Εξοδοι κινδύνου φραγμένες με τραπέζια όπου διασκεδάζουν αμέριμνοι θαμώνες. Θύρες διαφυγής σαν μικρές «κερκόπορτες» όπου ένα απρόοπτο θα δημιουργήσει θανατηφόρο συνωστισμό. Επικίνδυνες, σύνθετες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις και εύφλεκτα υλικά διακόσμησης που μπορεί να πυρπολήσουν τον χώρο διασκέδασης…
Χιλιάδες άτομα νεαρής και όχι μόνο ηλικίας συνωστίζονται κάθε βράδυ στα νυχτερινά κέντρα διασκέδασης έχοντας άγνοια του κινδύνου στον οποίο εκτίθενται καθ’ ότι στα περισσότερα από τα νυχτερινά κέντρα δεν τηρούνται τα στοιχειώδη μέτρα πυρασφαλείας προκειμένου οι ιδιοκτήτες των κέντρων να εξασφαλίσουν μεγαλύτερη χωρητικότητα αλλά και να μειώσουν το κόστος λειτουργίας των καταστημάτων τους. Και αυτή η εγκληματική αμέλεια είχε ως αποτέλεσμα τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Πυροσβεστικής, να έχουν σημειωθεί 55 πυρκαϊές σε κινηματοθέατρα και 279 πυρκαϊές σε κέντρα διασκέδασης με απώλεια υλικών αγαθών και σε ορισμένες περιπτώσεις ανθρώπινων ζωών.
Οι οδοί… διαφυγής των ιδιόκτητων νυχτερινών κέντρων από το κόστος πυρασφαλείας είναι πολλές. Σύμφωνα με την Πυροσβεστική Υπηρεσία, οι επιχειρηματίες προτού αποκτήσουν την άδεια λειτουργίας του καταστήματος χρειάζονται πιστοποιητικό πυροπροστασίας το οποίο έχει διάρκεια πέντε χρόνων. Το «τρυκ» λοιπόν είναι σύνηθες: εμφανίζουν στις κατόψεις των επιχειρήσεών τους, οι οποίες συμπεριλαμβάνονται στις μελέτες πυροπροστασίας, διάφορους πάγκους, ψυγεία και άλλα αντικείμενα που μειώνουν το εμβαδόν των ελεύθερων επιφανειών στο νυχτερινό κέντρο ή στο εστιατόριο. Σκοπός τους είναι να μειώσουν τον θεωρητικό πληθυσμό της αίθουσας κάτω από τα 200 άτομα για πάρουν από την αρμόδια υπηρεσία της Πυροσβεστικής το πιστοποιητικό πυροπροστασίας. Προκειμένου όμως να έχουν το χαμηλότερο κόστος, στην πραγματικότητα λαμβάνουν λιγότερα μέτρα και μέσα πυροπροστασίας.
«Πράγματι πολλοί επιχειρηματίες, όταν υπάρχει κίνηση στο κέντρο μας, βάζουμε τραπέζια μπροστά στις πόρτες πυρασφαλείας για να εξυπηρετήσουμε τον κόσμο. Ακόμη για οποιαδήποτε αλλαγή στο κέντρο χρειάζεται άδεια αλλά οι περισσότεροι καταστηματάρχες προχωρούν σε αυτές χωρίς να παίρνουν νέα άδεια» παραδέχεται ο πρόεδρος του Πανελληνίου Συνδέσμου Επιχειρηματιών Κέντρων Διασκέδασης κ. Αργύρης Παπαργυρόπουλος. Παράλληλα τονίζει ότι «στα περισσότερα καταστήματα που νοικιάζονται για καλοκαιρινές σεζόν δεν υπάρχει καμία μέριμνα για τα μέτρα πυρασφαλείας».
Επιπλέον ο κ. Δημήτρης Κουτουζής, πρόεδρος της Ενωσης Εστιατόρων και συναφών επαγγελματιών Νομού Αττικής, υπογραμμίζει ότι «υπάρχουν παλιά εστιατόρια τα οποία λειτουργούν χωρίς σύστημα πυρασφαλείας γιατί δεν προβλεπόταν από τον παλιό νόμο. Ακόμη ορισμένοι εστιάτορες βάζουν τραπέζια στις πόρτες πυρασφαλείας ενώ ορισμένοι προχωρούν σε μικροαλλαγές στα εστιατόριά τους χωρίς να παίρνουν άδεια, η οποία είναι αναγκαία για κάθε αλλαγή στον χώρο».
