Σε δρόμο χωρίς επιστροφή φαίνεται να έχουν εισέλθει οι σχέσεις Ελλάδας και Αζερμπαϊτζάν και μόνο μια παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Ενωσης, την ύστατη ώρα, μοιάζει ικανή να σώσει την (εμβληματική για τις διμερείς σχέσεις) ιδιωτικοποίηση του ΔΕΣΦΑ από το διαφαινόμενο ναυάγιο. Η μονομερής απόφαση του Πάνου Σκουρλέτη να καταθέσει την επίμαχη τροπολογία αλλαγής του υπολογισμού των τελών χρήσης του συστήματος φυσικού αερίου έχει προκαλέσει σφοδρότατη ενόχληση στην κρατική αζερική εταιρεία Socar όσο επίσης σε κυβερνητικούς κύκλους στο Μπακού –και όχι μόνο.
Αλλωστε η εν λόγω ιδιωτικοποίηση αποτελεί προαπαιτούμενο του τρίτου Μνημονίου και ο προβληματισμός στις Βρυξέλλες είναι εντονότατος. Δεν είναι μόνο ότι θα χαθούν έσοδα για τα δημόσια οικονομικά, αλλά και το γεγονός ότι η κυβέρνηση εμφανίζεται για ακόμη μία φορά να αδιαφορεί για τον ρόλο των ανεξάρτητων αρχών, εν προκειμένω της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) που είναι η καθ’ ύλην αρμόδια για την τιμολογιακή πολιτική. Για αυτόν τον λόγο πολλοί εκτιμούν ότι αν οι Αζέροι αποφασίσουν να κινηθούν νομικά στα ευρωπαϊκά δικαστήρια, λογικά θα δικαιωθούν.
Ουσιαστικά, οι διμερείς σχέσεις με μια χώρα που έχει αναδειχθεί σε μείζονα παίκτη στη γεωπολιτική σκακιέρα σε ό,τι αφορά την ενεργειακή τροφοδοσία της Ευρώπης μοιάζουν δύσκολο να ανακάμψουν. Αυτό καθίσταται έτι δυσχερέστερο λόγω της πρωτοφανούς αδράνειας της ελληνικής διπλωματίας που πέραν μιας επίσκεψης του Νίκου Κοτζιά στην αζερική πρωτεύουσα πριν από μερικούς μήνες δεν έχει κάνει ουσιαστικώς τίποτε για να δείξει αν επιθυμεί καλές σχέσεις με το Μπακού, δηλαδή το κράτος που θα… γεμίσει με αέριο τον αγωγό ΤΑΡ που έστω την ύστατη ώρα αποφάσισε η κυβέρνηση να προωθήσει. Αντιθέτως, ο υπουργός Εξωτερικών εμφανίζεται, σύμφωνα με άριστα ενημερωμένες πηγές, να αντιμετωπίζει το Αζερμπαϊτζάν απλώς ως μια χώρα που κάποτε ανήκε στη Σοβιετική Ενωση…
Παρά τα προσκόμματα που αντιμετώπισε η αγορά του ΔΕΣΦΑ από τη Socar, λόγω της στάσης της Κομισιόν που ποτέ δεν ήθελε να δεχθεί να αγοράσουν οι Αζέροι το 66% της εταιρείας (λόγω των περιορισμών που θέτει το κοινοτικό δίκτυο στην είσοδο τρίτων εταιρειών στα ενεργειακά δίκτυα), η ολοκλήρωση της ιδιωτικοποίησης έμοιαζε να βαίνει ομαλά το τελευταίο διάστημα. Στις 2 Σεπτεμβρίου αναμενόταν να οριστικοποιηθεί η μεταβίβαση από τη Socar στην ιταλική εταιρεία Snam του 17% από το 66%, ώστε οι Αζέροι να μείνουν στον ΔΕΣΦΑ με 49% και να ξεπεραστεί ο σκόπελος της κοινοτικής νομοθεσίας. Υπενθυμίζεται ότι η Snam είναι και μέτοχος στον αγωγό ΤΑΡ.
