Το ενδεχόμενο νέας μείωσης στα επιτόκια του δολαρίου που άφησε ανοιχτό ο πρόεδρος της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ κ. Αλαν Γκρίνσπαν στην ομιλία του ύστερα από την πρόσφατη μείωση των επιτοκίων του αμερικανικού νομίσματος καθιστά σήμερα αποδοτικότερες τις προθεσμιακές δολαριακές καταθέσεις με όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Αυτό συστήνουν οι τραπεζίτες στους πελάτες τους που προτιμούν το αμερικανικό νόμισμα ­ παρά τα χαμηλότερα επιτόκια που προσφέρει σε σχέση με το ευρώ ­ ώστε να εκμεταλλευθούν και στο μέλλον τα σημερινά επιτόκια του δολαρίου. Εκτός όμως από τους παραδοσιακούς λογαριασμούς σε συνάλλαγμα οι τράπεζες έχουν δημιουργήσει νέα, σύνθετα προϊόντα σε συνάλλαγμα που υπόσχονται υψηλότερες αποδόσεις.



Μετά το «κλείδωμα» της ισοτιμίας της δραχμής με το ευρώ και κατ’ επέκταση με τα άλλα 11 νομίσματα των χωρών της ευρωζώνης όσοι τοποθετούνται σήμερα σε συνάλλαγμα προτιμούν το δολάριο. Σύμφωνα με τραπεζικά στελέχη, πάνω από το 80% των καταθέσεων σε συνάλλαγμα είναι τοποθετημένο σε δολάρια, περίπου 12% σε στερλίνες Αγγλίας και το υπόλοιπο σε διάφορα άλλα νομίσματα. Οπως εξηγούν, αυτό συμβαίνει διότι το δολάριο προσφέρει μεγαλύτερη ασφάλεια και υψηλότερες αποδόσεις συγκριτικά με άλλα δημοφιλή νομίσματα, όπως το ελβετικό φράγκο ή το ιαπωνικό γεν. Επιπλέον όσοι τοποθετούνται σήμερα στο δολάριο «ποντάρουν» σε περαιτέρω υποχώρηση του ευρώ έναντι του αμερικανικού νομίσματος εν όψει της εισαγωγής του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος στην κυκλοφορία την 1.1.2002.


Οι αποδόσεις των καταθέσεων σε συνάλλαγμα εξαρτώνται από συνδυασμό παραγόντων και συγκεκριμένα από το νόμισμα, το είδος του λογαριασμού, το ύψος και τον χρόνο της κατάθεσης. Σε γενικές γραμμές όσο μεγαλύτερα είναι το ποσό και ο χρονικός ορίζοντας της κατάθεσης τόσο υψηλότερη είναι και η απόδοση.


* Οι λογαριασμοί και οι αποδόσεις


Οι τράπεζες προσφέρουν δύο είδη καταθετικών λογαριασμών: τους λογαριασμούς ταμιευτηρίου και τις προθεσμιακές καταθέσεις. Συνήθως για το άνοιγμα ενός λογαριασμού σε συνάλλαγμα απαιτείται η αρχική κατάθεση ενός συγκεκριμένου ποσού, το οποίο ποικίλλει ανά τράπεζα.


Ειδικότερα όσον αφορά τους λογαριασμούς ταμιευτηρίου ορισμένες τράπεζες έχουν ενιαίο επιτόκιο, ανεξαρτήτως του ύψους της κατάθεσης, ενώ άλλες προσφέρουν κλιμακούμενο επιτόκιο, που σημαίνει ότι όσο μεγαλύτερο είναι το ποσό τόσο υψηλότερη η απόδοση. Για πολύ μεγάλα ποσά μάλιστα ο πελάτης μπορεί να διαπραγματευθεί με την τράπεζα το επιτόκιο της κατάθεσής του.


