Τι παρέχουν στους ασφαλισμένους οι ασφάλειες ζωής

«Η πλειονότητα των Ελλήνων αμφιβάλλει ότι οι εγχώριοι φορείς κοινωνικής ασφάλισης θα μπορέσουν στο μέλλον να παρέχουν επαρκείς συντάξεις ενώ παράλληλα θεωρεί ότι η παροχή σύνταξης από ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες αποτελεί την πιο πρόσφορη λύση για τη συμπλήρωση του εισοδήματός τους κατά την ηλικία της συνταξιοδότησης».

Αυτό αποτελεί ένα από τα βασικότερα συμπεράσματα δημοσκόπησης, τα πορίσματα της οποίας είχαν παρουσιαστεί από την Ενωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος (ΕΑΕΕ). Από την εν λόγω δημοσκόπηση είχαν επίσης προκύψει τα εξής:

* Το 88% του ελληνικού πληθυσμού πιστεύει ότι οι συντάξεις που δίνονται είναι πολύ χαμηλές.

* Το 84% δεν γνωρίζει πόσα χρήματα θα είναι η σύνταξή του λόγω ταχείας αλλαγής των σχετικών νόμων.

* Το 76% θεωρεί ότι τα χρήματα που δίνονται στα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης είναι πολλά σε σχέση με τη σύνταξη που θα πάρει.

* Το 70% εκτιμά ότι, αν έδινε σε ιδιωτική ασφαλιστική εταιρεία το ποσό που πληρώνει στο Ταμείο, θα ελάμβανε καλύτερες παροχές.

Για διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία, η Αγγλία και η Ολλανδία, που διαθέτουν αντίστοιχη εμπειρία από τα δικά τους συστήματα κοινωνικής ασφάλισης τα οποία επίσης αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω δυσμενών δημογραφικών εξελίξεων, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, η λύση που έχει πλέον επιλεγεί είναι η συμπλήρωση των κρατικών συντάξεων με ιδιωτικές, είτε σε ομαδικό είτε σε ατομικό επίπεδο. Πάντως και στην Ελλάδα αναμένεται να υπάρξουν σύντομα νομοθετικές ρυθμίσεις σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης οι οποίες θα προωθούν τις συμπληρωματικές συντάξεις.

Η ανάπτυξη της ιδιωτικής ασφάλισης στη χώρα μας υπολείπεται σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά αυτό δεν είναι μόνο θέμα σχεδιασμού και επιστημονικής προσέγγισης αλλά κυρίως θέμα αποκατάστασης της αξιοπιστίας της έναντι των χρηστών της. Εστω και σε λίγες περιπτώσεις, όταν επέλθει ο ασφαλιστικός κίνδυνος, διαπιστώνουν κακοπιστία από τις εταιρείες και μένουν ακάλυπτοι στις προσδοκίες τους. Ο ασφαλιζόμενος, όταν καταβάλλει ασφάλιστρα, έχει δικαίωμα να καλύπτεται γι’ αυτό που υποθέτει ότι ασφαλίζεται. Οταν ασφαλίζεται για σύνταξη, για υγεία κτλ., είναι οδυνηρό να διαπιστώνει την κρίσιμη στιγμή ότι δεν καλύπτεται γι’ αυτό που προσδοκούσε επειδή η τάδε παράγραφος που δεν μπόρεσε να διαβάσει στο συμβόλαιο αναιρεί την προσδοκία του, για την οποία όμως πλήρωνε επί χρόνια.

Η ιδιωτική ασφάλιση έχει μπει δυναμικά στη ζωή μας, όχι μόνο γιατί συμπληρώνει την (ανεπαρκή ακόμη) κοινωνική ασφάλιση αλλά και διότι τα χρήματα που δίνουμε βάσει των συμβολαίων που συνάπτουμε αποτελούν μια καλή αποταμίευση. Δεν είναι τυχαίο το ότι πολλοί θεωρούν τα ασφαλιστικά συμβόλαια τραπεζικά προϊόντα ούτε είναι τυχαίο το ότι και οι τράπεζες αρχίζουν να «πουλάνε» ασφαλίσεις. Τα συμβόλαια νέας γενιάς άλλωστε είναι συνδεδεμένα με αποταμιευτικά προγράμματα. Οπως και να το δει κανείς, η ασφάλιση δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια επένδυση στη ζωή μας, επένδυση στην προοπτική μιας καλύτερης ζωής. Το ίδιο ισχύει και με όλα τα ασφαλιστικά προγράμματα: την ασφάλιση του σπιτιού και της περιουσίας μας, του αυτοκινήτου μας, του μέλλοντος των παιδιών μας.

