Στο προσκήνιο σενάρια για προεδρία Μέρκελ στο Συμβούλιο

Τα σενάρια που κυκλοφορούν για την επόμενη ημέρα των ευρωεκλογών είναι πάρα πολλά. Σύμφωνα με άριστα ενημερωμένες πηγές στο Βερολίνο και στις Βρυξέλλες, με τις οποίες συνομίλησε «Το Βήμα» τις τελευταίες ημέρες, κομβικό ρόλο στις εξελίξεις θα διαδραματίσουν οι επιλογές της Ανγκελα Μέρκελ. Αν και αποδυναμωμένη λόγω των εσωτερικών πολιτικών εξελίξεων στη χώρα της, η γερμανίδα καγκελάριος παραμένει ο σημαντικότερος πολιτικός σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Πριν από μερικές ημέρες η κυρία Μέρκελ αποφάσισε να εκφράσει δημοσίως τη στήριξή της στον επικεφαλής της ευρωομάδας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος Μάνφρεντ Βέμπερ ως βασικό υποψήφιο για τη θέση του προέδρου της Κομισιόν. Με την κίνηση αυτή έβαλε τέλος σε έναν σχεδιασμό βάσει του οποίου ο διοικητής της Bundesbank Γενς Βάιντμαν θα διεκδικούσε την προεδρία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας διαδεχόμενος τον Μάριο Ντράγκι.

Αν και ουδείς επιβεβαιώνει το παραμικρό, το πιο ενδιαφέρον από τα σενάρια σχετίζεται με την ίδια την Ανγκελα Μέρκελ. Σύμφωνα λοιπόν με ευρωπαίους διπλωμάτες, αν δεν ευοδωθεί η υποψηφιότητα Βέμπερ για την Επιτροπή, δεν αποκλείεται η γερμανίδα καγκελάριος να διατυπώσει βλέψεις για να διαδεχθεί τον Ντόναλντ Τουσκ στην προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Αυτό το σενάριο, αν λάβει σάρκα και οστά, θα συνιστούσε μείζονα πολιτική μεταβολή σε κεντρικό ευρωπαϊκό πολιτικό επίπεδο. Δεν αποκλείεται η κυρία Μέρκελ να εξετάζει αυτό το ενδεχόμενο, εφόσον κρίνει ότι άλλη μία θητεία στη γερμανική καγκελαρία δεν είναι ευκταία ή σκόπιμη. Η αναβάθμιση του θεσμού θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη και η παρουσία της Μέρκελ θα μπορούσε να συνδράμει ώστε η ΕΕ να κάνει τα μεγάλα βήματα προς τα εμπρός που απαιτούνται.

Σε ό,τι αφορά πάντως τον υποψήφιο του ΕΛΚ για τη θέση του προέδρου της Κομισιόν, η μάχη δεν έχει κριθεί. Ο κ. Βέμπερ έχει ένα προβάδισμα, αν και ορισμένοι επισημαίνουν ότι ο 46χρονος πολιτικός, ο οποίος προέρχεται από τους βαυαρούς Χριστιανοκοινωνιστές (CSU), δεν διαθέτει την απαραίτητη πολιτική εμπειρία για να γίνει ο διάδοχος του κ. Γιούνκερ. Επιπλέον, στο παρασκήνιο ακούγονται άλλα τρία ονόματα πιθανών υποψηφίων Spitzenkandidaten, όπως του πρώην πρωθυπουργού της Φινλανδίας Αλεξάντερ Στουμπ, του επιτρόπου  για το ευρώ και τον κοινωνικό διάλογο Βάλντις Ντομπρόφσκις και του Μισέλ Μπαρνιέ, επικεφαλής της ομάδας της Κομισιόν για το Brexit (αν και με τις διαπραγματεύσεις εκκρεμούσες, η περίπτωσή του φαντάζει δύσκολη, ενώ δεν φαίνεται να έχει τη στήριξη του προέδρου Μακρόν). Η οριστική απόφαση του ΕΛΚ για τον τελικό υποψήφιο θα ληφθεί στο συνέδριο του κόμματος στις 7-8 Νοεμβρίου στο Ελσίνκι, ενώ όσοι επιθυμούν να διεκδικήσουν τη θέση θα πρέπει να το δηλώσουν μέχρι τις 17 Οκτωβρίου. Σύμφωνα με τον εσωτερικό κανονισμό του ΕΛΚ, ένας υποψήφιος πρέπει να έχει τη στήριξη τουλάχιστον άλλων δύο εθνικών κομμάτων πέραν του κόμματος της χώρας του.

Παράλληλα, η Ανγκελα Μέρκελ δεν πρόκειται να τοποθετηθεί οριστικά χωρίς να λάβει υπόψη της τις εσωτερικές εξελίξεις στη Γερμανία, καθώς και άλλες ισορροπίες. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η καγκελάριος είναι οι τριγμοί στον κυβερνητικό συνασπισμό καθώς και οι τεταμένες σχέσεις με το CSU και τον ηγέτη του και υπουργό Εσωτερικών Χορστ Ζεεχόφερ. Μετά την πρόσφατη αντιπαράθεση για την επιβολή συνοριακών ελέγχων, οι διαδηλώσεις που υποστήριξε ενεργά η «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD) στο Κέμνιτς της Σαξονίας ως απάντηση στη δολοφονία ενός 35χρονου άνδρα, μάλλον από μετανάστες, έχουν προκαλέσει νέα ένταση. «Η μετανάστευση είναι η μητέρα όλων των πολιτικών προβλημάτων της χώρας» δήλωσε ο κ. Ζεεχόφερ για να εισπράξει την κριτική της Μέρκελ αλλά και του προέδρου του Μπούντεσταγκ Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Με το βλέμμα στις τοπικές εκλογές στη Βαυαρία τον προσεχή Οκτώβριο, ο κ. Ζεεχόφερ αλλά και ο άσπονδος φίλος του Μάρκους Ζέντερ, που ηγείται της τοπικής βαυαρικής κυβέρνησης, θεωρούν ότι μόνο αν «παίξουν το σκληρό χαρτί» στο Προσφυγικό θα μπορέσουν να ανασχέσουν την άνοδο της ακροδεξιάς και εθνικιστικής AfD. Οι δημοσκοπήσεις δεν τους δικαιώνουν αλλά αυτοί επιμένουν.

Η κυρία Μέρκελ θα λάβει υπόψη της μια εσωκομματική κρίση στο CSU που θα έπληττε καίρια το μέλλον των ηγετών του. Δεν αποκλείεται δε, κατά ορισμένους, ο κ. Βέμπερ να είναι μια πιο μετριοπαθής εναλλακτική λύση και να κληθεί να ηγηθεί του κόμματος, αφήνοντας την ευρωπαϊκή του καριέρα. Σε αυτή την περίπτωση, θα μπορούσε είτε να επιλέξει κάποιον άλλον Γερμανό (έχουν ακουστεί τα ονόματα της υπουργού Αμυνας Ούρσουλα φον ντερ Λέγεν, καθώς και του Πέτερ Αλτμάιερ, υπουργού Οικονομίας, ή κάποιου υποψηφίου τρίτης χώρας). Δεν πρέπει άλλωστε να λησμονείται ότι ο θεσμός του Spitzenkandidaten δεν υποχρεώνει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να επιλέξει μεταξύ των προταθέντων υποψηφίων.