Ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής, Υπέρτιμος και Εξαρχος Ωκεανών Ατλαντικού τε και Ειρηνικού κ. Δημήτριος και ο Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας, Υπέρτιμος και Εξαρχος Ωκεανίας κ. Στυλιανός το τελευταίο χρονικό διάστημα γίνονται αποδέκτες «δελτίων θυέλλης» τα οποία εκδίδουν ιεράρχες του Οικουμενικού Θρόνου. Από τα στενά του Βοσπόρου ορισμένοι μητροπολίτες παρακολουθούν όλες τις κινήσεις των δύο αρχιεπισκόπων και πράττουν αναλόγως.
Η Κληρικολαϊκή Συνέλευση της Αρχιεπισκοπής Αμερικής που ολοκληρώθηκε πριν από δέκα ημέρες καθώς και μια σειρά κινήσεων αλλά και δηλώσεων του Αρχιεπισκόπου Αυστραλίας προβληματίζουν έντονα τους συνοδικούς αρχιερείς, οι οποίοι δεν κρύβουν τη δυσφορία τους.
Τις εξελίξεις στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Αυστραλία παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς και το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών. Ετσι, μεσούσης της Κληρικολαϊκής Συνελεύσεως στην Καλιφόρνια έσπευσε από το κλεινόν άστυ να διατυπώσει από τηλεφώνου την αγωνία του για την έκβασή της. Ταυτοχρόνως, διά της διαρροής πληροφοριών ανακοίνωσε ότι οσονούπω γεφυρώνει και το από τριακονταπενταετίας ρήγμα ορισμένων ελληνικών κοινοτήτων με την Αρχιεπισκοπή Αυστραλίας.
* Η Αρχιεπισκοπή Αυστραλίας
Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Ελληνες πρώτης, δεύτερης και – ορισμένοι – τρίτης γενιάς που ζουν στην Αυστραλία υπάγονται στην πνευματική δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ο Αρχιεπίσκοπος κ. Στυλιανός από το 1975 έως και σήμερα ποιμαίνει την περιοχή. Παρέλαβε μια μισοδιαλυμένη επαρχία και δημιούργησε γηροκομεία, στέγες νεολαίας και φιλόπτωχα ταμεία. Η Θεολογική Σχολή του Αποστόλου Ανδρέου αλλά και οι επιστημονικές εκδόσεις της αρχιεπισκοπής αποτελούν κόσμημα. Αλλωστε αυτοί οι δύο τομείς είναι κυρίαρχοι και ζωτικής σημασίας για τον διακεκριμένο θεολόγο και διανοητή κ. Στυλιανό Χαρκιανάκη. Πρόκειται μεταξύ άλλων για έναν άνθρωπο που μπορεί δικαιολογημένα σήμερα να καυχάται για την ελληνομάθεια των ομογενών καθώς εργάστηκε συστηματικά για αυτό, σε αντίθεση με όσα συνέβαιναν την ίδια περίοδο στη Βόρεια και στη Νότια Αμερική.
Το τελευταίο χρονικό διάστημα όμως μια σειρά γεγονότων προκαλούν πολλά ερωτήματα στους αρχιερείς-μέλη της Συνόδου του Οικουμενικού Θρόνου, οι οποίοι εκ των πραγμάτων θα κληθούν να τοποθετηθούν στα ζητήματα που τίθενται. Την περασμένη εβδομάδα ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και οι 12 μητροπολίτες -μέλη της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος απέστειλαν επιστολή στον Οικουμενικό Πατριάρχη και χαρακτηρίζουν απαράδεκτες τις δηλώσεις του Αρχιεπισκόπου Αυστραλίας κ. Στυλιανού, ο οποίος ούτε λίγο ούτε πολύ είπε σε συνέντευξη που παρεχώρησε σε εφημερίδα των Αθηνών ότι ο κ. Χριστόδουλος «λικνίζεται σαν μεθυσμένη οδαλίσκη». Οι αρχιερείς του Θρόνου είναι χολωμένοι όμως και γιατί στην ίδια συνέντευξη ο Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας δηλώνει εμμέσως πλην σαφώς ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης είναι άνανδρος. Αφορμή για την επίθεση αυτή αποτέλεσε η παρουσία του κ.κ. Βαρθολομαίου στη γενική συνέλευση του Παγκόσμιου Συμβουλίου Αποδήμου Ελληνισμού (ΣΑΕ) που διεξήχθη τον περασμένο Δεκέμβριο στη Θεσσαλονίκη. «Είσαι άνανδρος» δήλωσε ότι είπε στον Πατριάρχη όταν έμαθε για τη συμμετοχή του, καθώς στο παρελθόν το Οικουμενικό Πατριαρχείο είχε αποφασίσει να μη συμμετάσχει στο ΣΑΕ, το οποίο κατηγόρησε ότι διασπά την ομογένεια.
