«Αν μπαίνατε στον πειρασμό να εξετάσετε τις αποφάσεις των οργάνων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, από τους 1.300 δήμους της χώρας θα βρίσκατε μόνο έναν μονοψήφιο αριθμό δήμων των οποίων οι πράξεις και οι παραλείψεις θα είχαν σχέση με τη νομιμότητα» λέει κατηγορηματικά ο αξιωματούχος του υπουργείου Εσωτερικών που θέλει να παραμείνει ανώνυμος αλλά… γνωρίζει. «Το Βήμα» εξέτασε τους προηγούμενους μήνες εκατοντάδες αποφάσεις δήμων και κοινοτήτων της χώρας με κριτήριο τη συμμόρφωση των οργάνων τους στη νομιμότητα με βάση πορίσματα του Συνηγόρου του Πολίτη, πορίσματα ενόρκων διοικητικών εξετάσεων των περιφερειών, έκτακτους ελέγχους των ελεγκτών δημόσιας διοίκησης, εισαγγελικές παραγγελίες και διαμόρφωσε μια εφιαλτική εικόνα σχετικά με την ανταπόκριση της… αποκεντρωμένης διοίκησης στην ανάγκη χρηστής διοίκησης. Ο πρόεδρος της ΚΕΔΚΕ κ. Πάρις Κουκουλόπουλος, δήμαρχος Κοζάνης, δεν πιστεύει ότι η περιφέρεια νοσεί βαρύτερα ως προς τη διαφθορά και την κακοδιοίκηση των τοπικών αρχόντων σε σχέση με το κεντρικό κράτος. «Αν σκεφθούμε ότι η αυτοδιοίκηση διαχειρίζεται μόλις το 10% του ΑΕΠ, καταλαβαίνουμε το γιατί» λέει ο κ. Κουκουλόπουλος «τι είναι ο κόκορας, τι είναι το ζουμί του;». Σε αυτή την εκτίμηση συμφωνούν και ανεξάρτητοι πανεπιστημιακοί ερευνητές, όπως ο επίκουρος καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ν. Χλέπας.


Για πολλούς από τους δημάρχους με τους οποίους συνομίλησε «Το Βήμα» η γενεσιουργός αιτία της διαφθοράς είναι το άγχος αρκετών δημάρχων για… αποτελεσματικότητα σε συνθήκες έλλειψης προσωπικού και διαδικασιών. Η κερκόπορτα που πολλαπλασίασε τα φαινόμενα διαφθοράς για την αυτοδιοίκηση είναι οι εταιρείες συμβούλων, οι οποίες ελλείψει στελεχών στους δήμους εμφανίστηκαν προτείνοντας το άλφα ή το βήτα πρόγραμμα από κάποιο ταμείο της Ευρωπαϊκής Ενωσης έναντι 8%-10%, με τιμολόγηση που γινόταν μέσα από τις δημοτικές υπηρεσίες, για αγορά υπηρεσιών ασχέτων με εκείνες που είχαν αγοραστεί στην πραγματικότητα. Επίσης οι δήμοι πλέον έχουν τη δυνατότητα να αναπτύσσουν μεικτές επιχειρήσεις με τρίτους, αλλά «όλες αυτές οι αναθέσεις δραστηριοτήτων σε τρίτους πρέπει να οριοθετηθούν», λέει ο κ. Κουκουλόπουλος, με βάση τις αποφάσεις του συνεδρίου της ΚΕΔΚΕ στην Κω και «να τραβηχθεί μια διαχωριστική γραμμή των περιουσιακών στοιχείων του αιρετού από την εκλογή του».


Στο υπουργείο Εσωτερικών παραδέχονται ότι «οι περιφερειάρχες σπανίως ασκούν πειθαρχική διαδικασία και δεν μπαίνουν στον κόπο να ασκήσουν έκτακτους ελέγχους» και προτείνουν την εφαρμογή


* του προληπτικού ελέγχου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.


* και του προληπτικού δειγματοληπτικού ελέγχου ανά πενταετία που προβλέπεται αλλά δεν εφαρμόζεται.


Πολλοί δήμοι δεν έχουν ελεγχθεί ποτέ και ακόμη περισσότεροι θεωρούν ότι το αιρετό της εξουσίας τους τούς απαλλάσσει από οποιονδήποτε έλεγχο. Τα παρακάτω παραδείγματα θα μπορούσαν να συμβούν και στη δική σας πόλη.


