«Για μας δεν έχει σημασία μονάχα το ταξίδι, έχει σημασία και ο προορισμός» έλεγε ο Αλ. Τσίπρας στα στελέχη του, σε μια προσπάθεια να δώσει νόημα στο ερχόμενο συνέδριο-«καμπή», όπως το έχει χαρακτηρίσει ο ίδιος. Και πράγματι, υπό προϋποθέσεις το 2ο Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο θα διεξαχθεί στα μέσα του προσεχούς Οκτωβρίου και ενώ η δεύτερη αξιολόγηση θα βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, μπορεί να αποτελέσει σημείο-σταθμό στην πορεία των οβιδιακών μεταμορφώσεων του κυβερνώντος κόμματος, το οποίο μετά τη μνημονιακή στροφή του αναζητεί ένα νέο σοσιαλδημοκρατικό προφίλ. Το ερώτημα ωστόσο που πλανάται είναι αν η κεντροαριστερή μετατόπιση που επιθυμούν κάποιοι στα ηγετικά κλιμάκια του ΣΥΡΙΖΑ θα καταστεί εφικτή ή θα κατισχύσουν οι θέσεις εκείνων που θεωρούν ότι δεν πρέπει να αλλάξει η στρατηγική του κόμματος ούτε η φυσιογνωμία του παρά τη μνημονιακή μετάλλαξη που μεσολάβησε.

