Στρασβούργο, Αποστολή
Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) βιώνει μία υπαρξιακή κρίση, αλλά δεν έχει την πολυτέλεια να είναι εσωστρεφής. Πρέπει να σταματήσουν οι ενδοευρωπαϊκές διαμάχες μεταξύ των κρατών – μελών και των θεσμών, ώστε η ΕΕ να αναζητήσει πρακτικές λύσεις που θα προσφέρουν προστασία και ασφάλεια στους πολίτες της, δουλειές στους νέους ανθρώπους και προοπτική. Την ίδια στιγμή όμως, ο σκοπός δεν είναι η δημιουργία των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης. Απαιτείται σεβασμός στη διαφορετικότητα των κρατών – μελών και αποφυγή φθηνών λαϊκιστικών λύσεων που αντί να λύνουν προβλήματα, δημιουργούν προβλήματα.
Αυτά ήταν τα μηνύματα που έστειλε στην ομιλία του για την «Κατάσταση της Ένωσης» ο Ζαν – Κλοντ Γιούνκερ ενώπιον της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο την Τετάρτη 14 Σεπτεμβρίου. Ο Πρόεδρος της Επιτροπής προσπάθησε να εμφανιστεί ενωτικός, να τονώσει το φρόνημα μίας «τραυματισμένης», μετά το Brexit, ΕΕ, να παρουσιάσει μία θετική ατζέντα. Για όσους ήσαν παρόντες στην Ολομέλεια, ήταν σαφές ότι η ατμόσφαιρα δεν ήταν χαρούμενη, αλλά μάλλον συγκρατημένη. Ωστόσο, ο κ. Γιούνκερ αναζήτησε και προσπάθησε να αναδείξει αυτά που μπορούν να ενώσουν τους «27» και στα οποία η ΕΕ μπορεί να προχωρήσει εφόσον έχει την αρμοδιότητα.
«Πέρυσι είπα ότι δεν υπάρχει αρκετή Ένωση στην Ένωσή μας. Αυτό ισχύει και εφέτος. Η ΕΕ βρίσκεται κατά κάποιο τρόπο σε μία υπαρξιακή κρίση» τόνισε ο πολύπειρος λουξεμβούργιος πολιτικός. Ο κ. Γιούνκερ υπήρξε προσεκτικός ώστε να αποφύγει αναφορές που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν επιβοηθητικά σε όσους κατηγορούν την ΕΕ ότι επιδιώκει να «καπελώσει» τα κράτη – μέλη. «Δεν μπορεί η Ευρώπη να γίνει χωνευτήρι. Ζούμε από τις διαφορές μας. Δεν θέλουμε να καταργήσουμε το έθνος κράτος. Δεν είμαστε οι Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης» υπογράμμισε.
Ο κ. Γιούνκερ κινήθηκε σε μία λεπτή γραμμή στον οικονομικό τομέα. Απέφυγε προσεκτικά, όπως ορθώς σημείωσε στην παθιασμένη ομιλία του ο επικεφαλής της ομάδας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών Τζιάνι Πιτέλλα, να αναφέρει τη λέξη «λιτότητα». Σημείωσε αντίθετα, ότι «η Ευρώπη δεν είναι επαρκώς κοινωνική», αλλά και ότι πρέπει να συνεχίσει να είναι μία κοινωνική οικονομία της αγοράς και όχι «Άγρια Δύση». Οπως είπε, «δεν μπορούμε να δεχθούμε να λιντσάρονται πολωνοί εργάτες στο Έσσεξ», αναφερόμενος στο πρόσφατο επεισόδιο στη Βρετανία. Υποσχέθηκε ότι το επενδυτικό «πακέτο Γιούνκερ» θα διπλασιαστεί τόσο σε μέγεθος όσο και σε χρονική διάρκεια σε μία προσπάθεια η ανάπτυξη θα ενισχυθεί όσο γίνεται περισσότερο και να μην γίνει η Ευρώπη η ήπειρος της ανεργίας των νέων.
Τις τελευταίες ημέρες, υπήρξε έντονη φημολογία για το μέχρι που θα φθάσει ο κ. Γιούνκερ στο ζήτημα της διεύρυνσης της ευελιξίας του Συμφώνου Σταθερότητας. Ο Πρόεδρος της Κομισιόν χρησιμοποίησε τον όρο «έξυπνη ευελιξία», θέλοντας να αποφύγει το άνοιγμα νέου ρήγματος ανάμεσα στη Γερμανία και σε χώρες που επιθυμούν ευρεία αύξηση των δημοσίων δαπανών. Οπως χαρακτηριστικά είπε, «το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης δεν μπορεί να γίνει Σύμφωνο Ευελιξίας. Πρέπει να εφαρμοστεί έξυπνα. Και αυτό κάνουμε».
Σε σχέση με το Brexit, «σεβόμαστε αλλά και λυπούμαστε για αυτό, αλλά η ΕΕ δεν κινδυνεύει» τόνισε ο κ. Γιούνκερ. Υπήρξε σαφής ότι δεν μπορεί να υπάρξει «α λα καρτ» εφαρμογή τω κανόνων και η Βρετανία δεν μπορεί να επιθυμεί την παραμονή της στην Ενιαία Αγορά και την ίδια στιγμή να θέλει αλλαγές στην
εφαρμογή των τεσσάρων ελευθεριών για να συμβεί αυτό. Ο Πρόεδρος της Κομιςιόν απέφυγε να αναλωθεί για ώρα με το Βρετανικό Ζήτημα, απόδειξη ότι η ΕΕ δεν θέλει αυτό να κυριαρχήσει στην ατζέντα των επόμενων μηνών.
