Ποιους κινδύνους κρύβει για την Ελλάδα ο σεισμός του Brexit

Σε αχαρτογράφητα νερά εισήλθε η Ευρώπη και μαζί της η Ελλάδα μετά το βρετανικό δημοψήφισμα που οδηγεί το Ην. Βασίλειο εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης. Στην παρούσα φάση, και με δεδομένο ότι δεν υπάρχει προηγούμενο, κανείς δεν μπορεί να αποτιμήσει τις επιπτώσεις του Brexit στην πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, αν θα οδηγήσει σε περισσότερη ή λιγότερη Ευρώπη, και να εκτιμήσει τη στάση που θα κρατήσουν Βρυξέλλες και Βερολίνο, αν θα χαλαρώσουν την πολιτική της λιτότητας ή θα προχωρήσουν ταχύτερα προς την κατεύθυνση της βαθύτερης ενοποίησης, αφήνοντας απ’ έξω όσους δεν μπορούν να ακολουθήσουν τον σκληρό πυρήνα της ΕΕ και της ευρωζώνης.

Με τους Ευρωπαίους να μην έχουν ακόμη «χωνέψει» το Brexit και εν αναμονή του αποτελέσματος των σημερινών εκλογών στην Ισπανία, όλα τα ενδεχόμενα, τόσο για το μέλλον της Ευρώπης όσο και της Ελλάδας, παραμένουν ανοικτά. Ειδικότερα για την Ελλάδα, κοινή είναι η πεποίθηση ότι η αβεβαιότητα που θα κυριαρχήσει το επόμενο διάστημα μέχρι οι αγορές να ισορροπήσουν στα νέα δεδομένα, υπονομεύει τις προσπάθειες ανάκαμψης της οικονομίας και την προσέλκυση επενδύσεων. Επιπλέον, εκτιμάται ότι μετά το Brexit η θέση της χώρας αποδυναμώνεται. «Οταν οι Ευρωπαίοι έχουν δεχθεί ένα ισχυρό χαστούκι από το Ην. Βασίλειο, για λόγους κύρους δεν θα ανεχθούν λεονταρισμούς από την Ελλάδα» αναφέρει κορυφαία τραπεζική πηγή.

«Το δημοψήφισμα θα επηρεάσει ψυχολογικά την ΕΕ. Διότι αν ένα βασικό μέλος του κλαμπ δεν θεωρεί το κλαμπ χρήσιμο και το εγκαταλείπει, τότε και άλλα μέλη είναι πιθανό να αμφισβητήσουν τη χρησιμότητά του και να εξετάσουν την αποχώρησή τους. Πράγμα που σημαίνει ότι τα εθνικο-λαϊκιστικά κόμματα σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες μπορούν να ζητήσουν δημοψήφισμα για να βγει η χώρα τους από την ΕΕ στα πρότυπα του Ην. Βασιλείου» αναφέρουν κοινοτικές πηγές. Οι ίδιες πηγές θεωρούν ότι όταν ολοκληρωθεί η αποχώρηση του Ην. Βασιλείου, την οποία χαρακτηρίζουν πολύπλοκη και χρονοβόρα πολιτική διαδικασία, τότε θα είναι ευκολότερα για το επόμενο κράτος να αποχωρήσει.

Αυτοί που θεωρούν ότι οι Βρυξέλλες θα προσπαθήσουν να περιορίσουν την «πληγή» που άνοιξε το Brexit για να μην επεκταθεί το φαινόμενο, εκτιμούν ότι οι πιστωτές θα χαλαρώσουν τη στάση τους το επόμενο διάστημα. Πράγμα που σημαίνει ότι θα εμφανιστούν πιο ευέλικτοι στην αξιολόγηση του φθινοπώρου. Οπως αναφέρει πηγή που συμμετέχει στις διαπραγματεύσεις με τους θεσμούς, «οι πιστωτές θα σταματήσουν τις ασκήσεις οικοδόμησης εμπιστοσύνης (trust building exercises), δηλαδή να ζητούν συνεχώς περισσότερα πράγματα από την Ελλάδα, χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα, μόνο και μόνο για να τεστάρουν ότι η κυβέρνηση εννοεί αυτά που λέει».

Οι ίδιες πηγές θεωρούν ότι τα σχέδια για προσωρινή έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη μέχρι να αποκτήσει την ανταγωνιστικότητά της και να ανακάμψει, τα οποία έθεσε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων πέρυσι τέτοια εποχή ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, έχουν πάει πλέον στην άκρη.

