Τελικά είναι δύσκολο να ζούμε χωρίς τηλεόραση. Κυρίως τώρα που τη συνηθίσαμε. Τώρα που έχουμε από δύο και τρεις συσκευές σε κάθε σπίτι. Τώρα που το δορυφορικό μας πιάτο και ο αποκωδικοποιητής δορυφορικού σήματος συμβάλλουν στο να αποτινάξει η τηλεόραση από πάνω της τη ρετσινιά «χαζοκούτι». Τώρα που γνωρίζουμε από ανάλυση εικόνας και πιστότητα ήχου και προσαρμόζουμε τους χώρους του σπιτιού μας για να απολαύσουμε κάποια εκπομπή, έναν αγώνα ή μια ταινία. Και φυσικά αναλώνουμε ώρες επί ωρών για να σχολιάζουμε αυτά που είδαμε αλλά και να στενοχωριόμαστε για όλα εκείνα που δεν προλάβαμε.


Ενημέρωση, ψυχαγωγία και παρέα από τη μία, απομόνωση, αποπροσανατολισμός και αποβλάκωση από την άλλη, δημιουργούν μια πολύ ευαίσθητη ισορροπία. Το σίγουρο είναι ότι η τηλεόραση και οι εκπομπές της αντανακλούν ανά πάσα στιγμή την εικόνα της κοινωνίας που την παρακολουθεί και συνάμα πρωταγωνιστεί στα προγράμματά της.


Σχεδόν 40 χρόνια έχουν περάσει από τις πρώτες πειραματικές τηλεοπτικές εκπομπές στην Ελλάδα, 33 από την πρώτη επίσημη εκπομπή κρατικού καναλιού και ήδη 10 από το ξεκίνημα της ιδιωτικής τηλεόρασης. Για την καταγραφή της τηλεοπτικής μας ιστορίας θα χρειαστεί σίγουρα μια ολόκληρη εγκυκλοπαίδεια, ενώ ταυτόχρονα ένα τέτοιο έργο ανήκει στους πειθαρχημένους και συναισθηματικά ανεπηρέαστους μελετητές του μέσου.


Διαχωρίζοντας τη θέση μας από αυτούς, ξεχωρίσαμε 100 μόλις στιγμές τις οποίες αξίζει τον κόπο να θυμόμαστε. Προσπαθήσαμε να εντάξουμε στη λίστα μας στιγμές κλασικές αλλά και καλτ, ποιοτικές αλλά και ως το μεδούλι trash, στιγμές που άλλαξαν την πορεία του μικρού κουτιού της Ψωροκώσταινας αλλά και τόσο ανεπαίσθητες που αδυνατούν να ξεκολλήσουν από τη μνήμη. Από εγχώρια σίριαλ που έχουν… κλείσει κινηματογράφους και θέατρα ως την πρώτη ζωντανή σύνδεση με το Φεγγάρι του Ιάσονα Μοσχοβίτη, από το «Αλάτι και πιπέρι» του Φρέντυ Γερμανού ως τους «Ψίθυρους καρδιάς» του Μανούσου Μανουσάκη, από τη «Σύγχρονη Εύα» ­ το γυναικείο μαγκαζίνο της Ελλης Ευαγγελίδου ­ ως τη θρυλική «Βιονική γυναίκα».


Μόνο ένα ενδεικτικό ζάπινγκ μιας ολόκληρης γυάλινης εποχής. Με ή χωρίς τηλεκοντρόλ.


Ευχαριστούμε θερμά για τη συμβολή τους στο ρεπορτάζ τους: Ντένη Αντύπα, Ελλη Ευαγγελίδου, Ρένα Θεολογίδου, Γιώργο Κάρτερ, Πάνο Κουλουμπή, Νούλα Κουτέλα, Νίκο Μαστοράκη, Ιάσονα Μοσχοβίτη, Νίκο Νικολαρέα, Αννα Πρετεντέρη, Γιώργο Ράλλη, Ελβίρα Ράλλη. Επίσης τη Διεύθυνση του Μουσείου / Αρχείου της ΕΡΤ και ιδιαίτερα την κυρία Κυριακή Αρσένη.








Η επίσημη «πρώτη» του ΕΙΡ


Οι Αθηναίοι διαβάζουν περιχαρείς σε πρωινό φύλλο της 23ης Φεβρουαρίου 1966:


«Τα πάντα για την σημερινή, πιο οργανωμένη εμφάνιση των πειραματικών εκπομπών του ΕΙΡ είναι έτοιμα. Ενας πομπός, 6 φορές ισχυρότερος από τον αρχικώς κατασκευασθέντα, είναι τοποθετημένος στο πιο ψηλό κτίριο των Αθηνών, στο Μέγαρο του ΟΤΕ… Στην πρωτεύουσα λειτουργούν αυτήν την στιγμή 1.200-1.500 συσκευές τηλεοράσεως… Το σημερινό πρόγραμμα θα έχει ως εξής:


18.30 Διεθνή επίκαιρα


18.45 Για σας κυρία μου


19.00 Αυστραλία (ταξιδιωτικό ντοκυμανταίρ)


19.25 Ο Αγγλος γλύπτης Χένρυ Μουρ


19.55 Παίζει η ορχήστρα Ανρύ Λεκά


20.15 «Ο κλέφτης». Μια βραζιλιάνικη ταινία μικρού μήκους


20.30 Τέλος του προγράμματος».