Άλλα τρία θέματα κυριάρχησαν στην ομιλία Γιούνκερ. Σε σχέση με το Προσφυγικό, τόνισε ότι είτε μας αρέσει είτε όχι, «η αλληλεγγύη δεν επιβάλλεται, έρχεται από την καρδιά», αναφερόμενος προφανώς στην αποτυχία του προγράμματος μετεγκατάστασης προσφύγων από την Ελλάδα και την Ιταλία. Ζήτησε να υπάρξει ταχεία ανάπτυξη 200 συνοριοφυλάκων στα σύνορα της Βουλγαρίας με την Τουρκία.
Η ασφάλεια και η αντιμετώπιση της τρομοκρατίας αποτελούν πλέον βασική προτεραιότητα για την ΕΕ. «Πρέπει να ξέρουμε ποιοι μπαίνουν από τα σύνορά μας» είπε ο κ. Γιούνκερ. Η ανταλλαγή πληροφοριών και η ενίσχυση της Europol αποτελούν βασικούς πυλώνες, ενώ ο κ. Γιούνκερ αναφέρθηκε και στη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Συστήματος Ταξιδιωτικών Πληροφοριών που θα επιτρέπει την καλύτερη παρακολούθηση των μετακινήσεων.
Ο Πρόεδρος της Κομισιόν αναφέρθηκε τέλος στο ζήτημα της δημιουργίας ενός ευρωπαϊκού αμυντικού πυλώνα που θα λειτουργεί όμως σε συνεργασία και όχι ανταγωνιστικά με το ΝΑΤΟ. Μίλησε για την ανάγκη δημιουργίας μόνιμων δομών – ενός ευρωπαϊκού «αρχηγείου». Η Φεντερίκα Μογκερίνι έχει άλλωστε ήδη παρουσιάσει, όπως και οι Γαλλογερμανοί, προτάσεις επί αυτού του θέματος. Ο κ. Γιούνκερ πρόσθεσε ότι ένα Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας θα βοηθούσε στην τόνωση της ανάπτυξης της καινοτομίας στον τομέα αυτόν.
Πρέπει τέλος να σημειωθεί ότι ο Πρόεδρος Γιούνκερ ζήτησε από τους ηγέτες στην Κύπρο να προχωρήσουν στις συνομιλίες για την επανένωση της νήσου.
Από τις υπόλοιπες παρεμβάσεις, ίσως πρέπει να σταθεί κανείς σε αυτές την Μαρίν Λεπέν και του Νάιτζελ Φαράζ. Η κυρία Λεπέν, με τρομερή αυτοπεποίθηση, επετέθη στον κ. Γιούνκερ λέγοντάς του ότι η ΕΕ δεν μπορεί να προστατέψει τους πολίτες σε κανένα πεδίο, είτε αυτό είναι η οικονομία είτε η τρομοκρατία. «Αφήστε τα έθνη – κράτη να συνεργαστούν όπως αυτά νομίζουν» είπε, ενώ επανέλαβε ότι το δημοψήφισμα για ένα Frexit είναι στα σχέδιά της εφόσον εκλεγεί στην Προεδρία της Γαλλίας. Όσο για τον κ. Φαράζ, επιβεβαίωσε με τον απλοϊκό του λόγο το πόσο βαθια λαϊκιστής είναι, κάνοντας λόγο για «ευρωεθνικισμό».
Η επιστολή Τουσκ στους «27» ενόψει Μπρατισλάβας
Την Τετάρτη, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, σε μία μακροσκελή, με βάση την εμπειρία, επιστολή προς τους 27 ηγέτες που θα συγκεντρωθούν την Παρασκευή στη Μπρατισλάβα επεχείρησε να θέσει το πλαίσιο εντός του οποίου πρέπει να κινηθεί η ΕΕ μετά το Brexit. Η επιστολή Τουσκ κινείται σε εντελώς διαφορετική γραμμή από την ομιλία Γιούνκερ, είναι βαθιά «πεσιμιστική» για τα επόμενα βήματα και χαμηλώνει πολύ τον πήχυ των προσδοκιών.
Οπως σημείωσε ο κ. Τουσκ, παρά τις υπερβολές που ακούστηκαν και γράφτηκαν από το στρατόπεδο της εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ ενόψει του δημοψηφίσματος, «θα ήταν μοιραίο λάθος να υποθέσουμε ότι το αρνητικό αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος αντιπροσωπεύει ένα ειδικό βρετανικό ζήτημα».
«Οι λαοί της Ευρώπης», εξήγησε ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, «θέλουν να γνωρίζουν αν οι πολιτικές τους ελίτ είναι ικανές να αποκαταστήσουν τον έλεγχο επί γεγονότων και διαδικασιών που τους αποπροσανατολίζουν και ορισμένες φορές τους τρομάζουν. Σήμερα, πολλοί
λαοί, όχι μόνο στη Βρετανία, πιστεύουν ότι το να αποτελούν κομμάτι της Ευρώπης στέκεται εμπόδιο στη σταθερότητα και στην ασφάλεια».
