«Σας απαγορεύω να δείξετε την ταινία μου». «Μα ξέρετε, κύριε Λούκας, ήδη προβάλλεται στην Αμερική και ο οποιοσδήποτε Ελλην θα μπορούσε να τη δει». «Δεν δέχομαι κουβέντα, θα την προβάλετε στους δημοσιογράφους πέντε ημέρες προτού βγει στις αίθουσες». Η ανωτέρω στιχομυθία δεν έγινε ακριβώς έτσι αλλά το περιεχόμενο των απαγορεύσεων και του «εμπάργκο» που έχει θέσει ο μίστερ Τζορτζ Λούκας προκειμένου να εξάψει την περιέργεια και τη φαντασία των απανταχού της οικουμένης οπαδών του «Πολέμου των Αστρων» είναι το ίδιο και… χειρότερο. Εμπάργκο στον «Πόλεμο»


Top secret τα γυρίσματα του «Επεισοδίου Ι» του «Star Wars». «Φαντάσου πως για να με δει το αγόρι μου μια στις τόσες ήταν αναγκασμένο να υπογράψει στην πόρτα του στούντιο ότι δεν θα πει κουβέντα για όσα θα δει πουθενά και σε κανέναν» μου έλεγε η Ελληνίδα Ελένη Ξενοπούλου, μία από τους συνεργάτες του Λούκας στη σχεδίαση των σκηνικών του. Αποτέλεσμα των απαγορεύσεων, η δημιουργία ενός μύθου. «Προτού καν ξεκινήσουν τα γυρίσματα άρχισαν να τρέχουν τα σάλια εκατομμυρίων αμερικανόπουλων» έγραφαν τα ρεπορτάζ του αμερικανικού Τύπου. Τα αποτελέσματα του μύθου κατέληξαν σε τσουβάλια με δολάρια. Ρεκόρ πρώτο (όλων των κινηματογραφικών εποχών): το πρώτο τριήμερο προβολής οι αίθουσες κόβουν εισιτήρια της τάξεως των 102 εκατ. δολαρίων. Ρεκόρ δεύτερο (επίσης όλων των κινηματογραφικών εποχών): το πρώτο δεκαήμερο ο αριθμός έχει «τρέξει» στα 204.700.000 δολάρια (μόνο στις ΗΠΑ). Πού θα καταλήξει; «Εδώ σε θέλω. Πάντως ο Λούκας και οι συνεταίροι του έχουν βάλει στοίχημα να φθάσουν και να ξεπεράσουν τις εισπράξεις του «Τιτανικού». Δύσκολο, πολύ δύσκολο» έλεγε παράγων της ελληνικής εταιρείας που θα διακινήσει το «Επεισόδιο Ι» από τις 15 Οκτωβρίου σε δεκάδες αίθουσες της ελληνικής επικρατείας. Οι εισπράξεις του «Τιτανικού» έχουν καταλήξει στην απίστευτη… οροφή του 1 δισ. 837 εκατ. δολαρίων! Λάβετε υπόψη σας ότι τα ελληνικά εισιτήρια του ναυτικού… ρομάντζου του Καναδού Τζέιμς Κάμερον έφθασαν τα 2 εκατομμύρια (πανελληνίως)! Σε τσουβάλια τα… δολάρια



Ο τζίρος… εργασιών του «Πολέμου των Αστρων» ούτε αρχίζει ούτε φυσικά τελειώνει στα ταμεία των κινηματογραφικών αιθουσών. Απροσμέτρητος ο αριθμός των τσουβαλιών (με δολάρια) που θα μεταφερθούν από τα απανταχού της γης Jumbo, ακόμη και από τα τουριστικά περίπτερα. Η Hasbro, μία από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες παιχνιδιών, έχει καταβάλει αστρονομικά ποσά στον Λούκας. «Ισως και ένα δισεκατομμύριο δολάρια» υπολογίζουν έλληνες αντιπρόσωποι των… Αστρων. Ογκωδέστατο είναι και το ποσό που έχει καταβάλει η θηριώδης εταιρεία «τροφίμων» Kellog’s (αυτή που κατασκευάζει τα… πίτουρα για το πρωινό μας). Ολες οι πολυεθνικές καταναλωτικών ειδών ­ από την Κόκα-Κόλα και βάλε ­ θα ήθελαν να αγγίξουν το κοκαλάκι της νυχτερίδας. Είναι αδύνατον από τώρα να υπολογιστεί με ακρίβεια ο τελικός τζίρος των «Αστρων». Πάντως είναι βέβαιον ότι θα ξεπερνάει κατά δύο ή και τρεις φορές το ακαθάριστο εθνικό εισόδημα 10 εκατ. Ελλήνων. Τα μισά λεφτά να μας χάριζε ο… Λουκάς θα μας έλυνε το πρόβλημα και θα γλίτωνε την τσέπη μας από το μακρύ χέρι του Γιάννου Παπαντωνίου.