Προσδοκίες και ασάφειες

«Το κόμμα μας πρέπει να προσαρμοστεί στις νέες καταστάσεις» είπε στην τελευταία Κεντρική Επιτροπή ο Πρωθυπουργός, διευκρινίζοντας ότι για να συμβεί αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει «να γίνει ένα κόμμα ανοιχτό, καινοτόμο και δημιουργικό, μαζικό και μαχητικό». Πόσο «ανοιχτός» όμως θα είναι ο ΣΥΡΙΖΑ που θα προκύψει από το 2ο Συνέδριο; Υπάρχει πολιτικό σχέδιο διεύρυνσής του και σε ποια κατεύθυνση; Σαφής απάντηση δεν προκύπτει καθώς, σε συλλογικό τουλάχιστον επίπεδο, δεν υπάρχουν ξεκάθαρες επεξεργασίες, αν και στις Θέσεις για το συνέδριο αναφέρεται ότι «επιδιώκουμε συμμαχίες και συμπόρευση με κόμματα και κινήσεις που αναφέρονται στη σοσιαλδημοκρατία, εφόσον απαλλάσσονται από δεσμεύσεις απέναντι στο παλαιό κομματικό σύστημα και τον νεοφιλελευθερισμό».
Σε κάθε περίπτωση οι πληροφορίες αναφέρουν ότι εδώ και καιρό καταγράφονται κινητικότητα και υπόγειες διεργασίες προκειμένου να υλοποιηθεί η σκέψη ενός θαρραλέου ανοίγματος του κόμματος προς δυνάμεις προερχόμενες από το ΠαΣοΚ (αλλά και τη ΔΗΜΑΡ) με στόχο να καταστεί ο ΣΥΡΙΖΑ ο βασικός πυλώνας έκφρασης της νέας σοσιαλδημοκρατίας σε ένα νέο διπολικό σύστημα. Στην κατεύθυνση αυτή φέρεται να έχουν δραστηριοποιηθεί διάφοροι πασοκογενείς, με τον κεντρικό ρόλο να τον έχουν ο υπουργός Υποδομών Χρ. Σπίρτζης και ο Αντ. Κοτσακάς.
Κομματικοί παράγοντες ωστόσο μιλούν για… προσδοκίες κύκλων του Μεγάρου Μαξίμου και όχι συλλογικό σχέδιο διεύρυνσης, επιμένοντας ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει «να παραμείνει κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς, πιο μαζικό, με αισθητή παρουσία στο πεδίο των κοινωνικών αιτημάτων κατά της λιτότητας, υπέρ των δικαιωμάτων και των δημοκρατικών ελευθεριών», αναγνωρίζοντας βεβαίως ότι «πρέπει να γίνουν βήματα σε σχέση με τις απολυτότητες του παρελθόντος στη βάση ορισμένων ιδεολογικών εμμονών», όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά, προς την κατεύθυνση ενός «κοινωνικού πραγματισμού». Ο αντίλογος στις απόψεις αυτές είναι ότι, αν ο ΣΥΡΙΖΑ παραμείνει καθηλωμένος και δεν τολμήσει το άνοιγμα τώρα, θα αυτοεγκλωβιστεί περιορίζοντας τον ορίζοντα των πολιτικών παρεμβάσεών του στη διαμόρφωση του νέου πολιτικού σκηνικού, αφήνοντας ανεκμετάλλευτο το κενό που υπάρχει στον χώρο της Κεντροαριστεράς.
Τα τροχιοδεικτικά πυρά κατά της διεύρυνσης του ΣΥΡΙΖΑ προς τη σοσιαλδημοκρατία έχουν ήδη ξεκινήσει, με τους «53+» (Ευ. Τσακαλώτος, Θ. Δρίτσας, Τασία Χριστοδουλοπούλου, Χρ. Παπαδόπουλος, Θεανώ Φωτίου, Αλ. Χαρίτσης, Κ. Αθανασίου, Μ. Μπαλαούρας, Χρ. Καραγιαννίδης, Π. Λάμπρου, Χ. Γολέμης κ.ά.) να θέτουν τις ενστάσεις τους: «Η συζήτηση για τις περιβόητες «προσχωρήσεις», «διευρύνσεις», «συμπράξεις» επανέρχεται και μάλιστα σε λάθος κατεύθυνση» λένε, υπενθυμίζοντας ότι στο πρόσφατο παρελθόν ο ΣΥΡΙΖΑ «πλήρωσε ακριβά προσχωρήσεις «παραγόντων» που ελάχιστη σχέση είχαν με την Αριστερά», «φωτογραφίζοντας» τον πρώην υπουργό Ι. Πανούση. Είναι εξάλλου πολύ πρόσφατη η μάχη χαρακωμάτων με τον προερχόμενο από το ΠαΣοΚ υπουργό Προστασίας του Πολίτη Ν. Τόσκα με αφορμή τη διάλυση από την ΕΛ.ΑΣ. των καταλήψεων στη Θεσσαλονίκη.
Οι «53+» έχουν εγείρει τον κίνδυνο «να μετεξελιχθεί η ήττα και ο συμβιβασμός του περασμένου καλοκαιριού (σ.σ.: τρίτο Μνημόνιο) σε στρατηγική επιλογή» του ΣΥΡΙΖΑ, όπως και τον κίνδυνο αλλοίωσης των φυσιογνωμικών χαρακτηριστικών του. «Δεν χρειαζόμαστε αλλαγή της στρατηγικής του ΣΥΡΙΖΑ με αφορμή το 2ο Συνέδριο. Θα ήταν αλλοίωση της φυσιογνωμίας του και μετατροπή της ήττας σε στρατηγική ήττα» έγραψε προσφάτως στον προσυνεδριακό διάλογο το μέλος της Κεντρικής Επιτροπής και εκ των «53+» Αν. Βασιλείου.
Οι ίδιοι εμφανίζονται ως μη προσκολλημένοι στο άρμα της εξουσίας δηλώνοντας ότι «είμαστε στην κυβέρνηση όχι πάση θυσία αλλά όσο θεωρούμε ότι μπορούμε με αριστερή οπτική να ασκήσουμε πολιτική προς όφελος των ασθενέστερων κοινωνικών στρωμάτων» και τάσσονται κατά της μετατροπής του κόμματος σε «παράρτημα της κυβέρνησης».
Κριτική εξ αριστερών

