Ακροδεξιά απειλή και στη Σουηδία

Σήμερα 7,3 εκατομμύρια Σουηδοί προσέρχονται στις κάλπες για να επιλέξουν την επόμενη κυβέρνησή τους και, όπως όλα δείχνουν, η χώρα θα ακολουθήσει το παράδειγμα άλλων ευρωπαϊκών χωρών που βίωσαν την ξαφνική άνοδο ακροδεξιών δυνάμεων στις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις.

Η κυβέρνηση συνασπισμού των Σοσιαλδημοκρατών και Πρασίνων με πρωθυπουργό τον Στέφαν Λεβέν είναι πιο αποδυναμωμένη από ποτέ, αν και η σουηδική οικονομία είναι ισχυρή, τα δημοσιονομικά είναι σε καλή κατάσταση, η ανεργία μόλις στο 6% και οι περισσότεροι Σουηδοί νιώθουν άνετα με τη συμμετοχή της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Οι τελευταίες σφυγμομετρήσεις εκτοξεύουν τα ποσοστά του ακροδεξιού κόμματος των Σουηδών Δημοκρατών με ναζιστικές ρίζες κοντά στο 24%, όσο δηλαδή κατέχουν και οι Σοσιαλδημοκράτες που κυβερνούν σχεδόν αδιαλείπτως τη σκανδιναβική χώρα για έναν αιώνα, και την ίδια ώρα υποσκελίζουν τους Μετριοπαθείς, κύριο πόλο στα δεξιά του πολιτικού φάσματος, οι οποίοι κινούνται κοντά στο 16%.

Ανέκαθεν γνωστή για την ανεκτικότητά της στο ξένο στοιχείο σε αντίθεση με άλλες χώρες της Ενωσης, η Σουηδία ήταν η μόνη που χορηγούσε μέχρι πρότινος αυτόματα άδεια παραμονής σε όλους τους πρόσφυγες πολέμου από τη Συρία, όμως τα τελευταία χρόνια η σκανδιναβική χώρα περνά μια κρίση ταυτότητας.

Ολα τα μεταπολεμικά στερεότυπα του προωθημένου κοινωνικού κράτους, της γενναιόδωρης ανθρωπιστικής βοήθειας, της ανεκτικότητας και των ανοικτών θυρών τίθενται εν αμφιβόλω και οι ψηφοφόροι υποκύπτουν στις φωνές της ξενοφοβίας, προσελκύονται ολοένα και περισσότερο από την εθνικιστική ρητορική των ακροδεξιών δημαγωγών που επιθυμούν μεταξύ άλλων έξοδο της χώρας από την ευρωπαϊκή οικογένεια.

Ο στυλάτος και ευπαρουσίαστος ηγέτης του ακροδεξιού κόμματος Τζίμι Ακεσον, που έλαβε το τιμόνι των Σουηδών Δημοκρατών το 2005, έχει διεισδύσει δυναμικά στην εκλογική βάση. Μέσα σε λίγα χρόνια κατάφερε να αλλάξει το προφίλ του κόμματος, να αλώσει ακόμη και μετριοπαθή ακροατήρια, ποντάροντας στα φοβικά αντανακλαστικά τους και εν τέλει να υπερδιπλασιάσει τα ποσοστά του.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στις εκλογές του 2010 το κόμμα του ξεπέρασε για πρώτη φορά το όριο του 4% εισόδου στο Κοινοβούλιο της Σουηδίας Ρίκσταγκ, κερδίζοντας το 5,7% των ψήφων και είκοσι έδρες, το 2014 έλαβε 13% και 29 έδρες ενώ σήμερα, σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, θα υπερβεί κατά πολύ το 20% σε βάρος των παραδοσιακών κομμάτων.

«Εμείς είμαστε το κύμα», «Αυτές οι εκλογές θα φέρουν την επανάσταση», «Οι Σοσιαλδημοκράτες θα καταρρεύσουν», «Εμείς θα είμαστε οι πρώτοι» είναι μερικά από τα σλόγκαν στις προεκλογικές ομιλίες των υποψήφιων βουλευτών που περιοδεύουν ανά τη χώρα. Ο Ακεσον δεσμεύεται ότι θα έχει κομβικό ρόλο στα πολιτικά δρώμενα, μολονότι δεν υφίσταται η πιθανότητα να εισέλθει σε κυβερνητικό σχηματισμό όσο θα υπάρχει το πλέγμα ασφαλείας των παραδοσιακών κομμάτων. Είναι όμως σαφές ότι θα κινεί τα νήματα, το πολιτικό τοπίο θα αναδιαμορφωθεί και η χώρα θα χάσει το πλεονέκτημα της «ηθικής –όπως έχει χαρακτηριστεί –υπερδύναμης», λόγω των ευνοϊκών κοινωνικών της συσχετισμών.

