Από τα 200 σφαγεία που λειτουργούν σήμερα στην Ελλάδα, μόνο τα 67 – εκ των οποίων τα 17 είναι χοιροσφαγεία – πληρούν τις προδιαγραφές της Ευρωπαϊκής Ενωσης και έχουν κωδικό έγκρισης της Κοινότητας! Υπάρχουν ολόκληροι νομοί της χώρας, όπου ουδέν είναι νόμιμο για σφαγή αιγοπροβάτων, αμνοεριφίων και βοοειδών, όπως στους Νομούς Κορινθίας, Αχαΐας και Αργολίδας! Πού σφάζονται τα ζώα τους; Μα, σε παλιά μη νόμιμα σφαγεία, που κατ’ ευφημισμόν αποκαλούνται παραδοσιακά, και τα οποία λειτουργούν με αποφάσεις των νομαρχών κατά παράβαση του εθνικού και κοινοτικού δικαίου και παρά τις συνεχείς πιέσεις από τις κτηνιατρικές υπηρεσίες των νομών. Για παράδειγμα, η Αρκαδία έχει παραγωγή αμνοεριφίων που φτάνει τα 300.000 και το 2001 στο μοναδικό σύγχρονο και με κοινοτικές προδιαγραφές σφαγείο είχαν σφαχθεί μόνο 40.000 ζώα, δηλαδή ποσοστό 12%… Η «γκρίζα ζώνη» των μη εγκεκριμένων σφαγείων υπάρχει και στη Θεσσαλία (Λάρισα, Καρδίτσα, Τρίκαλα) όπως και σε πάμπολλες περιοχές της υπόλοιπης Ελλάδας. Στα παράνομα σφαγεία με την μη τήρηση των στοιχειωδών υγειονομικών όρων και την έλλειψη εκσυγχρονισμού διακυβεύεται η δημόσια υγεία ενώ συγχρόνως ανθεί η παραοικονομία με εκατοντάδες εκατομμύρια δραχμές διαφυγόντα κέρδη για το κράτος καθώς τα κενά των ελέγχων και το κύκλωμα των διαμεσολαβητών κατά τη σφαγή αφήνουν περιθώριο διακίνησης των σφαγίων χωρίς τιμολόγιο, παραστατικά και με αλλαγμένες σφραγίδες (εντόπιο-ξένο).
«Με αυτό το σύστημα που έχουμε στη σφαγιοτεχνική μας υποδομή, αποκλείεται να θεωρούμαστε καλοί εταίροι στην Ευρωπαϊκή Ενωση» έλεγε στην Πανελλήνια Συνδιάσκεψη του ΠαΣοΚ για την ανάπτυξη και τις υποδομές της χώρας, στις 9 Μαρτίου 2001, ο κ. Γιώργος Ανωμερίτης, υπουργός Γεωργίας τότε. Μάλιστα, περιέγραψε στην ομιλία του – εκτός από τα σφαγεία «που είναι σε άθλια κατάσταση» – στο τι είδαν οι κοινοτικοί ελεγκτές σε σύγχρονα σφαγεία όπου τον περασμένο Μάρτιο είχαν κάνει ελέγχους και «μας έβγαλαν κατάμαυρους»: «Παρ’ ότι τους στείλαμε σε σφαγεία τα οποία τα θεωρούμε άριστα – ιδιωτικά σημειώστε όχι δημοτικά – είδαμε να σφάζονται ζώα χωρίς να έχει γίνει ένεση αναισθητική, έψαχναν να βρουν τα κεφάλια από τα βόδια και αυτά είχαν εξαφανιστεί, έπεφταν τα αρνιά από τα τσιγκέλια και τα ξανάπιαναν και τα έβαζαν επάνω και αυτά φυσικά τα έγραψαν στην έκθεσή τους»!
