Πολλές υποσχέσεις, μικρές προσδοκίες

Ολο το σκηνικό της επίσκεψης του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Αθήνα υπήρξε άψογα στημένο. Η υποδοχή στο «Ελευθέριος Βενιζέλος», παρουσία του Πάνου Καμμένου, ακόμη και η τηλεοπτική κάλυψη της άφιξης και των συναντήσεων του «ισχυρού ανδρός» της Ρωσίας με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο και τον Αλέξη Τσίπρα στην ελληνική πρωτεύουσα, ήταν προορισμένες για να ανυψώσουν τη σημασία της επίσκεψης.

Από όλες τις πλευρές όμως υπήρξε ξεκάθαρο ότι ο πυρήνας της παρουσίας του κ. Πούτιν στην Ελλάδα ήταν η συμπλήρωση 1.000 ετών ρωσικής παρουσίας στο Αγιον Ορος. Στην Αθωνική Πολιτεία επρόκειτο να μεταβεί το πρωί του Σαββάτου ο ηγέτης του Κρεμλίνου, όπου θα τον υποδεχόταν ο Πατριάρχης Μόσχας και Πασών των Ρωσιών Κύριλλος. Φυσικά, η επίσκεψή του υπήρξε μία καλή ευκαιρία να συζητηθούν ζητήματα οικονομικής συνεργασίας, αλλά επίσης θέματα ευρύτερης γεωπολιτικής σημασίας.

Επιδιώξεις και ρεαλισμός

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Αθήνα επιδιώκει να ενισχύσει την οικονομική συνεργασία με τη Μόσχα και θα καλωσόριζε ρωσικές επενδύσεις. Δεν είναι μυστικό ότι οι Ρωσικοί Σιδηρόδρομοι ενδιαφέρονται για την ΤΡΑΙΝΟΣΕ (και για την εταιρεία τροχαίου υλικού ΕΕΣΣΤΥ), αλλά σε συνδυασμό με τον ΟΛΘ. Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, μεγάλο κομμάτι των συνομιλιών εστιάστηκε σε αυτό το σημείο.

Επιπλέον, το ρωσικό ενδιαφέρον για συνεργασία με τα ΕΛΠΕ αποδεικνύεται από την υπογραφή συμφωνίας συνεργασίας με τη Rosneft, ώστε αυτή να εφοδιάζει τα πρώτα με αργό πετρέλαιο που στη συνέχεια θα προμηθεύουν με διυλισμένα προϊόντα τον ρωσικό όμιλο.

Στον τομέα της ενεργειακής συνεργασίας, οι υπερβολικές προσδοκίες έχουν χαμηλώσει από τους ίδιους τους συνεργάτες του έλληνα πρωθυπουργού. Σε ιδιωτικές τους συνομιλίες επισημαίνουν ότι η Αθήνα έχει πλέον κάνει μία ξεκάθαρη ενεργειακή επιλογή με την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου ΤΑΡ και των δύο παρελκόμενων στοιχείων του: πρώτον, του ελληνοβουλγαρικού αγωγού IGB και, δεύτερον, της κατασκευής δεύτερου τερματικού σταθμού υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη.

Επομένως, στο άμεσο μέλλον δεν πρέπει να αναμένονται εξελίξεις στο μέτωπο του αγωγού IGI, που υποθαλασσίως θα συνέδεε την Ελλάδα με την Ιταλία στο πλαίσιο του μεγάλου project South Stream. Το Μνημόνιο που υπεγράφη τον περασμένο Φεβρουάριο στη Ρώμη ανάμεσα στη ρωσική Gazprom, στην ιταλική Edison και στην ελληνική ΔΕΠΑ αφήνει ανοικτό το μέλλον, αλλά αναμφίβολα το παρελθόν συνιστά οδηγό για το πόσο δύσκολο θα είναι για την Αθήνα να αδιαφορήσει για τις ενεργειακές επιλογές της Δύσης. Ο κ. Τσίπρας υπήρξε σαφής ως προς τους περιορισμούς της Αθήνας. «Θα συνεισφέρουμε μέχρι εκεί που μπορούμε» είπε, λέγοντας ότι η Ελλάδα ενεργεί εντός πλαισίου ΕΕ και ΝΑΤΟ. Ας προστεθεί ότι η Μόσχα δίνει βάρος κυρίως στην προώθηση του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2 προς τη Γερμανία.