Στο ερώτημα λοιπόν ποια είναι η χρησιμότητα της ιδιωτικής ασφάλισης η απάντηση θα μπορούσε να δοθεί με ορισμένα πολύ συγκεκριμένα και χαρακτηριστικά παραδείγματα. Το σίγουρο είναι ότι, αν δεν υπήρχε ιδιωτική ασφάλιση, η καταστροφή θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη. Οι ασφάλειες ζωής είναι ένας τρόπος εξασφάλισης βιοτικού επιπέδου ακόμη και στις πλέον αντίξοες συνθήκες.

Το κόστος της ασφάλισης ζωής ανεβαίνει λίγο σε ό,τι αφορά τις ασφαλίσεις υγείας. Το υψηλό κόστος της νοσοκομειακής περίθαλψης στα ιδιωτικά νοσηλευτήρια έχει αναγκάσει τις ασφαλιστικές εταιρείες να αυξήσουν τα τιμολόγιά τους και να περικόψουν κάποιες από τις παροχές. Για παράδειγμα, η πλήρης κάλυψη των εξόδων τοκετού μετατράπηκε σε επίδομα, περιορίστηκαν ή καταργήθηκαν τα τσεκ απ, ενώ πολλές εταιρείες έχουν καταφύγει στην «απαλλαγή», σύμφωνα με την οποία μειώνεται το ασφάλιστρο και περιορίζεται το κόστος που προκύπτει από τους «κατά φαντασίαν ασθενείς». Ο μέσος όρος ασφαλίστρου νοσοκομειακών καλύψεων για έναν υγιή άνθρωπο σε δίκλινο και με κάλυψη των νοσηλίων σε όλη την ευρωπαϊκή επικράτεια κυμαίνεται γύρω στις 350.000-400.000 δρχ. σε ετήσια βάση, όσο δηλαδή θα σας κοστίσει ημερησίως η εισαγωγή σας σε ένα ιδιωτικό νοσηλευτήριο της Ελλάδας.

Οσον αφορά τα συνταξιοδοτικά ασφαλιστικά προγράμματα, αυτά δηλαδή που έχουν επενδυτικό χαρακτήρα, οι επιλογές είναι πλέον πάρα πολλές, με τάση να γίνουν ακόμη περισσότερες. Ανάλογα με το βαλάντιό σας, την ηλικία σας, τους στόχους σας και πάντα σε συνδυασμό με ό,τι προσδοκάτε να εισπράξετε ως σύνταξη από το Ταμείο σας, μπορείτε να σχεδιάστε ένα μακροπρόθεσμο ή μεσοπρόθεσμο συνταξιοδοτικό πλάνο. Τα προγράμματα αυτά αποτελούν επίσης μια εξαιρετικά καλή λύση για όσους δεν μπορούν να αποταμιεύσουν με τον κλασικό τρόπο ή για όσους θέλουν να εξασφαλίσουν το μέλλον των παιδιών τους σε κάθε περίπτωση. Τόσο τα συνταξιοδοτικά – επενδυτικά ασφαλιστήρια όσο και η κλασική ασφάλιση ζωής δεν είναι τίποτε άλλο από ένα «όχημα» για την εξασφάλιση των «δικών μας» ανθρώπων.

Το κόστος μιας απλής ασφάλειας ζωής ή μιας ασφάλισης προσωπικού ατυχήματος (καλύπτεται ο θάνατος από ασθένεια ή ατύχημα) είναι ελάχιστο και λύνει πολλά προβλήματα. Αν, π.χ., έχετε πάρει κάποιο στεγαστικό δάνειο, θα έχετε ήδη διαπιστώσει ότι η τράπεζα σας έχει υποχρεώσει να κάνετε ασφάλεια ζωής με ασφαλιζόμενο ποσό ανάλογο με το ύψος του δανείου. Αυτό σημαίνει ότι, αν πάθετε κάτι, η τράπεζα θα εισπράξει τα χρήματά της από την ασφαλιστική εταιρεία και το σπίτι θα παραμείνει στους κληρονόμους σας. Το ίδιο ακριβώς μπορείτε να κάνετε αν έχετε πάρει χρηματοδότηση για αγορά αυτοκινήτου ή επαγγελματικής στέγης.

Αν θέλετε να είστε ακόμη πιο σίγουροι για την εξασφάλιση των κληρονόμων σας, αυξήστε όσο αντέχετε το ασφαλιζόμενο κεφάλαιο. Αν πάλι η κινητή και η ακίνητη περιουσία σας δεν έχουν κανενός είδους βάρος, φροντίστε ώστε ο φόρος κληρονομίας (στην Ελλάδα για πάνω από 5 εκατ. δρχ. είναι κλιμακούμενος από 12% ως 50%, ανάλογα με το ποσό και με τον βαθμό συγγένειας) να καλύπτεται πλήρως από μια ασφάλεια ζωής.


Ποια είναι τα είδη

Για να είστε σε θέση να επιλέξετε την ασφάλιση που ταιριάζει στις δικές σας ανάγκες θα πρέπει να γνωρίζετε τη χαρτογράφηση των ασφαλειών.

Οι ασφαλίσεις ζωής χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: στις βασικές και στις συμπληρωματικές. Οι βασικές είναι: α) οι ασφαλίσεις για την «περίπτωση θανάτου», β) οι ασφαλίσεις για την «περίπτωση επιβίωσης» και γ) οι μεικτές, που αποτελούν συνδυασμό των δύο παραπάνω κατηγοριών.

Α) Οι ασφαλίσεις για την περίπτωση θανάτου χωρίζονται στις εξής υποκατηγορίες:

1. Ισόβια

Πρόκειται για το είδος της ασφάλισης που εγγυάται την καταβολή στον δικαιούχο ενός κεφαλαίου το οποίο προσδιορίζεται στο συμβόλαιο μετά τον θάνατο του ασφαλισμένου, άσχετα με το ποια θα είναι η ημερομηνία κατά την οποία θα επέλθει ο ασφαλιστικός κίνδυνος.

Οπως είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς, δεδομένου ότι η κάλυψη αυτού του τύπου ασφαλιστηρίου είναι ισόβια, η καταβολή του κεφαλαίου (αποζημίωσης) είναι βέβαιη. Σε αυτόν τον τύπο ασφάλισης τα ασφάλιστρα καταβάλλονται συνήθως με περιοδικές καταβολές, μπορούν όμως να καταβληθούν και εφάπαξ. Αυτή η μορφή ασφάλισης προσφέρεται, μεταξύ άλλων, για τις περιπτώσεις μεταβίβασης μεγάλης ακίνητης περιουσίας προκειμένου να καλυφθούν οι φόροι μεταβίβασης.

2. Πρόσκαιρη

Η πρόσκαιρη ασφάλιση εγγυάται την καταβολή του καθορισμένου κεφαλαίου στην περίπτωση θανάτου του ασφαλισμένου πριν από τη λήξη του ασφαλιστηρίου. Αν, π.χ., το συμβόλαιο έχει διάρκεια από το 2000 ως το 2019 και ο ασφαλισμένος αποβιώσει μέσα σε αυτή την περίοδο, ο δικαιούχος θα εισπράξει το συμφωνημένο κεφάλαιο. Αν πάλι το 2019 ο δικαιούχος είναι εν ζωή, το συμβόλαιο θα λήξει χωρίς καταβολή.