«Πώς σας φάνηκε;» ρώτησαν οι δημοσιογράφοι τον ευτραφή νεαρό αμερικανό σκηνοθέτη Κέβιν Σμιθ, ένθερμο «φαν» των «Αστρων». «Καλοφτιαγμένο», απάντησε καλοσυνάτα, «καλοφτιαγμένο αλλά απογοητευτικό». «Γιατί;» ξαναρώτησαν. «Απευθύνεται σε πολύ μικρά παιδιά και όχι στους οπαδούς της τριλογίας των «Αστρων» που σήμερα δεν είναι πια τόσο μικρά παιδιά».


Κάθε «πορτιέρης» οποιασδήποτε αξιοπρεπούς αίθουσας της υφηλίου δύο πράγματα ξέρει ανάμεσα στα άλλα: «Το παιδί και η γυναίκα κόβουν τα περισσότερα εισιτήρια». Ο «Τιτανικός» ήταν και για τα δύο. Και για το παιδί και για τη γυναίκα. Το «Επεισόδιο Ι» των «Αστρων» απευθύνεται κυρίως στο παιδί. «Τόσο παιδικό;» ρωτάς θεατή που μόλις γύρισε από τη Νέα Υόρκη και μόλις είδε την ταινία. «Φαντάσου ότι το σενάριο και οι διάλογοι χωράνε σε μια άσπρη κόλλα χαρτί». Ταινίες ποπ κορν



Η δύναμη της… απάτης των (κινηματογραφικών) φαινομένων βασίζεται σε δύο μη κινηματογραφικούς «παράγοντες»: στο ζωικό ή ηλεκτρονικό βασίλειο και στα νήπια. Αφθονία παραδειγμάτων. Τα «Τζουράσικ Παρκ» και «Χαμένος κόσμος» επαναφέρουν τους δεινοσαύρους. Είναι ένα εντυπωσιακό μάθημα παλαιοντολογίας. Ο «Ε.Τ., ο εξωγήινος» είναι σαν να βολτάρεις σε σουπερμάρκετ παιχνιδιών. «Ο βασιλιάς των λιονταριών» είναι σαν να βλέπεις συναρπαστικό μάθημα ζωολογίας. Και η τριλογία του «Πολέμου των Αστρων» είναι σαν γκάτζετ, σαν βιντεογκέιμ για να σκοτώνεις την ώρα σου.


Για να προσδιορίσουν ακόμη καλύτερα το «είδος» και την «ποιότητα» αυτών των «φαινομένων», οι επαΐοντες τις χαρακτήρισαν «ταινίες ποπ κορν». Εχει παρατηρηθεί ότι κατά τη διάρκεια της προβολής παύει κάθε νοητική λειτουργία του θεατή. Ουδείς μπαίνει στον κόπο να «σκαλίσει» λιγάκι τον φλοιό των δρωμένων. Αντιθέτως, οι σιαγόνες κουράζονται. Η αίθουσα μασουλάει καλαμπόκι και καταναλώνει εικόνες στις οποίες συνήθως πρωταγωνιστούν κούκλες, κινούμενα σχέδια, ηλεκτρονικά εφέ, διαστημόπλοια και πάσης φύσεως αξιοπερίεργα. Εξαιτίας μάλιστα της απήχησης που είχε και έχει αυτό το είδος ταινιών ποπ κορν, δημιουργήθηκε η ανάγκη δημιουργίας ενός νέου τύπου κινηματογραφικών αιθουσών: τα multiplex ή (ελληνικώς) πολυκινηματογραφικά συγκροτήματα. Μάλιστα ένα μέρος του κοινού συναντήθηκε για πρώτη φορά στη ζωή του με την Εβδόμη Τέχνη δρασκελίζοντας το κατώφλι ενός multiplex. Με λίγα λόγια, αυτά τα κινηματογραφικά «φαινόμενα» (φυσικά όχι όλα αλλά τα περισσότερα) «έχτισαν» όλους τους κρίκους της αλυσίδας: παραγωγή-αίθουσες-κοινό. Οι θεατές αυτών των προϊόντων δεν νοιάζονται και τόσο για ποια «φίρμα» ποπ κορν θα καταναλώσουν. Αν η πρώτη αίθουσα του multiplex είναι γεμάτη, τότε συνήθως σπεύδουν στη δεύτερη, στην τρίτη, στην τέταρτη κ.ο.κ. Κόκα-Κόλα να ‘ναι και ό,τι να ‘ναι.


