Επιστρέφοντας στο «σκοτεινό» παρελθόν





Χαρά, συμπόνια, απενοχοποίηση: οι τρεις παραπάνω λέξεις αποτελούν τη συντομότερη ίσως περιγραφή της «ρευστής», όπως τη χαρακτηρίζει ο ίδιος, συναισθηματικής πορείας που ακολούθησε ο ηθοποιός Σοφοκλής Πέππας προκειμένου να «συναντήσει» τον Ρούντολφ, τον ήρωα που υποδύεται εφέτος τον χειμώνα στην Κεντρική Σκηνή του Θεάτρου της οδού Κεφαλληνίας.Ο λόγος για τον βασικό πρωταγωνιστή του έργου του Αυστριακού Τόμας Μπέρνχαρντ με τίτλο «Πριν την αποχώρηση», που τρεις περίπου μήνες μετά την πρεμιέρα έχει πλέον καταγραφεί ως μία από τις «εκπλήξεις» της εφετεινής σεζόν.



Πώς «εισέπραξε» ο ίδιος ο ηθοποιός την επιτυχία; «Για μένα η πορεία της συγκεκριμένης παράστασης δεν ήταν τίποτε παραπάνω από μία ακόμη επιβεβαίωση του γνωστού νόμου που διέπει τον χώρο του θεάτρου» λέει αρχικά ο Σοφοκλής Πέππας. «Ποιος είναι αυτός; Απλώς το ότι δεν υπάρχουν καθόλου προκαθορισμένες συνταγές που εγγυώνται το ευκταίο αποτέλεσμα. Το καλό κάποιες φορές σου κλείνει απροσδόκητα ραντεβού. Η επιτυχία δεν είναι ούτε συνεπής ούτε προβλέψιμη. Οσο για το αν στην προκειμένη περίπτωση ήταν αναμενόμενη από μας, πάντοτε όταν κάνεις ό,τι καλύτερο μπορείς έχεις τις μεγαλύτερες φιλοδοξίες. Ασφαλώς βέβαια ο τελικός κριτής είναι ο κόσμος και στη δεδομένη στιγμή το νεανικό κοινό που γεμίζει το θέατρο συνδέοντας ουσιαστικά την παράσταση με την ίδια τη ζωή».


Την αρχική ωστόσο «περίσκεψή» του σχετικά με το έργο παραδέχεται παρακάτω ο ηθοποιός. «Βασικοί παράγοντες που μου γέννησαν έναν αρχικό σκεπτικισμό ήταν τόσο το θέμα και κατά πόσο θα μπορούσε να ενδιαφέρει το ελληνικό κοινό του σήμερα όσο και ο ίδιος ο συγγραφέας με την «αναρχική» γραφή που αποκαλύπτει. Γρήγορα όμως ανακάλυψα τις «μυστικές δυνάμεις» του έργου». Πού τις εντοπίζει ο πρωταγωνιστής; «Θεωρώ ότι είναι ο τρόπος που αντιμετωπίζει το «υλικό» του ο ίδιος ο συγγραφέας. Ο Μπέρνχαρντ παρακολουθεί την περιπέτεια των ηρώων του με έναν τρόπο που θα τον χαρακτήριζα παιδικό» λέει ο Σοφοκλής Πέππας. «Μοιάζει σαν να μην επεμβαίνει καθόλου ο ίδιος και απλώς η συνέχεια της δράσης να τον ξεπερνά από μόνη της. Αυτό το παραληρηματικό κατά κάποιον τρόπο ύφος βρίσκω ότι είναι πολύ κοντά σε μια πρωτογενή και αφοπλιστική λειτουργία που έχει ο άνθρωπος. Ο συγγραφέας δεν λυπάται, δεν διστάζει, δεν υπολογίζει ιδιαιτέρως συνταγές και δεδομένα και κάτω από αυτό το πρίσμα το έργο κινείται σε έναν χώρο ελευθερίας, πράγμα που ασκεί ιδιαίτερη γοητεία τόσο στο κοινό όσο και σε μας τους συντελεστές».


