Κλωνοποιήθηκε ο πρώτος άνθρωπος; Ναι, λένε οι κορεάτες ερευνητές που άρχισαν το πείραμα επιτυχώς. Οχι, λένε οι δημιουργοί της Ντόλι, του πρώτου κλωνοποιημένου θηλαστικού. Και η επιστημονική διαμάχη που έχει ξεσπάσει μεταξύ τους δεν είναι παρά «καβγάς για το πάπλωμα» αφού όλα δείχνουν ότι ο πρώτος κλωνάνθρωπος είναι θέμα χρόνου…
Από τότε που δημιουργήθηκε η Ντόλι, το κλωνοποιημένο πρόβατο του σκωτσέζικου Ινστιτούτου Ρόσλιν, η κλωνοποίηση ανθρώπων έπαψε να αφορά μόνο τα βιβλία επιστημονικής φαντασίας. Και φαίνεται ότι ένα βήμα προς την πραγματοποίησή της έγινε πρόσφατα, σύμφωνα με ισχυρισμούς κορεατών επιστημόνων.
Ειδικότερα οι κορεάτες ερευνητές του πανεπιστημιακού νοσοκομείου Kyunghee ανακοίνωσαν ότι συντήκοντας ένα μη γονιμοποιημένο ωάριο από το οποίο είχε αφαιρεθεί ο πυρήνας (στον οποίο περιέχεται το γενετικό υλικό) με ένα σωματικό κύτταρο το οποίο προήλθε από μια 30χρονη γυναίκα πέτυχαν να δημιουργήσουν ένα ανθρώπινο έμβρυο στον δοκιμαστικό σωλήνα. Οι ερευνητές παρακολούθησαν το έμβρυο να διαιρείται και, όταν αυτό έφθασε στο στάδιο των τεσσάρων κυττάρων, το πείραμα διεκόπη για ηθικούς λόγους.
«Αν το έμβρυο είχε εμφυτευθεί στη μήτρα μιας γυναίκας, μπορούμε να υποθέσουμε ότι ένα παιδί θα είχε σχηματισθεί και πως αυτό το παιδί θα είχε τα γενετικά χαρακτηριστικά της 30χρονης η οποία έδωσε το σωματικό κύτταρο» δήλωσε ο Λι Μπο-γεόν, ο ερευνητής που πραγματοποίησε το πείραμα, και προσέθεσε ότι η ομάδα δεν σκοπεύει να φέρει σε πέρας αντίστοιχα πειράματα προτού υπάρξει δημόσιος διάλογος για την πιθανή χρησιμότητά τους.
Εκτός από το πείραμα αυτό καθαυτό, αίσθηση προκάλεσαν οι δηλώσεις των κορεατών ερευνητών σύμφωνα με τις οποίες οι ίδιοι δεν είναι οι πρώτοι που πραγματοποίησαν αυτό το πείραμα και ότι οι δημιουργοί της Ντόλι έχουν κάνει ακριβώς το ίδιο χωρίς να το ανακοινώσουν. Η αντίδραση του Ινστιτούτου Ρόσλιν υπήρξε άμεση: ο εκπρόσωπος του Ινστιτούτου Χάρι Γκρίφιν δήλωσε ότι όχι μόνο δεν έχει επιχειρηθεί πείραμα ανθρώπινης κλωνοποίησης από τους δημιουργούς της Ντόλι, πράγμα το οποίο απαγορεύει η νομοθεσία της Βρετανίας, αλλά και ότι δεν είναι πεπεισμένος πως πέτυχαν ανθρώπινη κλωνοποίηση οι κορεάτες συνάδελφοί του. «Δεν πιστεύουμε ότι έχουν δώσει καμιά απόδειξη πως έχουν πετύχει ό,τι ισχυρίζονται πως έχουν πετύχει» είπε επακριβώς ο Γκρίφιν και φαίνεται ότι προτού υπάρξει επίσημη ανακοίνωση του πειράματος σε έγκριτη επιθεώρηση η επιστημονική κοινότητα δεν είναι διατεθειμένη να λάβει σοβαρά υπόψη τους κορεάτες ερευνητές.