Ετσι και έγινε. Το ίδιο απόγευμα η οθόνη φωτίζεται. Η πρώτη πρώτη εικόνα είναι φυσικά το σήμα του ΕΙΡ. Εν συνεχεία η Ελένη Κυπραίου, η πρώτη παρουσιάστρια στην επίσημη ελληνική τηλεόραση, χαμογελά στην οθόνη: «Καλησπέρα σας. Από σήμερα το ΕΙΡ καθιερώνει…».


Οι τηλεοπτικοί γάμοι


Οι σε απευθείας μετάδοση χοροί του Ησαΐα ενθουσίαζαν ανέκαθεν τους έλληνες τηλεθεατές. Η γκάμα είναι ανεξάντλητη και καλύπτει όλα τα γούστα: από τον γάμο της Νταϊάνας και του Καρόλου (στις 24 Φεβρουαρίου 1981) ως αυτόν του Ανδρέα Μικρούτσικου και της Φωτεινής Γεωργαντά. Το παρθενικό βέβαια κρούσμα ήταν οι βασιλικοί γάμοι (Κωνσταντίνος και Αννα Μαρία) στις 18 Σεπτεμβρίου 1964. Συνεργεία της ιταλικής και της δανικής τηλεόρασης καταφθάνουν στην Αθήνα φέρνοντας μαζί τους πομπούς, κεραίες και έναν πλήρη εξοπλισμό για τη λήψη και τη μετάδοση του μυστηρίου στην Ευρώπη αλλά και σε μια ακτίνα 8 χιλιομέτρων γύρω από τον Λυκαβηττό. Μετά τις γιορτές και τα πανηγύρια η RAI προτείνει στο ΕΙΡΤ να νοικιάσει μηχανήματά της που βρίσκονται εν Ελλάδι έναντι του συμβολικού ποσού των 200.000 δραχμών. Η πρόταση τελικώς απορρίπτεται.


Το «Συν τριάντα δευτερόλεπτα»


με τον Μίμη Πλέσσα ήταν μια από τις πολλές εκπομπές – παιχνίδια της πρώτης περιόδου που αποτελούσαν μεταφορά κάποιας επιτυχημένης ραδιοφωνικής εκπομπής.


Σε τριάντα δευτερόλεπτα έπρεπε οι συμμετέχοντες να απαντούν σωστά σε κάθε ερώτηση. Σε όσο περισσότερες ερωτήσεις απαντούσαν τόσο περισσότερα δώρα κέρδιζαν. Τότε ένα τρανζιστοράκι θεωρείτο ένα πολύ καλό δώρο.


Η πρώτη εξωτερική μετάδοση


με έξι κάμερες από το θέατρο Ακροπόλ πραγματοποιήθηκε το 1969. Το σχεδόν τετράωρο σόου που παρουσίαζε και σκηνοθετούσε ο Νίκος Μαστοράκης είχε χαρακτήρα ψυχαγωγικό, επιθεωρησιακό και φυσικά μουσικό. Ο Νίκος Μαστοράκης θεωρείται ένας από τους πρωτεργάτες της τηλεόρασης στην Ελλάδα. Τα άγουρα χρόνια, παρουσίαζε πολλές διαφορετικές εκπομπές στην ΥΕΝΕΔ, από τις οποίες ξεχώριζε το γνωστό σόου της αμερικανικής τηλεόρασης «This is your life», το οποίο προσαρμοσμένο στα ελληνικά δεδομένα έφερε τον τίτλο «Αυτή είναι η ζωή σου». Οι διάσημοι καλεσμένοι αιφνιδιάζονταν με την ξαφνική εμφάνιση στο πλατό προσώπων από το στενό τους περιβάλλον. (Μήπως έχετε δει κάτι ανάλογο πολλές φορές έκτοτε;). Τεράστια επιτυχία έκανε και με το τηλεπαιχνίδι «Μπίνγκο», που μάλιστα συγκέντρωνε τόσο υψηλά ποσοστά τηλεθέασης (74%) ώστε να απειλεί την ομαλή λειτουργία των κέντρων διασκέδασης, των κινηματογράφων και των θεάτρων, τις Κυριακές που προβαλλόταν.