ΚΗΦΙΣΙΑ «Γλέντι» με λεφτά των… κουτόφραγκων


Κάποια μέρα οι κάτοικοι της περιοχής που ονομάζεται Τρίγωνο Φραγκοπούλου στην Κάτω Κηφισιά ανακάλυψαν ότι τα χρήματα που θα διετίθεντο για την κατασκευή των δρόμων της περιοχής που μόλις είχε ενταχθεί στο σχέδιο… τελείωσαν με μόλις 500 μέτρα δρόμου να έχουν κατασκευαστεί. Μισό χιλιόμετρο δρόμου που κόστισε μισό δισεκατομμύριο δραχμές!


Η υπόθεση δεν άργησε να φθάσει στο σώμα επιθεωρητών δημοσίων έργων του ΥΠΕΧΩΔΕ. Οπως αποδεικνύουν φωτογραφίες που τράβηξαν οι κάτοικοι, δύο ημέρες πριν από τη σχετική επιθεώρηση, τον Ιανουάριο του 2001, εργάτες του εργολάβου έστρωναν τα πεζοδρόμια.


Στο απόρρητο πόρισμα των επιθεωρητών του ΥΠΕΧΩΔΕ περιγράφονται απίστευτες πράξεις και παραλείψεις που κατέληξαν σε μια υπερτιμολόγηση της τάξεως του 300% σε έργο που κατασκευάστηκε με χρήματα από το Β’ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης.


* Η διακήρυξη περιείχε πρόσθετους ειδικούς όρους που οδήγησαν τελικά στον περιορισμό του αριθμού των εργοληπτικών εταιρειών που συμμετείχαν στον διαγωνισμό.


* Η Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου Κηφισιάς δεν συνέταξε και δεν παρέδωσε στον ανάδοχο οριστική μελέτη όπως είχε υποχρέωση.


* Το τεχνικό αντικείμενο δεν προσδιορίστηκε με πληρότητα, σαφήνεια και δυνατή ακρίβεια ως προς τα μήκη, πλάτη και διατομές των οδών και πεζοδρομίων και ως προς τα τεχνικά στοιχεία των τάφρων μετακίνησης των αγωγών των ομβρίων υδάτων και των λοιπών τεχνικών έργων (π.χ. τοίχων αντιστήριξης).


* Δεν συντάχθηκε και δεν εγκρίθηκε τεύχος ανάλυσης τιμών. Εκ των υστέρων και μετά την επιθεώρηση, όπως αναφέρεται στο πόρισμα, η Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου Κηφισιάς παρουσίασε τιμές μονάδος, όπως για την αγορά θραυστού υλικού λατομείου για την κατασκευή της υπόβασης του δρόμου προβλέφθηκε τιμή 5.456 δρχ. ανά μέτρο έναντι 556 δρχ. που προβλέπεται από τους σχετικούς πίνακες του υπουργείου. Ο συντάξας τον πίνακα τιμών επικαλέστηκε ότι οι δρόμοι ήταν ιδιαίτερα στενοί στην περιοχή, με αποτέλεσμα να χρειάζονται καροτσάκια για τη μεταφορά του υλικού, αλλά οι επιθεωρητές του ΥΠΕΧΩΔΕ διαπίστωσαν πως κάτι τέτοιο δεν χρειαζόταν σε δρόμους πλάτους… 6-10 μέτρων.


«Ετσι αντί για 12 εκατ. δρχ. η συνολική προσμετρηθείσα ποσότητα του υλικού αυτού έφθασε τα… 120 εκατ. δρχ. Αντίστοιχα η διάστρωση με κυβόλιθους των πεζοδρομίων κοστολογήθηκε από τη μελέτη με 25.752 δρχ. το τετραγωνικό αντί 10.000 δρχ. το τετραγωνικό». Το συμπέρασμα του συντάξαντος το πόρισμα ελεγκτού κ. Α. Προκοπίου είναι ότι αν η εκτέλεση του έργου γινόταν κανονικά το ποσό της ανάθεσης για το έργο που παραδόθηκε θα μπορούσε «να ήταν 118.129.158 δρχ. αντί του ποσού των 400.992.542 δρχ.», δηλαδή με το ποσό που δαπανήθηκε θα μπορούσε να έχει εκτελεστεί τριπλάσιο έργο.


