Η δημιουργία «μαξιλαριού» ρευστότητας που θα πλησιάζει τα 20 δισ. ευρώ από τις δόσεις του ESM και τα ομόλογα που θα εκδώσει ως το ερχόμενο καλοκαίρι η Ελλάδα και η «διαρκής επιτήρηση» για όσα χρόνια η χώρα χρειαστεί να εξοφλήσει το 75% των χρεών τους στους Ευρωπαίους είναι οι όροι που θα συνοδεύουν τη λήξη της περιόδου των μνημονίων τον Αύγουστο του 2018.
Η επίσημη ενημέρωση που έγινε από την Κομισιόν στην Αθήνα και όλες οι πληροφορίες που έχει συγκεντρώσει «Το Βήμα» οδηγούν σε ένα βάσιμο συμπέρασμα, ότι οι εξελίξεις τους επόμενους μήνες θα είναι πυκνές και θα οδηγήσουν σε μεγάλη αλλαγή του περιβάλλοντος στο οποίο κινούνται η οικονομία και η πολιτική ζωή της χώρας τα τελευταία επτά χρόνια.

«Εχει κουράσει»

Στη διαδικασία αυτή τα νήματα κινούν οι Ευρωπαίοι που έχουν στον ορίζοντά τους όχι μόνο το ελληνικό ζήτημα, το οποίο για πολλούς τούς «έχει κουράσει», αλλά και τα μεγάλα προβλήματα που δημιουργούν το Brexit και η έξαρση του εθνικισμού σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Υπό το πρίσμα αυτό, η «ελληνική τραγωδία» για τους Ευρωπαίους πρέπει να τελειώνει και να δουν πώς θα αντιμετωπίσουν τα άλλα μεγάλα προβλήματα της Ευρώπης.
Αυτή η περίοδος φαίνεται ότι έχει αρχίσει… Και σε αυτή δεν χωράει το ΔΝΤ. Κατά τη διάρκεια της πενθήμερης διαπραγμάτευσης στο «Χίλτον» η αλλαγή στάσης από το ΔΝΤ ήταν προφανής.
Πηγές που συμμετείχαν στις συζητήσεις σημειώνουν χαρακτηριστικά ότι «όχι μόνο δεν γκρίνιαζαν, όπως τόσα χρόνια μάς έχουν συνηθίσει, αλλά αντίθετα υποδείκνυαν λύσεις σε τεχνικά θέματα για να μας διευκολύνουν».

«Βελούδινο διαζύγιο»

Την αλλαγή οι ίδιες πηγές την αποδίδουν σε πολιτικούς, ίσως, λόγους ή σε κάτι που φαντάζει πιο πιθανό: να έχουν αποφασίσει να «χωρίσουν» ή, για να κυριολεκτούμε, να «αποχωρήσουν» φιλικά από το ελληνικό πρόγραμμα αφού από τώρα γνωρίζουν ότι η συζήτηση για το χρέος θα ξεκινήσει τον Μάιο, θα ολοκληρωθεί τον Ιούνιο και τότε πια δεν θα χρειάζεται η δική τους (χρηματοδοτική) συμμετοχή.
Ο στόχος που είχαν θέσει να συζητηθεί το ζήτημα της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους τον Φεβρουάριο φαίνεται ότι θα εκπληρωθεί από τους Ευρωπαίους, οι οποίοι έχουν αποφασίσει να ξεκινήσει τότε ή λίγο αργότερα η τέταρτη και τελευταία αξιολόγηση του τρίτου Μνημονίου.
Πολλοί μιλούν για «βελούδινο διαζύγιο» ή «μια σχέση που σβήνει στον χρόνο».
Ετσι, τον πρώτο λόγο για τη διαχείριση και τα μέτρα ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους (τα λεγόμενα μακροπρόθεσμα μέτρα) που έχουν υποσχεθεί οι Ευρωπαίοι, θα έχουν και πάλι οι Ευρωπαίοι.