Ο πρώτος τηλεπαρουσιαστής


που εμφανίστηκε μπροστά στους έλληνες τηλεθεατές ήταν ο Αλκης Στέας. Ηταν η πρώτη πειραματική εκπομπή μαυρόασπρου τηλεοπτικού σήματος από την τηλεόραση, της ΔΕΗ, και πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της 25ης Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης το 1960. Η εκπομπή ήταν ένα τηλεφωνικό τηλεπαιχνίδι, προσφορά της καπνοβιομηχανίας «Ματσάγγου». Από το πρόγραμμα του σταθμού της ΔΕΗ, που λειτούργησε για 22 ημέρες, παρήλασαν υπουργοί, βουλευτές και πολλά μουσικά και χορευτικά συγκροτήματα. Ο πομπός της ΔΕΗ κάλυπτε μια περιοχή 45 χιλιομέτρων γύρω από τη συμπρωτεύουσα. Λόγω ανυπαρξίας τηλεοπτικών δεκτών, η εταιρεία Φίλιπς εγκατέστησε στον χώρο της έκθεσης αλλά και σε κεντρικά σημεία της πόλης 100 δέκτες.


Η πρώτη επίσημη εκπομπή του ΤΕΔ


(Τηλεόραση Ενόπλων Δυνάμεων ­ αργότερα ΥΕΝΕΔ) «βγήκε» από τα στούντιο του τριώροφου κτιρίου της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού, την Κυριακή 27 Φεβρουαρίου 1966, δίπλα στο Πεδίον του Αρεως. Το πρόγραμμα της πρώτης ημέρας είχε ως εξής:


19:00 Εναρξις – σήμα σταθμού.


19:03 Κέρκυρα (ντοκυμαντέρ)


19:15 Εσοδεία γνώσεων


19:45 Διάλειμμα


19:55 Ανακάλυψη της πενικιλλίνης


20:10 Για να γνωρίσετε τον Καναδά


21:10 Τέλος προγράμματος – Εθνικός Υμνος


Δημιουργοί της ΤΕΔ ήταν μια μικρή ομάδα αξιωματικών, οπλιτών και πολιτών που έστησε ένα σταθμό τηλεόρασης εφάμιλλο με ανάλογους του εξωτερικού, αν εξαιρέσει κανείς τις εγκαταστάσεις. Το πρώτο στούντιο, που βρισκόταν στον τρίτο όροφο της ΓΥΣ, ήταν μια σχετικά ευρύχωρη αίθουσα προβολής και μια διπλανή μικρή αίθουσα όπου υπήρχε το κοντρόλ. Αρχικά η ΤΕΔ εξέπεμπε τρεις φορές την εβδομάδα.


Η πρώτη μεγάλη κόντρα


Ο ανταγωνισμός των δύο πρώτων καναλιών ήταν μεγάλος. Ισως μεγαλύτερος από τον ανταγωνισμό Mega και Antenna. Αν και τα δύο ήταν κρατικά, προσπαθούσε η διοίκηση του ενός να «κλείσει» το άλλο. Οταν το ΕΙΡ προσπάθησε να συμπεριλάβει στο πρόγραμμά του ελληνικές παραγωγές για να γίνει ανταγωνιστικό, απευθύνθηκε στον παραγωγό των περισσότερων επιτυχημένων εκπομπών της ΥΕΝΕΔ, Νίκο Νικολαρέα. Ενα μήνα αργότερα, ο σημερινός δημοτικός σύμβουλος στο Ψυχικό απάντησε με ένα πακέτο τηλεοπτικών εκπομπών! Τότε διχάστηκε για πρώτη φορά το τηλεοπτικό κοινό. Οι πιο φημισμένες τηλεοπτικές κόντρες ΥΕΝΕΔ – ΕΙΡ ήταν: «Αγνωστος πόλεμος» – «Παράξενος Ταξιδιώτης», «Η Γειτονιά μας» – «Το κορίτσι της Κυριακής», «Μπίνγκο» – «Κυριακή χωρίς σύννεφα», «Αλάτι και Πιπέρι» – Ζωντανή μετάδοση από τα μπουζούκια ή κάποιο νυχτερινό κέντρο.


«Θέματα λόγου και τέχνης»


(ΕΙΡ, 1967). Η Μαρία Καραβία αναλαμβάνει το πρώτο πολιτιστικό μαγκαζίνο της ελληνικής τηλεόρασης, βραχύβιο βεβαίως λόγω πολιτικών συνθηκών. Ανάμεσα στους επιφανείς προσκεκλημένους της ο Γιάννης Τσαρούχης, ο Ηλίας Βενέζης, η Ελλη Λαμπέτη (η οποία θα παίξει την «Ανθρώπινη φωνή» του Κοκτό σε παγκόσμια ίσως τηλεοπτική πρώτη), ο Περικλής Βυζάντιος και η πριγκίπισσα Ειρήνη.


«Ηχώ των γεγονότων»


Στα πρώτα του δειλά βήματα το δελτίο ειδήσεων του ΕΙΡ είναι μια συρραφή από φιλμάκια των ξένων πρακτορείων. Από το 1968 γίνεται πλέον αισθητή η ανάγκη για εσωτερικές ειδήσεις. Πρώτος αρχισυντάκτης ο Ιάσων Μοσχοβίτης. Η ημίωρη «Ηχώ των γεγονότων» μεταδίδεται πρωί, μεσημέρι, απόγευμα, βράδυ και στο κλείσιμο του σταθμού.