Και ενώ οι κορεάτες ερευνητές ετοιμάζονται να δώσουν τις απαιτούμενες αποδείξεις (προς το τέλους του έτους, όπως δήλωσαν), στη Βρετανία μαίνεται η διαμάχη για το κατά πόσο είναι ηθικό να χρησιμοποιηθεί η κλωνοποίηση για θεραπευτικούς σκοπούς. Ειδικότερα πολλοί βρετανοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι το να απορρίπτεται παντελώς η ιδέα της κλωνοποίησης μπορεί να στερήσει την ανθρωπότητα από ένα μεγάλο θεραπευτικό όπλο και επιμένουν να γίνει διάκριση ανάμεσα στην αναπαραγωγική και στη θεραπευτική κλωνοποίηση. Και εξηγούν ότι η αναπαραγωγική κλωνοποίηση, η κλωνοποίηση που θα οδηγήσει σε παιδιά ταυτόσημα γενετικά με ήδη υπάρχοντες ενηλίκους, δεν είναι αποδεκτή ηθικά. Αλλά η θεραπευτική κλωνοποίηση, η οποία θα συνίσταται στη δημιουργία σε δοκιμαστικό σωλήνα ενός εμβρύου στο οποίο δεν θα επιτρέπεται να μεγαλώσει παρά μέχρι του σταδίου της βλαστοκύστεως, μπορεί να είναι λύση σε πολλά ιατρικά προβλήματα και για τον λόγο αυτό να είναι ηθικά αποδεκτή. Στο στάδιο της βλαστοκύστεως (το οποίο υφίσταται πέντε-έξι ημέρες μετά τη γονιμοποίηση) εμφανίζονται τα εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα, τα κύτταρα από τα οποία προέρχονται όλοι οι ανθρώπινοι ιστοί και τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως «πρώτη ύλη» για τη δημιουργία τεχνητών ιστών και οργάνων για μεταμοσχεύσεις.
Επισήμως την απόφαση για τη χρήση της θεραπευτικής κλωνοποίησης καλείται να λάβει το βρετανικό κοινοβούλιο. Ωστόσο, είναι διάχυτη η αίσθηση ότι είναι καλύτερο να επιτραπεί η θεραπευτική κλωνοποίηση και να ελέγχεται κρατικά παρά να απαγορευθεί και να γίνει κρυφά και ανεξέλεγκτα. Γιατί τα τεχνικά προβλήματα φαίνεται ότι έχουν λυθεί… Η γέννηση του κλώνου είναι ζήτημα χρόνου
ΡΩΜΗ, Δεκέμβριος.
Ηταν αναμενόμενο. Νοτιοκορεάτες επιστήμονες αφαίρεσαν τον πυρήνα (DNA) κυττάρου ωαρίου και τον αντικατέστησαν με τον πυρήνα άλλου ωαρίου από την ίδια γυναίκα. Το ωάριο με το νέο γονιδίωμα, προερχόμενο από ενήλικο κύτταρο, καλλιεργήθηκε σε σωλήνα ως το στάδιο τετραπλασιασμού του και στο σημείο αυτό το πείραμα διακόπηκε «για να μην παραβιάσουν την υπόσχεση περί μη κλωνοποίησης ανθρώπου που έδωσαν το 1993 οι κορεάτες επιστήμονες». Ουσιαστικά όμως πρόκειται για την πρώτη φάση κλωνοποίησης ανθρώπου, εφόσον επικυρωθεί η αξιοπιστία του πειράματος. Ο καθηγητής Λι Μπο-γεόν και η ομάδα του στο Πανεπιστήμιο Κιονγκί της Σεούλ έκαναν αυτή την προσπάθεια, αγνοώντας την απαγόρευση που ισχύει για όλες τις χώρες που έχουν αναπτύξει βιοτεχνολογία.
Η ανακοίνωση του επιτεύγματος προκάλεσε μέγα σάλο. Ο νομπελίστας Ρενάτο Ντουλμπέκο, ανέκαθεν υπέρμαχος της βιοτεχνολογίας, αρνήθηκε να αποφανθεί προτού λάβει γνώση των αρχικών ντοκουμέντων. Ο Εντοάρντο Μποντσινέλι, μοριακός βιολόγος, επισημαίνει ότι αν πράγματι η απόπειρα κλωνοποίησης ανθρώπου έγινε με σκοπό την παραγωγή οργάνων για μεταμοσχεύσεις, όπως λένε οι Κορεάτες, τότε μπαίνουμε σε λανθασμένο δρόμο, διότι είναι προτιμότερο να καλλιεργηθούν τα όργανα σε σωλήνα, ξεκινώντας από κύτταρα εμβρύων. Ο Ιαν Βίλμουτ, ο «πατέρας» της Ντόλι, διαβεβαιώνει ότι στο δικό του εργαστήριο δεν γίνονται πειράματα για κλωνοποίηση ανθρώπινων εμβρύων. Αρνητική, φυσικά, ήταν η αντίδραση του Βατικανού: «Είναι φοβερό!» δήλωσε ο αιδεσιμότατος Ελιο Σγκρέτσια.