«Ο ρόλος του κόμματος δεν μπορεί να είναι εκείνος του χειροκροτητή της κυβέρνησης» δήλωσε προσφάτως (στην «Εποχή») ο κ. Χαρίτσης, ενώ δεν έχουν διστάσει να διατυπώσουν ανοιχτά τις ενστάσεις τους για χειρισμούς που αφορούν το Προσφυγικό (τροπολογία Μουζάλα για Υπηρεσία Ασύλου), για τον τρόπο άσκησης της εξουσίας (φαινόμενα γραφειοκρατίας και αυταρχικών συμπεριφορών) ή και σημαντικές κυβερνητικές εξαγγελίες, αναγκάζοντας μάλιστα τον κ. Τσίπρα σε αναδίπλωση (όπως η πρότασή του για άμεση εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από τον λαό).
Ωστόσο η ενεργή συμμετοχή τους σε κυβερνητικό και κοινοβουλευτικό επίπεδο στην υλοποίηση των μνημονιακών δεσμεύσεων, παρά την κριτική που ασκούν, τους καθιστά «συμπρωταγωνιστές» (όπως στην περίπτωση της εκχώρησης του ΟΛΠ στην Cosco, παρά τις διακηρυγμένες ενστάσεις του υπουργού Ναυτιλίας κ. Δρίτσα). Κάποιοι χαρακτηρίζουν τη στάση των «53+» «αρωματικό αποσμητικό της μνημονιακής πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ», επισημαίνοντας με νόημα ότι, παρά τις διαφορές, «ο συνδετικός ιστός είναι η εξουσία και αυτός δεν έχει διαρραγεί».
Ο ευέλικτος Πρωθυπουργός και οι αριστεροί «βαρόνοι»

Καθοριστικό ρόλο εν όψει συνεδρίου αναμένεται να παίξει ο ισχυρός πόλος που συγκροτούν κορυφαίοι παράγοντες του ΣΥΡΙΖΑ όπως ο Πρόεδρος της Βουλής Ν. Βούτσης, οι υπουργοί Ν. Φίλης και Π. Σκουρλέτης και όσοι τάσσονται υπέρ ενός ξεκάθαρου αριστερού, ριζοσπαστικού στίγματος, παρά τις προσαρμογές που επιβάλλει η «βίαιη ωρίμασή» του. Εν κατακλείδι, οι κρίσιμοι παράγοντες που θα κρίνουν προς τα πού θα γείρει η εσωκομματική πλάστιγγα στο συνέδριο είναι οι πιέσεις εκείνων που αμφισβητούν εντόνως τις σκέψεις περί γενναίων ανοιγμάτων και διευρύνσεων και βεβαίως οι χειρισμοί του κ. Τσίπρα, ο οποίος μάλλον θα προτιμήσει στην παρούσα φάση να αποφύγει μια σύγκρουση προκρίνοντας ένα πλαίσιο συμβιβασμών και ισορροπιών προκειμένου και η «τάση» των «53+» να είναι ικανοποιημένη και όσοι κορυφαίοι (κ.κ. Βούτσης, Φίλης, Σκουρλέτης κ.ά.) εμφανίζονται επιφυλακτικοί ως προς την «αλλοίωση» των ιδεολογικών χαρακτηριστικών του ΣΥΡΙΖΑ να καθησυχαστούν, αλλά και ο ίδιος, εν τέλει, να διατηρήσει το προνόμιο να πάει το «καράβι» προς τα εκεί που θέλει δίχως εσωκομματικές «τρικυμίες» στην παρούσα φάση.

Οσοι γνωρίζουν τον κ. Τσίπρα ξέρουν ότι ο 42χρονος πολιτικός προτιμά να είναι ευέλικτος όσον αφορά τις ισορροπίες με τις «φυλές» του κόμματος στον βαθμό που δεν πλήττεται το ηγετικό του προφίλ, το οποίο, ούτως ή άλλως, δεν έχει αμφισβητηθεί. Ετσι, δεν αποκλείουν να υπάρξουν από πλευράς του κάποιες υποχωρήσεις στα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά έναντι όσων διαφωνούν με την πολιτική των γενναίων ανοιγμάτων στην κατεύθυνση της «πασοκοποίησης» του ΣΥΡΙΖΑ, με «αντάλλαγμα» την επιβεβαίωση της εμπιστοσύνης στο πρόσωπό του για να προχωρήσει πιο θαρραλέα στην υλοποίηση των μνημονιακών δεσμεύσεων (με αιχμή τις ιδιωτικοποιήσεις, όπως καταδεικνύει και η «κόντρα» του κ. Σκουρλέτη με τον επικεφαλής του ΤΑΙΠΕΔ Στ. Πιτσιόρλα).
Οσον αφορά τις προθέσεις του Πρωθυπουργού για ανοίγματα και διευρύνσεις, αυτές θα αποτυπωθούν στο νέο κυβερνητικό σχήμα που θα προκύψει από τον αναμενόμενο ανασχηματισμό (μετά το συνέδριο), το εύρος του οποίου όμως θα εξαρτηθεί σε κάποιον βαθμό (και) από τις νέες ισορροπίες που θα προκύψουν.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