Η επιστολή της Εκκλησίας της Ελλάδος κοινοποιήθηκε από το Φανάρι στην Αυστραλία και συνοδεύεται και από έγγραφο του ιδίου του Οικουμενικού Πατριάρχη προς τον Αρχιεπίσκοπο κ. Στυλιανό.
Επιπλέον, πληροφορίες φέρουν τον κ. Στυλιανό να βρίσκεται σε μόνιμη σύγκρουση με ορισμένους από τους βοηθούς επισκόπους του. Αλλωστε αυτοί που πήγαν και ήλθαν από την Ελλάδα προς την Αυστραλία ξεπερνούν τους τρεις. Με μια υπόθεση αυτού του είδους ασχολήθηκαν στη διάρκεια της συνεδρίασης που είχαν πριν δέκα ημέρες οι μητροπολίτες της Συνόδου υπό την προεδρία του κ.κ. Βαρθολομαίου. Με επιστολή του ο κ. Στυλιανός ζητεί την επιβολή ετήσιας αργίας στον βοηθό Επίσκοπο Χριστιανουπόλεως κ. Σεραφείμ επειδή έφυγε από την Αδελαΐδα.
Στις αρχές του 2001 ο Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας ζήτησε από το Φανάρι να εκλεγεί ο Αρχιμανδρίτης της Εκκλησίας της Ελλάδος κ. Σεραφείμ Μετζελόπουλος Επίσκοπος Χριστιανουπόλεως. Οπερ εγένετο. Πρόκειται άλλωστε για έναν κληρικό με πλήθος συστατικών επιστολών. Γραμματέας των Εκκλησιαστικών Δικαστηρίων της Εκκλησίας της Ελλάδος, απόφοιτος της Νομικής και της Θεολογικής Σχολής και εφημέριος του Μητροπολιτικού Ναού της Αθήνας ο κ. Σεραφείμ Μετζελόπουλος ήταν ο άνθρωπος που πριν από πέντε χρόνια πήγε στα Κύθηρα ως εκπρόσωπος του τότε Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ και διερεύνησε την υπόθεση ηθικών παρεκτροπών κληρικών που οδήγησαν ακόμη και σε παραίτηση τον τότε μητροπολίτη της περιοχής.
Οι ιεράρχες του Θρόνου ακούν και κατά καιρούς διαβάζουν και τις επιστολές που αποστέλλει στο Φανάρι ο κ. Στυλιανός εναντίον των αποφάσεών τους και δηλώνουν εξαιρετικά προβληματισμένοι. Αναγνωρίζουν τη μόρφωση, τις γνώσεις του, την πνευματική του προέλευση από τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, αλλά, όπως δηλώνουν, ο «οξύθυμος» χαρακτήρας του προκαλεί πολλά προβλήματα και κυρίως στη συνεργασία του με το Φανάρι, τους κληρικούς της επαρχίας του, τους αρχιερείς άλλων Εκκλησιών και τις πολιτικές αρχές.
* Η Αρχιεπισκοπή Αμερικής
Στις Ηνωμένες Πολιτείες ολοκληρώθηκε η Κληρικολαϊκή Συνέλευση. Ο Αρχιεπίσκοπος, οι μητροπολίτες, οι ιερείς και οι λαϊκοί εκπρόσωποι των κοινοτήτων και των ενοριών συζήτησαν το νέο σύνταγμα (Καταστατικός Χάρτης) το οποίο θα διέπει τη λειτουργία και τη διοίκηση της Αρχιεπισκοπής Αμερικής. Το σύνταγμα επί δύο χρόνια είχε αποτελέσει αντικείμενο διαπραγματεύσεων και συζητήσεων μεικτής επιτροπής στην οποία μετείχαν εκπρόσωποι του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της Συνόδου της Αρχιεπισκοπής Αμερικής. Παρά τα προνόμια που παραχωρεί όμως το Φανάρι στην Αμερική οι Ελληνοαμερικανοί ζήτησαν κατά τη διάρκεια της συνέλευσής τους περισσότερη αυτονομία.
Μπορεί να επεκράτησαν απόλυτη συναίνεση και δημοκρατικό πνεύμα κατά τη διάρκεια της συνέλευσης, αλλά οι Ελληνοαμερικανοί δείχνουν να έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στις αποφάσεις του Φαναρίου ύστερα από τη θυελλώδη αρχιερατεία του κ. Σπυρίδωνος, γι’ αυτό και επιθυμούν: εκλογή μητροπολιτών από την ίδια τη Σύνοδο της Αρχιεπισκοπής Αμερικής. Η μεικτή επιτροπή είχε αποφασίσει την εκλογή τριπροσώπου για τους μητροπολίτες από τη Σύνοδο της Αμερικής και βάσει αυτού να αποφασίζει το Φανάρι. Για την εκλογή Αρχιεπισκόπου οι Ελληνοαμερικανοί ζητούν να είναι υποψήφιοι μόνον οι κληρικοί που υπηρετούν στην Αμερική, το τριπρόσωπο να καταρτίζεται από τη Σύνοδο της Αμερικής και η τελική εκλογή να γίνεται από το Φανάρι. Η μεικτή επιτροπή είχε αποφασίσει να έχουν δικαίωμα υποψηφιότητας και οι κληρικοί που υπηρετούν εκτός Αμερικής, η δε εκλογή να γίνεται απευθείας από το Πατριαρχείο.
