Στα 83 του χρόνια ο Μάικλ Δουκάκης παραμένει ο πιο δημοφιλής ελληνοαμερικανός πολιτικός, ο δικός μας «Μιχάλης», με το χάρισμα της μετριοπαθούς ρητορικής και του αδρού αυτοσαρκασμού: «Εάν είχα νικήσει τον πρώτο Μπους, δεν θα είχαμε ποτέ τον δεύτερο!». Σχεδόν 65 ημέρες πριν από τις εκλογές για την ανάδειξη του 45ου προέδρου των ΗΠΑ, ο πρώην κυβερνήτης της Μασαχουσέτης και παρ’ ολίγον πλανητάρχης (ηττήθηκε κατά κράτος το 1988 από τον Τζορτζ Μπους τον πρεσβύτερο) μίλησε στο «Βήμα», στο περιθώριο της εκδήλωσης που διοργάνωσε το Οικονομικό Φόρουμ Δελφών.


Ο Φρανκ Αντεργουντ, ο μακιαβελικός αμερικανός πρόεδρος στην τηλεοπτική σειρά «House of Cards», αποφαίνεται: «Ο δρόμος προς την εξουσία είναι στρωμένος με υποκρισία και πτώματα». Ενα σχόλιο;
«Ποτέ μου δεν βίωσα κάτι τέτοιο. Θα σας έλεγα αντιθέτως ότι όσο πιο ψηλά ανέβαινα στην πολιτική ζωή, τόσο καλύτερα ήταν, τόσο περισσότερες δυνατότητες είχα να δρω και να περιστοιχίζομαι από εξαίρετους συνεργάτες. Δεν υπήρξα ποτέ κυνικός. Ημουν πάντα θετικός και ως κυβερνήτης της Μασαχουσέτης κατάφερα πολλά με τους συνεργάτες μου. Κατ’ ουσίαν, πήραμε ίσως την πιο διεφθαρμένη Πολιτεία και τη μετατρέψαμε σε μία από τις επιτυχημένες της χώρας. Λυπάμαι, φυσικά, που δεν έφτασα μέχρι τον Λευκό Οίκο. Εάν είχα νικήσει τον πρώτο Μπους, δεν θα είχαμε ποτέ τον δεύτερο! Ενας, πάντως, από τους λόγους που σήμερα διδάσκω Δημόσια Πολιτική (σ.σ.: στο Πανεπιστήμιο Northeastern της Βοστώνης και στο UCLA) είναι επειδή θέλω να εμπνεύσω τους νέους ανθρώπους να ενταχθούν στον δημόσιο βίο, στον οποίο πιστεύω βαθιά. Εχω συναντήσει στην πορεία μου πολλούς ιδεαλιστές –ανεξάρτητα από την πολιτική τοποθέτησή τους -, οι οποίοι, σας διαβεβαιώ, δεν είχαν καμία συγγένεια με τον αμοραλισμό του τηλεοπτικού Αντεργουντ. Και έχω σήμερα εκατοντάδες παλιούς φοιτητές που κατέχουν δημόσια αξιώματα και διαπρέπουν. Η ποιότητα του δημόσιου βίου στις ΗΠΑ έχει σταθερά ανοδική πορεία».
Ποια είναι η μία ικανότητα που οφείλει να έχει ο ηγέτης;
«Οφείλεις να θέσεις υψηλά στάνταρντ αξιοπρέπειας και για τον εαυτό σου και για εκείνους που δουλεύουν για εσένα. Αυτό είναι για εμένα το πρωτεύον, ανεξάρτητα από το ποιος είσαι ή από την ιδεολογία από την οποία εμφορείσαι. Εγώ δεν έκανα καμία έκπτωση στην αξιοπρέπειά μου, προσωπική ή πολιτική. Είναι αυτό που λέω σήμερα στους φοιτητές μου: «Aν πρόκειται να ασχοληθείς με τα κοινά, σχεδίασε για τον εαυτό σου έναν μετριοπαθή βίο. Αν, πάλι, θέλεις να βγάλεις λεφτά, απλώς μην μπεις στην πολιτική»».
Θα έλεγε όμως κανείς ότι έχετε πληρώσει βαρύ τίμημα για την κοσμοθεωρία σας αυτή…
Οχι… Δεν θα άλλαζα με τίποτα τη ζωή που έζησα. Εκτός, βέβαια, από το γεγονός ότι θα προτιμούσα να έχω κερδίσει την προεδρία».
Σήμερα, στα 83 σας χρόνια, ζείτε με αυτό το «Αν»; «Αν είχα γίνει πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών»;
«Οχι… Δεν μπορείς να ζήσεις την υπόλοιπη ζωή σου με ένα «μπορούσα», ένα «όφειλα» κ.ο.κ. Ηταν αναμφίβολα ένας αγώνας που όντως έπρεπε να κερδίσω και δεν το κατάφερα. Από την άλλη πλευρά, δεν έχω πάψει και σήμερα να δραστηριοποιούμαι ενεργά στα αμερικανικά πολιτικά πράγματα. Η σύζυγός μου Κίτι και εγώ ζήσαμε μια υπέροχη ζωή, ακόμα τη ζούμε, δουλεύουμε… Τώρα ασχολούμαστε με την προεκλογική εκστρατεία».
Δεν δημιουργήθηκε εσχάτως ένα σάιτ που σας προέτρεπε να κατεβείτε στις εκλογές του 2016;
«(Σ.σ.: στα ελληνικά) «Γέρος είμαι τώρα!». Είμαι ακόμη ακμαίος, αλλά, όχι, δεν θα κατέβω ποτέ ξανά σε εκλογές».