Ιστορική αναμετάδοση


Στις 20 Ιουλίου του ’69 ο Ιάσων Μοσχοβίτης συνδέεται ζωντανά με τη Σελήνη. Στο στούντιο του ΕΙΡ στην 3ης Σεπτεμβρίου, με τη βοήθεια δύο ακουστικών, ένα στο κάθε αφτί (το ένα ο φυσικός ήχος από το «Απόλλων 10», το άλλο η φωνή του «οδηγού» από το Χιούστον που μέσω Eurovision εξηγεί αγγλιστί τι συμβαίνει), περιγράφει τον περίπατο του Νιλ Αρμστρονγκ στο φεγγάρι. Οποιος διαθέτει τηλεοπτική συσκευή την έχει ανοιχτή.





«Βιονική γυναίκα»


(ΥΕΝΕΔ, 1979). Η πρωταθλήτρια του τένις Τζέιμι Σάμερς (Λίντσεϊ Βάγκνερ) πέφτει θύμα ενός τρομακτικού δυστυχήματος με αερόστατο. Αποτέλεσμα; Χάρη σε μια χάι τεκ επέμβαση αποκτά βιονικά πόδια, βιονικό χέρι και βιονικό αφτί. Από τις πλέον καλτ σειρές της δεκαετίας του ’70. Ο χαρακτηριστικός βόμβος που συνοδεύει τους άθλους της Βάγκνερ θα στοιχειώσει πολλές εγχώριες εφηβείες.


«Αθλητική Κυριακή»


Στις 27 Μαΐου 1966 ο πρωτοπόρος σπορτσκάστερ του ΕΙΡ Γιάννης Διακογιάννης παρουσιάζει στους στερημένους εγχώριους φιλάθλους το Παγκόσμιο Κύπελλο Αγγλίας. Τον Σεπτέμβριο είναι πλέον ο οικοδεσπότης της εκπομπής «Αθλητικά νέα». Σε λιγότερο από έναν μήνα η εκπομπή μεταφέρεται από Δευτέρα σε Κυριακή και σύντομα μετονομάζεται σε «Αθλητική Κυριακή». Το σήμα της εκπομπής επιλέγει η κυρία Ροδίου, η σύζυγος του ιδρυτού της Lyra Αλέκου Πατσιφά, χωρίς όμως να αποκαλύψει ποτέ ποιος το είχε αρχικώς συλλάβει. Παραμένει η μακροβιότερη εκπομπή της ελληνικής τηλεόρασης.


«Μορφές και θέματα»


(ΥΕΝΕΔ, από τις αρχές της δεκαετίας του ’70 ως τις αρχές της δεκαετίας του ’80). Η μελίρρυτη και αρχαιολάτρις Αλίκη Νικολαΐδου εμφανίζεται για πολλά πολλά χρόνια στο κανάλι των Ενόπλων Δυνάμεων με μια μισάωρη εκπομπή εθνικόφρονος στοχασμού σε ένα κλίμα θρησκευτικής κατάνυξης. Δείγμα τίτλου εκπομπής: «Μικρασιατικοί καημοί». Η τηλεοπτική απόδειξη ότι οι ξανθιές δεν ήταν πάντα αυτό που νομίζουμε σήμερα.


«Οι ουρανοί είναι δικοί μας»


(ΥΕΝΕΔ, περίοδος δικτατορίας). Ημίωρη «πατριωτική» εκπομπή προς γνώσιν και συμμόρφωσιν με οικοδεσπότη τον Δ. Γιανναράκο. Περιλαμβάνει «κινηματογραφημένα στιγμιότυπα από την ζωή και την δραστηριότητα της Πολεμικής Αεροπορίας».


Τηλεοπτική γκάφα


Στις 2 Μαρτίου του 1968 η έναρξη του βραδινού προγράμματος γίνεται καταλάθος χωρίς τον φοίνικα της χούντας αλλά με τον τίτλο της πρώτης εκπομπής, που εκείνο το μοιραίο απόγευμα έτυχε να είναι «Το καρναβάλι του Καραγκιόζη»! Αμέσως μετά οι υπεύθυνοι έσπευσαν να διορθώσουν το λάθος, επαναφέροντας στην οθόνη τον Φοίνικα της 21ης Απριλίου. Η αλληλοδιαδοχή των δύο εικόνων προκαλεί τους αναπόφευκτους συνειρμούς και οι στρατιωτικοί πραξικοπηματίες πνέουν μένεα.


