Σημαντικές αναθεωρήσεις των προβλέψεων για τους διεθνείς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης πυροδότησαν μεγάλες κούρσες τιμών στις κύριες αγορές ομολόγων στο τέλος του προηγούμενου έτους. Μεγάλες κούρσες τιμών σημείωσαν οι κύριες αγορές κρατικών ομολόγων κατά τον μήνα Δεκέμβριο με τις αποδόσεις των χαρακτηριστικών δεκαετών τίτλων ΗΠΑ (UST note) και Γερμανίας (Bund) να υποχωρούν στα χαμηλότερα επίπεδα του έτους ­ η απόδοση ενός ομολόγου κινείται αντίθετα από την τιμή του. Ο κύριος παράγοντας που πυροδότησε το πιο πρόσφατο αυτό σκέλος της μεγάλης κούρσας τιμών στις αγορές ομολόγων ήταν η δραματική μεταστροφή των προβλέψεων της αγοράς σχετικά με τις προοπτικές της οικονομίας των ΗΠΑ και συνεπώς το απαραίτητο μέγεθος της συνολικής μείωσης των αμερικανικών βασικών επιτοκίων στο οποίο πρέπει να προχωρήσει η κεντρική ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) με στόχο την τόνωση της οικονομίας. Οι φόβοι σημαντικής επιβράδυνσης της αμερικανικής οικονομίας κατόπιν των ισχυρών ρυθμών ανάπτυξης το πρώτο μισό του προηγούμενου έτους ενισχύθηκαν από τα τέλη Νοεμβρίου.


Οι ανησυχίες της αγοράς εντάθηκαν μετά την τελευταία συνεδρίαση του συμβουλίου νομισματικής πολιτικής της Fed (19 Δεκεμβρίου), η οποία σηματοδότησε την αλλαγή έμφασης (policy bias) από τους κινδύνους στο μέτωπο του πληθωρισμού σε αυτούς στο μέτωπο της πραγματικής οικονομίας. Η περαιτέρω πτώση των χρηματιστηριακών δεικτών τις επόμενες ημέρες και η συνέχιση της ροής των απογοητευτικών οικονομικών στοιχείων επιβάρυνε το ήδη αρνητικό κλίμα. Οι εξελίξεις αυτές οδήγησαν σε νέες (καθοδικές) αναθεωρήσεις των προβλέψεων για τους ρυθμούς ανάπτυξης στις ΗΠΑ. Οι εξελίξεις αυτές προκάλεσαν νέες πιέσεις στους αμερικανικούς χρηματιστηριακούς δείκτες και πυροδότησαν νέες κούρσες στις αγορές ομολόγων και προθεσμιακών συμβολαίων βραχυπρόθεσμων επιτοκίων με τις τελευταίες (Fed funds and eurodollar futures) να προεξοφλούν σημαντικές επιτοκιακές μειώσεις (άνω των 100 μ.β.) κατά το πρώτο μισό του 2001.


* Διορθώσεις τιμών


Τα χαρακτηριστικά της μεγάλης κούρσας ήταν τα ακόλουθα:


* Η υπεροχή των αμερικανικών τίτλων έναντι των αντίστοιχων ευρωπαϊκών και ιαπωνικών. Ενδεικτικά, η διαφορά απόδοσης του δεκαετούς χαρακτηριστικού αμερικανικού τίτλου από τον αντίστοιχο γερμανικό (10yr UST / Bund yield spread) μειώθηκε τον Δεκέμβριο στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων δύο ετών. Να σημειωθεί ότι η διαφορά αυτή βρίσκεται σε πτωτική τροχιά από τον Ιούνιο του 1999 (όπου είχε ανέλθει στα υψηλότερα για τα τελευταία έτη επίπεδα των 165 μ.β.).


* Η υπεροχή των βραχυχρόνιων τίτλων από αυτούς με μεγαλύτερες διάρκειες (steepening of yield curves) στις καμπύλες αποδόσεων ΗΠΑ και ευρωζώνης, εξέλιξη που ήταν απόρροια της σημαντικής (καθοδικής) προσαρμογής των προβλέψεων για την πορεία των βασικών επιτοκίων κατά το τρέχον έτος. Στη γερμανική καμπύλη (Bund curve) η διαφορά απόδοσης του χαρακτηριστικού δεκαετούς ομολόγου από αντίστοιχο διετή τίτλο παρουσίασε άνοδο προς τις 50 μ.β. τον Δεκέμβριο ενώ μόλις πριν μερικούς μήνες (Αύγουστος 2000) η διαφορά αυτή ήταν μηδενική (δηλαδή η καμπύλη ήταν σχεδόν οριζόντια).


* Τέλος, η μεγάλη συρρίκνωση των swap spreads (κυρίως στην καμπύλη αποδόσεων των ΗΠΑ).


Τα επίπεδα τιμών στις αγορές ομολόγων ΗΠΑ και ευρωζώνης υποχώρησαν μετά την κίνηση αιφνιδιασμού της Fed να μειώσει δύο από τα βασικά της επιτόκια κατά 50 μ.β. την 3η Ιανουαρίου, κίνηση η οποία άμβλυνε σε κάποιο βαθμό τις ανησυχίες για τις προοπτικές της οικονομίας των ΗΠΑ (και τις προβλέψεις για το μέγεθος των περαιτέρω επιτοκιακών μειώσεων). Οι διορθωτικές κινήσεις συνεχίστηκαν.


