Το λαθρεμπόριο των άγριων (ως επί το πλείστον προστατευόμενων) ζώων αφήνει κέρδη πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων κάθε χρόνο – τόσα ώστε κατατάσσεται στην τρίτη θέση των πλέον κερδοφόρων ανά τον κόσμο, ύστερα από αυτά των ναρκωτικών και των όπλων. Τα άγρια ζώα εξοντώνονται για τη γούνα τους, το δέρμα τους, τα δόντια τους. Χρησιμοποιούνται επίσης σε ιατρικά πειράματα, ως πειραματόζωα από εταιρείες καλλυντικών, σε τελετές βουντού, ως διακοσμητικά, σε τσίρκα ή για να εμπλουτίσουν… συλλογές. Το παράνομο εμπόριο άγριων ζώων έχει λάβει τεράστιες διαστάσεις σε όλον τον κόσμο παρ’ όλες τις απαγορεύσεις και την κινητοποίηση των κυβερνήσεων, των πολιτών και των οικολογικών οργανώσεων. Στην Ελλάδα η εικόνα είναι θολή, όχι γιατί δεν υπάρχουν είδη προς άγραν και εμπορίαν από τους επιτηδείους αλλά επειδή οι αρμόδιοι δηλώνουν ότι δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία σχετικά με την παράνομη διακίνηση προστατευόμενων ειδών της χλωρίδας και της πανίδας. Εκτιμούν ωστόσο ότι η κατάσταση (του λαθρεμπορίου) είναι υπό έλεγχο… Από την πλευρά τους εκπρόσωποι ελληνικών περιβαλλοντικών οργανώσεων επισημαίνουν ότι αποτελεί ακόμη ζητούμενο η εφαρμογή των διεθνών συνθηκών που προστατεύουν το φυσικό και ζωικό «βασίλειο», πόσο μάλλον ο έλεγχος του παράνομου εμπορίου των απειλούμενων ειδών.
Το διεθνές εμπόριο της «άγριας φύσης» θεωρείται πλέον μια από τις μεγαλύτερες «απειλές» για τον πλανήτη καθώς ευθύνεται για τη δραματική μείωση του αριθμού πολλών ειδών άγριων ζώων και φυτών καθώς και τη διατάραξη – με τον πιο βίαιο και σκληρό τρόπο – της ισορροπίας του φυσικού οικοσυστήματος. Τα κέρδη όμως που αποφέρει είναι τόσο υψηλά ώστε εύκολα κάμπτουν τις όποιες… αντιστάσεις και τις οικολογικές συνειδήσεις, ιδίως σε χώρες που μαστίζονται από τη φτώχεια και την εξαθλίωση. Οι τιμές και τα είδη που ακολουθούν είναι ενδεικτικά των διαστάσεων που έχει σήμερα αυτό το λαθρεμπόριο: Ενας σπάνιος παπαγάλος από την Μπογκοτά πωλείται στα σύνορα της χώρας του 10 δολάρια αλλά στις Ηνωμένες Πολιτείες οι ενδιαφερόμενοι για να τον αποκτήσουν δεν θα καταβάλουν λιγότερα από 1.500 δολάρια. Ενας γορίλας στις ευρωπαϊκές χώρες είναι περιζήτητος – πωλείται πάνω από 15.000 δολάρια – αλλά η αρχική τιμή του στα σύνορα Καμερούν – Γκαμπόν δεν ξεπερνά τα 8 δολάρια. Στην Ινδία οι έμποροι υπόσχονται παράδοση κατ’ οίκον σε μία εβδομάδα. Από την πλευρά τους οι ενδιαφερόμενοι δίνουν ως και 10.000 δολάρια για ένα μωρό λεοπάρδαλης, ενώ για ένα ζευγάρι φλαμίνγκος προσφέρουν 1.000 δολάρια. Στη Ρωσία οι λαθροκυνηγοί αναζητούν τα αβγά ενός σπανιότατου πλέον είδους, του αετού της Θάλασσας Στέλερ, διότι γνωρίζουν ότι στο… χρηματιστήριο της άγριας φύσης αποτιμώνται πάνω από 1.000 δολάρια, ενώ ένας Ιάπωνας θα δώσει ως και 100.000 δολάρια για να αποκτήσει μια μαϊμού από τη Βραζιλία.
Οσον αφορά την Ελλάδα, οι τιμές αυτές ακούγονται τόσο… εξωπραγματικές όσο και τα είδη στα οποία αναφέρονται. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι το λαθρεμπόριο άγριων ζώων δεν γνωρίζει άνθηση και στη χώρα μας. H διαφορά είναι, όπως παρατηρούν εκπρόσωποι περιβαλλοντικών οργανώσεων, ότι ο ελλιπής έλεγχος δεν επιτρέπει την καταγραφή της κατάστασης. Είναι χαρακτηριστικό, όπως λένε, ότι οι αρμόδιες αρχές (δασαρχεία) δρουν κυρίως μετά από καταγγελίες για παράνομη διακίνηση είτε στα σύνορα της χώρας είτε στα καταστήματα, και εφόσον διαπιστώσουν παρανομία επιβάλλουν πρόστιμα και κάνουν κατάσχεση του «προϊόντος».