Μόνο μια ανάλογη προηγούμενη περίπτωση είναι γνωστή: η κλωνοποίηση ή καλύτερα υποδιαίρεση 17 ανθρώπινων εμβρύων και η καλλιέργειά τους ως το στάδιο των 32 κυττάρων που έγινε το 1993 στο Πανεπιστήμιο Τζορτζ Ουάσιγκτον. Και τότε οι γνώμες του επιστημονικού κόσμου διχάστηκαν. Οταν όμως υπάρχει τεχνική δυνατότητα πραγματοποίησης κάποιου επιτεύγματος, η εμπειρία διδάσκει ότι αργά ή γρήγορα θα υπάρξει και εφαρμογή στην πράξη. Οι επιστήμονες και ο κόσμος γενικότερα φοβούνται ότι το πρώτο στάδιο της κλωνοποίησης που οι Κορεάτες ισχυρίζονται ότι ολοκλήρωσαν δεν είναι παρά μόνο η αρχή και οι προσπάθειες θα συνεχιστούν για να καταλήξουμε στη γέννηση του πρώτου γνήσιου ανθρώπινου κλώνου, ενός άνδρα δηλαδή ή γυναίκας πανομοιότυπου με το αρχικό μοντέλο. Το ενδεχόμενο αυτό δημιουργεί τεράστιο ηθικό δίλημμα. Οσο και αν υπάρχουν επιστήμονες που θα μπορούσαν να αποδεχθούν κλωνοποίηση ανθρώπου σε συγκεκριμένες περιπτώσεις για θεραπευτικούς λόγους (αποφυγή συγγενών ελαττωμάτων), η ταχύτατη πρόοδος της επιστήμης δεν αφήνει χρόνο για την προσαρμογή της κοινωνίας στα νέα δεδομένα και η νομική ρύθμιση πάντα υστερεί.
Το χρονοδιάγραμμα της εξέλιξης της κλωνοποίησης έχει ως εξής:
Τον Φεβρουάριο 1997 γεννιέται η Ντόλι, το πρώτο κλωνοποιημένο θηλαστικό. Τον Ιούνιο γεννιέται το πρώτο κλωνοποιημένο μοσχάρι. Τον Ιούλιο έχουμε την Κουμουλίνα και 50 ποντίκια-αντίγραφα. Τον Δεκέμβριο του 1998 οι Ιάπωνες επιτυγχάνουν την κλωνοποίηση βοοειδούς σπάνιας ράτσας, με μέθοδο πολύ πιο προηγμένη από την προηγούμενη. Τον ίδιο μήνα χορηγείται άδεια σε βρετανούς επιστήμονες να πραγματοποιήσουν κλωνοποίηση ανθρώπινων κυττάρων με προοπτική δημιουργίας «εργοστασίου οργάνων». Πρόκειται για παραγωγή μεμονωμένων κυττάρων που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση ασθενειών όπως Αλτσχάιμερ ή Πάρκινσον με αντικατάσταση κατεστραμμένων νευρώνων. Ολα αυτά τα στάδια της επιστημονικής έρευνας δεν είναι δυνατόν να σταματήσουν· το αντίθετο μάλιστα: δημιουργούν προοπτικές για νέα επιτεύγματα. Ενα από αυτά το είδαμε στην Κορέα.
Η βιολογική μηχανική έχει ήδη φτιάξει καμιά πενηνταριά φάρμακα, μεταξύ των οποίων η ανθρώπινη ινσουλίνη, η ορμόνη της ανάπτυξης, το εμβόλιο της ηπατίτιδας και άλλα. Επιπλέον υπόσχεται τη θεραπεία πολλών ασθενειών γενετικής προελεύσεως, συμπεριλαμβανομένου και του καρκίνου. Αν ληφθούν υπόψη και οι βελτιώσεις στον γεωργικό τομέα, τότε η βιολογία προδιαγράφεται ως κυρίαρχη επιστήμη τον 21ο αιώνα. Φθάνει τα βήματα να είναι προσεκτικά, για να αποτραπούν, στο μέτρο του δυνατού, τα ηθικά διλήμματα. Διότι πάντα υπάρχει ο φόβος της τερατογένεσης, που ενισχύεται όσο ανοίγουν οι ορίζοντες και διευρύνονται οι προοπτικές. Δύσκολη είναι η αξιολόγηση του καλού και του κακού που εμπεριέχονται στη χειραγώγηση του DNA. Υπό το βάρος των εντυπώσεων που προκάλεσε η ανακοίνωση των Κορεατών, ο ιταλός υπουργός Υγείας έσπευσε να απαγορεύσει τα πειράματα κλωνοποίησης ανθρώπων και ζώων στη χώρα του.