* Οι προοπτικές του 2001


Σημαντικό παράγοντα για την πορεία των ευρωπαϊκών ομολόγων κατά τους επόμενους μήνες θα αποτελέσει ο βαθμός στον οποίο θα επηρεασθούν οι ρυθμοί ανάπτυξης της ευρωζώνης από την επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας καθώς και η πορεία των επιτοκίων του ευρώ. Κατά την άποψή μας, νέες επιθετικές μειώσεις επιτοκίων από τη Fed καθώς και η σταθεροποίηση των διεθνών τιμών πετρελαίου κάτω από τα 25 δολ. /βαρέλι θα βοηθήσουν την παγκόσμια οικονομία να αποφύγει την ύφεση (να επιτύχει το πολυπόθητο soft landing) και την οικονομία των ΗΠΑ να ανακάμψει κατά το δεύτερο μισό του έτους. Παρ’ όλα αυτά η πιθανότητα περαιτέρω (καθοδικής) προσαρμογής των προσδοκιών για τα επίπεδα κερδοφορίας των αμερικανικών (και όχι μόνο) επιχειρήσεων ενέχει τον κίνδυνο συνέχισης της αστάθειας στους χρηματιστηριακούς δείκτες των κύριων αγορών κατά τους πρώτους μήνες του έτους. Στο περιβάλλον αυτό το πρώτο τρίμηνο του 2001 θα είναι η καλύτερη περίοδος του έτους για τις αγορές κρατικών ομολόγων σε ΗΠΑ και ευρωζώνη. Αναμένουμε λοιπόν κατά το πρώτο τρίμηνο συνέχιση των τάσεων που επικράτησαν στα τέλη του προηγούμενου έτους, δηλαδή νέες πτώσεις των ομολογιακών αποδόσεων στις κύριες αγορές (κυρίως ΗΠΑ) και συνέχιση της υπεροχής των βραχυχρόνιων τίτλων (re-steepening of yield curves).


Τις τάσεις αυτές αναμένεται να ακολουθήσουν και οι αγορές κρατικών ομολόγων της ευρωζώνης, παρ’ όλο που το (ιδιαίτερα πιθανό) ενδεχόμενο να αποδειχθούν τελικά υπεραισιόδοξες οι προσδοκίες της αγοράς για σημαντικές μειώσεις των επιτοκίων της ευρωζώνης κατά το τρέχον έτος ίσως να επιδράσει αρνητικά στα επίπεδα τιμών. Ανοδικά παρ’ όλα αυτά αναμένουμε να κινηθούν οι αποδόσεις μετά το πρώτο μισό του έτους εν μέσω αυξανόμενων ενδείξεων για ανάκαμψη των διεθνών ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης.


* Η ελληνική αγορά


Τις γενικές αυτές τάσεις της αγοράς των ομολόγων της ευρωζώνης θα ακολουθήσουν και τα ελληνικά κρατικά ομόλογα με περαιτέρω υποχώρηση των διαφορών απόδοσής τους από τους αντίστοιχους γερμανικούς να λαμβάνει χώρα μεσοπρόθεσμα ­ αναμένουμε συρρίκνωση του δεκαετούς διαφορικού στις 50 μ.β. τους επόμενους τρεις μήνες. Παράγοντες που θα συμβάλουν προς αυτή την κατεύθυνση είναι η βελτίωση της ρευστότητας (liquidity) της αγοράς ελληνικών τίτλων και η δημιουργία κατάλληλων εκδόσεων που να έχουν benchmark status.


Πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση αναλαμβάνονται ήδη από τον Οργανισμό Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους. Επίσης η βελτίωση των διεθνών οικονομικών συνθηκών αργότερα τη χρονιά που διανύουμε αναμένεται να ευνοήσει τις περιφερειακές αγορές της ευρωζώνης και κατά συνέπεια και την ελληνική. Να σημειωθεί ότι τα διαφορικά αποδόσεων (yield spreads) περιφερειακών αγορών, όπως Ιταλία, Ισπανία και Πορτογαλία, ακολούθησαν ανοδική τροχιά κατά τους τελευταίους μήνες του προηγούμενου έτους καθώς οι εντεινόμενοι φόβοι για παγκόσμια οικονομική ύφεση ευνόησαν τις κύριες αγορές σε ΗΠΑ και Γερμανία (flight to quality). Σημειώνουμε παρ’ όλα αυτά ότι στις τρέχουσες τιμές (η διαφορά απόδοσης του δεκαετούς ελληνικού τίτλου από τους αντίστοιχους Γερμανίας και Ιταλίας είναι περίπου 55 μ.β. και 16 μ.β. αντίστοιχα) οι αποτιμήσεις των ελληνικών τίτλων βρίσκονται ήδη σε οριακά επίπεδα.


Πιστεύουμε δε ότι σημαντική πρόοδος στον τομέα των διαρθρωτικών αλλαγών (απαραίτητη προϋπόθεση για περαιτέρω αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας) είναι αναγκαία προτού δούμε νέα σημαντική συρρίκνωση των διαφορικών αυτών.


Ο κ. Πλάτων Μονοκρούσος είναι επικεφαλής του Τμήματος Οικονομικής Ανάλυσης της EFG Eurobank Ergasias.