Ηταν καλοκαίρι του 1965 όταν τρεις αρχιμανδρίτες από την Ελλάδα, ο Καλλίνικος Καρούσος (σημερινός Μητροπολίτης Πειραιώς), ο Αμβρόσιος Λενής (σήμερα Μητροπολίτης Καλαβρύτων) και ο Χριστόδουλος Παρασκευαΐδης (Αρχιεπίσκοπος Αθηνών), έφταναν με ένα οκταθέσιο μίνι λεωφορείο στην Αιώνια Πόλη, τη Ρώμη. Στη via Sargena σταματούν για να επισκεφθούν τον ορθόδοξο ναό του Αποστόλου Ανδρέα. Εκεί τυγχάνουν της θερμής φιλοξενίας του προϊσταμένου του ναού, αρχιμανδρίτη Μάξιμου Αγιωργούση, που πλέον είναι Μητροπολίτης στο Πίτσμπουργκ, και του νεαρού τότε διακόνου Βαρθολομαίου Αρχοντώνη, που υπηρετεί πλέον την Ορθοδοξία ως Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης. Ο απόφοιτος της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης που φοιτά στο Ινστιτούτο Κανονικού Δικαίου της Αγίας Εδρας «μετατρέπεται» επί τρεις ημέρες σε ξεναγό. Οι κατακόμβες, το κράτος του Βατικανού, το Κολοσσαίο είναι μερικοί μόνον από τους σταθμούς όπου ο διάκος-ξεναγός μεταφέρει τους αρχιμανδρίτες-τουρίστες. H Αιώνια Πόλη αποτέλεσε τον τόπο της γνωριμίας των κυρίων κυρίων Βαρθολομαίου και Χριστόδουλου. Το 1965 ήταν ένας σταθμός για την έναρξη μιας φιλίας που διήρκεσε 33 ολόκληρα χρόνια, δηλαδή ως το 1998, οπότε από Δημητριάδος Χριστόδουλος ο αρχιμανδρίτης Χριστόδουλος Παρασκευαΐδης της Ρώμης εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Αθηνών. H φιλία, που καλλιεργήθηκε μέρα με τη μέρα, χρόνο με τον χρόνο και έγινε γνωστή από διάφορες εκδηλώσεις που έδειχναν αγάπη και σεβασμό, δεν υπάρχει πια. «Εχουμε μια φιλία 30 και πλέον ετών. Ημασταν πάντα και παντού μαζί» είπε ο Αρχιεπίσκοπος το πρωί της Τρίτης απευθυνόμενος στους συνοδικούς αρχιερείς σε μια προσπάθεια να ενισχύσει την άποψη που εξέφραζε ότι αδυνατεί να κατανοήσει τους λόγους που οι σχέσεις του με τον Οικουμενικό Πατριάρχη βρίσκονται σε οριακό σημείο. Από την άλλη πλευρά μητροπολίτες του Φαναρίου δηλώνουν ότι η φιλία εκείνη καλλιεργήθηκε σκοπίμως από τον κ. Χριστόδουλο. «Οσοι γνώριζαν την πορεία, την ιστορία, την προσφορά του κ.κ. Βαρθολομαίου» λένε με νόημα «ήξεραν ότι μια ημέρα θα πατριαρχεύσει».


H ξενάγηση ήταν η αφορμή για να γνωρίσει ο κ.κ. Βαρθολομαίος τη «Χρυσοπηγή», που τότε έκανε τα πρώτα της δειλά βήματα. Ανάμεσα στα μέλη της προτίμησε να βρίσκεται κοντά στον κ. Χριστόδουλο διατηρώντας ταυτόχρονα μια ζεστή φιλία και με τους υπολοίπους. Με τον κ. Χριστόδουλο όμως τον έδεναν πολλά κοινά χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Το γεγονός ότι ο ίδιος γεννήθηκε το 1940 και ο κ. Χριστόδουλος το 1939 αυτόματα τους βοηθούσε να αισθανθούν πιο άνετα. Ταυτόχρονα υπήρχε κάτι πιο δυνατό ανάμεσά τους: η αγάπη για την άλλη πλευρά του Αιγαίου, τα κοινά έθιμα, οι ίδιες πολιτιστικές αναφορές, η χρήση λέξεων που οι Ελλαδίτες είτε δεν τις γνωρίζουν είτε δεν τις χρησιμοποιούν.