Οι χώροι συνάθροισης κοινού (τα μπαρ, οι καφετέριες, τα κέντρα διασκέδασης, οι κινηματογράφοι, τα θέατρα κτλ.) διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες. Η κατηγορία Α’ περιλαμβάνει χώρους που συγκεντρώνουν ως 200 άτομα. Στην κατηγορία Β’ ανήκουν όσοι χώροι συγκεντρώνουν από 201 ως 1.000 άτομα. Και στην κατηγορία Γ’ οι χώροι που συγκεντρώνουν πάνω από 1.000 ανθρώπους. Στα κέντρα διασκέδασης που ανήκουν στην Α’ κατηγορία τα μέτρα και τα μέσα πυροπροστασίας ελέγχονται αποκλειστικά από την Πυροσβεστική Υπηρεσία, από την οποία χορηγείται το πιστοποιητικό πυροπροστασίας. Σε κέντρα διασκέδασης ή άλλους παρόμοιους χώρους με ζωντανή μουσική και με θεωρητικό πληθυσμό άνω των 200 ατόμων τα μέτρα και τα μέσα πυροπροστασίας ελέγχονται από το Συμβούλιο Δημοσίων Θεαμάτων. Το συμβούλιο αυτό αποτελείται από επτά εκπροσώπους του δήμου ή της κοινότητας στην οποία ανήκει η επιχείρηση, της κατά τόπους αστυνομικής αρχής και της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, της Πολεοδομίας, της Υγειονομικής Υπηρεσίας, της Διεύθυνσης Βιομηχανίας και της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Θεάματος – Ακροάματος. Οι συχνότερες παραβάσεις που διαπιστώνουν τα Συμβούλια Δημοσίων Θεαμάτων και το αρμόδιο τμήμα της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας κατά τη διάρκεια των ελέγχων τους αφορούν την κατάργηση ορισμένων εξόδων κινδύνου είτε με την τοποθέτηση τραπεζιών και καρεκλών στις εξόδους διαφυγής είτε με το… κτίσιμο της πόρτας διαφυγής.
* Ελεγχοι και υποψίες
Ακόμη οι πυροσβέστες θεωρούν μοιραία εγκληματική ενέργεια την τοποθέτηση καθρεφτών στους τοίχους για διακοσμητικούς λόγους, μια κι αυτό μπορεί να παραπλανήσει το κοινό σε περίπτωση πυρκαϊάς και οι θαμώνες να έχουν την αίσθηση ότι περικυκλώνονται από τη φωτιά και αυτή η αίσθηση εγκλωβισμού να οδηγήσει σε πανικό και… ποδοπάτημα. Ακόμη οι επιχειρηματίες λόγω του έντονου ανταγωνισμού παραβλέπουν τους όρους που θέτει η άδεια λειτουργίας και επιτρέπουν την είσοδο σε πολύ περισσότερα άτομα από όσα προβλέπονται. Τέλος, η κακή συντήρηση των μέσων πυροπροστασίας έχει ως συνέπεια τη μη αποτελεσματικότητά τους όταν παραστεί ανάγκη.
