Η γενιά της ωμής εξουσίας εφορμά

Τη μεγάλη μάχη του για την εξουσία δεν την έδωσε ακόμη ο Αλέξης Τσίπρας. Τον Ιανουάριο του 2015 έκανε μια θριαμβευτική αλλά εύκολη πορεία προς το Μέγαρο Μαξίμου, τον Σεπτέμβριο το ρεύμα παρέμενε ισχυρό και τον κράτησε στον αφρό. Η επόμενη εκλογική αναμέτρηση είναι αυτή που θα δείξει από τι μέταλλο είναι φτιαγμένος ο Πρωθυπουργός που επιβίωσε από τις αυταπάτες του. Το ερώτημα είναι πότε θα γίνουν οι εκλογές και η απάντηση διχάζει τον πρωθυπουργικό περίγυρο. Προηγείται όμως μια απάντηση σε ένα κρισιμότερο ζήτημα. Ποια πρόσωπα θα επηρεάσουν τις τελικές αποφάσεις του κ. Τσίπρα;

Τα παλαιά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ παίζουν στα δάχτυλα την πάλη των τάξεων. Τα νεότερα φαίνεται ότι έχουν αφοσιωθεί στην πάλη των γενεών. Και επειδή, όπως λέγεται, κάθε γενιά πιστεύει ότι είναι πιο ευφυής από την προηγούμενη, το προσεχές διάστημα αναμένεται να δοθεί μια εσωτερική μάχη εξουσίας. «Σαραντάρηδες» ή η γενιά των καταλήψεων εναντίον των «εξηντάρηδων» της Μεταπολίτευσης. Μια οκταμελής ομάδα σχεδόν συνομηλίκων, όλοι γεννημένοι μεταξύ 1975 και 1985, οι Δημήτρης Λιάκος, Νίκος Παππάς, Μιχάλης Καλογήρου, Αλέξης Χαρίτσης, Γιώργος Βασιλειάδης, Δημήτρης Τζανακόπουλος, Εφη Αχτσιόγλου, Νάσος Ηλιόπουλος, ανακάλυψαν στη σωστή ηλικία τον θαυμαστό κόσμο της εξουσίας. Της ωμής εξουσίας. Είναι η γενιά την οποία ανέδειξε σε υπουργικές και ανώτερες κρατικές θέσεις ο 43χρονος Πρωθυπουργός και η οποία δεν σκοπεύει να παραδώσει τα όπλα στους αντιπάλους ούτε την τύχη της στους κομισάριους του ΣΥΡΙΖΑ.

Η πατροκτονία μπορεί να είναι ηθικά επιλήψιμη, στην πολιτική όμως κάποτε είναι αναγκαία. Πρώτος ο Αλέξης Τσίπρας βούτηξε τα χέρια του στο «αίμα» του πολιτικού του πατέρα Αλέκου Αλαβάνου. Μια, με μεσαιωνικούς όρους, «ενάρετη δολοφονία», αφού ο ΣΥΡΙΖΑ με το νέο του πρόσωπο κατέκτησε αυτό που πολλοί παλαιότεροι σύντροφοί του δεν τολμούσαν ούτε να ονειρευτούν. Η νίκη του 2015 δεν έφερε απλώς τον ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση αλλά ανατίναξε τις κοινωνικές και πολιτικές δομές. Πέρασαν όμως 32 μήνες από τότε που μέλη του πίστευαν ότι ο κόσμος είναι ένα στρείδι που θα το ανοίξουν με το σπαθί τους. Ο Σαίξπηρ διαθέτοντας ελάχιστα μέσα επικοινωνίας είχε κατανοήσει καλύτερα τον κόσμο, ο οποίος για τα ηγετικά στελέχη της κυβέρνησης, παλαιά και νέα, παραμένει ένα κλειστό στρείδι.

Πώς να εξηγηθεί διαφορετικά το γεγονός ότι και στην αντιπολίτευση και στην κυβέρνηση η ομάδα Τσίπρα διατηρεί το ίδιο μοτίβο συμπεριφοράς; Μια κλειστή, έμπιστη ομάδα παίρνει τις αποφάσεις και τις επιβάλλει στο κόμμα και στη χώρα. Κανένας διάλογος, καμία στάθμιση απόψεων. Μόνο οι σχεδιασμοί της κυβερνητικής τρόικας, η οποία αποτελείται από τους Νίκο Παππά, Μιχάλη Καλογήρου και Δημήτρη Τζανακόπουλο. Αυτή είναι η νέα ισχυρή ομάδα. Ο Χριστόφορος Βερναρδάκης παρότι μετακινήθηκε από το υπουργείο Εσωτερικών στο Μέγαρο Μαξίμου δεν κατάφερε να υπερβεί το ανάχωμα του κ. Παππά.