Το επόμενο βήμα θα ήταν η συγκρότηση νέου Διοικητικού Συμβουλίου στον ΔΕΣΦΑ όπου τον ηγετικό ρόλο θα είχε ο –πρώην πλέον –επικεφαλής του γραφείου της Socar στην Αθήνα, ο Αναρ Μαμάντοφ. Αυτή τη στιγμή όμως ο κ. Μαμάντοφ, κορυφαίο στέλεχος της Socar που έχει εργαστεί μόνο στο εξωτερικό και σε περιοχές όπου η αζερική εταιρεία έχει τεράστιες επενδύσεις, βρίσκεται στη Σμύρνη της Τουρκίας, έχοντας αναλάβει τη θέση του γενικού διευθυντή της εταιρείας πετροχημικών Petkim.
Το τεχνικό σκέλος της υπόθεσης είναι ιδιαίτερα περίπλοκο, αλλά ο πυρήνας του προβλήματος ήταν όπως φαίνεται η άρνηση της κυβέρνησης και προσωπικά του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας να δεχθούν την αύξηση των τιμολογίων που είχαν προβλεφθεί στο πλαίσιο της ιδιωτικοποίησης. Το μυστικό του διαγωνισμού για τον ΔΕΣΦΑ ήταν ότι ουσιαστικά συνέδεσε το τίμημα για την εταιρεία με την αύξηση των τιμολογίων. Ωστόσο πρέπει να σημειωθεί ότι το 2012, έναν χρόνο πριν από την κατάθεση της προσφοράς από τη Socar, το ΤΑΙΠΕΔ είχε κοστολογήσει τον ΔΕΣΦΑ περί τα 300 εκατ. ευρώ.
Η αρχική πρόταση της Socar ήταν περί τα 320-325 εκατ. ευρώ και μόνο κατόπιν παρέμβασης της τότε κυβέρνησης αλλά και προσωπικά του Αντώνη Σαμαρά προς τον πρόεδρο Αλίγεφ το τίμημα ανέβηκε αρχικά στα 375 εκατ. ευρώ και στη συνέχεια στα 400 εκατ. ευρώ. Αν η ιδιωτικοποίηση τελικά ναυαγήσει και προκηρυχθεί νέος διαγωνισμός, οι αισιόδοξες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για τίμημα που δεν θα ξεπεράσει τα 150 εκατ. ευρώ.
Σύμφωνα με τα όσα είναι γνωστά, οι αυξήσεις θα ανέρχονταν σε ποσοστό 68%. Πηγές που γνωρίζουν αναφέρουν ότι είχε συμφωνηθεί αυτές να μην ξεπεράσουν το 35%. Ωστόσο μια μείωση των αυξήσεων θα μείωνε λογικώς και το συμφωνηθέν τίμημα, ενώ η Socar έπρεπε να συνυπολογίσει και τη μείωση εσόδων που θα είχε από την αύξηση της φορολογίας των επιχειρήσεων. Είναι προφανές ότι το ποσοστό αυξήσεων είναι υψηλό και ο κ. Σκουρλέτης έκρινε ότι δεν μπορούσε να σηκώσει το κόστος. Αλλωστε οι αυξήσεις τιμολογίων έπρεπε να επιβληθούν αναδρομικά και για την περίοδο 2009-2015. Ωστόσο το ζήτημα της ανάκτησης επενδύσεων είναι κάτι σύνηθες στις επιχειρήσεις, ενώ η αφαίρεση 200 εκατ. ευρώ από την περιουσιακή αξία του ΔΕΣΦΑ που προβλέπει η τροπολογία προφανώς μειώνει τη συνολική αξία του.
ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗ
Ο πυρήνας του προβλήματος είναι η άρνηση της κυβέρνησης και προσωπικά του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας να δεχθούν την αύξηση των τιμολογίων που είχαν προβλεφθεί στο πλαίσιο της ιδιωτικοποίησης. Το μυστικό του διαγωνισμού για τον ΔΕΣΦΑ ήταν ότι ουσιαστικά συνέδεσε το τίμημα για την εταιρεία με την αύξηση των τιμολογίων

ΑΠΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΣΗ
Πολλά ατυχή επεισόδια…
Στο Μπακού ακόμη δεν έχουν υποχωρήσει οι αλγεινές εντυπώσεις που είχαν δημιουργηθεί όταν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος δεν παρέστη στην εναρκτήρια τελετή των Ευρωπαϊκών Αγώνων στο Αζερμπαϊτζάν την περασμένη άνοιξη, όπως αρχικώς είχε υποσχεθεί η Αθήνα, με το αιτιολογικό ότι δεν είχε προηγουμένως επισκεφθεί τη Μόσχα. Υπήρξαν δυστυχώς και άλλα ατυχή περιστατικά. Ο κ. Κοτζιάς, στα τέλη Μαΐου, έκρινε ότι δεν έπρεπε να διαθέσει ούτε καν 15 λεπτά για μια σύντομη συνάντηση με τον αζέρο υπουργό Ενέργειας Νατίγκ Αλίγεφ που βρέθηκε στην Αθήνα για τις εργασίες της διμερούς Μεικτής Διϋπουργικής Επιτροπής –προφανώς διότι είχε αφιερώσει όλη του την ενέργεια στην αστραπιαία επίσκεψη του Βλαντίμιρ Πούτιν την ίδια περίοδο. Σε αυτή την περίπτωση, η πολυδιάστατη ενεργητική εξωτερική πολιτική δεν κρίθηκε χρήσιμη, όπως χρήσιμη δεν κρίθηκε από τον κ. Σκουρλέτη ούτε η απόπειρα του αζέρου πρέσβη Ραχμάν Μουσταφάγεφ να τον γνωρίσει στον αζέρο υπουργό Ενέργειας στο πλαίσιο των εγκαινίων του ΤΑΡ πριν από λίγους μήνες…

Την ίδια στιγμή, σε εγχώριους και ξένους κύκλους γεννώνται ερωτήματα για τις επιδιώξεις και άλλων κορυφαίων κυβερνητικών στελεχών. Οι κύκλοι αυτοί αναφέρουν ότι στην κυβέρνηση δεν φαίνεται να αντιλαμβάνονται το πλήγμα που δέχεται η εικόνα της χώρας από τη διαχείριση κρίσιμων ιδιωτικοποιήσεων. Επιπλέον, στο Μπακού απορούν για ποιον λόγο ο υπουργός Επικρατείας Νίκος Παππάς, ο οποίος έχει επιδείξει έντονο ενδιαφέρον για επενδύσεις στον ενεργειακό τομέα, αρνήθηκε επανειλημμένως να συναντήσει τους Αζέρους, μεταθέτοντας το «βαρύ έργο» στους ώμους του Αλέκου Φλαμπουράρη. Οι ίδιοι κύκλοι επισημαίνουν ότι η ολοκλήρωση της ιδιωτικοποίησης του ΔΕΣΦΑ θα άνοιγε τον δρόμο και για σειρά άλλες επενδύσεις από το Αζερμπαϊτζάν στην Ελλάδα που πλέον φαντάζουν πάρα πολύ δύσκολες.
Επιπλέον, σε μια περίοδο που το Αζερμπαϊτζάν διευρύνει τα ερείσματά του, όπως αποδεικνύει και η τριμερής συνάντηση κορυφής του Ιλχάμ Αλίγεφ με τον ρώσο και τον ιρανό ομόλογό του, Βλαντίμιρ Πούτιν και Χασάν Ρουχανί αντιστοίχως, στο Μπακού την περασμένη Δευτέρα, αναρωτιέται κανείς για ποιον λόγο η Αθήνα προέβη σε μια τέτοια κίνηση με τον ΔΕΣΦΑ. Αλλωστε, μία ημέρα αργότερα, στις 9 Αυγούστου, ο κ. Πούτιν υποδέχθηκε στην Αγία Πετρούπολη και τον τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν –σε άλλη μία εξέλιξη με πιθανές σοβαρές επιπτώσεις για την Αθήνα. «Είναι να απορεί κανείς», σχολιάζουν ξένες διπλωματικές πηγές, «για ποιον λόγο η ελληνική διπλωματία αρνείται να δει αυτές τις εξελίξεις».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