Νεοχώρι – λίμνη Πλαστήρα, Αύγουστος.


Σαράντα τρία χρόνια από τη «βύθιση» του παλαιού οροπεδίου της Νεβρόπολης ο Νικόλαος Πλαστήρας, γνωστός και ως «μαύρος καβαλάρης», θα στριφογυρίζει στον τάφο του βλέποντας αυτό το καλοκαίρι την τεχνητή λίμνη που πήρε το όνομά του για να τιμηθεί η μνήμη του. Οι άνθρωποι εδώ ήταν βουνίσιοι και δεν είχαν την παραμικρή σχέση με το νερό. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής το οροπέδιο με τα ελάφια και τις αλεπούδες μετατρεπόταν τις νύχτες σε αεροδρόμιο που χρησιμοποιούσαν οι Αγγλοι, αφού η δύσβατη περιοχή, που απέχει καμιά τριανταριά χιλιόμετρα από την Καρδίτσα, αποτελούσε τμήμα της ελεύθερης Ελλάδας. Το έργο του φράγματος του ποταμού Μέγδοβα στα τέλη της δεκαετίας του ’50 έλυσε το πρόβλημα της υδροδότησης 100.000 ανθρώπων στην Καρδίτσα αλλά λιγότερο από τρεις δεκαετίες αργότερα το 90% του νερού που αντλείται από τη λίμνη καταναλώνεται στην… άρδευση. Καθώς η έκταση που αρδεύεται στην περιοχή της Καρδίτσας και της Λάρισας διπλασιάστηκε τα τελευταία 15 χρόνια, ενώ η τιμή του νερού παρέμεινε η ίδια (το νερό για άρδευση δεν κοστίζει, αν και είναι αγαθό εν ανεπαρκεία), από το 1984 ως το 1996 αφαιρέθηκαν μόνο από τα υπόγεια νερά της θεσσαλικής πεδιάδας 1.000 εκατ. κυβικά μέτρα νερού. Ετσι προκλήθηκε πτώση του υδροφόρου ορίζοντα από 0 ως 11 μέτρα στον Νομό Καρδίτσας, από 1 ως 11 στον Νομό Τρικάλων, από 5 ως 25 στον Νομό Λάρισας και από 10 ως 15 μέτρα στον Νομό Μαγνησίας.



Ο δήμαρχος Νεβρόπολης – Αγράφων κ. Σωκράτης Κρομμύδας πιστεύει ότι από το καλλιεργητικό έτος 2000 τα συναρμόδια υπουργεία Γεωργίας και Εθνικής Οικονομίας για την ποσότητα νερού που αντλείται από τη λίμνη άρχισαν «να διαχειρίζονται έλλειμμα»: «Το νερό που αντλήθηκε πέρυσι το καλοκαίρι δεν ξαναμπήκε τον χειμώνα. Σήμερα παροχετεύουν 1,7 εκατ. κυβικά μέτρα νερού την ημέρα χωρίς αυτό να υπάρχει. Αποτέλεσμα είναι η «ταπείνωση» της στάθμης της λίμνης κατά τουλάχιστον 10 μέτρα…». Ο κ. Κρομμύδας θεωρεί ότι την ευθύνη για την υπεράντληση νερού από τη λίμνη έχουν η Περιφέρεια Θεσσαλίας και ο υφυπουργός Γεωργίας κ. Φ. Χατζημιχάλης που ευνοούν τους καλλιεργητές της Λάρισας. «Ετσι αποφεύγουν τις μεγάλες δαπάνες για τις γεωτρήσεις οι αγρότες της Λάρισας» λέει ο κ. Κρομμύδας που πρόσκειται στο κόμμα της Νέας Δημοκρατίας. Οι αριθμοί είναι ωστόσο… πεισματάρικοι: από τα 142,5 εκατ. κυβικά νερού που παροχετεύτηκαν πέρυσι από τη λίμνη Πλαστήρα για την άρδευση της καλλιεργούμενης έκτασης στους δύο νομούς, μόλις 7,2 εκατ. κυβικά μέτρα νερού κατευθύνθηκαν προς τον… Πηνειό, το 92% παρέμεινε στην Καρδίτσα, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στο «Βήμα» ο επίσης προσκείμενος στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης νομάρχης Καρδίτσας κ. Βασίλης Αναγνωστόπουλος. Τη βασική ευθύνη λοιπόν για τη λεηλασία της λίμνης Πλαστήρα έχουν οι ίδιοι οι αγρότες του Νομού Καρδίτσας. Εμμεσα το ομολογεί και ο κ. Κρομμύδας λέγοντας ότι «οι ψήφοι του κάμπου είναι περισσότερες από τις ψήφους των παραλίμνιων χωριών». Αλλά ενώ ο πληθυσμός των χωριών του κάμπου της Καρδίτσας μειώνεται σταθερά ο πληθυσμός των ορεινών χωριών των Αγράφων γύρω από τη λίμνη αυξάνεται, καθώς δημιουργούνται συνεχώς ευκαιρίες απασχόλησης στον τομέα της αναψυχής και του τουρισμού.