Ιδιαίτερα προσοδοφόρο θεωρείται στην Ελλάδα το εμπόριο άγριων πτηνών. Για να το αντιληφθεί κανείς αρκεί μια βόλτα στα σχετικά καταστήματα (pet shops) ή μια πρόχειρη καταμέτρηση των ωδικών πτηνών που κατέχουν άνθρωποι από τον περίγυρό του. Χιλιάδες καρδερίνες, φλώροι, σκαρδάκια, τσοπανάκοι, παπαδίτσες (όλα «απαγορευμένα» είδη) ενδημούν σε… κλουβιά ανά την επικράτεια χαρίζοντας συντροφιά και μελωδία στους κατόχους τους. Οι πιο… φανατικοί του είδους μάλιστα επιδιώκουν να τα «φυλακίζουν» οι ίδιοι: γνωρίζοντας ποιες είναι οι περίοδοι μετακίνησής τους στήνουν τις παγίδες τους και περιμένουν. Ο Οκτώβριος, π.χ., είναι μήνας που βρίσκονται σε επιφυλακή οι περιβαλλοντικές οργανώσεις και τα δασαρχεία στην Αττική καθώς τότε αρκετοί βγαίνουν προς άγραν καρδερινών! «Αυτά που επιτρέπονται είναι τα πτηνά που εκτρέφονται προς πώληση και όχι όσα ζουν ελεύθερα στη φύση. Καναρίνια, παπαγαλάκια (συγκεκριμένα είδη) καθώς και κάποια εξωτικά μπορούν να πωλούνται και να κατέχονται. Αυτά όμως αποτελούν τη… μειοψηφία των πτηνών που βρίσκονται σε σπίτια» λέει ο κ. Π. Λατσούδης, από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία.
Εκτός από τα ωδικά πτηνά στο στόχαστρο των λαθρεμπόρων βρίσκονται και οι χελώνες, χερσαίες και θαλάσσιες, όπως και τα αβγά τους, αλλά και φίδια. Δεν είναι λίγες οι φορές που οι τελωνειακοί υπάλληλοι έκπληκτοι ανακαλύπτουν στις αποσκευές των ταξιδιωτών φίδια, αβγά πουλιών, χελώνες και άλλα είδη τα οποία περιλαμβάνονται στην ευρωπαϊκή οδηγία που ελέγχει την εισαγωγή και εξαγωγή άγριων ζώων και φυτών ως προστατευόμενων ειδών. Το τίμημα που θα καταβάλει ο ενδιαφερόμενος συλλέκτης δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητο. Από τα πιο ακριβά είδη της ελληνικής πανίδας είναι η οχιά της Μήλου, με τιμή που αγγίζει περίπου τις 2.000 ευρώ. Περιζήτητες είναι και οι χερσαίες χελώνες, ενώ υψηλές τιμές στο διεθνές παζάρι άγριας πανίδας πιάνουν και ορισμένα σπάνια είδη ελληνικών πεταλουδών. «Το λαθρεμπόριο ζώων είναι μεγάλη πληγή για την ελληνική φύση, και τα όργανα της πολιτείας – δασαρχείο, αστυνομία, τελωνεία – κάνουν τη δουλειά τους όσο μπορούν» παρατηρεί ο κ. Λατσούδης. Κατά τις εκτιμήσεις του όμως μεγαλύτερης έκτασης πρόβλημα αποτελεί η παράνομη διακίνηση των μικρών πτηνών «γιατί έχει εδραιωθεί στην αντίληψη των περισσοτέρων ότι δεν είναι κακό να έχεις ένα πτηνό φυλακισμένο, ό,τι κι αν είναι αυτό. Εάν γνώριζε όμως ο κόσμος ότι αφενός είναι παράνομη η κατοχή, αφετέρου στερεί την ελευθερία από ένα ον, μάλλον θα άλλαζε τακτική και νοοτροπία» λέει ο κ. Λατσούδης. Για τον σκοπό αυτόν η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία πρόκειται να ξεκινήσει μια ενημερωτική εκστρατεία «τουλάχιστον για την ευαισθητοποίηση των νεοτέρων».
H άγνοια πάντως περί του παρανόμου της κατοχής δύσκολα μπορεί να αποτελέσει άλλοθι για όσους επιλέγουν ως κατοικίδια… ερπετά και αμφίβια. Φίδια, σαλαμάνδρες, σαύρες και άλλα είδη της συνομοταξίας αυτής απαντώνται την τελευταία δεκαετία ολοένα και συχνότερα στα ελληνικά σπίτια. Παράλληλα στις Ηνωμένες Πολιτείες υπολογίζεται ότι περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι επιλέγουν ως αγαπημένο τους ζωάκι κάποιο ερπετό, ενώ στην Ευρώπη ο αριθμός τους φθάνει τα τέσσερα εκατομμύρια. Οσο για τα κίνητρά τους, ποικίλλουν: άλλοι συντηρούν τέτοιου είδους ζώα για να βρίσκονται μέσα στις επιταγές της μόδας όσον αφορά τα κατοικίδια, άλλοι έχουν αμιγώς επιστημονικά κίνητρα και θέλουν να τα μελετήσουν εκ του σύνεγγυς, κάποιοι συγκαταλέγονται στους συλλέκτες με… ακραία γούστα, καθώς σκοπός τους είναι να εμπλουτίζουν τη συλλογή τους με σπάνια είδη.