* Η ποιότητα του κρέατος
Αν αυτά συμβαίνουν σε ορισμένα σύγχρονα σφαγεία, σκεφτείτε τις συνθήκες που επικρατούν σε όσα παράνομα σφαγεία λειτουργούν σήμερα, την ύπαρξη των οποίων οι αρμόδιες υπηρεσίες κρύβουν από τους ελεγκτές της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Σύμφωνα με τον κ. Γιώργο Αρκούδα, πρόεδρο του Πανθεσσαλικού Συλλόγου Χοιροτρόφων και ιδιοκτήτη σύγχρονου βιομηχανικού σφαγείου, «στα παράνομα σφαγεία δεν διασφαλίζονται οι στοιχειώδεις κανόνες για την υγιεινή και ποιότητα του κρέατος. Δεν υπάρχουν καν συστήματα αναισθητοποίησης του ζώου προτού οδηγηθεί στη σφαγή, ούτε καν ψυγεία ή οι προϋποθέσεις για τη σωστή αφαίμαξη του σφαγίου… Για ηλεκτρονική πλάστιγγα προς ζύγισμα ούτε λόγος…». Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί έμποροι και παραγωγοί προτιμούν να πηγαίνουν τα ζώα τους σε σφαγεία που δεν πληρούν τους υγειονομικούς όρους και τις προϋποθέσεις λειτουργίας που θέτει η Κοινότητα. Γιατί; «Η έλλειψη υποδομών στα παράνομα σφαγεία οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε μη σωστούς ελέγχους και επομένως σε δυνατότητα «ελιγμών», επικίνδυνων για τη δημόσια υγεία, και παρατυπιών σε βάρος της πολιτείας» τονίζει ο κ. Αρκούδας.
* Επικίνδυνος ελιγμός
Τι σημαίνει πρακτικά επικίνδυνος ελιγμός; Τα παράνομα σφαγεία γίνονται «κολυμπήθρες» για βαφτίσια όπου τα ζώα εισαγωγής αποκτούν σφραγίδα εντοπίων. «Πρόκειται για το τεράστιο πρόβλημα που δημιουργεί η μη ενιαία σφραγίδα για ζώα εισαγωγής και ντόπια» τονίζει ο κ. Αρκούδας. «Σε τέτοια σφαγεία όπου οι έλεγχοι είναι ανεπαρκείς, ζώα εισαγωγής από τρίτες χώρες, π.χ. από Ρουμανία, που θα έπρεπε να μπει πράσινη σφραγίδα, αυτή… εξαργυρώνεται και μετατρέπεται σε μπλε (δηλαδή ωσάν το σφάγιο να είναι ντόπιο)» σημειώνει ο κ. Αρκούδας.
Στα ζώα που εισάγονται από χώρες της Κοινότητας, το παιχνίδι έχει παραλλαγές. Οταν φεύγει ένα φορτίο με τα ζώα για την Ελλάδα, η κτηνιατρική υπηρεσία της χώρας από όπου προέρχεται σύμφωνα με το σύστημα «ΑΝΙΜΟ» στέλνει στην κτηνιατρική υπηρεσία της χώρας μας φαξ στο οποίο αναγράφεται ότι τα ζώα θα πάνε στο τάδε σφαγείο. «Αυτό όμως το σύστημα καταστρατηγείται και δεν ελέγχεται η διαδικασία» εξηγεί ο κ. Αρκούδας. «Πρόβατα, για παράδειγμα, από Ισπανία που φτάνουν στην Ελλάδα ως προεπιλεγμένα για άμεση σφαγή, δεν σφάζονται – όπως ορίζεται – εντός 3-5 ημερών. Τι γίνεται; Αντί να τα πάνε στο δηλωμένο σφαγείο, τα πηγαίνουν σε μαντριά, τα κρατάνε 2-3 μήνες και τα παζαρεύουν για πώληση σε άλλες περιοχές. Τα πουλάνε ζωντανά και ο αγοραστής τα πάει σε σφαγείο-στέγαστρο όπου εξαργυρώνει την μπλε σφραγίδα (ντόπιο)».
* Διασπορά ζωονόσων
Ο κίνδυνος είναι τεράστιος για τη δημόσια υγεία (διασπορά ζωονόσων) αφού αυτά είναι ζώα που έπρεπε να είχαν σφαχθεί από καιρό. «Στο δικό μου σφαγείο δηλώνουν 15.000 ζώα και δεν έρχονται ούτε 300!» λέει ο κ. Αρκούδας. Η κατάσταση είναι τραγική αν σκεφτεί κανείς ότι έχει γεμίσει η αγορά με δήθεν ελληνικά κρέατα, όταν για παράδειγμα η χώρα μας για τα χοιρινά έχει αυτάρκεια που φτάνει το 40% της εγχώριας ζήτησης… «Κανένας δεν ελέγχει στα κρεοπωλεία τι μπαίνει και τι βγαίνει, πού έχουν σφαχθεί και από πού προέρχονται τα σφάγια. Ενώ αν υπήρχε ενιαία σφράγιση (ώστε να μην παίζεται παιχνίδι με το χρώμα των σφραγίδων) και συγχρόνως μέσω παραστατικών, βιβλίου καταγραφής και ταμειακής μηχανής ελεγχόταν η προέλευση των σφαγίων, τα πράγματα θα ήταν πιο καθαρά» επισημαίνει ο κ. Αρκούδας.
ΚΑΝΟΝΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ Το στρες των ζώων και του… καταναλωτή
Ποιες είναι οι επιπτώσεις της διαδικασίας της σφαγής των ζώων στην ποιότητα και στην υγιεινή του τελικού προϊόντος (νωπού κρέατος, κρεατοσκευασμάτων) και ποιοι όροι πρέπει να διασφαλίζονται για την προστασία των ζώων;
Οπως μας λέει η κυρία Καίτη Μυλωνά, Γενική Γραμματέας του Πανελληνίου Κτηνιατρικού Συλλόγου, το αν η σφαγή θα γίνει σε σύγχρονο σφαγείο ή σε στέγαστρο, το αν θα χρησιμοποιηθεί η μέθοδος της ευθανασίας ή όχι και το αν θα γίνεται έλεγχος σε όλη τη διάρκεια από τη μεταφορά των ζώων στο σφαγείο ως την ολοκλήρωση της διαδικασίας και τη συντήρηση των σφαγίων έχει πολύ μεγάλη σημασία για την ποιότητα και την υγιεινή των τελικών προϊόντων, αλλά και για τη σωστή μεταχείριση των ζώων, όσο αυτά είναι ζωντανά, και στη διαδικασία της θανάτωσής τους, ώστε να μην υποφέρουν.
«Το στρες που υφίστανται τα ζώα στο σφαγείο επιδρά στην ποιότητα του κρέατος. Καταστάσεις όπου τα ζώα σφάζονται σε υπαίθριους χώρους ή σε στέγαστρα, τα οποία ονομάζονται σφαγεία, χωρίς αναισθησία είναι απαράδεκτες και καταδικάζονται όχι μόνο για λόγους ευζωίας των ζώων, αλλά κυρίως για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας, αφού απουσιάζει και ο στοιχειώδης έλεγχος από τις αρμόδιες κτηνιατρικές αρχές». Είναι γνωστός ο τρόπος μετάδοσης του εχινόκοκκου, π.χ., μέσω της απόρριψης στα χωράφια εντοσθίων με κύστεις εχινόκοκκου, τα οποία τρώνε αδέσποτοι σκύλοι ή τα οποία μολύνουν κηπευτικά που στη συνέχεια τρώνε άνθρωποι οι οποίοι μολύνονται αν δεν πλύνουν σχολαστικά τα χορταρικά, ενώ από τα κόπρανα μολυσμένων σκύλων και ανθρώπων μολύνονται τα μηρυκαστικά και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται. «Εξάλλου τα παράνομα σφαγεία της ιταλικής Μαφίας θεωρείται ότι ευθύνονται για τη μετάδοση της Κρόιτσφελντ – Γιάκομπς σε νεαρή Ιταλίδα» σημειώνει η κυρία Μυλωνά.
Ο πρωτογενής έλεγχος στην εκτροφή για τη σφαγή γίνεται στην κτηνοτροφική εκμετάλλευση και σκοπό έχει την πρόληψη διαταραχών και ασθενειών οι οποίες θα επιδράσουν στην ανάπτυξη των ζώων και στην αποφυγή ασθενειών οι οποίες θα καθυστερήσουν την ανάπτυξη του ζώου ή θα αποτρέψουν τη διαπίστωση λοιμώξεων ή λοιμωδών νοσημάτων που αν δεν προκαλέσουν τον θάνατο του ζώου θα έχουν ως αποτέλεσμα τη διατήρηση του μολυσματικού παράγοντα στο σφάγιο και στο τελικό προϊόν.
«Υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο για τους όρους σφαγής, κοινοτικό και εθνικό. Το ζήτημα είναι ότι δεν εφαρμόζεται» εξηγεί η κυρία Μυλωνά. Αρμόδια αρχή για την εφαρμογή του είναι η Κτηνιατρική Υπηρεσία. Η κυβέρνηση στη λογική της συρρίκνωσης του κράτους δεν ανανεώνει το προσωπικό της Κτηνιατρικής Υπηρεσίας. Ακόμη δεν ενεργοποιεί διατάξεις οι οποίες δίνουν το δικαίωμα στο κράτος και κατ’ εξουσιοδότησή του να απασχολεί ιδιώτες κτηνιάτρους εκπαιδευμένους στο αντικείμενο αυτό, οι οποίοι θα ελέγχονται από το κράτος. «Ετσι, ενώ η νομοθεσία ορίζει ότι ο κτηνίατρος πρέπει να παρευρίσκεται σε όλη τη διάρκεια της διαδικασίας της σφαγής, δηλαδή από την ώρα που ανοίγει το σφαγείο ως την ώρα που κλείνει, καλείται ένας κτηνίατρος να παρακολουθήσει το σφαγείο, τις βιομηχανίες επεξεργασίας κρέατος και γάλακτος, τους στάβλους και τα σημεία διακίνησης χονδρικής και λιανικής των ζωοκομικών προϊόντων. Επόμενο είναι ο έλεγχος να είναι σωστός. Κατά την έννοια αυτή δεν μπορεί να διασφαλίζεται η δημόσια υγεία».
Οι νομάρχες και το πολιτικό κόστος * Παρά τις πιέσεις των κτηνιατρικών υπηρεσιών οι άδειες δεν ανακαλούνται
Σύμφωνα με το υπουργείο Γεωργίας, το έτος 2001 ανακλήθηκαν 30 άδειες σφαγείων διότι δεν πληρούσαν τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές. Ανακοινώθηκε ότι θα ανακληθούν 45 άδειες παράνομων σφαγείων στην περίπτωση που δεν ενταχθούν στο Γ’ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης (ΚΠΣ-3) για εκσυγχρονισμό με προτεραιότητα στις περιοχές της Θεσσαλίας, της Στερεάς Ελλάδας, της Βόρειας Πελοποννήσου και της νησιωτικής Ελλάδας. Ακόμη όμως καλά κρατούν…
Δεν είναι τυχαίο ότι επανέρχεται συνεχώς το θέμα των σφαγείων. «Το ζήτημα είναι το πολιτικό κόστος που θα προκύψει από το κλείσιμο των σφαγείων που δεν είναι εγκεκριμένα από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Παρά τις συνεχείς πιέσεις από τις κτηνιατρικές υπηρεσίες των νομών, ορισμένα λειτουργούν με αποφάσεις των νομαρχών κατά παράβαση του εθνικού και κοινοτικού δικαίου. Αντε τώρα εν όψει δημοτικών και νομαρχιακών εκλογών να υλοποιηθούν αποφάσεις για τη μη συνέχιση της λειτουργίας τους» τονίζει ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Κτηνιάτρων Δημοσίων Υπαλλήλων (ΠΕΚΔΥ) κ. Στέφανος Δελέπογλου, ο οποίος είναι και διευθυντής Κτηνιατρικής Νομού Πέλλας.
* Χωροταξική κατανομή
Το περίεργο είναι ότι η πολιτεία δεν έχει προβεί ως σήμερα σε μια ολοκληρωμένη μελέτη ώστε να καθοριστεί ο αριθμός των σφαγείων που χρειάζονται ανά την Ελλάδα με βάση τη ζωική παραγωγή ώστε αυτά να δημιουργηθούν με σωστή χωροταξική κατανομή και να λειτουργούν ελεγχόμενα με εργαστήρια όπου να γίνονται αναλύσεις κ.ά. «Σήμερα, ο λανθασμένος χωροταξικός σχεδιασμός των βιομηχανικών σφαγείων οδηγεί σε στρεβλές καταστάσεις, όπως για παράδειγμα το να υπάρχουν τέσσερα σύγχρονα σφαγεία σε ένα νομό που ενίοτε να απέχουν 3 χλμ. το ένα από το άλλο(!) ενώ αλλού να μην υπάρχει ούτε ένα! Στη Λακωνία υπάρχουν τρία με κωδικό Ευρωπαϊκής Ενωσης, εκκρεμεί αίτηση και για τέταρτο. Στον Νομό Πέλλας υπάρχουν τέσσερα ενώ στον Νομό Καστοριάς ένα, όπως ακριβώς και στον Νομό Αττικής» επισημαίνει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανικών Σφαγείων κρεάτων κ. Βασίλης Μεγαλοβασίλης.