Και όμως το εν λόγω σήμα κάποια στιγμή θα εξαφανιστεί για τα καλά. Εν έτει 1974 και ενώ η χούντα καταρρέει ο διευθυντής προγράμματος Γιώργος Κάρτερ παίρνει την πρωτοβουλία να το αντικαταστήσει στην έναρξη με τη γαλανόλευκη. Επειδή δεν υπάρχει καμία σημαία πρόχειρη, «κλέβει» μία από την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής. Ο γενικός διευθυντής του ΕΙΡΤ Χαράλαμπος Καραϊωσηφόγλου (στενός συνεργάτης του Ιωαννίδη) γίνεται έξαλλος παρά τα συγχαρητήρια τηλεφωνήματα κάποιων τηλεθεατών. Ο Φοίνιξ επανέρχεται για το τέλος του προγράμματος. Μόνο που αυτή θα είναι και η ακροτελεύτια εμφάνισή του.


«Μας συγχωρείτε για την διακοπή»


Η καρτέλα που έπεφτε χωρίς προειδοποίηση παντού και πάντα, ο μόνιμος εφιάλτης κάθε ευσυνείδητου τηλεθεατή στα πρώτα κυρίως χρόνια της τηλοψίας. Στην ίδια κατηγορία ανήκει το περίφημο μεσημβρινό διάλειμμα που για αρκετό καιρό ήταν υποχρεωτικό.


«Σύγχρονη Εύα»


(1966-1981). Ενα γυναικείο μαγκαζίνο με την Ελλη Ευαγγελίδου να φιλοξενεί στον καναπέ της τους Μανώλη Ανδρόνικο, Τζόαν Κόλινς, Κωνσταντίνο Τσάτσο, Παλόμα Πικάσο, Ανρί Κλουζό κ.ά. Ως το 1968 στο ΕΙΡ με τον πρώιμο τίτλο «Για σας κυρία». Μετά στην ΥΕΝΕΔ. Η πρώτη εκπομπή που μίλησε το 1979 για το νέφος. Η οικοδέσποινα ταυτίστηκε ισοβίως με την «Εύα».


«Συνέβη στην Ελλάδα»


(1970-1972). Κάθε Κυριακή στις 2.30 το μεσημέρι η μετέπειτα πρώτη κυρία των δημοσίων σχέσεων της ιδιωτικής τηλεόρασης Λόλα Νταϊφά παρουσιάζει μεγάλα πολιτιστικά και επιστημονικά γεγονότα. Ακόμη και σήμερα κοκκινίζει όταν θυμάται τι έκανε η ΕΙΡΤ με μια συνέντευξη που είχε πάρει η ίδια από περιώνυμο καρδιοχειρουργό: την πρόβαλε την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς! Το σήμα της εκπομπής παραχώρησε ο Μάνος Χατζιδάκις.


«Ο άγνωστος πόλεμος»


(1971). Οταν ο Αγγελος Αντωνόπουλος κυκλοφορεί στον δρόμο, οι πάντες υποκλίνονται μπροστά στον φοβερό και τρομερό «συνταγματάρχη Βαρτάνη». Ηθικός αυτουργός της θρυλικής σειράς ο Νίκος Φώσκολος. Η τηλεθέαση αγγίζει ως και το 83%. Τα κοριτσόπουλα της εποχής δίνουν προίκα κτήματα σε περιοχές που έχουν αναμεταδότη και «πιάνουν» «Αγνωστο πόλεμο». Τις Τετάρτες που παίζεται κινηματογράφοι και θέατρα μένουν κλειστά. Το ένστολο φόντο της σειράς ενθουσιάζει τον ίδιο τον Γεώργιο Παπαδόπουλο, ο οποίος ζητά να μετατεθεί η προβολή της για την Κυριακή (χωρίς να εισακουσθεί).


«Ο Χριστός ξανασταυρώνεται»


(1975-6). Ο Βασίλης Γεωργιάδης σκηνοθετεί για την τότε ΕΙΡΤ την τηλεοπτική διασκευή του ομώνυμου μυθιστορήματος του Νίκου Καζαντζάκη. Το σενάριο υπογράφει ο Νότης Περγιάλης (στα δύο πρώτα επεισόδια ο Γεράσιμος Σταύρου). Ο Αλέξης Γκόλφης μαγεύει στον πρωταγωνιστικό ρόλο αλλά μετά εξαφανίζεται από προσώπου γης. Την παράσταση όμως για πολλούς κλέβουν το Γιουσουφάκι (Τζένη Φωτίου) και ο «σεκιούριτι» του πασά (Κώστας Γκουσγκούνης).


«Το σπίτι με τον φοίνικα»


(ΥΕΝΕΔ, 1970). Τεράστιας ιστορικής σημασίας διότι πρόκειται για το πρώτο σίριαλ της ελληνικής τηλεόρασης. Το σενάριο ήταν της Κικής Σεγδίτσα. Θα μείνει ημιτελές γιατί η εταιρεία σπόνσορας «Urania» έκανε… πίσω. Το ρομάντζο πλέκεται όντως σε μια κηφισιώτικη βίλα με φοίνικα μεταξύ Κώστα Καρρά και Ερρικας Μπρόγερ.