Δεν υπάρχει μια σοκαριστική ομοιότητητα ανάμεσα στην εφετινή προεκλογική μάχη για την αμερικανική προεδρία και εκείνη του 1988; Η αδυσώπητη ρητορική, η μαύρη προπαγάνδα…
«Η σημερινή είναι ενδεχομένως, λυπάμαι που το λέω, χειρότερη. Αν όμως κάποιοι επιλέγουν να υιοθετούν αυτή τη συμπεριφορά, ο αποδέκτης τέτοιων σφοδρών χτυπημάτων οφείλει να απαντήσει με όπλο την ενότητα. Οταν κοιτάζω πίσω στο 1988, καταλαβαίνω ότι ήταν μέγα λάθος μου να αφήσω αναπάντητες τις επιθέσεις του Μπους. Βλέπω σήμερα και τη Χίλαρι Κλίντον να σφυροκοπείται ανελέητα. Δεν είναι, βέβαια, η πρώτη φορά, όμως τώρα υπάρχει μια αδυσώπητη αντι-Χίλαρι βιομηχανία. Τα τελευταία τρία-τέσσερα χρόνια την καταδιώκουν με λύσσα. Και όταν σε σφυροκοπούν με τόση μανία, αργά ή γρήγορα αρχίζει να πονάει…».


Επειδή μιλήσατε για αξιοπρέπεια, σε πρόσφατο άρθρο του ο «New Yorker» επισήμανε ότι ακόμη και ο Ντόναλντ Τραμπ –παρά τη χαμηλής υποστάθμης ρητορική, τον τραμπουκισμό κ.ο.κ. –έχει τη δική του (έστω «διαταραγμένη») αξιοπρέπεια, υπό την έννοια ότι είναι ο εαυτός του…
«Ναι, μόνο που εν προκειμένω μιλάμε για έναν τύπο που έχει στο ενεργητικό του τέσσερις πτωχεύσεις που άφησαν εργαζομένους στον δρόμο, έναν τύπο που ακόμη αρνείται να δημοσιοποιήσει τη φορολογική δήλωσή του. Αυτός δεν είναι ο δικός μου ορισμός για την αξιοπρέπεια. Στο μεταξύ, προβαίνει σε σωρεία ανόητων, ανειλικρινών κ.ο.κ. δηλώσεων. Το δε περίφημο τείχος που θέλει να ανεγείρει (σ.σ.: στα σύνορα των ΗΠΑ με το Μεξικό) υποδαυλίζει τους φόβους του κόσμου για τους μετανάστες, τη στιγμή που το ποσοστό καθαρής παράνομης μετανάστευσης στις ΗΠΑ ανέρχεται αυτή τη στιγμή στο μηδέν! Οσο για την εξαγγελία για την επιβολή καραντίνας στους μουσουλμάνους, ο ίδιος ο αρχηγός της αστυνομίας της Νέας Υόρκης, ο ικανότατος Γουίλιαμ Τζ. Μπράτον, θεωρεί ότι πρόκειται για ένα εντελώς παρανοϊκό σχέδιο, αφού όπως δήλωσε: «Mόνο στην αστυνομία της Νέας Υόρκης έχουμε 9.000 μουσουλμάνους!». Τι θα τους κάνει ο Τραμπ όλους αυτούς;».


Πιστεύετε ότι έχει επινοήσει μια περσόνα ή είναι αληθινός;
«Είναι ολότελα αληθινός και ολότελα ασυνήθιστος».


Τον έχετε γνωρίσει ποτέ;
«Οχι. Πάντως το 1988, κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης –υπάρχει ακόμη στο YouTube -, είχε δηλώσει: «O Μπους είναι ΟΚ, αλλά εμένα μου αρέσει αυτός ο Δουκάκης, μου αρέσουν αυτά που έχει κάνει στη Μασαχουσέτη»…».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