* Το μέγεθος του προβλήματος
Η άδεια λειτουργίας των κέντρων διασκέδασης, ανανεώνεται για κάθε σεζόν λειτουργίας του έτους, θερινή και χειμερινή. Ετσι το συμβούλιο πρέπει να διενεργεί αυτοψία στα κέντρα διασκέδασης κάθε σεζόν του έτους. Αν κατά την αυτοψία το συμβούλιο επισημάνει παραλείψεις, σύμφωνα με την εγκεκριμένη μελέτη, τότε δίδεται προθεσμία 10-20 ημερών για να συμμορφωθούν. Ωστόσο ο επανέλεγχος συχνά αργεί να πραγματοποιηθεί λόγω του μεγάλου αριθμού των κέντρων διασκέδασης και των κινηματοθεάτρων, με συνέπεια να συνεχίζεται η λειτουργία τους χωρίς τη λήψη των επιβαλλόμενων μέτρων πυρασφαλείας. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα ο επανέλεγχος δεν γίνεται καν μέσα στα χρονικά πλαίσια της σεζόν. Επιπλέον την επόμενη σεζόν το συμβούλιο συνήθως αποτελείται από διαφορετικά άτομα, οι αποφάσεις δε του προηγούμενου συμβουλίου δεν δεσμεύουν το επόμενο. Υπάρχουν όμως κι άλλοι τρόποι για να αποφευχθεί το κόστος της πυροπροστασίας. Τις περισσότερες φορές, όταν υπάρχουν αρνητικές αποφάσεις του Πρωτοβάθμιου Συμβουλίου, οι επιχειρηματίες προσφεύγουν στο Δευτεροβάθμιο, με αποτέλεσμα να παρέρχεται αρκετός χρόνος εξαιτίας των γραφειοκρατικών διαδικασιών και της δυσχέρειας συγκρότησης αυτού, όπως προαναφέρθηκε. Αν και μετά τη σύσταση ο επιχειρηματίας δεν συμμορφωθεί προς τις υποδείξεις του συμβουλίου, τότε γίνεται ανάκληση του πιστοποιητικού πυρασφαλείας και ενημερώνεται εγγράφως η κατά τόπους τοπική αυτοδιοίκηση ότι το συγκεκριμένο κατάστημα δεν τηρεί τα μέτρα και μέσα πυροπροστασίας.
Παρατηρείται επίσης συχνά το φαινόμενο η πλειονότητα των μελών των συμβουλίων να μη λαμβάνει υπόψη της τις παρατηρήσεις του αξιωματικού του Πυροσβεστικού Σώματος που συμμετέχει στο συμβούλιο και να εισηγούνται κατά πλειοψηφία τη χορήγηση άδειας λειτουργίας στο κέντρο διασκέδασης ενώ έχουν επισημανθεί σοβαρές ελλείψεις σε θέματα πυροπροστασίας.
Και η χαρτογράφηση των μέτρων πυρασφαλείας όμως κατέδειξε τα μεγέθη του προβλήματος.
«Εχουν δοθεί περίπου 2.000 άδειες σε κέντρα διασκέδασης και μεγάλα καταστήματα, εκ των οποίων οι 500-600 δόθηκαν το 1999 και δεν αφορούσαν νέα καταστήματα αλλά την αλλαγή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος» επισημαίνει ο προϊστάμενος εκδόσεως αδειών λειτουργίας στον Δήμο Αθηναίων κ. Βλάσης Κριτσώνης. «Ωστόσο έχουμε σταματήσει να δίνουμε άδειες στις περιοχές Κολωνακίου, Θησείου και Ψυρρή, όπου υπάρχει κορεσμός. Στις περιοχές αυτές υπάρχει και το μεγαλύτερο πρόβλημα παρανομιών. Ενα ποσοστό καταστηματαρχών της τάξεως του 5% έχει νόμιμη άδεια αλλά στη συνέχεια προχωρεί σε παρανομίες. Σε 25 καταστήματα (κυρίως μπαρ) έχουν γίνει συστάσεις γιατί υπήρξαν καταγγελίες ότι δεν τηρούνται οι ανάλογες προϋποθέσεις, ενώ σε οκτώ καταστήματα (μικρότερα μπαρ και εστιατόρια) έγινε ανάκληση αδειών και οι ιδιοκτήτες έχουν προσφύγει στη Δικαιοσύνη. Εμείς, όμως, εφόσον δεν διαπιστώσουμε ότι οι ιδιοκτήτες τους έχουν συμμορφωθεί, εμμένουμε στις αποφάσεις μας. Επίσης κλείσαμε ένα μικρό περιφερειακό θέατρο στο Θησείο γιατί ο χώρος δεν τηρούσε τις προϋποθέσεις ασφαλείας, με ανύπαρκτες πόρτες διαφυγής και… αόρατα μέτρα πυρασφαλείας».