«Λούνα παρκ»


(ΕΙΡΤ, 1974 -1981). Από τις πλέον δημοφιλείς εκπομπές του ελληνικού «κουτιού», με ένα μαυρόασπρο λούνα παρκ «στημένο» από τον Μίνωα Αργυράκη. Ενα παράδοξο για τα δεδομένα της εποχής μείγμα τηλεπαιγνίου, σίριαλ και σόου που μόνο ένας Γιάννης Δαλιανίδης θα μπορούσε να σκαρφιστεί. Ο κυρ Γιώργης (Διονύσης Παπαγιαννόπουλος) ανακηρύσσεται στον πιο καλτ (αν και αντιδραστικούλη) θυμόσοφο της εγχώριας TV. Τον πλαισιώνουν η πέρα βρέχει σύζυγός του (Αννα Παϊτατζή), η μοντέρνα ανιψιά του Κάθριν (η Ρένα Παγκράτη με εκείνο το αλησμόνητο «Δέκα κρίκοι ένα τάλιρο»), το ερωτευμένο ζεύγος (Νίκος Δαδινόπουλος και Μαίρη Ευαγγέλου), η χαρτορίχτρα Μαρία (Αλέκα Στρατηγού), που μόνο για τον εαυτό της δεν προβλέπει τη μοίρα, κ.ά. Παρουσιαστής ο Βαγγέλης Βουλγαρίδης. Συνολικά 333 ωριαία επεισόδια.


Το χρώμα


Από τις 9 Ιανουαρίου 1979 η ελληνική τηλεόραση γίνεται έγχρωμη χάρη στο γαλλικό σύστημα Secam (καθ’ ότι αρκετά δυσχερές στην ανασύνθεση, σήμερα έχει αντικατασταθεί από το Pal). Το πρώτο έγχρωμο σίριαλ είναι την ίδια χρονιά η «Εκάτη», με πρωταγωνιστή τον Γεώργιο Μούτσιο.


Η χρυσή εποχή του τηλεοπτικού Ξενόπουλου


Η ΥΕΝΕΔ γαλουχεί τον πιο πετυχημένο τηλεοπτικό διασκευαστή έργων του ζακυνθινού ηθογράφου. Ο Ερρίκος Ανδρέου τής δίνει ως αντάλλαγμα υψηλές θεαματικότητες με τις σειρές: «Αφροδίτη» (1977), «Η Αναδυομένη» (1978), «Τυχεροί και άτυχοι» και «Μυστικοί αρραβώνες» (1979), «Λάουρα» (1980), «Η απερίγραπτη» και «Ο κόσμος και ο Κοσμάς» (1981).


«Εκείνος και Εκείνος»


(ΕΙΡΤ, 1972-1974). Το πρώτο καλτ δείγμα τηλεοπτικής αντίστασης. Ο Βασίλης Διαμαντόπουλος (Λουκάς) και ο Γιώργος Μιχαλακόπουλος (Σόλων) είναι δύο περιθωριακοί τύποι που φιλοσοφούν πάνω στο χουντικό γυαλί.


«Σήμερα»


(ΕΙΡΤ, 1972-73). Η παρθενική ρεπορταζιακή εκπομπή, πιστό αντίγραφο του «Today Show» του BBC. Με τους Τέρενς Κουίκ, Ντένη Αντύπα, Νάσο Αθανασίου, Φωτεινή Πιπιλή. Αρχισυντάκτης ο Νίκος Καρατζαφέρης. Στην παραγωγή ο Νίκος Μαστοράκης.


Οι τηλεπαρουσιάστριες


Οι πρωτοπόρες του είδους δεν θα ξεχαστούν ποτέ: Νάκυ Αγάθου, Ρίτα Ασημακοπούλου, Μακώ Γεωργιάδου, Κέλυ Σακάκου. Στο μεγαλύτερο κομμάτι της δεκαετίας του ’70 επωμίζονται και την εκφώνηση των ειδήσεων. Γλυκομίλητες σε σημείο… αμοραλισμού! Θρυλικό εκείνο το χαμογελαστό «… και σκοτώθηκαν 3.000 άνθρωποι».


«Οι Πανθέοι»


(ΕΡΤ, 1977-79). Μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της ελληνικής τηλεόρασης, βασισμένη στη μυθιστορηματική τριλογία του Τάσου Αθανασιάδη. Ολη η Ελλάδα αναμένει εναγωνίως το τηλεοπτικό «σμίξιμο» της Μάρμως Πανθέου (Κάτια Δανδουλάκη) με τον Κίτσο (Στέλιος Καλογερόπουλος). Σκηνοθετεί ο Βασίλης Γεωργιάδης.


Ιστορική παράλειψη


Επί χούντας ο Φρέντυ Γερμανός παραλείπει συστηματικά να αναφέρει το ονοματεπώνυμο του Νικολάου Μακαρέζου σε δελτίο ειδήσεων. Κάποιος τον είχε κάποτε «εκτός αέρα» τρομοκρατήσει: «Σκέψου να μπερδευτείς και να τον πεις «Μαλακαρέζο»!». Αρκείτο λοιπόν σε ένα ξερό «ο υπουργός Συντονισμού».


