Αν ευσταθεί η εκτίμηση του Αλ. Τσίπρα στο αμφιλεγόμενο άρθρο του για τον Ανδρέα Παπανδρέου, ότι «η αντιπαράθεση και οι διαμάχες για το χθες του ΠαΣοΚ μοιάζουν πολύ με τις διαμάχες για το σήμερα», τότε υπάρχει όντως θέμα –όχι όμως για το παρελθόν του ΠαΣοΚ, αλλά για το παρόν του ΣΥΡΙΖΑ. Η προσπάθεια του Πρωθυπουργού να «οικειοποιηθεί» στοιχεία της πολιτικής φυσιογνωμίας του Ανδρέα Παπανδρέου και να επιχειρήσει παραλληλισμούς και συγκρίσεις τού τότε με το τώρα πυροδότησε στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος έντονες συζητήσεις και ηθελημένα ή αθέλητα διήγειρε τα πολιτικά και ιστορικά αντανακλαστικά του χώρου του και συγκεκριμένα όσων τάσσονται κατά της «πασοκοποίησης» του ΣΥΡΙΖΑ και της ροπής του προς τη Σοσιαλδημοκρατία και επιμένουν ότι ο χώρος αυτός πρέπει να διατηρήσει τα αριστερά, ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά του, επιδιώκοντας παράλληλα τις προοδευτικές πολιτικές και κοινωνικές συμμαχίες.
Διαφωνίες και αντιπαραθέσεις
Μεταξύ των στελεχών που θεωρούν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να διαφυλάξει ως κόρη οφθαλμού και να ενισχύσει το αριστερό του προφίλ, και όχι να μεταλλαχθεί σε ένα νέο ΠαΣοΚ, είναι και ο πρώην υπουργός Παιδείας Ν. Φίλης, ο οποίος δηλώνει με έμφαση ότι «ο ΣΥΡΙΖΑ ούτε θέλει, ούτε μπορεί, ούτε πρέπει να γίνει ΠαΣοΚ», διευκρινίζοντας παράλληλα ότι «είναι κόμμα της Ριζοσπαστικής Αριστεράς με τη δική του ιστορικότητα, που έχει σε μεγάλο βαθμό διαμορφωθεί από την πλούσια παράδοση της Ανανεωτικής Αριστεράς». Η άποψη του κ. Φίλη συνιστά ηχηρή παρέμβαση στη συζήτηση που άνοιξε με αφορμή το άρθρο του Πρωθυπουργού και, όπως αναφέρει με έμφαση στους συνομιλητές του, «ο ΣΥΡΙΖΑ έχει τις δικές του ευρωπαϊκές αναφορές, τη Ριζοσπαστική Αριστερά που συνεργάζεται με την αριστερή Σοσιαλδημοκρατία, τους Οικολόγους και τα κοινωνικά κινήματα», υπογραμμίζοντας παράλληλα ότι «βασικό στοιχείο της ταυτότητάς του είναι η επιδίωξη πολιτικών και κοινωνικών συμμαχιών και όχι η μονοκομματική διαχείριση της εξουσίας και ο αρχηγισμός, το μοντέλο, δηλαδή, διακυβέρνησης που δημιούργησε τα φαινόμενα αλαζονείας, αυταρχισμού, πελατειακών σχέσεων και διαφθοράς». «Αυτό το μοντέλο που υπήρξε το έμβλημα του ΠαΣοΚ χρεοκόπησε και οδήγησε στη σημερινή κρίση» τονίζει ο κ. Φίλης με νόημα.