Επίσης, σύμφωνα με τη νομοθεσία πρέπει κάθε σφαγείο να έχει υποδομές για την αδρανοποίηση ή καύση των υλικών υψηλού κινδύνου (σπλήνας αιγοπροβάτων και αμνοεριφίων, οφθαλμοί, νωτιαίος μυελός, εγκέφαλος αιγοπροβάτων και για βοοειδή άνω των 12 μηνών οι οφθαλμοί, εγκέφαλος, νωτιαίος μυελός και σπονδυλική στήλη, οι υπογλάφιοι αδένες) και των υλικών χαμηλού κινδύνου (π.χ. πόδια αρνιών, τεμάχια δέρματος, κέρατα, τεμάχια εντέρων, κοιλίτσες κτλ.). «Τα υλικά υψηλού κινδύνου αποτεφρώνονται σε κλιβάνους επί τόπου στα σφαγεία παρουσία κτηνιάτρου. Το μεγάλο όμως πρόβλημα είναι η διάθεση και ο τρόπος αδρανοποίησης των υλικών χαμηλού κινδύνου που οι ποσότητές τους είναι πολύ μεγάλες» σημειώνει ο κ. Δελέπογλου. «Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν οι ανάλογες υποδομές στην Ελλάδα και σήμερα οι κτηνιατρικές υπηρεσίες βρίσκονται στη δυσάρεστη θέση να προσανατολίζονται στην άρση της άδειας σφαγείων που δεν βρίσκουν τον τρόπο να αδρανοποιήσουν τα υλικά χαμηλού κινδύνου».
* Τα ζωικά απόβλητα
Το κόστος για την κατασκευή μιας τέτοιας μονάδας είναι πολύ υψηλό και φτάνει ως και 1.500.000 ευρώ (περίπου 500.000.000 δρχ.). Τι γίνεται σήμερα για τα απόβλητα των σφαγείων; Ορισμένα βιομηχανικά σφαγεία έχουν συμβάσεις με εταιρείες που έφτιαχναν κρεατάλευρα πριν από την απαγόρευσή τους και σήμερα στις εγκαταστάσεις τους κάνουν αδρανοποίηση. Αν κοντά στα σφαγεία υπάρχουν Χώροι Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤΑ) τα απορρίπτουν εκεί. Αλλιώς τα θάβουν σε περιφραγμένα οικόπεδα – ελεγχόμενο χώρο – που έχουν διαμορφώσει δίπλα στα σφαγεία…
Βεβαίως κανένας δεν αποκλείει το ενδεχόμενο από σφαγεία, εγκεκριμένα ή μη, να μεταφέρονται και να εναποτίθενται σε χωματερές απόβλητα χαμηλού κινδύνου χωρίς να έχουν αδρανοποιηθεί, με ό,τι αυτό σημαίνει για τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα και το περιβάλλον. Αλλωστε, δεν είναι άνευ αντικειμένου οι συσκέψεις επί συσκέψεων των αρμοδίων επί του θέματος…
ΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗ Το κέρδος της κομπίνας
Σε ένα σύγχρονο βιομηχανικό σφαγείο, ο έμπορος πληρώνει περίπου 1.200 δρχ. για κάθε αρνί σφάγιο, 2.500 δρχ. για χοιρινό και 14.000 δρχ. για μοσχάρι και αντίστοιχα θα πρέπει να καταβάλλεται 18% ΦΠΑ. Στα σφαγεία χωρίς κωδικό ΕΕ που λειτουργούν με εντολή νομάρχη (στέγαστρα), ο έμπορος πληρώνει λιγότερα για κάθε σφάγιο αλλά το κέρδος βγαίνει από αλλού. «Δεν κόβονται τα αντίστοιχα παραστατικά με αποτέλεσμα να χάνει το κράτος εκατοντάδες εκατομμύρια από τη μη απόδοση του ΦΠΑ. Επίσης, δεν καταγράφονται τα ακριβή κιλά και τεμάχια στα τιμολόγια, με αποτέλεσμα η έκταση της φοροδιαφυγής να είναι τεράστια…» επιμένουν οι περί τα σφαγεία ειδήμονες…