Οι έλεγχοι στα νυχτερινά κέντρα όμως ορισμένες φορές μετά την αρχική εποπτική διαδικασία πραγματοποιούνται κατ’ έγκλιση!
«Αν δεν έχουμε καταγγελία ότι ο συγκεκριμένος ιδιοκτήτες έκλεισε τις πόρτες ασφαλείας ή έβγαλε τους πυροσβεστήρες ή τοποθέτησε νοβοπάν για να δημιουργήσει επιπλέον χώρους, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε. Αν δεν μας γίνουν επίσημες αναφορές, κυρίως από την Αστυνομία, δεν μπορούμε να προχωρήσουμε σε κανέναν έλεγχο. Και αυτό οφείλεται στη συγκεκριμένη πολιτική που δεν αναθέτει τον έλεγχο για την τήρηση των όρων ασφαλείας και εν συνεχεία την έγκριση της άδειας σε έναν φορέα που θα έχει και όλη την ευθύνη» τονίζει η αντιδήμαρχος της Αθήνας κυρία Ευαγγελία Βελέντζα.
* Στον Αλιμο και στην Κηφισιά
Οι μέθοδοι αποφυγής της πυρασφαλείας όμως χρησιμοποιούνται παντού. Οπως επισημαίνει ο δήμαρχος Αλίμου κ. Αλέξανδρος Αλούκος, «έχουμε προχωρήσει σε ανάκληση αδειών τεσσάρων καταστημάτων (μικρά μπαρ) που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις. Τον περασμένο χρόνο μάλιστα υπήρχαν συγκεκριμένες καταγγελίες από την Αστυνομία και δημότες για κάποιους καταστηματάρχες οι οποίοι έχουν κάνει παρανομίες και φυσικά αντιδράσαμε αμέσως. Στα νυχτερινά κέντρα διασκέδασης παρατηρούνται τα μεγαλύτερα προβλήματα. Οι ιδιοκτήτες τους αρχικά επιδεικνύουν στην Πυροσβεστική ότι τηρούν τις προϋποθέσεις αλλά στην πορεία καταστρατηγούν τα πάντα. Εμείς όμως απαντάμε με ελέγχους και σκληρή γλώσσα, η οποία είναι η ανάκληση των αδειών. Ο δήμος δεν θα επιτρέψει σε κανέναν ιδιοκτήτη να παίξει με τις ζωές των πολιτών στο όνομα του κέρδους».
Παρεμφερές καθεστώς παρανομίας παρατηρείται σε μια σειρά περιπτώσεις και στην περιοχή της Κηφισιάς. «Στην περιοχή μας έχουμε περίπου 100 κέντρα διασκέδασης και καταστήματα, εκ των οποίων τα 15 είναι μεγάλης έκτασης. Υπάρχει ένα 20% των καταστηματαρχών που κατά διαστήματα παρανομούν, είτε σε θέματα υγειονομικού ενδιαφέροντος είτε σε θέματα πυρασφαλείας» αναφέρει ο δήμαρχος Κηφισιάς κ. Β. Βάρσος.
Ποια μέτρα προστασίας καταστρατηγούνται
Ποια είναι τα επιβαλλόμενα μέτρα πρόληψης πυρκαϊάς; Ο διευθυντής Προληπτικής Πυροπροστασίας της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, πύραρχος Παναγιώτης Μπέσιος, διευκρινίζει ότι ως μέτρα και μέσα πυροπροστασίας σε χώρους συνάθροισης κοινού, μεταξύ άλλων, προβλέπονται:
* Οι απαραίτητες οδεύσεις διαφυγής και έξοδοι κινδύνου.
* Φωτεινή σήμανση και φωτισμός ασφαλείας των οδεύσεων διαφυγής και εξόδων κινδύνου.
* Πυροδιαμερισματοποίηση των επικίνδυνων χώρων. (Είναι ο χωρισμός του κτιρίου σε τμήματα τα οποία έχουν κατασκευαστεί από δομικά υλικά που έχουν μια αντοχή στη φωτιά για κάποιο προσδιορισμένο χρονικό διάστημα.)