Από το Μοσχάτο των Αγράφων ως το Κεραμίδι στον Πηνειό ένα δίκτυο από ανοιχτά «αυλάκια» οδηγεί το νερό στο πάλαι ποτέ ποτάμι (στα περισσότερα σημεία του σήμερα ξερό). Οσοι λοιπόν βλέπουν το… νερό να περνάει δίπλα τους «δεν μπορούν να συγκρατηθούν», όπως επισημαίνει ο γενικός γραμματέας της Περιφέρειας Θεσσαλίας κ. Γιάννης Καρατζιώτης μιλώντας στο «Βήμα». «Ξέρω πόσο νερό παροχετεύεται από τη λίμνη αλλά όχι πόσο φθάνει τελικά στον Πηνειό» προσθέτει. Οι αγρότες της Καρδίτσας δεν πρωτοτυπούν σε αυτού του είδους την… απαλλοτρίωση του νερού.


Το ίδιο κάνουν και οι αγρότες της Κωπαΐδας σε βάρος των συναδέλφων τους της Φθιώτιδας και όσοι «τραβάνε» νερό από τον Αλιάκμονα σε βάρος εκείνων που αρδεύουν στην πεδιάδα της Θεσσαλονίκης. Αλλά πώς είναι δυνατόν να κλέψεις κάτι που δεν κοστίζει; Τα κυβικά μέτρα νερού για άρδευση στην Ελλάδα δεν κοστίζουν για τους παραγωγούς! Η πολιτεία όμως βρίσκεται μακριά από το να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της της άρδευσης των καλλιεργούμενων γαιών στη Θεσσαλία. Σε αντίθεση με το σύστημα άρδευσης στη Βόρεια Ελλάδα, εδώ επικρατεί ένα πλήρες… χάος. «Το στραγγιστικό δίκτυο έχει μετατραπεί σε αρδευτικό» λέει ο κ. Αναγνωστόπουλος, ο οποίος παραδέχεται ότι «όταν το νερό δεν μπορεί να φθάσει στα ακραία σημεία του Νομού Καρδίτσας πώς είναι δυνατόν να βγει στον Πηνειό;». «Δεν έχω αγωγό Βλαδιβοστόκ – Κασπία» λέει ο κ. Καρατζιώτης «αλλά ένα σύστημα με ανοιχτά κανάλια στα οποία το νερό… χάνεται».


Η Θεσσαλία ουδέποτε απέκτησε ένα κλειστό αρδευτικό σύστημα με ενιαία διαχείριση και οι μοναδικές δεξαμενές επιφανειακών νερών που τροφοδοτούν την άρδευση στον Θεσσαλικό κάμπο είχαν αρχικά σχεδιαστεί είτε για ύδρευση (λίμνη Πλαστήρα) είτε για περιβαλλοντική διατήρηση (συντήρηση οικοσυστημάτων ποταμών, όπως π.χ. του Πηνειού ). Συνολικά μόλις 236 εκατ. κυβικά μέτρα νερού τον χρόνο κατευθύνονται σήμερα στην ύδρευση και στη συντήρηση του φυσικού περιβάλλοντος, ενώ 2 δισ. κυβικά μέτρα πηγαίνουν στην άρδευση.


Οι επιτελείς του υπουργείου Χωροταξίας αποκαλούν τον κ. Β. Αναγνωστόπουλο «Σμόκοβο» εξαιτίας της εμμονής με την οποία επανέρχεται ξανά και ξανά στο θέμα της λειτουργίας του φράγματος του Σμοκόβου… πριν από την παράδοσή του προκειμένου να ανακουφιστούν οι καλλιεργητές αυτή και την επόμενη καλλιεργητική περίοδο. Με κάποια μικρότερα αρδευτικά έργα ελπίζουν οι τοπικοί αξιωματούχοι να λύσουν το πρόβλημα, αλλά οι στενοί συνεργάτες τους τους παραπέμπουν σε δύο θέματα για τα οποία ουδείς μιλάει άνετα τόσο στη Λάρισα όσο και στην Καρδίτσα:


* Τη δημιουργία ενός ενιαίου φορέα διαχείρισης του νερού. Με βάση το σχετικό νομοσχέδιο θα καθιερωθούν «προστατευόμενες περιοχές». Σε εκείνες περιλαμβάνονται όλες οι περιοχές απόληψης πόσιμου ύδατος, συνεπώς και η λίμνη Πλαστήρα. Αρα το νερό της λίμνης δεν θα χρησιμοποιείται πλέον για πότισμα ύστερα από κάποια μεταβατική περίοδο.


* Την περίφημη εκτροπή του Αχελώου που έχει παραπεμφθεί στις… ελληνικές καλένδες. Η πολιτική ηγεσία των υπουργείων ΠΕΧΩΔΕ και Γεωργίας υποστηρίζει ακόμη το εγχείρημα, όπως και οι τοπικοί αξιωματούχοι, αλλά η Ευρωπαϊκή Ενωση και οι τεχνικοί που ασχολούνται με το πρόβλημα των υδάτινων πόρων και των τιμών του βαμβακιού αμφισβητούν την αναγκαιότητα διατήρησης των 4,2 εκατ. στρεμμάτων της καλλιέργειας βαμβακιού.


Χωρίς την εκτροπή του Αχελώου το πρόβλημα της άρδευσης του Θεσσαλικού κάμπου με το υφιστάμενο «μοντέλο» καλλιεργειών δεν πρόκειται να λυθεί. Ως τότε ο περιφερειάρχης θα ρωτάει τέτοιες μέρες τη γραμματέα του: «Μπορείς να μάθεις αν θα βρέξει αύριο;». Και όταν βρέχει, θα ξεφυσάει ανακουφισμένος λέγοντας: «Μας λυπήθηκε ο Θεός».