Η σύγχρονη διοικητική μεταρρύθμιση χαρακτηρίζεται από την ουσιαστική διαφορά της με την παραδοσιακή βεμπεριανή γραφειοκρατία κατά το ότι στηρίζει τη φιλοσοφία και την πρακτική της στη διοίκηση αποτελεσμάτων. Διοίκηση αποτελεσμάτων σημαίνει επικέντρωση της διοικητικής δράσης στα αποτελέσματα και όχι στις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούνται για την επέλευσή τους. Οι πρακτικές συνέπειες αυτού του διοικητικού αναπροσανατολισμού είναι:
α) Η διοίκηση αποτελεσμάτων ενισχύει τη νομιμότητα και δεν την υποκαθιστά ούτε την αίρει δίνοντάς της το ουσιαστικό περιεχόμενο που απώλεσε στην παραδοσιακή γραφειοκρατική διοίκηση, όταν με το πρόσχημα ακριβώς της τήρησής της μετατράπηκε σε έναν άκρατο νομικισμό που υπονομεύει σε βαθμό απειλητικό τόσο το κύρος του κράτους όσο και το κύρος του δικαίου. Η διοίκηση αποτελεσμάτων προϋποθέτει απαρέγκλιτα την ύπαρξη και τήρηση των κανόνων καθώς και τον έλεγχο της νομιμότητας και ταυτόχρονα επιτρέπει μέσω του ελέγχου των αποτελεσμάτων των κανονιστικών ρυθμίσεων την έγκυρη διάγνωση των αιτίων που προκαλούν τη μη επέλευση των επιθυμητών αποτελεσμάτων και τη διορθωτική παρέμβαση για την αποκατάσταση των αστοχιών.
β) Η διοίκηση αποτελεσμάτων δίνει επίσης ουσιαστικό περιεχόμενο στην ιεραρχία, η οποία στις παραδοσιακές γραφειοκρατίες αποκόπηκε από τις πολιτικές και τα προγράμματα δράσης και απέκτησε περισσότερο ένα «τοτεμικό» χαρακτήρα, επιφέροντας εντέλει τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα από εκείνα που έπρεπε να προκαλεί. Σήμερα η υπερδιογκωμένη τυπική διοικητική ιεραρχία εξυπηρετεί πολύ περισσότερο εσωτερικές ανάγκες της γραφειοκρατίας και λιγότερο, ως καθόλου, την αποτελεσματικότητα της διοικητικής δράσης. Η διοίκηση αποτελεσμάτων όμως συναρτά το περιεχόμενο και τα όρια της ιεραρχίας με την επέλευση συγκεκριμένων αποτελεσμάτων. Ενα πρακτικό παράδειγμα: το πόσα ιεραρχικά επίπεδα και με ποια αρμοδιότητα το καθένα απαιτούνται για ένα υπουργείο θα πρέπει να καθορίζεται με βάση τις διακριτές πολιτικές τις οποίες αυτό εφαρμόζει και μάλιστα η διατήρησή τους θα πρέπει να εξαρτάται από τη θετική αξιολόγηση των αποτελεσμάτων που έχουν επέλθει με την εφαρμογή της συγκεκριμένης πολιτικής στο συγκεκριμένο ιεραρχικό επίπεδο.
γ) Ουσιαστικό περιεχόμενο μέσω της διοίκησης των αποτελεσμάτων αποκτά και ο έλεγχος, έννοια που συχνά έχει παρεξηγηθεί. Ο παραδοσιακός έλεγχος εξαντλείται σήμερα στον έλεγχο νομιμότητας ο οποίος έχει εκφυλιστεί σε μια τυπολατρική διαδικασία ανεύρεσης κάποιων διατάξεων και εξουσιοδοτήσεων για την τεκμηρίωση της διοικητικής πράξης καθήκον όχι ιδιαίτερα δύσκολο με δεδομένη την κυκεωνική, πολυπληθή και αντιφατική νομοθεσία που επιτρέπει τους νομικούς ακροβατισμούς. Αντίθετα, ο έλεγχος στη διοίκηση αποτελεσμάτων ασκείται, μέσω ποσοτικοποιημένων δεικτών, σε σχέση με τους στόχους τους οποίους έχει θέσει η υπηρεσία. Ο έλεγχος στη διοίκηση αποτελεσμάτων νοείται τόσο ως έλεγχος απόδοσης των οργανωτικών μονάδων όσο και ως ατομικός έλεγχος με κύριο χαρακτηριστικό τη λογοδοσία και την υπευθυνότητα του δημοσίου υπαλλήλου σε σχέση με τους στόχους που καλείται να υλοποιήσει.
δ) Η διοίκηση αποτελεσμάτων συντελεί στον αναπροσδιορισμό της ουσίας των πολιτικών και των προγραμμάτων δράσης. Αποτελεί τον πιο αξιόπιστο μηχανισμό εξόδου από τον βερμπαλισμό και την υποσχεσιολογία και καταλαμβάνει σήμερα, σε μεγάλο βαθμό, τον χώρο των πολιτικών αλλά και ταυτόχρονα το εργαλείο για την αποκατάσταση της αξιοπιστίας τους.
Ο δρ Παναγιώτης Καρκατσούλης είναι ειδικός επιστήμονας του υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης.
