Οι Βρυξέλλες έτοιμες και για το κακό σενάριο

Τέσσερις κρίσιμες εβδομάδες για την Ελλάδα και μία ημερομηνία-ορόσημο. Η 20ή Φεβρουαρίου, η ημέρα που έχει προγραμματιστεί μια καθοριστική συνεδρίαση του Eurogroup από την έκβαση της οποίας θα κριθεί αν η χώρα θα προχωρήσει σε συνθήκες ομαλότητας ή αν θα ενεργοποιηθούν σενάρια απομόνωσης του «ανίατου ασθενούς» της ευρωζώνης. Η εύθραυστη κατάσταση της χώρας μας σε μια Ευρώπη η οποία θα χρειαστεί να αναζητήσει νέο στρατηγικό προσανατολισμό έπειτα από το Brexit και τις επικείμενες εκλογικές αναμετρήσεις στην Ολλανδία, στη Γαλλία και στη Γερμανία και την κυβέρνηση Τραμπ στις ΗΠΑ να διαταράσσει τις ισορροπίες δεν άφησε πολλά περιθώρια αισιοδοξίας σε όσους παρευρέθησαν στην κλειστή συζήτηση που διοργάνωσε την Παρασκευή το Δίκτυο για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη.

Δύσκολες προβλέψεις

Στον τελευταίο όροφο κεντρικού ξενοδοχείου, με θέα τον Λυκαβηττό και μια Αθήνα σκεπασμένη με μολυβένια σύννεφα που οι χλωμές ηλιαχτίδες τα έκαναν να φαίνονται πιο απειλητικά, περίπου 30 καλεσμένοι από τον χώρο της πολιτικής, των μέσων ενημέρωσης, των επιχειρήσεων, των πανεπιστημίων αντάλλαξαν απόψεις με αξιωματούχους από τις Βρυξέλλες. Συμπέρασμα; Το «κολασμένο 2017» δεν προσφέρεται για εύκολες προβλέψεις και αβαθή συμπεράσματα.

Η επιδίωξη των Βρυξελλών είναι να παραμείνουν οι 27 χώρες και να μην αποχωρήσει καμία από την ευρωζώνη γιατί αυτό θα στείλει το λάθος μήνυμα στις αγορές και θα αλλάξει όλες τις σταθερές. Από ‘κεί και έπειτα αρχίζουν τα ερωτήματα τα οποία για την περίπτωση της Ελλάδας γίνονται τσουνάμι. Θα κλείσει εγκαίρως η αξιολόγηση; Θα κλείσει με νέα μέτρα, με όρους και ορόσημα; Δεν θα κλείσει, οπότε θα χαθεί και η ευκαιρία για ένταξη στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, δηλαδή στο φθηνό χρήμα; Οι εταίροι θα μας εγκαταλείψουν να βράζουμε στο ζουμί μας μέχρι εξουθενώσεως, δηλαδή ως τις αρχές Ιουλίου που τελειώνουν τα λεφτά, ή θα βγάλουν από το εκμαγείο της διαπραγμάτευσης μια συμφωνία-υπόδειγμα για τις δύσκολες εκλογικές μάχες τους; Ποια είναι τα πραγματικά σχέδια του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και τι θα γίνει με το ΔΝΤ;

Πολλά από τα παραπάνω ερωτήματα θα απαντηθούν στις επόμενες 28 ημέρες. Ωστόσο οι Βρυξέλλες φαίνεται ότι είναι έτοιμες και για το κακό σενάριο και γι’ αυτό κρατούν προσεκτικά φυλαγμένο το λεπτομερές σχέδιο της Επιτροπής Γιούνκερ, έκτασης 150 σελίδων, το οποίο εκπονήθηκε το καλοκαίρι του 2015 και περιελάμβανε αναλυτική καταγραφή των συνεπειών καθώς και μέτρα προστασίας της ευρωζώνης απέναντι στο ενδεχόμενο να μείνει η Ελλάδα έξω από την προστατευτική ομπρέλα του χρηματοδοτικού προγράμματος.