Στις προθεσμιακές καταθέσεις υπάρχουν συγκεκριμένες περίοδοι δέσμευσης των χρημάτων, όπως επτά ημέρες, ένας μήνας, δύο, τρεις, έξι ή 12 μήνες, το επιτόκιο των οποίων διαμορφώνεται ανάλογα με το ποσό και την περίοδο της κατάθεσης.


Οι παραδοσιακοί λογαριασμοί σε συνάλλαγμα ανέκαθεν δεν είχαν μεγάλες αποδόσεις για τους καταθέτες. Οι πελάτες που διατηρούν προθεσμιακές καταθέσεις σε συνάλλαγμα, εξηγούν τραπεζικά στελέχη, έχουν ήδη «εκπαιδευθεί» στις χαμηλές αποδόσεις που ισχύουν εδώ και πολλά χρόνια. Διατηρούν όμως τις καταθέσεις τους σε αυτή τη μορφή διότι δεν θέλουν να ρισκάρουν τα κεφάλαιά τους τοποθετώντας τα σε προϊόντα με υψηλότερο επενδυτικό κίνδυνο και διότι θεωρούν ότι η αξία του συναλλάγματός τους αυξάνεται από τη διακύμανση της ισοτιμίας του με το ευρώ και ως εκ τούτου προσδοκούν κεφαλαιακά κέρδη.


Ενδεικτικά το επιτόκιο σε προθεσμιακή κατάθεση σε δολάρια για ποσά ως και 100.000 δολάρια για έναν μήνα κυμαίνεται από 3,1% ως 3,8%, για τρεις μήνες από 3,2% ως 3,7%, για έξι μήνες από 3,3% ως 3,8% και για ένα έτος από 3,7% ως 4,1%. Τα δε επιτόκια ταμιευτηρίου σε δολάρια κυμαίνονται από 2% ως 3%.


* Τα σύνθετα προϊόντα


Πρόσφατα οι τράπεζες δημιούργησαν και προσφέρουν νέα σύνθετα προϊόντα για τοποθετήσεις σε νομίσματα. Η Εθνική Τράπεζα εξέδωσε πρόσφατα ­ και αναμένονται και άλλες εκδόσεις ­ ένα προϊόν εγγυημένου κεφαλαίου με δέσμευση των χρημάτων για έξι μήνες και απόδοση που εξαρτάται από την εξέλιξη της ισοτιμίας του ευρώ με το δολάριο. Συγκεκριμένα, αν οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια των έξι μηνών η ισοτιμία ξεπεράσει το άνω ή το κάτω όριο διακύμανσης, τότε η απόδοση σε ετήσια βάση διαμορφώνεται σε 11%. Σε αντίθετη περίπτωση ο επενδυτής θα εισπράξει το κεφάλαιό του συν απόδοση 2% σε ετήσια βάση. Ως άνω όριο διακύμανσης έχει τεθεί η ισοτιμία ευρώ – δολαρίου κατά την ημέρα έναρξης της επένδυσης συν επτά εκατοστά του δολαρίου ανά ευρώ και ως κάτω όριο η ισοτιμία έναρξης μείον τρία εκατοστά του δολαρίου ανά ευρώ.


Η Alpha Bank σε τακτά χρονικά διαστήματα προχωρεί σε εκδόσεις του επενδυτικού προϊόντος Euro Barrier, το οποίο είναι ένα προϊόν εγγυημένου κεφαλαίου που «ποντάρει» στην ισοτιμία ευρώ – δολαρίου. Αν η ισοτιμία αυτή στο διάστημα της κατάθεσης, περίπου τρεις μήνες, καταστεί ίση ή μεγαλύτερη από 1 ευρώ = 1 δολάριο, έστω και στιγμιαία, τότε στη λήξη ο επενδυτής λαμβάνει απόδοση σε ετήσια βάση που μπορεί να φθάσει και σε 14,2%. Σε αντίθετη περίπτωση λαμβάνει το κεφάλαιό του συν απόδοση 0,50% σε ετήσια βάση.