Λύσεις

Η διευθέτηση των τόκων εξυπηρέτησης των ευρωπαϊκών δανείων που μαζεύονται μετά το 2022, καθώς λήγει η περίοδος χάριτος, η κεφαλαιοποίησή τους και η επιμήκυνση των ωριμάνσεων των ελληνικών ομολόγων σε βάθος δεκαετιών είναι ανάμεσα στις λύσεις που βρίσκονται στο τραπέζι και για τις οποίες θα αποφασίσουν και πάλι οι Ευρωπαίοι.
Το ερώτημα είναι τι θα γίνει με τα 7,8 δισ. ευρώ καθαρά έσοδα από τόκους που είχαν την περίοδο 2012 – 16 οι εθνικές κεντρικές τράπεζες του Ευρωσυστήματος από την απόκτηση ελληνικών ομολόγων και τα οποία έμειναν παγωμένα μετά τις «ταρζανιές» της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ την εποχή Γιάνη Βαρουφάκη.
Οπως είπε πρόσφατα ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, πρόκειται για ομόλογα τα οποία αποκτήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος αγοράς τίτλων (Securities Markets Programme, SMP) της ΕΚΤ. Στο ποσό αυτό περιλαμβάνονται τόσο τα έσοδα από το τοκομερίδιο των ελληνικών ομολόγων όσο και τα έσοδα από την αγορά των ελληνικών τίτλων υπό το άρτιο (σε τιμή χαμηλότερη της ονομαστικής τους).
Δεν περιλαμβάνονται, ωστόσο, τα έσοδα που είχαν εθνικές κεντρικές τράπεζες του Ευρωσυστήματος από τις αγορές ελληνικών ομολόγων για δικό τους λογαριασμό (τα λεγόμενα ANFA), καθώς αυτά εμπίπτουν «στο πεδίο των εθνικών αρμοδιοτήτων και όχι των αρμοδιοτήτων της ΕΚΤ».
«Τυχόν μελλοντικές αποφάσεις σχετικά με τη μεταβίβαση στο ελληνικό κράτος ποσών ίσων με τα έσοδα θα ληφθούν από τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών της ευρωζώνης» είπε ο κ. Ντράγκι.

Ενας άλλος Τόμσεν

Στο reprofiling του ελληνικού χρέους αναφέρθηκε με πρόσφατες δηλώσεις του ο επικεφαλής του ΔΝΤ στην Ευρώπη Πόουλ Τόμσεν ο οποίος στις επαφές που είχε με την ελληνική κυβέρνηση στην Ουάσιγκτον και στις Βρυξέλλες εμφανίστηκε μεταμορφωμένος.
«Η Ελλάδα χρειάζεται πιο μακροχρόνιες προθεσμίες για να μπορέσει να αποπληρώσει το χρέος της. Νομίζουμε ότι η επέκταση των ωριμάσεων αρκεί, όμως θα πρέπει να είναι ουσιαστική. Οχι όμως 100 χρόνια» επισήμανε μιλώντας στην αυστριακή εφημερίδα «De Standaard».
Συμπλήρωσε δε ότι το ζήτημα της επέκτασης των ωριμάσεων βρίσκεται υπό συζήτηση δίνοντας έτσι πρώτος το σήμα ότι «κάτι έχει αλλάξει με την Ελλάδα».

Ο νέος ρόλος του ESM

Και ο Γερούν Ντάισελμπλουμ, ο οποίος τον Ιανουάριο θα βρίσκεται στη νέα του θέση, αυτή του συμβούλου του ESM και πιθανότατα του άμεσου επόπτη του ελληνικού προγράμματος, δήλωσε ότι τα μέλη της ευρωζώνης είναι έτοιμα να κάνουν περισσότερα σχετικά με τη διαχείριση του χρέους της Ελλάδας, εφόσον είναι απαραίτητο, και εάν η Αθήνα ολοκληρώσει αυτά που της αναλογούν στο πρόγραμμα διάσωσης, όπως διαφαίνεται.
Ολες αυτές οι δηλώσεις και η ενημέρωση για τα τέσσερα σενάρια εξόδου της Ελλάδας από το Μνημόνιο που παρουσίασαν στην Αθήνα κορυφαίοι κοινοτικοί παράγοντες δείχνουν ότι η αντίστροφη μέτρηση για το τέλος του τρίτου Μνημονίου και την έναρξη μιας νέας περιόδου που θα προβλέπει όμως ένα καθεστώς εποπτείας για την Ελλάδα έχει αρχίσει.
Παράγοντες που έχουν εμπλακεί ενεργά στη διαδικασία αυτή επισημαίνουν μιλώντας προς «Το Βήμα» ότι δύο λύσεις έχουν αποκλειστεί:

1Ενα τέταρτο πρόγραμμα που θα προβλέπει νέα χρηματοδότηση.