Αξίζει να σημειωθεί ότι το ειδικό σώμα ελέγχου ποιότητας των δημοσίων έργων (ΕΣΠΕΛ) βρήκε σημαντικά ποιοτικά προβλήματα στο υπερτιμολογημένο έργο.


Στις 11 Απριλίου 2001 ο γενικός γραμματέας της Περιφέρειας Αττικής κ. Μιχάλης Κυριακίδης ζήτησε να γίνει «επαναχαρακτηρισμός των εκσκαφών που είχαν γίνει στην περιοχή», καθώς για να δικαιολογήσουν την υπερτιμολόγηση υπάλληλοι των τεχνικών υπηρεσιών του Δήμου Κηφισιάς είχαν χαρακτηρίσει το έδαφος κατά 55% βραχώδες έναντι 25% στις προμετρήσεις. Ο συντάξας τη μελέτη μηχανικός παραδέχεται ότι οι τιμές των υλικών δεν έχουν σχέση με το πραγματικό κόστος και για να δικαιολογήσει την αλλαγή χαρακτηρισμού ως προς τη σύνθεση του εδάφους επικαλείται προηγούμενη σχετική μελέτη της ΕΥΔΑΠ.


Οπως προκύπτει από έγγραφο της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθηνών, στις 27 Φεβρουαρίου 2002 η Εισαγγελία άσκησε ποινική δίωξη κατά των διοικούντων τον Δήμο Κηφισιάς για απιστία σχετική με την υπηρεσία για ζημιά που υπερβαίνει το ποσό των 50 εκατ. δρχ. και ηθική αυτουργία στην παραπάνω πράξη. Αρχικά το Συμβούλιο Δημοσίων Εργων του ΥΠΕΧΩΔΕ και η Περιφέρεια Αττικής είχαν εγκρίνει τη μελέτη του έργου.


ΜΑΡΟΥΣΙ Οι ιδιωτικοί… σερίφηδες


Σε πολλούς δήμους της χώρας οι δημοτικές επιχειρήσεις αναλαμβάνουν να κάνουν τα πάντα, ακόμη και να συγκεντρώνουν τα χρήματα από τις κλήσεις της Δημοτικής Αστυνομίας. Επειδή οι δημοτικές επιχειρήσεις δεν περιλαμβάνονταν στο «πάγωμα» των προσλήψεων των ΟΤΑ και στην εννεαετή σχεδόν αναστολή προσλήψεων εξαιτίας των πολύ αργών διαδικασιών του ΑΣΕΠ, οι δήμοι προτιμούσαν σε όλες τις περιπτώσεις να προσλαμβάνουν έκτακτους υπαλλήλους στις δημοτικές επιχειρήσεις. Στο Μαρούσι, με την υπ’ αριθμόν 529/98 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, εργασίες που αφορούν την αρμοδιότητα της Δημοτικής Αστυνομίας έχουν παραχωρηθεί στη Δημοτική Επιχείρηση του Δήμου Αμαρουσίου. Μέσα στα καθήκοντα των υπαλλήλων της Δημοτικής Επιχείρησης είναι να υποδεικνύουν σε μόνιμους υπαλλήλους της Δημοτικής Αστυνομίας πού είναι παράνομα σταθμευμένα αυτοκίνητα. Ενας υπάλληλος αυτής της κατηγορίας στον Δήμο Αμαρουσίου, ο κ. Σταύρος Γομάτος, «από συνήθεια», όπως αναφέρει ο δήμαρχος Αμαρουσίου, εξακολουθούσε να υπογράφει ως προϊστάμενος της Δημοτικής Αστυνομίας ενώ δεν θα… έπρεπε να το κάνει.


Στην πραγματικότητα στη Δημοτική Αστυνομία του Δήμου Αμαρουσίου, όπως παραδέχεται ο ίδιος ο δήμος, υπηρετούσαν στο τέλος του 2001 δύο υπάλληλοι!