Η Eurobank προσφέρει και αυτή σε τακτά χρονικά διαστήματα προϊόντα εγγυημένου κεφαλαίου με δέσμευση των χρημάτων από έξι μήνες ως δύο χρόνια, η απόδοση των οποίων συνδέεται με την εξέλιξη της ισοτιμίας του ευρώ με το δολάριο. Συγκεκριμένα, αν αυτή διαμορφωθεί σε ένα προκαθορισμένο εύρος, π.χ. 0,88-0,94 σεντς ανά ευρώ για το 85% των ημερών της κατάθεσης, τότε επιτυγχάνεται ετήσια απόδοση π.χ. της τάξεως του 7,5%. Το εύρος της διακύμανσης αλλά και το ύψος της απόδοσης διαμορφώνονται ανάλογα με την έκδοση.


Η Citibank προσφέρει δύο προϊόντα, το CitiPrivilege και το Citismart. Το CitiPrivilege είναι προθεσμιακή κατάθεση σε δολάρια, στερλίνες ή γεν για περιόδους 15, 30 ή 60 ημερών. Το συγκεκριμένο προϊόν μπορεί να προσφέρει διψήφια απόδοση ανάλογα με τη μεταβολή της ισοτιμίας μεταξύ των νομισμάτων. Ο καταθέτης επιλέγει ένα ζεύγος νομισμάτων (βασικό και εναλλακτικό) και στη λήξη της προθεσμίας καταβάλλονται το κεφάλαιο και οι τόκοι σε ένα από τα δύο νομίσματα ανάλογα με την εξέλιξη της ισοτιμίας τους. Ως σήμερα οι αποδόσεις έχουν φθάσει ως και 25% σε ετήσια βάση. Το Citismart είναι προϊόν εγγυημένου κεφαλαίου, η απόδοση του οποίου είναι συνδεδεμένη με την πορεία των δεικτών ή μετοχών ή ισοτιμιών και προσφέρεται σε δολάρια.


Η Τράπεζα Κύπρου προσφέρει δύο εναλλακτικά προϊόντα σε δολάρια. Το Advance Deposit είναι προθεσμιακή κατάθεση ενός έτους και αποδίδει τους τόκους στην αρχή της κατάθεσης. Το επιτόκιο στις 23.5.2001 είχε διαμορφωθεί στο 4,50% για ποσά έως 50.000 ευρώ και σε 4,75% για μεγαλύτερα ποσά. Το δεύτερο προϊόν της τράπεζας είναι το Bonus 13 που είναι προθεσμιακή κατάθεση με μηνιαία απόδοση τόκων και έναν τόκο, τον 13ο, δωρεάν. Το επιτόκιο στις 23.5.2001 ήταν 4,69%.


Η NovaBank προσφέρει το προϊόν NovaStar 3-4-6, που είναι τρίμηνη προθεσμιακή κατάθεση σε δολάρια, με ετήσιο επιτόκιο 3% τον πρώτο μήνα, 4% τον δεύτερο και 6% τον τρίτο. Το ποσό της κατάθεσης κυμαίνεται από 5.000 ως 250.000 δολάρια.


Πού θα κινηθούν ευρώ και δολάριο


Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Citibank Private Bank, το ευρώ μέσα στο επόμενο 12μηνο αναμένεται να κινηθεί σε σχετικά στενά πλαίσια ως προς το δολάριο. Τα διαφορετικά επίπεδα ανάπτυξης και επιτοκίων μεταξύ της ζώνης του ευρώ και των ΗΠΑ, αναφέρεται σε έκθεση της τράπεζας στην οποία αναπτύσσεται το σκεπτικό των εκτιμήσεων, έχουν περιοριστεί κατά τους τελευταίους μήνες, ενώ η εισροή ωθούμενων από την τεχνολογία κεφαλαίων προς τις ΗΠΑ παρουσίασε απότομη πτώση και το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών βελτιώθηκε χάρη στη μετρίαση των τιμών του πετρελαίου.


