Η λύση στα χέρια Τσίπρα – Ζάεφ

Η Ελλάδα και η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας παραμένουν εγκλωβισμένες στο ζήτημα της αλλαγής της συνταγματικής ονομασίας της γειτονικής χώρας, καθώς αυτή τη στιγμή οι απόψεις τους κινούνται σε αποκλίνουσες κατευθύνσεις. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Αθήνα επιμένει ότι η erga omnes εφαρμογή της νέας ονομασίας (η οποία όπως προκύπτει από έγκυρες πηγές έχει κλειδώσει στο «Gorna Makedonija» στα σλαβικά, όχι όμως αμετάφραστο) πρέπει να διασφαλιστεί με αλλαγή Συντάγματος.

Την ίδια στιγμή, στη σκοπιανή πλευρά φέρεται να διαμορφώνεται η άποψη ότι θα μπορούσε να προστεθεί στο Σύνταγμα μία παράγραφος που θα εγγυάται ότι η νέα ονομασία θα αφορά κάθε διεθνή χρήση (πολυμερώς ή διμερώς). Κάτι τέτοιο θα παρέπεμπε λογικά για αργότερα, ενδεχομένως όταν θα έλθει η στιγμή της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ενωση, την πλήρη εφαρμογή, διεθνώς και εσωτερικά, της νέας ονομασίας –ίσως μέσω δημοψηφίσματος.

Καμία πλευρά όμως δεν θέλει να φανεί ότι αποχωρεί πρώτη από τις συνομιλίες, διότι θα επωμιστεί το βάρος της ευθύνης. Oπως προέκυψε από τη συνάντηση που είχαν στη Θεσσαλονίκη το μεσημέρι της Παρασκευής οι Νίκος Κοτζιάς και Νίκολα Ντιμιτρόφ, στο περιθώριο της 3ης Υπουργικής Συνόδου Ελλάδας, πΓΔΜ, Αλβανίας, Βουλγαρίας, θα υπάρξει νέα συνάντησή τους με τον ειδικό απεσταλμένο Μάθιου Νίμιτς στις 12 Μαΐου στο Σούνιο. Οπως είπαν οι δύο υπουργοί σε δηλώσεις τους μετά τις συναντήσεις της Θεσσαλονίκης, εστίασαν σε ένα-δύο κρίσιμα ζητήματα και εξέτασαν εναλλακτικές επιλογές χωρίς να αναλάβουν κάποια δέσμευση. Ολα συγκλίνουν στη θέση ότι η κρίσιμη ημερομηνία για την οριστική πορεία των διαπραγματεύσεων θα είναι, σε αυτή τη φάση, η 17η Μαΐου. Τότε πραγματοποιείται στη Σόφια η Σύνοδος Κορυφής ΕΕ – Δυτικών Βαλκανίων, όπου θα παρίστανται οι Αλέξης Τσίπρας και Ζόραν Ζάεφ. Αυτοί είναι που θα λάβουν την πολιτική απόφαση για τα επόμενα βήματα.

Σε περίπτωση αδιεξόδου, ίσως η Αθήνα να εκμεταλλευθεί τη Σύνοδο της Σόφιας ώστε να ξεκαθαρίσει τις «κόκκινες γραμμές» στο Μακεδονικό. Και τούτο καθώς στη συνέχεια θα κληθεί, εκ των πραγμάτων, να λάβει ορισμένες δύσκολες αποφάσεις. Η οχύρωση πίσω από απόψεις όπως ότι «δεν βιαζόμαστε εμείς, η πΓΔΜ θέλει να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ» δεν επαρκεί. Υπενθυμίζεται ότι πέραν της Συνόδου Κορυφής της Συμμαχίας στις 11-12 Ιουλίου θα προηγηθεί η Σύνοδος Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (28-29/6). Εκεί ενδέχεται να κριθεί αν η Αθήνα θα συναινέσει στη χορήγηση ημερομηνίας έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων της πΓΔΜ με την ΕΕ, μέσα σε ένα κλίμα που θα μπορούσε να είναι πιεστικό, καθώς οι Βρυξέλλες και πολλά κράτη-μέλη θέλουν την άμεση επαναπροσέγγιση με τα Δυτικά Βαλκάνια, ή θα υποχρεωθεί σε άσκηση βέτο. Θα έχει δε πραγματοποιηθεί λίγες ημέρες νωρίτερα η συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ επί της διεύρυνσης, όπου και θα συζητηθεί η πρόταση της Επιτροπής για τη χορήγηση ημερομηνίας έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την πΓΔΜ. Σημειώνεται ότι σε επίπεδο μονίμων αντιπροσώπων, η Αθήνα δεν εξέφρασε αντιρρήσεις επί της σύστασης της Κομισιόν.

Στην τελευταία τηλεοπτική συνέντευξή του, ο Νίκος Κοτζιάς απέκλεισε, για δεύτερη φορά, το ενδεχόμενο να βρεθεί μια λύση μέχρι τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούλιο, η οποία θα επέτρεπε στην Αθήνα να συναινέσει σε πρόσκληση ένταξης προς την πΓΔΜ. «Ο χρόνος μέχρι τον Ιούνιο, που είναι λιγότερο από δύο μήνες, δεν φθάνει» σημείωσε, επικαλούμενος το ασφυκτικό χρονοδιάγραμμα, ιδιαίτερα από τη στιγμή που η πΓΔΜ επιμείνει στην ανάγκη διεξαγωγής δημοψηφίσματος (που απαιτεί δύο μήνες από την προκήρυξή του). Ο κ. Κοτζιάς απέρριψε τα περί «ενδιάμεσων λύσεων», ενώ ορθώς είπε ότι η πρόσκληση μπορεί να απευθυνθεί από το Βορειοατλαντικό Συμβούλιο σε οποιαδήποτε σύνθεση –άρα και σε επίπεδο μονίμων αντιπροσώπων.

Μία σειρά δηλώσεων τις τελευταίες ημέρες προσέθεσαν ορισμένα κομμάτια στο διπλωματικό παζλ που έχει στηθεί στο διαπραγματευτικό τραπέζι. Μιλώντας στο Radio Free Europe, ο πρωθυπουργός της πΓΔΜ Ζόραν Ζάεφ τόνισε ότι «μια οριστική απόφαση για την αλλαγή της ονομασίας (σ.σ.: στο Σύνταγμα) θα συνδεθεί με μία ψηφοφορία από τη «Μακεδονία», από τον λαό της, για την εκχώρηση μέρους της κυριαρχίας της στην Ευρωπαϊκή Ενωση όταν γίνει μέλος της –κάτι που θέλουμε να δούμε». Πρόσθεσε μάλιστα πως «είμαι πεπεισμένος ότι με δημιουργικότητα μπορεί να βρεθεί μια λύση». Στο τέλος όμως, ακόμα και αν οι δύο πρωθυπουργοί και οι υπουργοί των Εξωτερικών φθάσουν σε συμφωνία, «είναι οι θεσμοί και οι λαοί των δύο χωρών που θα έχουν τον τελευταίο λόγο και θα λάβουν τις οριστικές αποφάσεις».