη Νεάπολη, στη Ρώμη και στη Βενετία. Σε ηλικία 20 ετών νυμφεύθηκε την Κλαρίσσα, γόνο της αριστοκρατικής και πλουσίας οικογενείας της Ρώμης Ορσίνι. Με τον γάμο αυτόν οι Μέδικοι προβιβάστηκαν από την αστική τάξη στην αριστοκρατία.
Νωρίς στα βάσανα
Τη χρονιά του γάμου του Λαυρέντιου πέθανε ο πατέρας του και, όπως ήταν αναμενόμενο, στις 4 Δεκεμβρίου 1469 οι Φλωρεντινοί πρότειναν στον νεαρό Μέδικο τη διοίκηση του κράτους τους. Εκείνη την ημέρα ο Λαυρέντιος σημείωσε στο ημερολόγιό του: «Μολονότι η πρόταση ήταν αντίθετη με τα ένστικτα της ηλικίας μου και συνεπαγόταν βαριά φορτία και κινδύνους, δέχθηκα με απροθυμία και μόνο για να προφυλάξω τους φίλους μας και τις περιουσίες μας επειδή στη Φλωρεντία ζει κανείς άσχημα αν δεν ελέγχει την κυβέρνηση».
Αρχικά ο Λαυρέντιος κυβέρνησε μαζί με τον νεότερο αδελφό του, τον Ιουλιανό. Αλλά στη Φλωρεντία υπήρχε και μια άλλη ισχυρή οικογένεια τραπεζιτών, οι Πάτσι, οι οποίοι με δόλια μέσα είχαν αποσπάσει από τους Μεδίκους όλες τις τραπεζικές δοσοληψίες με το Βατικανό, και τώρα ήθελαν να τους πάρουν και την εξουσία της Φλωρεντίας.
Φονικό στην εκκλησιά
Σε συνεννόηση με τον πάπα Σίξτο Δ’, ο οποίος σκόπευε να εισβάλει με τον στρατό του στη Φλωρεντία, οι Πάτσι κατέστρωσαν σχέδιο δολοφονίας των δύο αδελφών. Το φονικό ορίστηκε να γίνει την Κυριακή 26 Απριλίου 1478 μέσα στον καθεδρικό ναό όπου θα εκκλησιάζονταν οι Μέδικοι. Στη συνωμοσία ήταν αναμειγμένοι ένας ανιψιός τού πάπα και ο αρχιεπίσκοπος της Πίζας Φραγκίσκος Σαλβιάτι. Το σχέδιο όμως πέτυχε μόνο κατά το ήμισυ: οι δολοφόνοι κατόρθωσαν να σκοτώσουν τον Ιουλιανό, αλλά ο Λαυρέντιος τράβηξε εγκαίρως το σπαθί του και γλίτωσε με μικρές μόνο αμυχές. Τον Σαλβιάτι οι Φλωρεντινοί τον κρέμασαν από ένα παράθυρο του κυβερνητικού μεγάρου, ή Μεγάρου της Σινιορίας, και τον ανιψιό τού πάπα τον φυλάκισαν.
Ο πάπας Σίξτος Δ’, ξεχνώντας τη δολοφονία στον καθεδρικό ναό, κατηγόρησε και αφόρισε τον Λαυρέντιο για την εκτέλεση του Σαλβιάτι και τη φυλάκιση του ανιψιού του. Απείλησε μάλιστα ότι, αν οι Φλωρεντινοί δεν του παρέδιδαν τον Λαυρέντιο, δεν θα δίσταζε να τους κηρύξει τον πόλεμο. Οι Φλωρεντινοί φυσικά αρνήθηκαν να παραδώσουν στον πάπα τον κυβερνήτη τους, ο οποίος μετά από αυτά τα τραγικά συμβάντα είχε γίνει πολύ δημοφιλής, και ο πάπας ετοιμάστηκε να επιτεθεί εναντίον της Φλωρεντίας με σύμμαχό του τον βασιλιά της Νεάπολης Φερδινάνδο A’.
Διπλωματικές ασκήσεις
Ο Λαυρέντιος τότε, μολονότι συμμάχησε με τη Δημοκρατία της Βενετίας και με το Δουκάτο του Μιλάνου, καταλάβαινε ότι η Φλωρεντία δεν ήταν αρκετά δυνατή ώστε να βγει αλώβητη από μια τέτοια σύγκρουση. Ετσι, με θάρρος και με μια μεγαλοπρεπή συνοδεία πήγε στη Νεάπολη. Στις 6 Δεκεμβρίου του 1479 ο Λαυρέντιος έγινε δεκτός από τον Φερδινάνδο, ο οποίος, όταν συνήλθε από την έκπληξη που του είχε κάνει τούτος ο μεγαλοπρεπής και εύγλωττος νέος, διέλυσε τη συμμαχία με τον πάπα και συμμάχησε με τον Λαυρέντιο. Μένοντας χωρίς σύμμαχο ο πάπας Σίξτος Δ’ αναγκάστηκε να υποχωρήσει.