Από την παλαιά φρουρά παραμένει στον κύκλο εμπιστοσύνης ο ακίνδυνος Αλέκος Φλαμπουράρης. Ο Γιάννης Δραγασάκης έχει περιπέσει σε ένα ιδιότυπο καθεστώς αποστρατείας και θεωρείται ιδιαίτερα αναβλητικός. Παππάς και Φλαμπουράρης φιλοξενήθηκαν προ ημερών στο σπίτι του δικηγόρου Γιάννη Μαντζουράνη στο χωριό Αγιος Ανδρέας στο Αστρος Κυνουρίας. Ο κ. Μαντζουράνης ήταν νομικός παραστάτης του Δημοσίου στον διαγωνισμό για τις τηλεοπτικές άδειες και είναι ο δικηγόρος του Νίκου Κοτζιά στη διαμάχη του με την Athens Review of Books. Είναι το νέο πρόσωπο εμπιστοσύνης στο Μέγαρο Μαξίμου.

Το 2018 δεν θα είναι μια εύκολη χρονιά. Η τρίτη αξιολόγηση έχει τις δυσκολίες της και αναμένονται δημοσιονομικά και τραπεζικά προβλήματα, τα οποία θα στερήσουν ωφέλιμο πολιτικό χρόνο από την κυβέρνηση. Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος δεν διευκολύνει τον δομικό ανασχηματισμό που χρειάζεται ο Πρωθυπουργός και, παρά τις σινεφίλ διαψεύσεις του, αρνείται να μετακινηθεί σε άλλο πόστο –ιδίως στη διακοσμητική θέση του συντονιστή άνευ χαρτοφυλακίου για τα παραγωγικά υπουργεία –εγκαταλείποντας το υπουργείο Οικονομικών.

Η προϊστορία της σχέσης του με τον κ. Τσίπρα ακυρώνει τις διαψεύσεις του. Αν ισχύουν οι αφηγήσεις του Γιάνη Βαρουφάκη, πρόκειται για τη δεύτερη φορά που ο κ. Τσακαλώτος απορρίπτει εν είδει τελεσιγράφου την πρόταση του Πρωθυπουργού. Στην πρώτη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ δεν δέχθηκε να γίνει υφυπουργός Δημοσίων Εσόδων προκαλώντας την οργή του κ. Τσίπρα, ο οποίος τελικά υποχώρησε στις πιέσεις Βαρουφάκη και του βρήκε υπουργική θέση. Παρά το επεισοδιακό καλοκαίρι του 2015 και τη θετική αποδοχή που είχε ο κ. Τσακαλώτος από τους ομολόγους του στο Eurogroup, η σχέση του με τον Πρωθυπουργό δεν βελτιώθηκε –ο Βαρουφάκης μιλάει για αμοιβαία περιφρόνηση. Τον περασμένο Φεβρουάριο έφθασε στο όριο της ρήξης.

Ο κ. Τσακαλώτος προτού αναχωρήσει για το Eurogroup της 20ής Φεβρουαρίου 2017 ζήτησε την κάλυψη του Πρωθυπουργού, καθώς έλαβε εντολή να αποψύξει τη διαπραγμάτευση αποδεχόμενος την προνομοθέτηση των μέτρων, την οποία ως τότε η κυβέρνηση κατήγγελλε ως αντισυνταγματική. Αντί για κάλυψη τον περίμενε το πανηγυρικό (και παραπλανητικό) non paper του Μεγάρου Μαξίμου για την απόφαση του Eurogroup και κατόπιν η προσπάθεια ενοχοποίησής του για την πραγματική συμφωνία. Τότε διεμήνυσε στο Μέγαρο Μαξίμου: «Εγώ δεν είμαι Βαρουφάκης, δεν θα γίνω Ιφιγένεια». Ηξερε τι έλεγε γιατί, σε αντίθεση με τον προκάτοχό του, αντλεί τη δύναμή του από τον ίδιο τον ΣΥΡΙΖΑ ως άτυπος επικεφαλής της ομάδας των «53».

Η τριβή του κ. Τσακαλώτου με τον περίγυρο του κ. Τσίπρα δεν αφορά την καρέκλα αλλά μια διαφορετική θεώρηση της πραγματικότητας. Ο υπουργός Οικονομικών είναι μαρξιστής αλλά είναι και ρεαλιστής. Μεταδίδεται λοιπόν ότι έχει εισηγηθεί στον κ. Τσίπρα εκλογές μετά την ολοκλήρωση του Μνημονίου τον Αύγουστο του 2018. Η παρέα του Πρωθυπουργού, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, διαφωνεί. Πιστεύουν ότι αν εξαντλήσουν την τετραετία θα καταφέρουν να καλύψουν το χαμένο έδαφος και να συντρίψουν ξανά το υπόλοιπο πολιτικό σύστημα.