2Η δημιουργία μιας προληπτικής πιστωτικής γραμμής, γνωστής ως ECCL.
Και ξεκαθαρίζουν ότι «η Ελλάδα θα ενταχθεί σε ένα καθεστώς επιτήρησης, όπως άλλωστε συμβαίνει στην Ευρωπαϊκή Ενωση, που είναι γεμάτη επιτηρήσεις, από έναν εσωτερικό θεσμό επιτήρησης που πιθανότατα θα είναι ο ESM».
Αποκλείουν έτσι εμμέσως πλην σαφώς και το τέταρτο σενάριο, αυτό που επιζητεί και «πουλάει» πολιτικά η κυβέρνηση, της «καθαρής εξόδου» (clean exit).
Τα πράγματα είναι απλά:
O ESM λοιπόν αλλά και οι αγορές στις οποίες επιστρέφει η Ελλάδα, καθώς δεν θα έχει άλλες χρηματοδοτικές πηγές, θα είναι οι «επιτηρητές της χώρας μας».

Θέμα ημερών η ανταλλαγή ομολόγων

Μέσα σε αυτό το κλίμα η νέα έξοδος στις αγορές είναι θέμα ημερών. Τις τελευταίες ημέρες οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων σημειώνουν σημαντική κάμψη –διετή, πενταετή και δεκαετή προσεγγίζουν τις τιμές του Δεκεμβρίου 2009.
Πληροφορίες θέλουν τον ΟΔΔΗΧ και τη Rotchild, τον σύμβουλο της κυβέρνησης, να βρίσκονται σε επαφή με τους κατόχους των ομολόγων PSI για τη συμμετοχή τους στην ανταλλαγή ομολόγων που ήδη έχει αποφασιστεί.
Ο σχεδιασμός είναι η ανταλλαγή ομολόγων ύψους 31,4 δισ. ευρώ να καλύψει όσο το δυνατόν μεγαλύτερο ποσό από τα χαρτιά που έχουν απομείνει μετά την επαναγορά του Δεκεμβρίου 2012 με νέα ομόλογα.
Βασικός στόχος είναι να προσδοθεί βάθος και ρευστότητα στη διαπραγμάτευση του ελληνικού χρέους με εκδόσεις της τάξεως των 6 δισ. ευρώ αντί για μικρές εκδόσεις.
Εν όψει της ανταλλαγής, οι κάτοχοι έχουν κάθε λόγο να σπρώξουν την τιμή προς τα πάνω για να κερδίσουν αξία κατά την ανταλλαγή.

Τρεις φορές στις αγορές μέχρι τον Αύγουστο

Πέραν της επίσημης ευρωπαϊκής ενημέρωσης και του κλίματος ότι η τρίτη αξιολόγηση θα ολοκληρωθεί έως το τέλος του έτους, το χρονοδιάγραμμα Κοστέλο, του επικεφαλής του ελληνικού προγράμματος, προβλέπει ότι θεσμοί και κυβέρνηση θα πρέπει να έχουν φτάσει σε συμφωνία που θα αποτυπωθεί στο λεγόμενο Staff Level Agreement στα μέσα Δεκεμβρίου.
Σε πολιτικό επίπεδο την τρίτη αξιολόγηση θα κρίνει και θα επικυρώσει το πρώτο Eurogroup, που θα γίνει στις αρχές του νέου έτους, και τότε θα αποδεσμευτούν για την Ελλάδα η δόση των 5,5 δισ. ευρώ που προβλέπεται από το πρόγραμμα και ένα ποσό που θα καθοριστεί για τη συνέχιση του προγράμματος εξόφλησης ληξιπρόθεσμων χρεών του Δημοσίου.