Η αποζημίωση στην πρόσκαιρη ασφάλιση μπορεί να καταβληθεί υπό τη μορφή σύνταξης, π.χ. για τις σπουδές των παιδιών ως την ενηλικίωσή τους, ενώ παράλληλα προσφέρεται και ως εξασφάλιση για τη λήψη δανείου και γενικά, λόγω του μικρού κόστους της, είναι ιδιαίτερα προσιτή σε κάθε πορτοφόλι.

Β) Οι ασφαλίσεις για την περίπτωση επιβίωσης χωρίζονται στις εξής υποκατηγορίες:

1. Ασφάλιση συμφωνημένου κεφαλαίου

Σε αυτόν τον τύπο ασφάλισης προβλέπεται η καταβολή στον ασφαλισμένο ενός συμφωνημένου κεφαλαίου μετά την παρέλευση μιας προκαθορισμένης χρονικής περιόδου, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι ο ασφαλισμένος βρίσκεται ακόμη εν ζωή.

Το ενδιαφέρον που παρουσιάζει αυτό το είδος ασφάλισης έγκειται στο γεγονός ότι το υπό σχηματισμόν ασφαλιζόμενο κεφάλαιο αυξάνεται από την επίδραση δύο παραγόντων: κατά πρώτο λόγο από τον ανατοκισμό και κατά δεύτερο από τις πιθανότητες έλευσης του ασφαλιζομένου κινδύνου (θάνατος) πριν από τη λήξη της ασφαλιστικής περιόδου.

2. Ισόβια σύνταξη

Η ασφάλιση αυτή παρέχει στον ασφαλιζόμενο την καταβολή σύνταξης είτε μετά την πάροδο μιας προσυμφωνημένης περιόδου είτε για όλη τη διάρκεια της ζωής του.

Πρόκειται για μια παραλλαγή της ασφάλισης συμφωνημένου κεφαλαίου στην περίπτωση επιβίωσης που αναφέρθηκε παραπάνω. Αυτός ο τύπος ασφάλισης μπορεί να έχει δύο δικαιούχους.

Γ) Οι μεικτές ή συνδυασμένες ασφαλίσεις χωρίζονται στις εξής υποκατηγορίες:

1. Μεικτή ασφάλιση

Το συγκεκριμένο είδος ασφάλισης αποτελεί έναν συνδυασμό της πρόσκαιρης και της ασφάλισης συμφωνημένου κεφαλαίου στην περίπτωση επιβίωσης που περιγράψαμε παραπάνω. Προβλέπει την καταβολή ενός κεφαλαίου είτε στον ασφαλισμένο, αν βρίσκεται στη ζωή με τη λήξη του ασφαλιστηρίου, είτε σε κάποιον δικαιούχο, ο οποίος ορίζεται στην περίπτωση που ο ασφαλισμένος αποβιώσει προ της λήξεως του ασφαλιστηρίου συμβολαίου. Τα συμβόλαια αυτά από τη φύση τους απαιτούν υψηλά ασφάλιστρα και είναι κατά κανόνα πολυετούς διαρκείας, με αποτέλεσμα να μην είναι πάντα εύκολο να γνωρίζει κανείς τι πραγματικά θα αντιπροσωπεύει σε πραγματικές τιμές το καταβαλλόμενο κεφάλαιο, το οποίο, όπως είναι φυσικό, υφίσταται την επίδραση του πληθωρισμού.

2. Συνδυασμένη ασφάλιση

Πρόκειται για συνδυασμούς που αποτελούν προσπάθεια προσαρμογής της κάλυψης στις συγκεκριμένες ανάγκες του ασφαλισμένου. Ετσι στο τέλος της ασφαλιστικής περιόδου προβλέπεται η μετατροπή του ασφαλιζομένου κεφαλαίου σε ισόβια ή προσωρινή σύνταξη. Ακόμη, η σχέση του κεφαλαίου που καταβάλλεται στην περίπτωση θανάτου και στην περίπτωση επιβίωσης μπορεί να διαφοροποιείται. Με πιο απλά λόγια, η αποζημίωση που θα καταβληθεί από την ασφαλιστική εταιρεία στην περίπτωση που επέλθει ο ασφαλιζόμενος κίνδυνος θα είναι μεγαλύτερη από την αποζημίωση που καταβάλλεται στην περίπτωση θανάτου και σχεδόν διπλάσια από την αποζημίωση που καταβάλλεται στην περίπτωση που το συμβόλαιο λήξει και δεν έχει επέλθει ο ασφαλιζόμενος κίνδυνος.