Για τον ίμβριο διάκο ήταν πιο εύκολο να μιλάει με τον προσφυγικής καταγωγής Χριστόδουλο, ο οποίος μεγάλωσε με μια μητέρα που του μιλούσε συνεχώς για την πατρίδα, την Ανδριανούπολη. Για εκείνες άλλωστε τις αλησμόνητες πατρίδες έχει δακρύσει πολλές φορές ο κ. Χριστόδουλος ως Προκαθήμενος και έχει παρεξηγηθεί. H κατηγορία του «τούρκου», την οποία δέχθηκαν πολλοί πρόσφυγες πρώτης και δεύτερης γενιάς, ευτυχώς από λίγους, δεν άφηνε κανέναν αδιάφορο. Φυσικά και τον κ. Χριστόδουλο, ο οποίος απέφευγε και αρνείται να δεχθεί όποιον χρησιμοποιεί τέτοιους χαρακτηρισμούς. Οσο για τον κ.κ. Βαρθολομαίο, αυτός αισθάνεται όπως και πολλοί άλλοι που ζουν στην Κωνσταντινούπολη: «Εδώ είμαστε οι ρωμιοί και για ορισμένους ελλαδίτες οι τουρκόσποροι» λένε με νόημα.


Αυτά τα δεδομένα έδεναν πάντα τους δύο άνδρες. Από διάκος ο κ.κ. Βαρθολομαίος έγινε αρχιμανδρίτης, μετά επίσκοπος, μετά μητροπολίτης, αργότερα πήρε τον βαρύ τίτλο του Γέροντος Μητροπολίτη Χαλκηδόνος και το 1991 εξελέγη Οικουμενικός Πατριάρχης. Από αρχιμανδρίτης ο Χριστόδουλος υπηρέτησε ως γραμματέας της Ιεράς Συνόδου, το 1974 έγινε Μητροπολίτης Δημητριάδος και πριν από πέντε χρόνια με συντριπτική πλειοψηφία η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος τον εξέλεξε Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος.


* Τα πρόσωπα -κλειδιά


Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 η φιλία ενδυναμώνεται και αναπτύσσεται. Δύο πρόσωπα-κλειδιά θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στην καλλιέργεια αυτής της σχέσης. Ο πνευματικός αδελφός του Πατριάρχη, Μητροπολίτης Γέρων Χαλκηδόνος κ. Ιωακείμ και ο πρωτοσύγκελλος της Αρχιεπισκοπής πρωτοπρεσβύτερος Θωμάς Συνοδινός είναι οι κληρικοί που θα βοηθήσουν στη δημιουργία ενός ανοιχτού και άμεσου διαύλου επικοινωνίας των δύο ανδρών. Ενας δίαυλος που λειτούργησε πολλές φορές και περιέσωσε δύσκολες καταστάσεις.


Σε όλη τη δεκαετία του ’80 κάθε φορά που ο κ.κ. Βαρθολομαίος επισκεπτόταν την Ελλάδα έβρισκε λίγες ώρες για να μεταβεί στον Βόλο και όταν ο κ. Χριστόδουλος επισκεπτόταν την Πόλη έτρωγαν μαζί, συζητούσαν, μελετούσαν τα προβλήματα, επεσήμαιναν τα λάθη και τις παραλείψεις της μιας ή της άλλης πλευράς.


Ο δεσμός ήταν τόσο μεγάλος που κάθε φορά που ο κ. Χριστόδουλος χειροτονούσε κάποια από τα πνευματικά του παιδιά, ένα από τα μαθήματα που τους δίδασκε ήταν ο σεβασμός για το Πατριαρχείο. Στα ταξίδια του έπαιρνε τα «παιδιά» του για να τα συστήσει στον κ.κ. Βαρθολομαίο και να τους μιλήσει για την ιστορία του θεσμού του Οικουμενικού Πατριαρχείου.


Αυτή η δεκαετία θα κλείσει με ένα άρθρο του κ. Χριστόδουλου που φέρει τον τίτλο «Μην πυροβολείτε το Φανάρι» και το οποίο το τελευταίο διάστημα πολλές φορές χρησιμοποιήθηκε από τους αντιπάλους του.


H φιλία των δύο ανδρών ήταν στη μεγάλη της ακμή. Ο κ. Χριστόδουλος δείχνει σε όλους την αγάπη του για τον κ.κ. Βαρθολομαίο, αφού το γραφείο του κοσμείται από τη φωτογραφία με την ιδιόχειρη αφιέρωση του Μητροπολίτη του Θρόνου. Και ο κ.κ. Βαρθολομαίος είναι ο Αρχιερέας που θα εισηγηθεί, ως διευθυντής του ιδιαίτερου γραφείου του Πατριάρχη, στην επίσκεψη που πραγματοποίησε για τελευταία φορά στην Ελλάδα ο αοίδιμος Δημήτριος να συμπεριλάβει και τον Βόλο ως ενδιάμεσο σταθμό του ταξιδιού του από το Αγιον Ορος στα Μετέωρα.