Οι τηλεοπτικές σειρές που χάθηκαν


Για αρχείο εκπομπών ουδείς λόγος. Οι βιντεοταινίες της ίντσας στις οποίες γυρίζονταν οι τηλεοπτικές σειρές κόστιζαν από 8 ως 12 χιλιάδες δραχμές (ποσό μυθικό για τη δεκαετία του ’70). Οσο δηλαδή το συνολικό μπάτζετ ενός επεισοδίου. Κάθε σίριαλ είχε στη διάθεσή του δύο ταινίες. Μία για τα γυρίσματα και μία για το μοντάζ. Η λογική της ανακύκλωσης σε όλο της το μεγαλείο.


Ενα μοναδικό στούντιο για συνεχόμενες ζωντανές εκπομπές


Υπήρχε κάποια περίοδος που το κυριακάτικο πρόγραμμα της ΥΕΝΕΔ περιλάμβανε συνεχόμενες ζωντανές εκπομπές, που έβγαιναν όμως από το ίδιο στούντιο. Μετά το τέλος μιας εκπομπής ξεστηνόταν αμέσως το σκηνικό για να δώσει τη θέση του στο σκηνικό της επόμενης (οι τεχνικοί στην κόλαση). Στο ενδιάμεσο ο παρουσιαστής Κώστας Σισμάνης, γνωστός για το πάθος με το οποίο περιέγραφε τους αγώνες πυγμαχίας, καταϊδρωμένος παρουσίαζε κάποια αποσπάσματα από ντοκυμαντέρ για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.


Το στούντιο ΑΤΑ


στήθηκε το 1971 στην οδό Λένορμαν από τον Νίκο Μαστοράκη και τον Γιώργο Ράλλη, με ελάχιστα χρήματα και με εξοπλισμό που αγοράστηκε από το μοναστηράκι του Λονδίνου. Δύο χρόνια αργότερα το στούντιο περιήλθε στον Γιώργο Ράλλη, που μαζί με τη σύζυγο του Ελβίρα προσέφεραν τα μέγιστα στην εξέλιξη της τηλεόρασης στη χώρα μας παράγοντας περισσότερα από 5.000 επεισόδια τηλεοπτικών εκπομπών. Το στούντιο ΑΤΑ αρχικά λειτούργησε μόνο ως στούντιο στο οποίο εκτελούνταν τηλεοπτικές παραγωγές. Το 1983 αναβαθμίστηκε σε εταιρεία παραγωγής. Το 1987 εγκαθίσταται στα Μελίσσια, όπου παραμένει ως σήμερα.


Η πρώτη μέτρηση τηλεθέασης


έγινε με τον πιο απλό και πρακτικό τρόπο από τους ίδιους τους ανθρώπους της τηλεόρασης. Ανέβαιναν σε κάποιο ψηλό σημείο και μετρούσαν τον αριθμό των κεραιών που ήταν εγκατεστημένες στις ταράτσες των σπιτιών! Οταν το 1970 κάτι τέτοιο ήταν πλέον αδύνατο να συμβεί, ανέλαβε τις μετρήσεις, με τη μέθοδο των κατ’ οίκον επιστολών, η εταιρεία Νίλσεν, η οποία επανεμφανίστηκε φέτος σπάζοντας το μονοπώλιο της AGB.


«Αλάτι και πιπέρι»


ήταν ο τίτλος της πρώτης εκπομπής του Φρέντυ Γερμανού στην ΥΕΝΕΔ, που ξεκίνησε να προβάλλεται το 1969 και φιλοξενούσε προσωπικότητες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Η πρώτη εκπομπή ήταν αφιερωμένη στον Κωστή Μπαστιά. Οι εκπομπές της τελευταίας περιόδου αφορούσαν προσωπικότητες που επέστρεφαν από το εξωτερικό την περίοδο της Μεταπολίτευσης, όπως ο Παναγούλης, ο Θεοδωράκης και άλλοι. Οι δύο τελευταίες ήταν αφιερωμένες στη Μελίνα Μερκούρη. Αμέσως μετά η εκπομπή «κόπηκε». Τον τρίτο χρόνο της εκπομπής εντάχθηκε στο δυναμικό της δημιουργικής ομάδας ο σκιτσογράφος Κυρ. Οι συνθήκες κάτω από τις οποίες πραγματοποιούνταν αυτές οι εκπομπές δεν θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ούτε στο ελάχιστο λειτουργικές. Σε κάποιο από τα στούντιο της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού, για να φθάσει κανείς έπρεπε να περπατήσει επί τριάντα μέτρα πάνω σε μαδέρια προκειμένου να μην πέσει στο αυλάκι με το νερό που υπήρχε από κάτω. Στα μαδέρια αυτά περπάτησαν με απόλυτη ισορροπία ο Τζον Λένον και η Γιόκο Ονο προκειμένου να συμμετάσχουν στην εκπομπή. Στην ίδια εκπομπή ο Γερμανός προσπάθησε να κάνει χιούμορ στα ελληνικά με τον Λένον. Ο Λένον «έπιασε» το ύφος του μεγάλου έλληνα δημοσιογράφου και απήντησε στα αγγλικά: «Λυπάμαι που δεν γνωρίζω ελληνικά για να καταλάβω τι μου λες και να σου ανταποδώσω το αστείο».