Οι διπλωματικές επιτυχίες του Λαυρέντιου αύξησαν το γόητρο της Φλωρεντίας και του κυβερνήτη της. Οι διπλωματικοί χειρισμοί του γίνονταν παράδειγμα σε ολόκληρη την Ιταλία. Από το 1479 άρχισε η πολιτική των συμμαχιών με τη Φλωρεντία. Πόλεις-κράτη όπως η Λούκα, η Σιένα, η Περούτζια, η Μπολόνια έσπευσαν να δηλώσουν τη φιλία τους προς τη Δημοκρατία της Φλωρεντίας.
Αλλά ο Λαυρέντιος, ανάλογα με το ποιο ήταν το συμφέρον της Φλωρεντίας τη συγκεκριμένη στιγμή, δεν δίσταζε να αλλάζει συμμαχίες. Το 1482, λόγου χάρη, συμμάχησε με το Δουκάτο του Μιλάνου εναντίον της Φεράρας, ύστερα συμμάχησε με τον πάπα εναντίον της Δημοκρατίας της Βενετίας και, όταν ο πάπας Ινοκέντιος H’ κήρυξε τον πόλεμο στον Φερδινάνδο της Νεάπολης, ο Λαυρέντιος δεν δίστασε να συμμαχήσει με τον Φερδινάνδο εναντίον του πάπα. Χάρη στη διπλωματική ικανότητα του Λαυρέντιου και πάλι επιτεύχθηκε, το 1486, ανάμεσα στον πάπα και στον βασιλιά της Νεάπολης η ειρήνη, που πρόσφερε μερικά χρόνια ηρεμίας στην ιταλική χερσόνησο.
Φιλάνθρωπος τύραννος
Στο εσωτερικό του κράτους της Φλωρεντίας ο Λαυρέντιος συμπεριφέρθηκε ως «φιλάνθρωπος τύραννος», όπως τον έχει χαρακτηρίσει ο ιστορικός Φραγκίσκος Γκουιτσαρντίνι. Τυπικά η Φλωρεντία ήταν είδος συνταγματικής δημοκρατίας, στην ουσία όμως, την εποχή του Λαυρέντιου, έγινε στυγνή ολιγαρχία. H διοικητική, η νομοθετική και η δικαστική εξουσία πέρασαν στο Συμβούλιο των Εβδομήντα, όργανο το οποίο θέσπισε ο Λαυρέντιος σε αντικατάσταση του, δημοκρατικότερου, Συμβουλίου των Εκατό. Το Συμβούλιο των Εβδομήντα ήταν εντελώς υποχείριο του άρχοντα της Φλωρεντίας αφού τα μέλη του επιλέγονταν με αυστηρά κριτήρια αφοσίωσης στο πρόσωπό του. Ο λαός, ο οποίος δεν είχε πλέον δημοκρατικό τρόπο να εκφραστεί, βαυκαλιζόταν με γιορτές, παρελάσεις, μασκαράτες και κάθε είδους θεάματα, εμπνεύσεις του Λαυρέντιου και των παρατρεχάμενών του.
Από την άλλη ο Λαυρέντιος καθιέρωσε μια δικαιότερη φορολογία για την κτηματική περιουσία, την «κλιμακωτή δεκάτη», σύμφωνα με την οποία οι κτηματίες φορολογούνταν με βάση μια κλίμακα, μέτρο που τους προστάτευε από την κρατική αυθαιρεσία και την αρπακτικότητα των φοροεισπρακτόρων.
Γράμματα και τέχνες
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Λαυρέντιος ο Μεγαλοπρεπής προσέδωσε μεγαλοπρέπεια και στην πόλη του. Σημαντικός ποιητής και λόγιος ο ίδιος, συγκαλούσε στις διάφορες επαύλεις του την επιλεγόμενη «Πλατωνική Ακαδημία», δηλαδή συνάξεις φίλων του λογίων, όπως ο ουμανιστής Πίκο ντέλα Μιράντολα, ο αγαπημένος του δάσκαλος Μαρσίλιο Φιτσίνο, ο ποιητής Αντζελο Πολιτσιάνο και διάφοροι άλλοι.
Ο Λαυρέντιος ήταν επίσης μανιώδης συλλέκτης χειρογράφων αρχαίων συγγραφέων και σίγουρα ήταν μεγάλος προστάτης των τεχνών. Εκτός από τη σχολή γλυπτικής που ίδρυσε στον κήπο του Αγίου Μάρκου, βοήθησε απλόχερα όλους τους λαμπρούς καλλιτέχνες που συνέπεσαν χρονικά με την ηγεμονία του, από τον Τζουλιάνο ντα Σανγκάλο, τον Μποτιτσέλι, τον Βερόκιο και τον μαθητή του τελευταίου Λεονάρντο ντα Βίντσι ως τον νεαρό τότε Μιχαήλ Αγγελο, ο οποίος στα πρώτα χρόνια της σταδιοδρομίας του έζησε ως μέλος της οικογενείας των Μεδίκων.
Ανθρωπος με ευπαθή υγεία πάντα, ο Λαυρέντιος πέθανε στα 43 του χρόνια. H κηδεία του Μεγαλοπρεπούς, σύμφωνα με τη θέλησή του, ήταν λιτή, αλλά τον συνόδευσε στην τελευταία του κατοικία θρηνώντας ολόκληρη η Φλωρεντία. Λιτό είναι και το μνήμα του στην εκκλησία του Αγίου Λαυρεντίου.
KEIMENA: ΙΩΑΝΝΑ ΖΟΥΛΑ