Θα μπορούσε να είναι μία ακόμα αυταπάτη, αλλά ο κ. Τσίπρας έχει αποδείξει ότι δεν είναι εύκολος αντίπαλος. Προσαρμόζεται και μεταλλάσσεται με ταχύτητες τις οποίες δεν μπορούν να παρακολουθήσουν οι άλλοι πολιτικοί αρχηγοί. Ασφαλώς έχει μεγάλη προσωπική φθορά, η οποία αποτυπώνεται στις δημοσκοπήσεις. Διατηρεί όμως το χάρισμα της επικοινωνίας και το όπλο της προπαγάνδας, όπως έδειξε ο χειρισμός του συνεδρίου στο Ταλίν της Εσθονίας για την καταδίκη των εγκλημάτων του ναζισμού και του κομμουνισμού.

Κόντρα για το παρελθόν

Η άρνηση του Σταύρου Κοντονή να παραστεί στο συνέδριο με την αιτιολογία ότι ο κομμουνισμός εξομοιώνεται με τον ναζισμό προκάλεσε διχασμό στο πολιτικό σύστημα. Μετατόπισε το ενδιαφέρον από τις πυρκαγιές, τους φόρους, τις αλλοπρόσαλλες εξαγγελίες για τις πανελλήνιες εξετάσεις. Και έδωσε αφορμή στα κυβερνητικά στελέχη και στον φιλικό Τύπο να κατηγορήσουν τη ΝΔ και προσωπικά τον Κυριάκο Μητσοτάκη ότι «ξεπλένουν τον φασισμό», ενώ «γαλάζιοι» βουλευτές θόλωσαν την εικόνα με τις φιλοκομμουνιστικές δηλώσεις τους.

Η Εσθονία και οι… απώλειες

Η ιστορία με την Εσθονία ίσως αποδειχθεί περίπλοκη όταν ξεκινήσουν οι εργασίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και συνεδριάσει ξανά το Eurogroup, στο οποίο οι μικρές χώρες της ευρωζώνης σέρνουν τον χορό των επιθέσεων κατά της Ελλάδας. Επιπλέον, ο διαχωρισμός Βορρά – Νότου αρχίζει να ατονεί και αναδεικνύεται μια νέα γραμμή ανάμεσα στην Ανατολική και στη Δυτική Ευρώπη, με τις χώρες του πρώην σοβιετικού μπλοκ να ανιχνεύουν κοινά σημεία δράσης με τις χώρες της ομάδας Βίζεγκραντ (Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβακία, Τσεχία). Η Ευρώπη που θα αναδυθεί από τις ευρωεκλογές του 2019 ενδεχομένως να είναι μια νέα ήπειρος, οπότε οι παραδοσιακές πολιτικές οικογένειες, κυρίως το Λαϊκό Κόμμα και οι Σοσιαλιστές, προσπαθούν να διατηρήσουν τα οχυρά τους απέναντι στην άνοδο ακραίων και λαϊκιστικών ομάδων. Η συγκυρία ευνοεί τον κ. Τσίπρα, ο οποίος παρακολουθεί ως παρατηρητής τις προσυνόδους του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος (ΕΣΚ) και σύμφωνα με μαρτυρίες ξένων παραγόντων έχει βελτιώσει σημαντικά την παρουσία του σε αυτές. Αρκετοί ευρωπαίοι ηγέτες έχουν την εντύπωση ότι η ελληνική οικονομία ανακάμπτει και βλέπουν τα μέτρα να ψηφίζονται χωρίς κοινωνικές αντιδράσεις. Ο Δημήτρης Παπαδημούλης μαζί με τον ιταλό Σοσιαλιστή Ρομπέρτο Γκουαλτιέρι έχουν συστήσει μια ομάδα που προσπαθεί να γεφυρώσει την Ευρωπαϊκή Αριστερά με το ΕΣΚ, γνωρίζοντας ότι οι Σοσιαλδημοκράτες φλερτάρουν με την ιδέα της ανανέωσης των δυνάμεών τους από τη δεξαμενή της Αριστεράς.

Διαφωνίες και… δώρα

Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος δεν διευκολύνει τον δομικό ανασχηματισμό που χρειάζεται ο Πρωθυπουργός.

***

Ο υπουργός Οικονομικών φέρεται να έχει εισηγηθεί στον κ. Τσίπρα εκλογές μετά την ολοκλήρωση του Μνημονίου τον Αύγουστο του 2018. Η παρέα του Πρωθυπουργού φαίνεται ότι διαφωνεί.

***

Ο κ. Μακρόν ενδέχεται να φύγει από την Αθήνα με ένα αντίδωρο. Πηγές εκ Βρυξελλών θέτουν ένα ενδιαφέρον ερώτημα: «Θα προσφερθεί ο Αλέξης να παίξει ρόλο διαμεσολαβητή ώστε να ενταχθεί ο Μακρόν στην ευρωσοσιαλιστική ομάδα;». Το θέμα είναι ανοιχτό καθώς ο γάλλος πρόεδρος δεν έχει αποφασίσει σε ποια ομάδα θα ενταχθούν οι ευρωβουλευτές του το 2019 ή αν θα μείνουν ανεξάρτητοι.