Τόσο το υπουργείο Εσωτερικών όσο και ο Συνήγορος του Πολίτη υπογραμμίζουν ότι οι πράξεις των υπαλλήλων του Δήμου Αμαρουσίου είναι διοικητικά ανύπαρκτες και δεν παράγουν νομικά αποτελέσματα επειδή έχουν υλοποιηθεί από αναρμόδια πρόσωπα. Ετσι η βοηθός Συνήγορος του Πολίτη κυρία Αλίκη Κουτσομάρη γράφει απευθυνόμενη στον δήμαρχο Αμαρουσίου: «Σε ό,τι αφορά τις πράξεις βεβαίωσης των παραβάσεων… που έχουν υπογραφεί από τον κ. Γομάτο… σας συστήνουμε να τις διαγράψετε και να διευθετήσετε το ζήτημα συνολικά με τον συμφερότερο και νόμιμο τρόπο για τα λογιστικά του Ελληνικού Δημοσίου». Στο υπουργείο Εσωτερικών υπογραμμίζουν ότι μόνο ο υπάλληλος που κατέχει οργανική θέση στον ΟΤΑ και του έχουν ανατεθεί παρόμοια καθήκοντα μπορεί να ασκεί παρόμοια αστυνομικά καθήκοντα.


ΝΑΥΠΑΚΤΟΣ Απόπειρα δολοφονίας στον παραδοσιακό οικισμό


Η ανεξάρτητη διοικητική αρχή του Συνηγόρου του Πολίτη δεν είχε καλά καλά ανοίξει τις πύλες της όταν βρέθηκε αντιμέτωπη με την ιστορία του καθηγητή κ. Δημήτρη Γρηγορόπουλου. Ο κ. Γρηγορόπουλος, διευθυντής του γυμνασίου της Ναυπάκτου και ένα είδος χρονικογράφου της πόλης του, υποστήριζε και υποστηρίζει ότι πάνω από 150 οικοδομικές άδειες δόθηκαν από διαδοχικές δημοτικές αρχές και πολεοδομικές υπηρεσίες της πόλης κατά παράβαση του προεδρικού διατάγματος 594Δ/78 που χαρακτηρίζει την πόλη «παραδοσιακό οικισμό». Τρεις μήνες μετά την αναφορά του κ. Γρηγορόπουλου, το Πολεοδομικό Γραφείο Ναυπάκτου κλείνει και «γίνονται έρευνες». Τον Ιανουάριο του 1999 το Σώμα Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης αρχίζει με παρότρυνση του Συνηγόρου του Πολίτη έρευνα στην Πολεοδομία Ναυπάκτου. Ενώ έχει ανακοινωθεί αναστολή των οικοδομικών εργασιών, αυτές συνεχίζονται. Τον Απρίλιο του 1999 ο Συνήγορος του Πολίτη θυμίζει στη Διεύθυνση Επιθεώρησης του ΥΠΕΧΩΔΕ, στον δήμο και στην Αστυνομία ότι υπάρχει αναστολή οικοδομικών εργασιών. Ο κ. Γρηγορόπουλος καταθέτει νέα αναφορά, αλλά τον Μάιο του 1999 οργανώνεται από… αγνώστους απόπειρα δολοφονίας εναντίον του. Η Αστυνομία συλλαμβάνει ως ύποπτο έναν πρώην ποδοσφαιριστή του Ναυπακτιακού Αστέρα ενώ ένας ρουμάνος… επαγγελματίας διαφεύγει τη σύλληψη. Την υπόθεση αναλαμβάνει ο εισαγγελέας Μεσολογγίου.


Εναν χρόνο αργότερα η υπάλληλος της Πολεοδομίας Ναυπάκτου κυρία Μεταξά ενημερώνει την ανεξάρτητη διοικητική αρχή ότι δεν εκκρεμεί υπόθεση οικοδομικής άδειας στη… Ναύπακτο αλλά ο χειριστής της υπόθεσης από τον Συνήγορο του Πολίτη κ. Χρίστος Αδάμ ανακαλύπτει στο Πολεοδομικό Γραφείο Ναυπάκτου έγγραφο του τότε υφυπουργού ΠΕΧΩΔΕ κ. Κολλιοπάνου με το οποίο παρατείνεται η αναστολή έκδοσης οικοδομικών αδειών και εργασιών για ακόμη έξι μήνες! Σύμφωνα με έγγραφο του βοηθού του Συνηγόρου του Πολίτη κ. Γιάννη Μιχαήλ, το Αστυνομικό Τμήμα Ναυπάκτου γνώριζε την απόφαση για αναστολή των οικοδομικών αδειών αλλά ουδέν έπραττε, όπως και η Πολεοδομία, για την εφαρμογή της σχετικής απόφασης. Σημειώνεται ότι στο πλαίσιο των καταγγελιών του κ. Γρηγορόπουλου είχε απομακρυνθεί από την υπηρεσία και ένας διευθυντής της Αστυνομίας στην κωμόπολη.