Η Citibank Private Bank εκτιμά ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα εξακολουθήσει κατά το ερχόμενο έτος να μειώνει τα επιτόκιά της και να ενισχύει έτσι τις μακροπρόθεσμες προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης. Οσον αφορά το δολάριο θεωρεί ότι, παρά τις ασθενείς οικονομικές συνθήκες και το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, παραμένει σχετικά ισχυρό κατά τους τελευταίους μήνες. «Αναμένουμε διατήρηση αυτής της τάσης, παρά την περαιτέρω χαλάρωση του Αποθεματικού Ταμείου, καθώς το δολάριο ωφελείται από τη θέση του ως «ασφαλούς λιμένος»» αναφέρουν οι συντάκτες της έκθεσης και προσθέτουν: «Ακόμη και αν η οικονομία παρουσίαζε και άλλη επιδείνωση, η αρνητική επίδραση που θα ασκούσε στις οικονομικές συνθήκες στην Ευρώπη και στην Ιαπωνία θα λειτουργούσε μάλλον υποστηρικτικά για τη διατηρούμενη ισχύ του δολαρίου».


Σχετικά με το γεν θεωρούν ότι αναμένεται να εξασθενήσει περαιτέρω έναντι του δολαρίου. Η πρόβλεψή τους αυτή στηρίζεται στην πρόσφατη χαλάρωση στη νομισματική πολιτική της Τράπεζας της Ιαπωνίας, η οποία υποστηρίζει ότι το ασθενέστερο γεν αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της προσπάθειας οικονομικής ανάκαμψης. Οι συντάκτες της έκθεσης εκφράζουν την άποψη ότι η περίοδος ανάκαμψης βρίσκεται ακόμη κάπως μακριά και το γεν θα εξακολουθεί να δέχεται πιέσεις».


* ΤΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΞΕΤΕ Οι ισοτιμίες και οι προμήθειες


Αξιοσημείωτες διαφορές παρατηρούνται στις ισοτιμίες των νομισμάτων με βάση τις οποίες οι εμπορικές τράπεζες και τα ανταλλακτήρια πωλούν ή αγοράζουν συνάλλαγμα. Πάντως το συνολικό κόστος των συναλλαγών καθορίζεται τελικά από την προμήθεια που εισπράττεται και η οποία μεταβάλλει σημαντικά την αρχική εικόνα που δημιουργεί η ισοτιμία η οποία αναγράφεται στα ταμπλό που είναι τοποθετημένα στις προσόψεις των τραπεζικών καταστημάτων και των ανταλλακτηρίων.


«Το Βήμα» πραγματοποίησε έρευνα, επισκεπτόμενο την περασμένη Τετάρτη 23 Μαΐου δύο ανταλλακτήρια συναλλάγματος και πέντε τράπεζες στο κέντρο της Αθήνας την ίδια περίπου ώρα. Η έρευνα αφορούσε τις ισοτιμίες της δραχμής έναντι του δολαρίου και της στερλίνας. Οπως δήλωσαν μιλώντας στο «Βήμα» οι αρμόδιοι υπάλληλοι των τραπεζών και των ανταλλακτηρίων, ακολουθείται ενιαία τιμολογιακή πολιτική σε όλο το δίκτυό τους. Ετσι οι τιμές που ισχύουν στο κέντρο της Αθήνας ισχύουν την ίδια ημέρα σε όλη τη χώρα.