Από την άλλη, όσοι πιστεύουν ότι οι Βρυξέλλες θα κρατήσουν αυστηρή στάση και θα προχωρήσουν σε βαθύτερη ενοποίηση αδιαφορώντας αν θα εγκαταλείψουν το πλοίο και άλλες χώρες, εκτιμούν ότι οι πιστωτές θα κρατήσουν αυστηρή στάση τον Σεπτέμβριο και θα ζητήσουν από τον Αλέξη Τσίπρα να περάσει σκληρές αλλαγές στην εργατική νομοθεσία και άλλα αντιλαϊκά μέτρα. Οι ίδιοι αναφέρουν ότι «μετά το Brexit, το Grexit επανήλθε από την πίσω πόρτα».

Μάλιστα παρομοιάζουν τη σημερινή κατάσταση με τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 όταν θυσιάστηκε η Lehman Brothers, ο πιο αδύναμος κρίκος της αλυσίδας, για να επιβιώσει το σύστημα. Εκτιμούν ότι πολλά θα κριθούν από τις επιδόσεις της κυβέρνησης στην υλοποίηση όσων έχει υποσχεθεί. «Από τη στιγμή που οι Ευρωπαίοι έχουν να ασχοληθούν με την πολύπλοκη διαδικασία του διαζυγίου του Ην. Βασιλείου με την ΕΕ, θα αφιερώνουν πολύ λιγότερο χρόνο για την Ελλάδα. Ως εκ τούτου, η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να γίνει πιο αποτελεσματική και να κλείσει το συντομότερο δυνατόν την επόμενη αξιολόγηση το προσεχές φθινόπωρο όταν θα έχουν ξεκινήσει οι διαπραγματεύσεις με το Ην. Βασίλειο» αναφέρουν κοινοτικές πηγές.

Πάντως και οι δύο πλευρές θεωρούν ότι η οριστική επίλυση του χρέους πάει πίσω. Αν και οι επαφές και συζητήσεις μεταξύ των πιστωτών και της ελληνικής κυβέρνησης για το χρέος συνεχίζονται σε επίπεδο τεχνοκρατικό, ωστόσο το θέμα δεν αναμένεται να μπει σύντομα στην ατζέντα του Eurogroup. «Στην παρούσα συγκυρία» αναφέρουν, «η επίλυση του ελληνικού χρέους δεν αποτελεί προτεραιότητα για τους Ευρωπαίους».

Επίσης, πιο πίσω πάει και ο σχεδιασμός για έξοδο της Ελλάδας στις αγορές, όπως και οι προοπτικές ανάκαμψης της οικονομίας. «Η αβεβαιότητα και η αστάθεια που επικρατούν στην αγορά εξαιτίας του Brexit κάνει τους επενδυτές επιφυλακτικούς στο να επενδύσουν σε χώρες με υψηλό ρίσκο όπως η Ελλάδα» αναφέρει κορυφαίος τραπεζίτης. Επιπλέον, τα άσχημο κλίμα στις αγορές και η πίεση στις τράπεζες δυσκολεύουν τη χρηματοδότηση της οικονομίας και υπονομεύουν τις προοπτικές ανάκαμψης της χώρας.

Βεβαίως πολλά θα εξαρτηθούν από τη στάση που θα κρατήσουν οι Βρυξέλλες. Οι Ευρωπαίοι ζήτησαν από το Λονδίνο να επισπεύσει τις διαδικασίες αποχώρησης προκειμένου να μην παραταθεί η αβεβαιότητα που πλήττει το κύρος των Βρυξελλών και το ενιαίο νόμισμα. Αν και ορισμένες πηγές θεωρούν ότι πρόκειται για λεονταρισμούς των ευρωπαίων αξιωματούχων, οι οποίοι κατά πάγια τακτική τους αναμένεται και πάλι να κινηθούν με αργούς ρυθμούς, οι περισσότεροι εκτιμούν ότι οι Βρυξέλλες θα σκληρύνουν τη στάση τους απέναντι στο Λονδίνο το επόμενο χρονικό διάστημα.

Το μήνυμα που έστειλαν οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι ήταν «είμαστε 27 και προχωράμε μαζί για την εμβάθυνση της οικονομικής και πολιτικής ενοποίησης». Βεβαίως το ερώτημα είναι αν οι ευρωπαίοι ηγέτες μπορούν να αγνοήσουν τις διαθέσεις των ευρωπαϊκών λαών για λιγότερη παρά για περισσότερη Ευρώπη και να εφαρμόσουν τα σχέδια Βρυξελλών και Βερολίνου για εμβάθυνση της ενοποίησης. Αυτό προϋποθέτει τα κράτη-μέλη να παραδώσουν εξουσία στις Βρυξέλλες, ενδεχόμενο που στην παρούσα φάση πολιτικά θεωρείται εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση.