Ενας ιδιότυπος αγώνας δρόμου διεξάγεται στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (πΓΔΜ) και από την έκβασή του θα εξαρτηθεί κατά πόσον το νεαρό κράτος θα διατηρήσει την ακεραιότητά του με σχετικά ειρηνικές διαδικασίες, ενδεχόμενο που συγκεντρώνει λιγοστές πιθανότητες επιτυχίας. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν το ΝΑΤΟ θα αποφασίσει αύριο ή τουλάχιστον ως την Τετάρτη να στείλει κάποια δύναμη για να συλλέξει τα όπλα των αλβανών εξτρεμιστών ­ εφόσον θελήσουν να τα παραδώσουν ­ ή αν θα απορρίψει το σχετικό αίτημα που υπέβαλε ο πρόεδρος της πΓΔΜ Μπορίς Τραϊκόφσκι. Και επίσης, αν το ΝΑΤΟ θα προλάβει να στείλει αυτή τη μικρή δύναμη προτού ξεσπάσει «εμφύλιος πόλεμος» μεγάλης κλίμακας, με τους σλαβόφωνους από τη μία πλευρά και τους Αλβανούς από την άλλη, που επίσης θέλουν επέμβαση του ΝΑΤΟ αλλά για δικούς τους λόγους. Δυστυχώς στα Σκόπια επικρατεί κλίμα σύγκρουσης, με Σλάβους και Αλβανούς να εξοπλίζονται και να περιμένουν να εκραγεί η θρυαλλίδα, αν και χθες έγινε γνωστό ότι ο πρόεδρος Τραϊκόφσκι και τα σλαβικά κόμματα συμφωνούν στην αλλαγή του συντάγματος, ώστε να ικανοποιηθούν οι Αλβανοί. Το προοίμιο θα αναδιατυπωθεί για να αναφέρεται σε «πολίτες της Μακεδονίας» δίχως να αναφέρεται σε ξεχωριστές εθνότητες, το καθεστώς της αλβανικής γλώσσας θα αναβαθμισθεί, χωρίς όμως να γίνει επίσημη, και, τέλος, η αναφορά στη θρησκεία θα λέει μόνον ότι «όλα τα θρησκευτικά δόγματα είναι ίσα και ξεχωριστά από το κράτος». Τώρα αναμένεται η απάντηση των αλβανικών κομμάτων.


ΣΚΟΠΙΑ, Ιούνιος.



«Οι πιο ασφαλείς άνθρωποι στον κόσμο είναι οι στρατιώτες και μάλιστα αυτοί της πρώτης γραμμής. Εκεί δεν κινδυνεύουν να σκοτωθούν από αυτοκινητιστικό και κυρίως από έναν τρελό που έχει όπλο και παριστάνει τον εκπρόσωπο θεσμού…». Ο καθηγητής Φέριντ Μούχιτς δεν παραδοξολογεί. Ξέρει για τι μιλάει. Οι γείτονές του πήραν τις τελευταίες ημέρες όπλα από την αστυνομία. Οταν την περασμένη Παρασκευή οι εξτρεμιστές κατέλαβαν το Αραντσίνοβο, οι σλάβοι κάτοικοι του Σίνγκελιτς περικύκλωσαν το αστυνομικό τμήμα ζητώντας όπλα για να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους. «Αν δεν τους τα δίναμε θα τα έπαιρναν μόνοι τους» επιβεβαιώνει στο «Βήμα» την εκδοχή του καθηγητή Μούχιτς πηγή του υπουργείου Εσωτερικών της πΓΔΜ. «Δεν γνωρίζω αν ο υπουργός Εσωτερικών είχε συμβουλευτεί κρατικές αρχές προτού επιστρατεύσει εφέδρους, ούτε αν ελήφθησαν υπόψη οι ποινικές εκκρεμότητες όσων πήραν όπλα» είπε ο εκπρόσωπος της επιτροπής για τη διαχείριση της κρίσης Στέβο Πεντάροφσκι. Το περίεργο είναι ότι ο Πεντάροφσκι, ένας επαγγελματίας της αστυνομίας, είναι ταυτόχρονα και εκπρόσωπος του υπουργού Εσωτερικών Λούμπε Μπόσκοφσκι.