Σε κάθε περίπτωση, αν επαληθευτούν οι δημοσκοπήσεις, πρόκειται για μια άκρως δυσοίωνη εξέλιξη που ακολουθεί το ευρωπαϊκό ρεύμα, τη στροφή δηλαδή προς τον λαϊκισμό και την εθνική περιχαράκωση. Τι συνέβη όμως στη χώρα και οι ακροδεξιοί κερδίζουν ολοένα και περισσότερο τις καρδιές των ψηφοφόρων;

Η παγκοσμιοποίηση, η αύξηση της κοινωνικής ανισότητας και της κοινωνικής απομόνωσης είναι μερικοί από τους λόγους που υποθήκευσαν την ευημερία και τις σταθερές αξίες της Σουηδίας. Τον περασμένο Ιούνιο δημοσκόπηση της εταιρείας Novus που έγινε σε δείγμα 1.000 Σουηδών διαπίστωσε ότι οι μισοί πίστευαν ότι η χώρα κινείται σε λάθος κατεύθυνση, με μόλις έναν στους τρεις να δηλώνει ικανοποιημένος από την παρούσα κατάσταση.

Ομως ήταν η μαζική εισροή μεταναστών της τελευταίας τριετίας που προκάλεσε αυτή τη μεγάλη πολιτική ανατροπή. Η πεποίθηση ότι η σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση φάνηκε περισσότερο πρόθυμη να ξοδέψει χρήματα για τους νεοεισερχομένους παρά για τους ντόπιους, πολλοί από τους οποίους είναι συνταξιούχοι και εξαρτώνται από το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης του κράτους, άλλαξε το κλίμα. Πολλοί Σουηδοί είδαν το κοινωνικό κράτος να ξεχειλώνει από την άφιξη ανθρώπων με μια εντελώς διαφορετική κουλτούρα, χωρίς πρόθεση αφομοίωσης και το οικονομικό μοντέλο να απειλείται.

Επιπλέον, η αύξηση της εγκληματικότητας, τα βίαια επεισόδια και οι ταραχές που διαπράττονται σε περιοχές με μεγάλους πληθυσμούς μεταναστών στα φτωχά προάστια των μεγαλουπόλεων, μετατόπισαν τους Σουηδούς προς την άκρα Δεξιά που κατάφερε να πείσει μεγάλη μερίδα ότι οι μετανάστες όχι μόνο διαβρώνουν τη σουηδική ταυτότητα, αλλά απειλούν την ασφάλεια της χώρας.

Η ισλαμοφοβία ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο τον τελευταίο χρόνο μετά την τρομοκρατική επίθεση στη Στοκχόλμη τον Απρίλιο του 2017 από ουζμπέκο μετανάστη, η αίτηση ασύλου του οποίου είχε απορριφθεί. Ο Ραχμάτ Ακίλοφ είχε ρίξει ένα φορτηγάκι πάνω στο πλήθος σε πολυσύχναστο εμπορικό πεζόδρομο της πρωτεύουσας με αποτέλεσμα να σκοτωθούν πέντε άνθρωποι και να τραυματιστούν δεκαπέντε. Παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση Λεβέν έλαβε αυστηρότερα μέτρα στην πολιτική ασύλου, η ψυχολογία του κόσμου χειροτέρεψε. Σε σφυγμομέτρηση της Ispos που διεξήχθη πριν από έναν μήνα, το 44% των Σουηδών κατέταξε την υγειονομική περίθαλψη πρώτη στη λίστα των ανησυχιών τους και δεύτερη με 26% ποσοστό την εκπαίδευση. Εν τούτοις, εάν τα ποσοστά της μετανάστευσης που έρχεται τρίτη με 25% και της ενσωμάτωσης που είναι πέμπτη με 15% συναθροιστούν, το κύριο ζήτημα ανησυχίας των Σουηδών είναι η μεταναστευτική πολιτική και ο τρόπος ένταξης των μεταναστών στη σουηδική κοινωνία.

Στην εν λόγω έκθεση που διενήργησαν ερευνητές του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, γίνεται αναφορά για «ευρεία διασπορά παραπλανητικών πληροφοριών στα τελευταία στάδια μιας αμφίρροπης εκλογικής μάχης» όπου οι σουηδοί Δημοκράτες εμφανίζονται πρώτοι ή δεύτεροι στις δημοσκοπήσεις.
Βασιζόμενοι σε ένα μεγάλο εύρος κριτηρίων, οι συντάκτες της έρευνας χαρακτηρίζουν ορισμένους ιστοτόπους ως «ειδήσεις-σκουπίδια», ενώ το πρακτορείο Reuters αποκαλύπτει ότι στους τρεις πιο σημαντικούς ιστοτόπους εργάζονται πρώην μέλη του ακροδεξιού κόμματος αλλά και ένας πρώην βουλευτής του. Δεν είναι σαφές αν η διασπορά των fake news έχει επηρεάσει την πρόθεση ψήφου στη χώρα, όμως τα θέματα στα οποία επικεντρώνονται τα συγκεκριμένα sites αφορούν επί το πλείστον τη μετανάστευση και το Ισλάμ.