Ποιος όμως θα είναι ο ρόλος του κυβερνώντος κόμματος στη νέα φάση που διαμορφώνεται στο ρευστό πολιτικό σκηνικό; «Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι Αριστερά και δεν θα μεταλλαχθεί ποτέ σε Κεντροαριστερά» δηλώνει κατηγορηματικά ο πρώην υπουργός δίνοντας το δικό του στίγμα διευκρινίζοντας ότι (ο ΣΥΡΙΖΑ) «θα είναι όμως ραχοκοκαλιά του προοδευτικού μπλοκ εξουσίας στη χώρα μας». Και επισημαίνει ότι αυτή δεν είναι προσωπική του άποψη αλλά «είναι η προγραμματική-καταστατική θέση του ΣΥΡΙΖΑ», η οποία «αντανακλά την ισορροπία και τη σύνθεση διαφορετικών ιστορικών ρευμάτων που τον συγκροτούν, αλλά και τις αξίες της ευρύτερης εκλογικής επιρροής του».
Ο θόρυβος που προκάλεσε το άρθρο του κ. Τσίπρα για τον Ανδρέα Παπανδρέου και την πορεία του ΠαΣοΚ ήταν μεγάλος και, τουλάχιστον ως προς αυτό, ο στόχος επετεύχθη. Ως προς την ουσία όμως οι αντιδράσεις και οι γκρίνιες που προκλήθηκαν ήταν πολλές. Οι σαφείς αποστάσεις που πήρε ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Γ. Κυρίτσης δηλώνοντας ότι με το άρθρο αυτό «ο ΣΥΡΙΖΑ αδικείται» ήταν ενδεικτικές. Οπως και το κείμενο που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα των «53+» σχετικά με τον Ανδρέα Παπανδρέου, το οποίο προσέγγιζε την πολιτική του πορεία από εντελώς άλλη οπτική από εκείνη που επέλεξε ο Πρωθυπουργός.
Συζήτηση χωρίς νόημα…
Σε κάθε περίπτωση, η μεταφορά στο σήμερα ζητημάτων που κρίθηκαν σε εντελώς διαφορετικές συνθήκες και με άλλους όρους μοιάζει από μόνη της προβληματική. Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Φίλης, «από τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου έχουν μεσολαβήσει 21 γενιές νέων ψηφοφόρων» και ως εκ τούτου, κατά τον ίδιον, «η πρόσφατη συζήτηση για τον ιδρυτή του ΠαΣοΚ, ο οποίος υπήρξε αναμφίβολα μια ξεχωριστή ιστορική προσωπικότητα, μοιάζει να έχει στοιχεία αναχρονισμού και μάλιστα έτσι όπως γίνεται». «Ούτε η Ελλάδα ούτε η Ευρώπη του 2017 θυμίζουν την εποχή εκείνη. Και παρά την καθοριστική συνεισφορά του ΠαΣοΚ στην εξέλιξη της δημοκρατικής μεταπολίτευσης και στην ευημερία της χώρας, που, δυστυχώς όμως αποδείχτηκε επίπλαστη, δεν μπορούμε να υποβαθμίσουμε τις τεράστιες ευθύνες του για την κρίση που ζούμε, από την οποία δεν πρόκειται να βγούμε επιστρέφοντας στο παρελθόν» αναφέρει ο κ. Φίλης, υπογραμμίζοντας ότι «αυτό αποτελεί λαϊκή συνείδηση».
Οπως εξηγεί, «για αυτό οδηγηθήκαμε στην ανατροπή του δικομματικού παλαιοκομματισμού και στην εκλογική συρρίκνωση του ΠαΣοΚ και του κεντρώου χώρου, ο οποίος σήμερα πελαγοδρομεί μπλεγμένος στους φατριασμούς και στις αρχηγικές φιλοδοξίες διαφόρων παραγόντων». Ενώ δηλώνει: «Οσοι όμως συνεχίζουν να αγνοούν αυτό το λαϊκό μήνυμα, να νοσταλγούν το παρελθόν και να ξεχνούν τη διαχωριστική γραμμή των νεοφιλελεύθερων πολιτικών που αυλακώνει την κοινωνία, θα καθηλωθούν μακριά από τη λαϊκή διαθεσιμότητα και θα συνεχίσουν να δυσφημούν την υπεράσπιση των λαϊκών συμφερόντων, θεωρώντας τη «λαϊκισμό»». «Σε αντίθεση με την εποχή του Ανδρέα Παπανδρέου, ο λαϊκισμός σήμερα έχει τη μορφή της αγοράς, δηλαδή του νεοφιλελευθερισμού» τονίζει.