Γραμμένο το 1979, το «Πριν την αποχώρηση» διαδραματίζεται κατά τη διάρκεια ενός «επικίνδυνου» απογεύματος. Βασικοί ήρωες, ένας πρώην ναζιστής αξιωματικός που τώρα κατέχει ανώτερη δικαστική θέση (Σοφοκλής Πέππας) και οι δύο αδελφές του. Ανάπηρη και με αριστερές ιδέες η πρώτη (Αννέζα Παπαδοπούλου) βρίσκεται στον αντίποδά του, ενώ η δεύτερη (Μπέττυ Αρβανίτη) είναι μια μικροαστή με την οποία ο ήρωας έχει αναπτύξει μια μάλλον «περίεργη» σχέση. Η αναμόχλευση ενός τραυματικού παρελθόντος βγάζει στο φως σχέσεις αμαρτωλές, σχέσεις αλληλεξόντωσης, σχέσεις που κάποιες φορές καταλήγουν ως και κωμικές, αφού το γέλιο αποκαλύπτεται συχνά το μέσο που επιλέγει ο συγγραφέας ώστε να αποτυπώσει όλες τις πτυχές της πραγματικότητας.


«Ο Ρούντολφ» λέει παρακάτω ο Σοφοκλής Πέππας «είναι το παιδί μιας αστικής οικογένειας με αυστηρές, απαράβατες αρχές που «δυνάστευαν» τη ζωή του πολύ προτού συνδεθεί με τον ναζισμό. Η μητέρα του έχει από καιρό αυτοκτονήσει μη αντέχοντας το ασφυκτικό κλίμα του σπιτιού ενώ απόλυτος κυρίαρχος στη ζωή και των τριών παιδιών είναι το φάντασμα του πατέρα. Ο ήρωας είναι αναπόδραστα δεμένος με τις παρακαταθήκες του πατέρα του, ο οποίος είναι ο προσωπικός του «Φύρερ». Ζώντας αυτή τη νοοτροπία των κλειστών παραθύρων ­ δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι ο μεγάλος του έρωτας είναι η ίδια του η αδελφή ­, ο ναζισμός μπορεί να αποτελεί γι’ αυτόν μια αχτίδα φωτός, ένα είδος «απόδρασης» μέσω ενός παιχνιδιού που δεν έχει παίξει ποτέ» συνεχίζει παρακάτω και καταλήγει: «Συνδεόμενος με το κίνημα αυτό, ταυτόχρονα συνδέεται με τον έξω κόσμο, με την ιδέα της κατάκτησής του, νιώθει ένας μικρός Καίσαρας. Μόλις λοιπόν ο ναζισμός ηττάται, ο Ρούντολφ κλείνεται με τις αδελφές του σε ένα υπόγειο… Η έναρξη του έργου λοιπόν τον βρίσκει κλεισμένο στο πιο ασφυκτικό ερμάρι του «εγώ» του. Στη συγκεκριμένη στιγμή μια οικογένεια έχει μπει στον αποχυμωτή και τρέφεται από τους χυμούς της. Το πρώτο θύμα ωστόσο όλης αυτής της ιστορίας είναι ο ίδιος ο Ρούντολφ. Η διαπίστωση αυτή, σε συνδυασμό με το ότι τελικά ο ήρωας έχει πλήρη συνείδηση των πράξεών του, γεγονός που δίκαια του χαρίζει τον χαρακτηρισμό του ανάλγητου, δικαιολογεί, νομίζω, την προσωπική μου συναισθηματική πορεία ώσπου να τον «συναντήσω»».


ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ


Το έργο του Τόμας Μπέρνχαρντ με τίτλο «Πριν την αποχώρηση» παρουσιάζεται κάθε Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο στην Κεντρική Σκηνή του Θεάτρου της οδού Κεφαλληνίας. Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Στάθης Λιβαθινός.