Tο «μαξιλάρι»

Με αυτά τα χρήματα ο συνολικός δανεισμός της Ελλάδας από το τρίτο Μνημόνιο, που θυμίζουμε ότι είχε προσδιορισθεί το καλοκαίρι του 2015 στα 86 δισ. ευρώ, η χώρα θα έχει πάρει μόνο τα 46,3 δισ. ευρώ.
Βέβαια το ποσό θα αυξηθεί καθώς με την τέταρτη αξιολόγηση θα δοθεί νέα δόση και χρήματα που θα ενισχύσουν το «μαξιλάρι ρευστότητας», για το οποίο, όπως αναφέραμε, στόχος είναι να προσεγγίσει τα 20 δισ. ευρώ (!) από 9 -10 που ήταν ο αρχικός σχεδιασμός.
Η κατεύθυνση πάντως που έχει δοθεί είναι να εισπράξουμε όσο το δυνατόν περισσότερα από τα δάνεια του ESM που είναι «φθηνό χρήμα», το οποίο κατά πάσα πιθανότητα δεν θα ξαναβρεί ποτέ η Ελλάδα.
Στο «μαξιλάρι ρευστότητας» αναφέρθηκε και ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Γιώργος Χουλιαράκης, ο οποίος είπε στη Βουλή ότι έπειτα από ένα ή δύο χρόνια κανονικότητας εκτός προγράμματος οφείλουμε να μετατρέψουμε τον λογαριασμό αυτόν σε ταμείο σταθεροποίησης για την επόμενη κρίση. «Οταν η ευρωπαϊκή οικονομία χτυπηθεί από μια νέα κρίση, και αυτό είναι πολύ πιθανό να γίνει, η Ελλάδα να είναι σε θέση να την αντιμετωπίσει» σημείωσε χαρακτηριστικά.

6-8 δισ. ευρώ

Βέβαια για να φτάσει το «μαξιλάρι» σε αυτό το ύψος ο ΟΔΔΗΧ θα βγει ως τον Αύγουστο του 2018 δύο ή και τρεις φορές στις αγορές για να αντλήσει ποσά 6-8 δισ. ευρώ.
Με όλες αυτές τις κινήσεις ο στόχος είναι να καλυφθούν πριν από το τέλος του προγράμματος οι δανειακές ανάγκες της προσεχούς διετίας έτσι ώστε να διασφαλιστεί ότι η Ελλάδα, τουλάχιστον ως και τις ευρωεκλογές του 2019, δεν θα αντιμετωπίσει πρόβλημα και όλα θα κυλήσουν σε ήρεμα νερά για εμάς αλλά και για την Ευρώπη.
Το «μυστικό όπλο» της κυβέρνησης, αυτό που κατήγγειλε ο ΣΥΡΙΖΑ όταν ήταν αντιπολίτευση επειδή το αποφάσισε η τότε κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου αλλά τώρα το χρησιμοποιεί, είναι τα repos των φορέων του Δημοσίου στον λογαριασμό που άνοιξε το 2014 στην Τράπεζα της Ελλάδος.

Μυστικότητα

Κατά τις πληροφορίες, το ποσό αυτό έχει υπερβεί τα 12 δισ. ευρώ ενώ το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους κάνει κινήσεις, οι οποίες περιβάλλονται από μυστικότητα, ώστε να συγκεντρωθεί και το τελευταίο ευρώ δημοσίου χρήματος (ρευστού) σε αυτόν τον λογαριασμό εν όψει επιστροφής της χώρας στις αγορές.
Για την ιστορία, αξίζει να σημειώσουμε ότι όταν η χώρα μπήκε στο Μνημόνιο τον Μάιο του 2010 τα ρευστά διαθέσιμα του Δημοσίου, των ΟΤΑ, των ΔΕΚΟ και των φορέων του δημόσιου τομέα που ήταν κατατεθειμένα στις εμπορικές τράπεζες ξεπερνούσαν τα 36 δισ. ευρώ(!).
Πολλοί αναρωτιούνται, κατόπιν εορτής, τι θα μπορούσε να είχε γίνει τότε με αυτά τα χρήματα…

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