Λογοκρισία


Την περίοδο της δικτατορίας η λογοκρισία ήταν νόμος. Κάθε στιγμή, κάθε κουβέντα, μπορούσε κάλλιστα να αποτελέσει λόγο για να «κοπούν κεφάλια» ή για την ακρίβεια εκπομπές. Η στρατιωτική ηγεσία έβλεπε τις εκπομπές κατευθείαν στον αέρα και όταν δυσαρεστείτο τις έκοβε ως αντικαθεστωτικές. Ακόμη και μια παιδική εκπομπή με τίτλο «Οικογένεια Ελ Γκρέκο» κόπηκε όταν ο Νίκος Μαστοράκης που την παρουσίαζε ρώτησε ένα μικρό κοριτσάκι αν αγόρασαν οι γονείς της χριστουγεννιάτικο δέντρο. Το κοριτσάκι απάντησε: «Οχι, γιατί είναι πολύ ακριβό. Κοστίζει πεντακόσιες δραχμές!»


«Η χρυσή βολή»


ήταν ένα από τα πιο σημαντικά τηλεπαιχνίδια της δεκαετίας του ’70. Το παιχνίδι, που παρουσίαζαν η Μαίρη Χρονοπούλου και ο Κώστας Καρράς, περιελάμβανε στοιχεία σόου με την παρουσία ορχήστρας και του μπαλέτου Θεοδοσιάδη. Οι διαγωνιζόμενοι στο τελικό στάδιο του παιχνιδιού καλούνταν να πετύχουν, με ένα τόξο και βέλος, ένα μήλο όπως ο Γουλιέλμος Τέλλος. Η επιτυχία ισοδυναμούσε με ένα κιλό χρυσάφι.


Το μεγάλο λάθος του Νίκου Μαστοράκη


Το 1974 επιχείρησε να πάρει συνέντευξη από τους συλληφθέντες φοιτητές του Πολυτεχνείου. Η συνέντευξη έγινε μέσα στο ΚΕΒΟΠ υπό την αυστηρή επιτήρηση των κρατούντων. Η εικόνα των συλληφθέντων φοιτητών σόκαρε την κοινή γνώμη. Περιθώρια για ελεύθερη έκφραση δεν υπήρχαν και κατά συνέπεια η ρετσινιά του χουντικού προσκολλήθηκε δίκαια ή άδικα στον ως τότε παντοδύναμο παρουσιαστή για πολλά χρόνια. Ο ίδιος εγκατέλειψε τη χώρα και επέστρεψε πολύ αργότερα, με το ξεκίνημα της ιδιωτικής τηλεόρασης.


«Η γειτονιά μας»


(ΥΕΝΕΔ, 1972-1977). Θεωρείται η πιο αγαπητή κοινωνική σειρά στην ιστορία της τηλεόρασης, που συμπλήρωσε αισίως 550 ημίωρα επεισόδια. Αποτέλεσε πρότυπο μίμησης για τις σειρές που ακολούθησαν, κυρίως λόγω της απλότητας του σεναρίου και της αμεσότητας των χαρακτήρων. Σκηνοθέτης, ο Πέτρος Λινάρδος. Το σενάριο, που υπέγραφε ο Κώστας Πρετεντέρης, αφορούσε καθημερινές ιστορίες ανθρώπων που ζουν στην ίδια γειτονιά, όπου κυριαρχεί το αρχοντικό της οικογένειας Δελακοβία. Από τους πολλούς πρωταγωνιστές της σειράς ξεχωρίζουν τα ονόματα του Μάκη Δεμίρη (καφετζή), του Ανδρέα Φιλιππίδη (Κασσανδρή) και της Σάσας Καστούρα (Σάσα).


Ο πρώτος ηθοποιός


που εμφανίστηκε στην ελληνική τηλεόραση ήταν ο Βασίλης Διαμαντόπουλος στο μονόπρακτο του Ιάκωβου Καμπανέλλη «Αυτός και το παντελόνι του». «Το μικρό θέατρο» στην ΥΕΝΕΔ και το «Θέατρο της Δευτέρας» στο ΕΙΡΤ ήταν οι κυριότερες εκπομπές που ασχολούνταν με το θέατρο, αλλά με διαφορετική προσέγγιση η μία από την άλλη. Η πρώτη παρουσίασε, μέσα στα δύο χρόνια που κράτησε η προβολή της, 150 μονόπρακτα. Η δεύτερη, που ή