Οι διαφορές στην τιμή πώλησης αλλά και στο ύψος της προμήθειας ποικίλλουν. Οσον αφορά την τιμή, η διαφορά τη συγκεκριμένη ημέρα εντοπίστηκε ως και 6 δρχ. στο δολάριο και ως και 7 δρχ. στη στερλίνα. Η ίδια κατάσταση παρατηρείται και στην προμήθεια που διακρατείται σε κάθε περίπτωση. Η διαφορά μεταξύ των σημείων ανταλλαγής μπορεί να φθάσει ως και τις 10.000 δρχ. Αυτό συμβαίνει διότι ορισμένα ανταλλακτήρια χρεώνουν ποσοστιαία προμήθεια επί των ποσού της μετατροπής των νομισμάτων. Από την άλλη, ορισμένες τράπεζες χρεώνουν ένα συγκεκριμένο ποσό ανεξαρτήτως του ύψους της συναλλαγής.


Βεβαίως το τι συμφέρει τον πελάτη εξαρτάται από το ύψος του ποσού που θέλει να μετατρέψει. Σε γενικές γραμμές για πολύ μεγάλα ποσά είναι προτιμότερο το ανταλλακτήριο ή η τράπεζα που δεν χρεώνει ποσοστιαία προμήθεια. Μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις, εφόσον το ποσό της ανταλλαγής είναι μεγάλο, είναι δυνατή ακόμη και η διαπραγμάτευση της προμήθειας.


Στον πίνακα που παραθέτουμε έχει υπολογιστεί πόσο κοστίζει η αγορά 500 δολαρίων και 500 στερλινών σε επτά διαφορετικά σημεία ανταλλαγής. Στην περίπτωση του δολαρίου παρατηρούμε ότι ενώ το πρώτο ανταλλακτήριο πωλούσε τη συγκεκριμένη ημέρα το εν λόγω νόμισμα φθηνότερα από τα υπόλοιπα, ωστόσο η συνολική χρέωση ήταν υψηλότερη, εξαιτίας της προμήθειας που εισπράττει. Αντίθετα το συνολικό κόστος ήταν χαμηλότερο στο ανταλλακτήριο με τη μειωμένη προμήθεια. Οσον αφορά τη στερλίνα τη μικρότερη χρέωση είχε και πάλι το ανταλλακτήριο με τη μειωμένη προμήθεια. Οι διαφορές που διαμορφώνονται φθάνουν ως και 5.000 δρχ., αλλά για μεγαλύτερα ποσά διαμορφώνονται ανάλογα. Για παράδειγμα για 1.000 δολάρια η διαφορά αυτή θα ανέλθει σε 10.000 δρχ.


Διαφορές στα επιτόκια των νομισμάτων


Η προοπτική για νέα μείωση των επιτοκίων του δολαρίου, μια κίνηση που τοποθετείται χρονικά το επόμενο δίμηνο, διαμορφώνει τα επιτόκια του αμερικανικού νομίσματος σε χαμηλότερα επίπεδα από αυτά του ευρώ. Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύονται στο οικονομικό περιοδικό «The Economist» το επιτόκιο τρίμηνης προθεσμιακής κατάθεσης του δολαρίου διαμορφώνεται σε 3,95% και το αντίστοιχο μέσο επιτόκιο στην ευρωζώνη σε 4,56%. Σημειώνεται ότι πριν από έναν χρόνο το δολάριο προσέφερε τρίμηνο επιτόκιο 6,74% και το ευρώ 4,44%. Πάντως, υψηλότερη από το ευρώ απόδοση προσφέρει η στερλίνα, τα επιτόκια της οποία όμως κινούνται πτωτικά καθώς η Τράπεζα της Αγγλίας έχει πραγματοποιήσει και αναμένεται να προχωρήσει και σε νέα μείωση προκειμένου να τονώσει τον ρυθμό ανάπτυξης της βρετανικής οικονομίας. Η αποτελεσματικότητα της πολιτικής αυτής όμως αμφισβητείται από ορισμένους, οι οποίοι επικαλούνται ως παράδειγμα την περίπτωση της Ιαπωνίας όπου να μηδενικά επιτόκια δεν έχουν οδηγήσει σε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης.