Περιπλοκές και σύγχυση με την αναβάθμιση των F-16

Η υπόθεση της αναβάθμισης των μαχητικών αεροσκαφών F-16 της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας έχει περιπλακεί παρά απλοποιηθεί μετά την επίσκεψη Τσίπρα στην Ουάσιγκτον. Η αποστροφή του Ντόναλντ Τραμπ, στο πλαίσιο της κοινής συνέντευξης Τύπου, περί μιας συμφωνίας ύψους 2,4 δισ. δολαρίων έφερε σε μάλλον αμήχανη θέση τον έλληνα πρωθυπουργό και προσέφερε στην αξιωματική αντιπολίτευση την ευκαιρία να επιτεθεί στην κυβέρνηση για το υψηλό κόστος.

Ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Πάνος Καμμένος έκανε απλώς τα πράγματα χειρότερα σπεύδοντας να προεξοφλήσει ότι το κόστος της αναβάθμισης δεν θα ξεπεράσει το 1,1 δισ. δολάρια, ενώ το υπόλοιπο θα καλυπτόταν από τα αντισταθμιστικά ωφελήματα (offsets) –κάτι πρωτόγνωρο για τους έμπειρους παρατηρητές των εξοπλιστικών προγραμμάτων. Οι δύο πλευρές προσπαθούν τώρα να επιδιορθώσουν την κατάσταση με την ελπίδα ότι η αναβάθμιση θα προχωρήσει κανονικά διότι κρίνεται αναγκαία για το αξιόμαχο του στόλου της Πολεμικής Αεροπορίας.

Συνήθως, ο Διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες σε ό,τι αφορά τα διπλωματικά κείμενα και τις δημόσιες δηλώσεις. Τι ακριβώς δήλωσε λοιπόν ο πρόεδρος Τραμπ περί της αναβάθμισης των F-16; Αυτό που σίγουρα δεν είπε είναι ότι υπάρχει οριστική συμφωνία με συνολικό, τελικό κόστος τα 2,4 δισ. δολάρια. Η ακριβής φράση του αμερικανού προέδρου, έτσι όπως τουλάχιστον αναφέρεται στην επίσημη ιστοσελίδα του Λευκού Οίκου, είναι η ακόλουθη: «Η κυβέρνησή μου ενημέρωσε επίσης το Κογκρέσο για μια ενδεχόμενη (potential) πώληση στην Ελλάδα ώστε να αναβαθμίσει τα αεροσκάφη F-16 που διαθέτει. Αυτή η συμφωνία για την ενίσχυση της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας μπορεί να ανέλθει (worth up to) ως τα 2,4 δισ, δολάρια και να δημιουργήσει χιλιάδες αμερικανικές δουλειές».

Από τα λεγόμενα του κ. Τραμπ προκύπτει σαφώς ότι υπογεγραμμένη συμφωνία δεν υπάρχει, ενώ ο ίδιος θέλησε να υπερπροβάλει το όφελος για την αμερικανική οικονομία χωρίς να αναφερθεί στα αντίστοιχα οφέλη για την ελληνική, λόγω της αξιοποίησης της ΕΑΒ για την αναβάθμιση. Αυτό στο οποίο αναφέρθηκε ο αμερικανός πρόεδρος ήταν το ενημερωτικό σημείωμα που το αμερικανικό υπουργείο Αμυνας έστειλε στο Κογκρέσο. Σε αυτό αναφερόταν το ποσό των 2,4 δισ. δολαρίων ως η ανώτατη τιμή προσφοράς της αμερικανικής πλευράς για την αναβάθμιση 123 F-16 (ο στόλος των F-16 αριθμεί συνολικά 155 αεροσκάφη, αλλά η Αθήνα επιθυμεί να πουλήσει τα παλαιότερα F-16 Block 30 του προγράμματος «Peace Xenia I», για τα οποία υπάρχουν και προσφορές).