* Οι παρενέργειες της κορυφής


«Αλλαξε από την ώρα που εξελέγη Πατριάρχης» λένε συνεργάτες του κ. Χριστόδουλου. «Δεν έχει καμία σχέση με τον Δημητριάδος Χριστόδουλο» απαντούν οι συνεργάτες του κ.κ. Βαρθολομαίου. Το 1991 ο κ. Χριστόδουλος έχει τη μεγάλη χαρά να δει τον κ.κ. Βαρθολομαίο να εκλέγεται Πατριάρχης και ενισχύει κάθε του προσπάθεια. Θα βρεθεί στην τελετή παρασκευής του Αγίου Μύρου του 1992 επί Πατριαρχίας του φίλου του, θα σπεύσει στη Χίο και στην Κρήτη όταν ο κ.κ. Βαρθολομαίος τις επισκέπτεται και θα είναι ο αρχιερέας που θα αντιδράσει έντονα στην άρνηση του τότε Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ να μην επισκεφθεί την Εκκλησία της Ελλάδος.


* Διαφορές και αντιθέσεις


Ο Χριστόδουλος Παρασκευαΐδης έχει μεγαλώσει υπό την πνευματική καθοδήγηση του Μητροπολίτη Πειραιώς κ. Καλλινίκου. H κατήχηση των πιστών, το κήρυγμα του θείου λόγου, η δημιουργία κατασκηνώσεων, η παροχή συσσιτίων είναι οι προτεραιότητες που διδάχθηκε.


Ο πνευματικός πατέρας του Βαρθολομαίου Αρχοντώνη ήταν ο αοίδιμος Μητροπολίτης Χαλκηδόνος Μελίτων Χατζής. Αυτός τον προετοίμασε, τον καθοδήγησε και τον βοήθησε να σπουδάσει. H γνώση των Ιερών Κανόνων, της διπλωματίας και της διοίκησης ήταν μεταξύ των όσων διδάχθηκε.


Σήμερα οι σχέσεις των δύο φίλων βρίσκονται στο ναδίρ. Εχουν φτάσει στο σημείο να προετοιμάζονται για τη μεγάλη σύγκρουση. H δημιουργία Γραφείων του Φαναρίου στην Αθήνα και της Ελλαδικής Εκκλησίας στις Βρυξέλλες, οι μνημονεύσεις του Πατριάρχη στις λεγόμενες Νέες Χώρες και του Αρχιεπισκόπου Αθηνών στις Μητροπόλεις της Παλαιάς Ελλάδας είναι μερικά μόνον από τα ζητήματα για τα οποία συγκρούστηκαν οι δύο αρχιερείς από την ημέρα που ο κ. Χριστόδουλος εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Αθηνών.


Σύγκρουση συμφερόντων; Θα μπορούσε κανείς να το χαρακτηρίσει κι έτσι. Πάντως το βέβαιο είναι ότι αν δεν υπάρξει πνεύμα καταλλαγής και κατάλληλοι μεσολαβητές οι δύο πρώην φίλοι θα απασχολήσουν με τη συμπεριφορά τους – με αφορμή την εκλογή Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης και τα περί καταλόγου και εγκρίσεως – για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα την επικαιρότητα.


ΣΤΟΧΟΙ Τι θέλει το Φανάρι, τι επιδιώκει η Αθήνα


Ο κ.κ. Βαρθολομαίος δεν επιθυμεί να συνοδεύσει την πατριαρχία του με την απεμπολή των όσων του κληροδότησαν η ιστορία και η παράδοση. H πορεία ένταξης της Τουρκίας δείχνει ότι το Φανάρι μπορεί να ανακτήσει τη μεγάλη του λάμψη, και μάλιστα στον φυσικό του χώρο, γι’ αυτό και δεν πρόκειται να κάνει ούτε βήμα πίσω από όσα του κληροδότησε ο αοίδιμος Δημήτριος. Από την άλλη πλευρά, ο κ. Χριστόδουλος επιθυμεί να συνοδεύσει την αρχιεπισκοπία του από πολλές και λαμπρές σελίδες ιστορίας.


Τι θα γίνει… Ουδείς το γνωρίζει. Το βέβαιον είναι ότι η κοινή καταγωγή, που αποτέλεσε τον κρίκο σύνδεσης και την αφορμή για την καλλιέργεια μιας μεγάλης φιλίας μεταξύ των δύο, μπορεί να τους μετατρέψει σε αδυσώπητους αντιπάλους. Το πείσμα και η εμμονή είναι ίδιον των Ανατολιτών και των καλογέρων. «Ζιζάνια» για να προκαλούν συνεχώς εκρήξεις υπάρχουν πολλά. Το ζήτημα είναι αν οι ίδιοι θα μπορέσουν να βρεθούν δίπλα δίπλα για να ξεπεράσουν τα προβλήματά τους… Διότι το αίμα νερό δεν γίνεται και ακόμη και αν γίνεται δεν πίνεται…