* Χειροκίνητο και αυτόματο σύστημα συναγερμού.
* Φορητοί πυροσβεστήρες.
* Μόνιμο υδροδοτικό πυροσβεστικό δίκτυο.
* Αυτόματο σύστημα πυρανίχνευσης.
* Αυτόματο σύστημα πυρόσβεσης (Springler).
Η Πυροσβεστική Υπηρεσία με έγγραφό της προς το υπουργείο Αποκέντρωσης, Εσωτερικών και Δημόσιας Διοίκησης πρότεινε τη συγκρότηση Ομάδας Εργασίας από τους εμπλεκόμενους φορείς για την αναμόρφωση του υφισταμένου νομικού πλαισίου και καθιέρωσε τον θεσμό των εκτάκτων ελέγχων που πραγματοποιούνται στις διάφορες εγκαταστάσεις και επιχειρήσεις σε καθημερινή βάση, οποιαδήποτε χρονική στιγμή και χωρίς προειδοποίηση των επιχειρηματιών. Σύμφωνα με τον κ. Μπέσιο, οι έκτακτοι έλεγχοι εντείνονται περισσότερο τις ημέρες των γιορτών Πάσχα και Χριστούγεννα σε κέντρα διασκέδασης και μπαρ, μεγάλα εμπορικά κέντρα, υπεραγορές κτλ., όπου παρατηρείται μεγάλος συνωστισμός ατόμων, με σκοπό την εξακρίβωση της τήρησης των μέτρων και μέσων πυροπροστασίας που προβλέπονται από την υφισταμένη νομοθεσία πυρασφαλείας, με ιδιαίτερη έμφαση στις οδεύσεις διαφυγής και στις εξόδους κινδύνου, έτσι ώστε να μην παρεμποδίζεται η ελεύθερη και ασφαλής διαφυγή του κοινού και των εργαζομένων από την τοποθέτηση σε αυτές διαφόρων αντικειμένων τα οποία μπορούν να μειώσουν το πλάτος τους.
Στις περιπτώσεις όπου κατά τους ελέγχους αυτούς διαπιστώνονται ελλείψεις συγκριτικά με τα οριζόμενα στην ισχύουσα νομοθεσία πυροπροστασίας οι υπηρεσίες της ΠΥ για τις διάφορες επιχειρήσεις (π.χ., βιομηχανίες – βιοτεχνίες, σταθμοί αυτοκινήτων, πρατήρια υγρών καυσίμων κτλ.) προβαίνουν σε συστάσεις ή ανακλήσεις πιστοποιητικών πυροπροστασίας με ταυτόχρονη ενημέρωση των αρχών αδειοδότησής τους (όπως το υπουργείο Ανάπτυξης, το υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών κτλ.) για τις περαιτέρω δικές τους ενέργειες. Για τα κέντρα διασκέδασης όμως πρέπει να ενημερωθούν τα Συμβούλια Δημοσίων Θεαμάτων, τα οποία αποφασίζουν για τις ενέργειες που θα γίνουν, με αποτέλεσμα ακόμη και οι έκτακτοι έλεγχοι των υπηρεσιών να μη δίνουν άμεσες λύσεις στα παρουσιαζόμενα προβλήματα.
Τι έδειξαν οι έλεγχοι
Σύμφωνα με την Πυροσβεστική κατά το 1998 πανελλαδικά πραγματοποιήθηκαν 3.133 έκτακτοι έλεγχοι σε χώρους συνάθροισης κοινού και σε 479 περιπτώσεις έγιναν συστάσεις ενώ σε 39 περιπτώσεις έγινε ανάκληση του πιστοποιητικού πυροπροστασίας.
Σε κέντρα διασκέδασης-μπαρ πραγματοποιήθηκαν 1.231 έκτακτοι έλεγχοι και έγιναν 288 συστάσεις και 31 ανακλήσεις πιστοποιητικών.
Σε χώρους συνάθροισης κοινού το 1999 έγιναν 2.550 έκτακτοι έλεγχοι και έγιναν 393 συστάσεις και 62 ανακλήσεις πιστοποιητικών.