3. Ασφάλιση καθορισμένης διάρκειας

Ο συνδυασμός αυτός προβλέπει την καταβολή του κεφαλαίου στο τέλος μιας καθορισμένης περιόδου.

Πέρα από τις βασικές, υπάρχουν και οι συμπληρωματικές ασφάλειες, οι οποίες δίδονται μόνο ως πρόσθετες καλύψεις. Δηλαδή, κάποιος δεν μπορεί να ασφαλιστεί για κάποιες από τις συμπληρωματικές καλύψεις χωρίς να έχει βασική ασφάλεια. Οι συμπληρωματικές καλύψεις είναι:

α) Επιστροφή ασφαλίστρων

Σε πολλά από τα ασφαλιστήρια που αναφέραμε είναι δυνατόν να προβλέπεται η επιστροφή μέρους των ασφαλίστρων που έχουν καταβληθεί στην περίπτωση που ο ασφαλισμένος κίνδυνος δεν πραγματοποιείται.

Η συμπληρωματική κάλυψη αυτού του είδους είναι εφικτή μόνο στους τύπους των ασφαλιστηρίων όπου η καταβολή της αποζημίωσης είναι βέβαιη. Για παράδειγμα, τα συμβόλαια συμφωνημένου κεφαλαίου, όπου μπορεί να προβλέπεται η επιστροφή των καταβληθέντων ασφαλίστρων στην περίπτωση θανάτου του ασφαλισμένου προ της λήξεως του συμβολαίου.

β) Απαλλαγή καταβολής ασφαλίστρων

Η συμπληρωματική αυτή κάλυψη προβλέπει την απαλλαγή καταβολής ασφαλίστρων από τον ασφαλισμένο αν αυτός διακόψει την εργασία του εξαιτίας ασθένειας ή σοβαρού ατυχήματος για περισσότερους από τρεις μήνες.

γ) Ασφάλιση για την περίπτωση μόνιμης αναπηρίας

Η κάλυψη αυτή εξομοιώνει τη μόνιμη ολική αναπηρία για ποσοστό που αναφέρεται στο συμβόλαιο με την περίπτωση θανάτου, οπότε και καταβάλλεται το ασφαλιζόμενο κεφάλαιο. Η κάλυψη ωστόσο μπορεί να προβλέπει την απαλλαγή από την περαιτέρω καταβολή ασφαλίστρων στην περίπτωση μόνιμης αναπηρίας.

δ) Αύξηση των ασφαλιζομένων κεφαλαίων σε περίπτωση ατυχήματος

Διάφοροι συνδυασμοί μεικτών ασφαλίσεων και απλών ασφαλίσεων θανάτου μπορεί να προβλέπουν σε περίπτωση ατυχήματος τον διπλασιασμό του κεφαλαίου θανάτου, όταν π.χ. ο θάνατος οφείλεται σε αυτοκινητικό δυστύχημα.

* Τι δεν καλύπτει η ασφάλεια ζωής

Τι καλύπτει μια ασφάλεια ζωής είναι λίγο πολύ γνωστό. Τι δεν καλύπτει, όμως, πέρα από ένα εύστοχο ερώτημα, αποτελεί και ένα αντικειμενικό κριτήριο για την επιλογή του κατάλληλου ασφαλιστικού πακέτου. Οι εξαιρέσεις (οι περιπτώσεις που δεν καλύπτονται) ποικίλλουν από εταιρεία σε εταιρεία. Ωστόσο πολλές από αυτές τις εξαιρέσεις ισχύουν μόνο κατά το πρώτο έτος της ισχύος του ασφαλιστηρίου. Επίσης ορισμένες εταιρείες δεν εξαιρούν καμία κάλυψη, αν και εφόσον βέβαια έχει προηγηθεί συνεννόηση μεταξύ της εταιρείας και του ασφαλιζομένου για το ετήσιο ασφάλιστρο που θα καταβάλλεται και το οποίο σε αυτές τις περιπτώσεις, όπως είναι φυσικό, είναι κατά τι υψηλότερο από τα «συμβατικά».