Οι θέσεις της κληρικολαϊκής θα κοινοποιηθούν στην Κωνσταντινούπολη τις επόμενες ημέρες και όπως δήλωσαν τα μέλη της συνελεύσεως αποστέλλονται με σεβασμό προς τη Μητέρα Εκκλησία, η οποία και θα λάβει τις σχετικές αποφάσεις. Ηδη όμως κάποιοι ιεράρχες του Πατριαρχείου δηλώνουν στο παρασκήνιο την οργή τους για τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής κ. Δημήτριο, στον οποίο χρεώνουν την ανατροπή των όσων είχε αποφασίσει η μεικτή επιτροπή. Μια οργή ωστόσο που τη διοχέτευαν και πριν από τη σύγκληση της κληρικολαϊκής. Κορυφαία προσωπικότητα της Εκκλησίας ο κ. Δημήτριος δεν δείχνει να ανησυχεί. Ισως γιατί κατά τη διάρκεια της συνελεύσεως κατάφερε να επικρατήσει η ειρήνη, που κινδύνευε από τις πολλές αντιμαχόμενες πλευρές: τη φιλοπατριαρχική, την «αντιπατριαρχική», των οπαδών τού επί τρία χρόνια Αρχιεπισκόπου Αμερικής κ. Σπυρίδωνος και των νοσταλγών της αρχιερατείας του κ. Ιακώβου.
Γέφυρες για το χάσμα των κοινοτήτων
Ο υφυπουργός Εξωτερικών και καθ’ ύλην αρμόδιος για τα ζητήματα των ομογενών και των Εκκλησιών κ. Γ. Μαγκριώτης βρέθηκε στις αρχές Ιουνίου, συνοδεύοντας τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Κ. Στεφανόπουλο, στην Αυστραλία. Στη διάρκεια μόλις έξι ημερών όμως ανέλαβε να επιλύσει το χάσμα που υπάρχει μεταξύ ορισμένων κοινοτήτων και της Αρχιεπισκοπής. Πρόκειται για ένα ζήτημα το οποίο ξεκινά από τις αρχές του 20ού αιώνα και έχει ακόμη και ιδεολογικές και οικονομικές παραμέτρους. Ορισμένες κοινότητες στο Σίδνεϊ, στην Αδελαΐδα και στη Μελβούρνη αρνούνται να υπαχθούν στην Αρχιεπισκοπή Αυστραλίας, έχουν δικό τους, «σχισματικό» αρχιεπίσκοπο, τον κ. Παύλο Λάιο, ο οποίος φέρεται επικεφαλής της δικής του «Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Αμερικής και της Αυστραλίας», που δεν έχει καμία σχέση με τις άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες, χρηματοδοτείται όμως από το κράτος της Αυστραλίας όπως και όλες οι άλλες θρησκευτικές κοινότητες.
Το υπουργείο Εξωτερικών φιλοδοξεί. Αλλά ο πρόεδρος της σχισματικής κοινότητας του Σίδνεϊ κ. Γ. Αγγελόπουλος με δηλώσεις του στο Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων τόνισε ότι «δεν είχε καμία συνάντηση με τον υφυπουργό των Εξωτερικών Γ. Μαγκριώτη κατά την επίσκεψή του στην Αυστραλία και ως εκ τούτου δεν έχει γίνει καμία συζήτηση περί λύσης του εκκλησιαστικού». Ο κ. Αγγελόπουλος, αφού επεσήμανε ότι η κάθε απόφαση της κοινότητας βασίζεται σε συλλογικές αποφάσεις και όχι σε κινήσεις μεμονωμένων προσώπων, χαρακτήρισε «σκόπιμες» τις πληροφορίες που διέρρευσαν στον Τύπο και επικαλούνται «απολύτως έγκυρες πηγές».
Για την Αμερική ο κ. Γ. Μαγκριώτης έσπευσε να προφητεύσει, χωρίς να επαληθευθεί, σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις του το ναυάγιο της Κληρικολαϊκής Συνελεύσεως και τη διάσπαση της ομογένειας.
Οσο για τους αρχιερείς του Θρόνου, αυτοί είναι μοιρασμένοι: άλλοι είναι υποστηρικτές του κ. Στυλιανού και επικριτές του κ. Δημητρίου και άλλοι υποστηρικτές του κ. Δημητρίου και επικριτές του κ. Στυλιανού. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης, ο οποίος γνωρίζει καλά τους δύο αρχιεπισκόπους του, καλείται να κατανοήσει τα υπόγεια ρεύματα που ταράσσουν τους δύο ωκεανούς…