Από τον κ. Αδάμ «διαπιστώθηκε σωρεία νέων παράνομων κατασκευών σε όλη την πόλη». Σε πολλές περιπτώσεις εξαιτίας της αναστολής οικοδομικών αδειών οι άδειες λήγουν και οι ιδιοκτήτες συνεχίζουν να κτίζουν χωρίς να βγάλουν νέες άδειες, χρησιμοποιώντας τις… ληγμένες. Τον Δεκέμβριο του 2000 οι ελεγκτές δημόσιας διοίκησης καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι μετά τη γνωμοδότηση του ΣτΕ (284/92) «δημιουργείται θέμα νομιμότητας έκδοσης οικοδομικών αδειών από το Πολεοδομικό Γραφείο Ναυπάκτου». Οι διενεργήσαντες την ΕΔΕ κκ. Τ. Καββαθάς και Κ. Κοτσά επιρρίπτουν στον πρώην προϊστάμενο του πολεοδομικού γραφείου της πόλης ότι «δεν ζήτησε διευκρινίσεις από τον καθ’ ύλην αρμόδιο φορέα, το ΥΠΕΧΩΔΕ, αλλά συνέχιζε να εκδίδει άδειες με όρους δόμησης» που καθόριζε ένα άλλο, ευνοϊκότερο για τους κατασκευαστές και τους ιδιοκτήτες, καθεστώς (ΠΔ 235Δ/76). Οι ελεγκτές αναφέρουν ακόμη επί λέξει ότι ο εν τω μεταξύ απομακρυνθείς από την Πολεοδομία Ναυπάκτου υπάλληλος κ. Δ. Καρβούνης «είναι πληρεξούσιος αναπληρωτής σε όλες τις δραστηριότητες της οικοδομικής εταιρείας Βαρελάς Β. και ΣΙΑ ΟΕ, ως έδρα της οποίας αναφέρεται η οικία του στη Ναύπακτο, χάνοντας με τον τρόπο αυτό το τεκμήριο της αμεροληψίας κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του» (σελ. 29 της έκθεσης του Σώματος Ελεγκτών). Στο πλαίσιο της διαδικασίας της έρευνας κατέθεσε και ο πρώην περιφερειάρχης Νικόλαος Πανταζής, κάτοικος Ναυπάκτου, ο οποίος ανέφερε ότι ο τρόπος με τον οποίο η δημοτική αρχή ήδη από το 1995 εφαρμόζει τους όρους δόμησης αποτυπώνει απόψεις «είτε ηλιθίων είτε διεφθαρμένων είτε υποχείριων της διαφθοράς» (σελ. 3 κατάθεσης 10/10 του 2000).


Με την υπ’ αριθμόν 3748 απόφασή του το Δ’ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας ακυρώνει οικοδομική άδεια που έδινε τη δυνατότητα κατασκευής πιλοτής στον παραδοσιακό οικισμό και θυμίζει σε διοίκηση και δήμο ότι «είναι υποχρεωτική για τη διοίκηση η εφαρμογή των γνωμοδοτήσεων του ΣτΕ και ως εκ τούτου δεν είναι επιτρεπτή η κατασκευή πιλοτής στον παραδοσιακό οικισμό Ναυπάκτου».


Στις 22 Αυγούστου 2000 ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Κωστής Στεφανόπουλος γράφει στον φιλόλογο κ. Γρηγορόπουλο: «Θα ήθελα πολύ να συνδράμω την προσπάθειά σας αλλά δεν παρεμβαίνω σε θέματα κυβερνητικής αρμοδιότητας, περιοριζόμενος να διαβιβάζω στους υπουργούς τις αναφορέςεπιστολές που λαμβάνω. Ηδη όμως, επαναλαμβάνω, έχουν, ως φαίνεται, επιληφθεί οι αρμόδιοι». Βέβαια παραμένει το ερώτημα αν οι αρμόδιοι ενεργούν ό,τι επιβάλλεται εκ των καθηκόντων τους. Στις 2 Αυγούστου του 2001 ο κ. Στεφανόπουλος υπογράφει τον νόμο για τη συγχώνευση του Ταμείου Εθνικής Οδοποιίας με την εταιρεία Ελληνικοί Αυτοκινητόδρομοι. Στο άρθρο 18 νομιμοποιούνται όλες οι οικοδομικές άδειες που είχαν εκδοθεί ως το 1998 κατά παράβαση των γνωμοδοτήσεων του ΣτΕ.