«Οι θεατές αυτών των προϊόντων έχουν συνήθως πολύ χαμηλή εκτίμηση γι’ αυτό που αγοράζουν» διαπίστωνε ειδικός αμερικανός ερευνητής. Τότε γιατί… αγοράζουν; Μα για να… μασουλάνε. Είναι περίπου σαν να ρωτάς έναν Ελληνα γιατί καταναλώνει Κόκα-Κόλα και όχι πορτοκαλάδα ΕΨΑ. Η διαφήμιση, η μυθολογία, τα media και ο απίστευτος αριθμός «σημείων» κατανάλωσης είναι τα μεγάλα πλεονεκτήματα του αμερικανικού κινηματογραφικού «ποπ κορν». Ετσι ο οργανισμός εθίζεται και κυρίως δημιουργούνται ολόκληρες νέες γενιές θεατών. «Εμψυχο» και «άψυχο» υλικό


Επομένως ο Τζορτζ Λούκας, πολύ σωστά σκεπτόμενος, δεν παρήγαγε μια τέταρτη συνέχεια του «Πολέμου των Αστρων» για τους θεατές της τριλογίας του που από καιρό πια έχουν πάψει να είναι μωρά. Το «Επεισόδιο Ι» πιάνει τη νέα γενιά της τρίτης χιλιετίας από τα γεννοφάσκια της!


Ξέρουμε τους αστρονομικούς αριθμούς αυτών των «φαινομένων» αλλά δεν έχουμε σαφή εικόνα της εκτίμησης των θεατών τους. Διάολε, τους άρεσε ή δεν τους άρεσε; Δεν έχει ακριβώς καταμετρηθεί το ποσοστό των θεατών που αγοράζουν «Αστρα», «Εξωγήινους» και άλλα αξιοπερίεργα επειδή «πρέπει» να τα δουν. Πάντως για να «είσαι μέσα στα πράγματα» πρέπει να είσαι και εσύ εκεί.


Ετσι το ποπ κορν γίνεται «γεγονός» δημιουργίας «κουλτούρας» και αποταμίευσης αστρονομικών ποσών. «Γεγονός» που δημιουργεί κριτήρια, τρόπο ζωής και διασκέδασης. Μια «μηχανή» παραγωγής πάσης φύσεως καταναλωτικών αντικειμένων: από κούκλες, παιχνίδια, βιντεογκέιμ, πληροφορίες μέσω Internet ως και ομοιώματα που κοσμούν το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης.