Σε γενικές γραμμές, αν ενδιαφέρεστε να υπογράψετε ένα συμβόλαιο ζωής, θα σας συνέφερε να ζητείτε από την εταιρεία να σας ενημερώνει αναλυτικά σχετικώς με τις εξαιρέσεις, οι οποίες συνήθως αφορούν προβληματικές εγκυμοσύνες, αμβλώσεις, αποβολές, νευροφυτικές παθήσεις, περιπτώσεις χρόνιου αλκοολισμού κτλ.

Πάντως, σε γενικές γραμμές, οι εταιρείες απαλλάσσονται από κάθε είδους υποχρέωση σε περίπτωση που ο ασφαλισμένος έχει κάνει ψευδή δήλωση ή έχει αποσιωπήσει περιστατικά ή στοιχεία που αν τα γνώριζε η εταιρεία δεν θα προέβαινε στην ασφάλιση ή δεν θα την αποδεχόταν με τους ίδιους όρους. Το ίδιο ισχύει αν ο ασφαλιζόμενος δεν έκανε τον κόπο να ενημερώσει την εταιρεία για την οποιαδήποτε μεταβολή ή αλλαγή στα στοιχεία που έχει ήδη προσκομίσει στην εταιρεία και που τυχόν αυξάνουν τους κινδύνους που έχει αναλάβει να ασφαλίσει.

Οι ασφαλιστικές εταιρείες στο σύνολό τους σχεδόν δεν αποζημιώνουν μετά από αυτοκτονία ή ασθένειες και ατυχήματα που προκλήθηκαν από απόπειρα αυτοκτονίας που πραγματοποιήθηκε τους πρώτους 12 μήνες ­ ή 24 μήνες, ανάλογα με την εταιρεία ­ από την έναρξη ή την επαναφορά της ασφάλισης.

Επίσης δεν καλύπτονται διανοητικές, νευροφυτικές, νευρικές ή ψυχικές διαταραχές, όπως η επιληψία και άλλες ψυχικές παθήσεις. Συνήθως εξαιρούνται αποζημιώσεων ατυχήματα ή θάνατοι που προκαλούνται από ριψοκίνδυνα σπορ.

Δεν καλύπτονται επίσης χειρουργικές επεμβάσεις που πραγματοποιούνται από πλαστικούς, εκτός αν οι επεμβάσεις αυτές είναι απαραίτητες για την αποκατάσταση τραυμάτων από ατύχημα. Το ίδιο ισχύει και για την οδοντιατρική θεραπεία, εκτός αν επίσης προκλήθηκε από ατύχημα.


Τα συνταξιοδοτικά προγράμματα

Οσον αφορά τα συνταξιοδοτικά ασφαλιστικά προγράμματα, αυτά δηλαδή που έχουν επενδυτικό χαρακτήρα, οι επιλογές είναι πλέον πάρα πολλές, με τάση να γίνουν ακόμη περισσότερες.

Ανάλογα με το βαλάντιό σας, την ηλικία σας, τους στόχους σας και πάντα σε συνδυασμό με ό,τι προσδοκάτε να εισπράξετε ως σύνταξη από το Ταμείο σας, μπορείτε να σχεδιάστε ένα μακροπρόθεσμο ή μεσοπρόθεσμο συνταξιοδοτικό πλάνο.

Τα προγράμματα αυτά αποτελούν επίσης μια εξαιρετικά καλή λύση για όσους δεν μπορούν να αποταμιεύσουν με τον κλασικό τρόπο ή για όσους θέλουν να εξασφαλίσουν το μέλλον των παιδιών τους σε κάθε περίπτωση. Τόσο τα συνταξιοδοτικά – επενδυτικά ασφαλιστήρια όσο και η κλασική ασφάλιση ζωής δεν είναι τίποτε άλλο από ένα «όχημα» για την εξασφάλιση των «δικών μας» ανθρώπων.