Ο ρώσος πρόεδρος αναφέρθηκε επανειλημμένως στις δηλώσεις του επί ελληνικού εδάφους στα ζητήματα διεθνούς ασφαλείας. Δεν είναι μυστικό ότι η Αθήνα συμφωνεί με την άποψη ότι η Ρωσία συνιστά αναπόσπαστο κομμάτι μιας ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφαλείας. Αυτά συνδέονται τόσο με το ζήτημα της ανανέωσης των κυρώσεων της ΕΕ εναντίον της Ρωσίας με αφορμή το Ουκρανικό όσο και με τις αποφάσεις που αναμένεται να ληφθούν στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στις αρχές Ιουλίου στη Βαρσοβία. Ο κ. Πούτιν υπήρξε πάντως πολύ σκληρός στις δηλώσεις του κατά της αντιπυραυλικής ασπίδας στη Ρουμανία και προειδοποίησε για λήψη απαντητικών μέτρων.

Παρά ορισμένες, μάλλον βεβιασμένες, κινήσεις, η κυβέρνηση ψήφισε εν τέλει όλες τις ευρωπαϊκές κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας. Το ερώτημα επανέρχεται λόγω της ανανέωσης ή μη των κυρώσεων τον προσεχή Ιούλιο. Η άρση των κυρώσεων έχει συνδεθεί με την υλοποίηση της Συμφωνίας του Μινσκ για την Ουκρανία. Αυτή καρκινοβατεί. Το ζήτημα των κυρώσεων απασχολεί σφόδρα και τη χώρα μας. Η άρση τους θα ήταν επωφελής διότι η ρωσική αγορά ήταν παραδοσιακά σημαντικός προορισμός για τα ελληνικά αγροτικά προϊόντα. Σε ερώτηση για το αν η Αθήνα θα καταψήφιζε νέες κυρώσεις, ο κ. Τσίπρας χρησιμοποίησε περίπλοκη διπλωματική γλώσσα για να πει ότι η Αθήνα θα ακολουθήσει την κοινοτική γραμμή.

Περιμένοντας τους τουρίστες

Εμφαση αναμένεται να δοθεί στον τουρισμό. Οι ρώσοι τουρίστες αποτελούν «πνεύμονα εσόδων» για την ελληνική οικονομία και κυρίως για τη Βόρεια Ελλάδα. Η οικονομική κρίση που έπληξε τη ρωσική οικονομία αλλά και το ρούβλι μετά την ουκρανική κρίση απέτρεψε πολλούς Ρώσους να έλθουν στη χώρα μας. Εκτιμάται ότι εφέτος θα υπάρξει αύξηση του αριθμού τους, αρκεί να λυθούν όλα τα προβλήματα που ανέκυψαν με τη χορήγηση θεωρήσεων από τις ελληνικές αρχές στη Ρωσία.

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΚΑΙ ΜΠΙΖΝΕΣ
Ο κ. Τσίπρας στις δημόσιες δηλώσεις του χαρακτήρισε «στρατηγική επιλογή» τις καλές σχέσεις με τη Μόσχα. Δεν είναι μάλιστα λίγοι όσοι βλέπουν σε αυτές ένα χρήσιμο μοχλό πίεσης έναντι της Τουρκίας. Η επέμβαση της Ρωσίας στη Συρία και γενικότερα ο ρόλος της Μόσχας στον εμφύλιο πόλεμο επίσης συζητήθηκε στη συνάντηση των δύο ηγετών, στο πλαίσιο και του Προσφυγικού.

Κατά καιρούς έχει διατυπωθεί από την Αθήνα η επιθυμία να συμβάλει σε μία προσέγγιση Ρωσίας – Δύσης. Παραμένει όμως άγνωστο πώς ακριβώς αυτό θα μπορούσε να συμβεί. Επιπλέον, ο υπερβολικός εναγκαλισμός ίσως να ενοχλούσε την Ουάσιγκτον.