Ανθρωποι του Μπόσκοφσκι διέδιδαν τις προηγούμενες ημέρες τη φήμη ότι έχουν διανεμηθεί στα Σκόπια 6.000-7.000 όπλα, τεράστιος αριθμός αν σκεφθεί κανείς ότι οι ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας και του στρατού φθάνουν τα 2.000 άτομα. «Ο αριθμός είναι υπερβολικός» λέει στο «Βήμα» ο εκδότης Σάσο Ορντάνοσκι και «μάλλον τον μεγαλώνουν οι άνθρωποι του Μπόσκοφσκι για να τρομάξουν τους Αλβανούς. Δεν έχουμε τόσα όπλα, 600-1.000 είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα, αλλά και αυτά είναι πολλά στα χέρια των ανθρώπων που δίνονται». Η κυβέρνηση έχει δύο προβλήματα στην τελευταία και πιο αιματηρή ίσως φάση του δράματος της πΓΔΜ: να μη χάσουν τη ζωή τους πολλοί έφεδροι και εκείνο που ο καθηγητής Μούχιτς αποκαλεί, μιλώντας στο «Βήμα», «το μετά». «Πώς θα μαζευτούν μετά αυτά τα όπλα; Η ξένη δύναμη εκτός από τους τρομοκράτες θα πρέπει να αφοπλίσει και μερικά δικά μας ρεμάλια…». Πάντως ο υπουργός Αμυνας Βλάντε Μπουτσκόφσκι, που ανήκει στους σοσιαλδημοκράτες, πιστεύει ότι «αυτή είναι η κατάλληλη στιγμή για την εξουδετέρωση των τρομοκρατών». Παρά τα διλήμματά τους οι Σλάβοι πιστεύουν στο σύνολό τους ότι δεν υπάρχει άλλη λύση από μια γρήγορη, αιματηρή αντιπαράθεση για το κέντρο της χώρας, που είναι τα Σκόπια. «Είναι αργά και εκεί που αφήσαμε τα πράγματα να φτάσουν δεν υπάρχει διέξοδος» λέει ο Ορντάνοσκι και συνεχίζει «θέλουν μόνο εδάφη, δεν τους νοιάζει πόσοι θα σκοτωθούν από αυτούς…».


Ο αλβανός μεταφραστής Αρσίμ Ζεκόλι έμενε στη συνοικία Κάρπος από τη μεριά του Βαρδάρη, που ζουν οι Σλάβοι. «Δεν με είχαν πειράξει αλλά δεν αισθανόμουν άνετα. Ημουν ο μόνος Αλβανός ανάμεσα σε χιλιάδες Σλάβους. Μετά τα γεγονότα στην Μπίτολα κατάλαβα ότι το κράτος δεν μπορεί και δεν θέλει να με προστατέψει. Μετακόμισα στα Ανατολικά Σκόπια, από την άλλη μεριά του Βαρδάρη. Ούτε και εδώ αισθάνομαι άνετα». «Οι νύχτες είναι πολύ μακριές» συμφωνεί ο Μούχιτς «ιδιαίτερα όταν ζεις μόνος σου ανάμεσα σε ανθρώπους της άλλης εθνότητας. Εκεί κανείς δεν μπορεί να σε προστατέψει».


Για τον Ζεκόλι οι συνομιλίες ανάμεσα στους εκπροσώπους των σλαβομακεδονικών και των αλβανικών κομμάτων «είναι οι ίδιες με τις συνομιλίες του παλιού προεδρείου της Γιουγκοσλαβίας ή τις συζητήσεις στη Βοσνία. Εσείς οι ξένοι αποτύχατε, εμείς αποτύχαμε, τώρα συζητάμε μόνο αν μας συμφέρει ένας πόλεμος ή αν είναι προτιμότερο να το διαλύσουμε αλλιώς». Ολοι οι συνομιλητές του «Βήματος» που δεν ανήκουν στους επαγγελματίες της πολιτικής συμφωνούν: «Ο αλβανικός πληθυσμός στερείται πλέον νόμιμης πολιτικής εκπροσώπησης που να τον εκφράζει. Ο Τζαφέρι είναι παρελθόν, ο Ιμέρι είναι παρελθόν και σε αυτό το κενό ξεπετιέται ο UCK».


Ο Αρσίμ Ζεκόλι δεν υποστηρίζει τη σύγκρουση αλλά ξέρει άλλους ομοεθνείς τους που τη θέλουν: «Κοιτάξτε τα Ανατολικά Σκόπια. Χιλιάδες νέοι άνθρωποι κάθονται στα καφενεία χωρίς δουλειά. Το τελευταίο σχολείο κτίστηκε το 1964 από τους Αγγλους για να στεγάσει προσωρινά τα παιδιά μας από τον σεισμό. Ο μισός πληθυσμός της πόλης ζει σε ένα γκέτο. Και οι ξένοι περνούν πότε πότε και μας επιλέγουν για να πάρουμε μέρος σε συζητήσεις στρογγυλού τραπεζιού για την πολυεθνική Μακεδονία».


Ο εκδότης Ορντάνοσκι είχε αποφασίσει να μετακομίσει το Σαββατοκύριακο σε ένα σπίτι κοντά στην προς χάραξη διαχωριστική γραμμή Σλάβων και Αλβανών. Προσπαθεί να δείξει ότι όλα είναι νορμάλ: «Ξέρω ότι θα κερδίσουμε τον πόλεμο αλλά ύστερα από αυτόν δεν θα ζω στην ίδια χώρα. Ανθρωποι σαν εμένα και τον Μούχιτς δεν θα χρειάζονται μετά».