«Πασοκοποίηση» ή διατήρηση του ριζοσπαστικού προφίλ
Ορισμένοι εντός ΣΥΡΙΖΑ πιστεύουν ότι το επίμαχο άρθρο του κ. Τσίπρα συνιστά, επί της ουσίας, μια επικοινωνιακή κίνηση με διαφορετικούς αποδέκτες, τόσο εντός όσο και (κυρίως) εκτός κόμματος. Σε μια περίοδο έντονων ζυμώσεων και διεργασιών στον χώρο της Κεντροαριστεράς, ο κ. Τσίπρας επιχείρησε να μπει «σφήνα» διεκδικώντας για τον εαυτό του και τον μελλοντικό ΣΥΡΙΖΑ μερίδιο από τον υπό διαμόρφωση μεσαίο προοδευτικό χώρο, ενώ παράλληλα πυροδότησε στο εσωτερικό του κόμματός του μια συζήτηση για τα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά του.
Αντιμετωπίζει όμως ο ΣΥΡΙΖΑ κρίση ταυτότητας; Το ερώτημα αυτό υπάρχει στο κυβερνών κόμμα από τη γέννησή του. Αλλοτε ως απειλή και άλλοτε ως πραγματικότητα. Οι διάφορες φάσεις από τις οποίες πέρασε και η ετερογενής φύση του προσέδιδαν εξ αρχής στο εγχείρημα αντιφατικές διαστάσεις που έλαβαν διχαστικές προεκτάσεις (αποχώρηση αριστερής πτέρυγας κ.ά.). Η μνημονιακή μετάλλαξη του κόμματος και η «βίαιη ωρίμασή» του έθεσαν εκ θεμελίων το ζήτημα της πολιτικής και ιδεολογικής ταυτότητας και φυσιογνωμίας του ΣΥΡΙΖΑ, στο εσωτερικό του οποίου συγκρούονται υπογείως διαφορετικές φιλοσοφίες και στρατηγικές.
Η παρούσα φάση της πορείας εξόδου από τα μνημόνια και την επιτροπεία, την οποία ευαγγελίζεται ο Πρωθυπουργός, και η αναπόφευκτη προοπτική των εκλογών με την καταγεγραμμένη στις δημοσκοπήσεις φθορά του ΣΥΡΙΖΑ διαμορφώνουν το πλαίσιο αναζήτησης της νέας ταυτότητας του κόμματος με φόντο το μετεκλογικό σκηνικό. Στο πεδίο αυτό διαμορφώνονται δύο «γραμμές»: η «πασοκοποίηση» του ΣΥΡΙΖΑ με στόχο να αποτελέσει τον κορμό της προοδευτικής παράταξης όπως το ΠαΣοΚ στην εποχή του, ή η διατήρηση του αριστερού ριζοσπαστικού προφίλ του με στόχο τις προοδευτικές πολιτικές και κοινωνικές συμμαχίες ώστε να καταστεί ραχοκοκαλιά του νέου προοδευτικού μπλοκ εξουσίας που θα κληθεί να διαχειριστεί τις τύχες της χώρας στην πορεία εξόδου από την κρίση. Και στις δύο περιπτώσεις ο στόχος μοιάζει να είναι ο ίδιος: ο ΣΥΡΙΖΑ να είναι στο επίκεντρο των διεργασιών για τη συγκρότηση ενός νέου ευρύτερου προοδευτικού πόλου εξουσίας μετά τις εκλογές. Αλλά από ποιες θέσεις; Οι οπτικές εδώ είναι αντιθετικές και αποτελούν το πεδίο της εσωκομματικής ιδεολογικο-πολιτικής αναμέτρησης που κυοφορείται.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