Υπενθυμίζεται ότι η Αθήνα ζήτησε διά του κ. Καμμένου με LOR (Letter of Request) που εστάλη στις 7 Φεβρουαρίου 2017 προσφορά για την αναβάθμιση των F-16. Στις 13 Σεπτεμβρίου 2017 ο υπουργός Εθνικής Αμυνας μαζί με τον αναπληρωτή υπουργό Δημήτρη Βίτσα παρουσίασαν το πρόγραμμα στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή Αμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων, η οποία έδωσε το «πράσινο φως» να προχωρήσει η αναβάθμιση. Είχε προηγηθεί, τον Απρίλιο του 2017, επίσκεψη αμερικανών αξιωματούχων για συζητήσεις στην Αθήνα επί της διαμόρφωσης της προσφοράς.

Στο προσχέδιο της απάντησης το οποίο έλαβε η Γενική Διεύθυνση Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων (ΓΔΑΕΕ) στις 20 Οκτωβρίου, οι Αμερικανοί εστιάζουν στο αρχικό, βασικό σενάριο που είχε ζητήσει η Αθήνα. Αυτό αφορούσε τα αεροσκάφη των προγραμμάτων «Peace Xenia II» και «Peace Xenia III», ήτοι 38 F-16 Block 50 και 55 F-16 Block 52+, και την αναβάθμισή τους σε F-16 Viper. Το ποσό για αυτά τα αεροσκάφη ανέρχεται σε περίπου 2 δισ. δολάρια. Στην πρόταση αναφέρεται ο αριθμός «108» αεροσκάφη διότι, πέραν των μαχητικών από τα δύο προγράμματα, έχουν συμπεριληφθεί και ορισμένα εφεδρικά, ενώ περιλαμβάνεται και μια πρόταση για τη μηχανολογική ανάπτυξη των 30 F-16 Block 52+ Advanced του προγράμματος «Peace Xenia IV» με σκοπό μελλοντική τους αναβάθμιση.

Σύμφωνα με πληροφορίες, αυτή τη φορά η Αθήνα ζητεί μια προσφορά η οποία να αφορά λιγότερα αεροσκάφη. Συγκεκριμένα, ζητεί προσφορά για τα 55 F-16 Block 52+ του προγράμματος «Peace Xenia III» και για τα 30 F-16 Block 52+ Advanced του προγράμματος «Peace Xenia IV» (συνολικά 84 αεροσκάφη) και μεταθέτει τη μηχανολογική ανάπτυξη για τα 38 F-16 Block 50. Εκτιμάται ότι με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσε να επιτευχθεί μείωση του κόστους σε ποσοστό 10%-12%. Η αλλαγή του ελληνικού αιτήματος παρουσιάζει ενδιαφέρον, καθώς αποτυπώνει διαφορετικές προτεραιότητες. Ενημερωμένες πηγές αναφέρουν ότι στο ελληνικό Πεντάγωνο υπάρχουν δύο σχολές περί αναβάθμισης. Η μία υποστηρίζει ότι πρέπει να αναβαθμιστούν τα F-16 Block 50 και τα F-16 Block 52+ που ήταν και το αρχικό σενάριο, θεωρεί ότι με τον τρόπο αυτόν η Πολεμική Αεροπορία θα έχει περισσότερα αεροσκάφη τα οποία θα διαθέτουν το σύστημα Link 16 που επιτρέπει τη σχεδόν άμεση ανταλλαγή εικόνας σε πραγματικό χρόνο και ενισχύει τη διακλαδικότητα. Η άλλη σχολή, η οποία φαίνεται ότι θα επιθυμούσε την αναβάθμιση με βάση τη νέα επιστολή που εστάλη στην αμερικανική πλευρά, εκτιμά ότι αν αναβαθμιστούν τα F-16 Block 52+ και τα F-16 Block 52+ Advanced τότε η Πολεμική Αεροπορία θα αποκτήσει μια πολύ ισχυρή δύναμη κρούσης με αεροσκάφη που θα διαθέτουν τόσο το Link 16 όσο και το υπερσύγχρονο ραντάρ AESA (Active Electronically Scanned Array). Η τιμή του ραντάρ χαρακτηρίζεται κρίσιμο μέγεθος για το τελικό κόστος του προγράμματος και πηγές του ΓΕΕΘΑ εκτιμούν ότι η αμερικανική πλευρά έχει τη δυνατότητα να μειώσει την τιμή ανά μονάδα.