Η εκτίμηση ήταν ότι αν χαθεί η 20ή Φεβρουαρίου όλα τα σχέδια για την Ελλάδα θα είναι στον αέρα, το φάντασμα του Grexit θα πλανάται πάλι πάνω από τη χώρα μας αλλά δεν πρόκειται να υπάρξουν ταχείες εξελίξεις προς αυτή την κατεύθυνση. Οτι ο κ. Σόιμπλε εννοεί όσα λέει. Οτι το ΔΝΤ έχει τοτεμική σημασία για τις χώρες της ευρωζώνης οι οποίες δεν εμπιστεύονται την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και πιστεύουν ότι το ΔΝΤ είναι ο καλός γιατρός με τη σωστή συνταγή. Υπό αυτή την οπτική η συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα όχι μόνο δεν μπορεί να αποτραπεί αλλά, όπως επισημάνθηκε, ίσως θα έπρεπε να πρωταγωνιστήσει η Αθήνα κάνοντας μια θεαματική κίνηση ώστε να θεωρηθεί μονόδρομος η συμμετοχή του.

Οι έλληνες συνομιλητές ήταν ανήσυχοι για την άνοδο του ευρωσκεπτικισμού και του κινήματος της δραχμής. Οι Ευρωπαίοι εκτιμούσαν ότι το αφήγημα της δραχμής ακυρώθηκε στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015.

Τα σενάρια

Οι ευρωπαϊκές εξελίξεις, το Brexit, η άνοδος του λαϊκισμού, το Μεταναστευτικό προβλημάτιζαν και τις δύο πλευρές. Περιεγράφησαν τέσσερα σενάρια για τις μελλοντικές εξελίξεις στην Ευρώπη, εκ των οποίων δύο θεωρούνται επικρατέστερα:

Η διαμόρφωση μιας Ευρώπης πολλών ταχυτήτων με βαθιά ολοκλήρωση της ΟΝΕ, γύρω από το ευρώ και τη συνθήκη Σένγκεν, χωρίς να αποκλείονται στο μέλλον χώρες που δεν συμμετείχαν στην πρώτη φάση. Και η διαμόρφωση μιας πολιτικής «κρατάμε λίγα – κάνουμε πολλά», με αποκέντρωση αρμοδιοτήτων από το κοινοτικό στο εθνικό επίπεδο και εμβάθυνση στις αρμοδιότητες που θα παραμείνουν στις Βρυξέλλες. Αυτά υπό την προϋπόθεση ότι η Ευρώπη δεν θα διαλυθεί, ότι στη Γαλλία θα επικρατήσει ο ευρωπαϊκός πόλος και όχι οι λαϊκιστικές δυνάμεις που θα κάνουν τα πράγματα πολύ δύσκολα –η Ολλανδία θεωρείται πιο ανησυχητική περίπτωση είτε κυβερνήσει είτε δεν κυβερνήσει ο ακροδεξιός Γκερτ Βίλντερς –και ότι κόμματα όπως οι Podemos ή το Κίνημα Πέντε Αστέρων, τα οποία έχουν ενσωματώσει μεγάλα τμήματα της μεσαίας τάξης που θέλουν αλλαγή και πλέον δεν βλέπουν την Ευρώπη ως αντίπαλο αλλά ως Ενωση υπό διαμόρφωση, θα αναλάβουν την ευθύνη συμμετοχής σε κυβερνήσεις συνεργασίας.

Σε ό,τι αφορά τις σχέσεις της ΕΕ με τις ΗΠΑ, εκτιμήθηκε πως οι δεσμοί είναι πολύ ισχυροί και δεν μπορούν να διαρραγούν εύκολα και μεταφέρθηκε η προτροπή του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ προς τους ανησυχούντες συνομιλητές του να αναμένουν την εξέλιξη των πραγμάτων.