Και όπως κάθε «γεγονός», έτσι και αυτό δεν έχει ανάγκη από κανένα «όνομα», κανέναν «κράχτη», παρά μόνο από τον «εαυτό» του. Πόσοι θυμούνται τους πρωταγωνιστές του «Τζουράσικ Παρκ»; Μπας και έπαιζε ο Τζεφ Γκόλντμπλουμ; Μήπως θυμάται κανείς το «στόρι» των «Σαγονιών του καρχαρία»; Α, ναι, θηριώδης καρχαρίας κατασπαράζει ολόκληρη βάρκα ή κάτι τέτοιο. Ποιοι παίζουν στην τριλογία των «Αστρων»; Λεπτομέρειες! Σοφός ο Τζορτζ Λούκας. Στο «Επεισόδιο Ι» προσέλαβε ονόματα χαμηλού κασέ. Σάμπως έχει ανάγκη από τις υπηρεσίες του Αρνολντ Σβαρτσενέγκερ ή του Μπρους Γουίλις των 15 εκατομμυρίων; Καθόλου. Εχει τη δύναμη να επιβάλλει τον οποιονδήποτε. Ακόμη και τον Απόστολο Γκλέτσο που λέει ο λόγος. Ως εκ τούτου ο Λούκας εξασφάλισε τους δύο «ποιοτικούς» Βρετανούς Λίαμ Νίσον και Γιούαν Μακ Γκρέγκορ. Οι συνεργάτες του Λούκας που δούλεψαν κοντά του υπολογίζουν ότι το κόστος των «έμψυχων» ηθοποιών δεν ξεπερνάει το ένα πέμπτο του κόστους των… άψυχων «ηθοποιών» (κούκλες, ομοιώματα).


«Μέσα στις αρχές του 21ου αιώνα οι ταινίες ποπ κορν θα δημιουργούνται αποκλειστικά και μόνο από ψηφιακούς υπολογιστές διαστημικής τεχνολογίας» λέει ο ίδιος ο Λούκας. Υπερβολές; Ελάτε τώρα, ακόμη και το ποπ κορν από μεταλλαγμένο καλαμπόκι προέρχεται!


1. «Τιτανικός» 1.833.700.000 (είσπραξη παγκοσμίως σε δολλάρια)


2. «Τζουράσικ Παρκ» 920.000.000


3. «Μέρα ανεξαρτησίας» 811.400.000


4. «Ο Πόλεμος των Αστρων» 775.800.000


5. «Ο βασιλιάς των λιονταριών» 767.800.000


6. «Ε.Τ., ο εξωγήινος» 704.800.000


7. «Φόρεστ Γκαμπ» 679.700.000


8. «Ο χαμένος κόσμος» 615.100.000


9. «Αντρες στα μαύρα» 587.200.000


10. «Αρμαγεδδών» 553.400.000


11. «Η Αυτοκρατορία αντεπιτίθεται» 538.200.000


12. «Εξολοθρευτής 2» 516.800.000


13 «Αόρατος εραστής» 512.600.000


14. «Αλαντίν» 503.400.000


15. «Twister» 495.700.000


16. «Ιντιάνα Τζόουνς, η τελευταία σταυροφορία» 486.200.000


17. «Η διάσωση του στρατιώτη Ράιαν» 478.700.000


18. «Μόνος στο σπίτι» 475.600.000


19. «Η επιστροφή των Τζεντάι» 475.000.000


20. «Τα σαγόνια του καρχαρία» 470.700.000


Τα στοιχεία δημοσιεύτηκαν στο αμερικανικό επαγγελματικό περιοδικό «Hollywood Reporter» Πρώτες παρατηρήσεις


(α) Οι 16 από τις 20 «σαρωτικές» αυτές ταινίες κυκλοφόρησαν μέσα στην τελευταία δεκαετία του αιώνα μας.


(β) Οι επτά από τις 20 έχουν κατασκευαστεί διά χειρός Στίβεν Σπίλμπεργκ (είτε ως σκηνοθέτης είτε ως παραγωγός είτε και με τις δύο ιδιότητες).


(γ) Ο Τζέιμς Κάμερον είναι κάτοχος δύο μόνο ταινιών αλλά ο «Τιτανικός» του προηγείται με μεγάλη διαφορά από τις άλλες.


(δ) Η τριλογία του «Πολέμου των Αστρων» του Τζορτζ Λούκας είναι μέσα στην 20άδα.


(ε) Η συντριπτική πλειονότητα των 20 αυτών φαινομένων των ταμείων απευθύνεται στις πολύ, μα πολύ χαμηλές ηλικίες.


(στ) Σχεδόν καμία από αυτές τις ταινίες δεν στηρίχθηκε στα ονόματα των πρωταγωνιστών της, στις περισσότερες μάλιστα περιπτώσεις τα ονόματα είναι «δεύτερα» ή… χάρτινα (κινούμενα σχέδια της Walt Disney).