Τα σχέδια του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και των σκληροπυρηνικών γερμανικών κύκλων που θέλουν την Ελλάδα εκτός ευρώ έχουν διευκολυνθεί από τις επιλογές και την πολιτική που ακολούθησε η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα το προηγούμενο πεντάμηνο. Οι δύο πλευρές, ξεκινώντας από διαφορετική αφετηρία και έχοντας διαφορετικούς στόχους, κατάφεραν, χωρίς να το επιδιώκουν(;), να ταυτίσουν τα βήματά τους στην πορεία εξόδου της χώρας από το ευρώ. Σε σημείο που θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι υπήρξε ακόμη και συντονισμός κινήσεων μεταξύ της ελληνικής και της γερμανικής πλευράς, ιδίως στις επιλογές του πρώην υπουργού Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη. Σύμφωνα πάντως με πληροφορίες, οι οποίες προέρχονται από κορυφαίες πηγές του ΣΥΡΙΖΑ, η επιστροφή στη δραχμή είχε συζητηθεί από τους δύο υπουργούς Οικονομικών, με τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε να υπόσχεται ότι «θα στηρίξει την Ελλάδα με βοήθεια αν η ελληνική πλευρά τον διευκολύνει στο θέμα του χρέους».
Σε έκθεση του γερμανικού Ινστιτούτου Ifo του Μονάχου που εκδόθηκε τον Ιούνιο και την οποία έχει στα χέρια του «Το Βήμα της Κυριακής» περιγράφονται βήμα βήμα η διαδικασία εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ και η επιστροφή στη δραχμή. Η έκθεση συντάχθηκε την ίδια περίοδο που ο δημοσιογράφος Αμπροουζ Εβανς-Πρίτσαρντ της βρετανικής εφημερίδας «The Telegraph», γνωστός για τις σχέσεις του με τον κ. Βαρουφάκη και τις ιδέες του κατά του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος, αποκαλύπτει προχωρημένα σχέδια της ριζοσπαστικής πτέρυγας του ΣΥΡΙΖΑ για χρεοκοπία ισλανδικού τύπου με την κρατικοποίηση του τραπεζικού συστήματος και την κυκλοφορία διπλού νομίσματος που τελικά θα οδηγούσε στη δραχμή.
Στο δημοσίευμα, που ποτέ δεν διαψεύσθηκε, ο βρετανός δημοσιογράφος επικαλείται πηγές του ΣΥΡΙΖΑ και κάνει λόγο για σχέδια επιβολής capital controls και δημιουργίας νέας κεντρικής τράπεζας, η οποία θα μπορούσε να υποστηρίξει το νέο χρηματοπιστωτικό σύστημα που σχεδίαζε ο ΣΥΡΙΖΑ. Οπως επισημαίνει, ένα τέτοιο σύστημα θα είναι ασυμβίβαστο με το ευρώ και θα σημαίνει την ταχεία επιστροφή της Ελλάδας στη δραχμή. Στην ουσία αποκαλύπτει το σχέδιο που παρουσίασε την περασμένη Τρίτη ο Παναγιώτης Λαφαζάνης στη συγκέντρωση στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ που πρόσκεινται στην Αριστερή Πλατφόρμα και το οποίο την εποχή εκείνη φαίνεται να εξεταζόταν σοβαρά από μερίδα του κυβερνώντος κόμματος.
Το πρώτο βήμα


Σύμφωνα με την έκθεση του Ινστιτούτου Ifo, η οποία φέρει την υπογραφή του διευθυντή του Χανς-Βέρνερ Ζιν, πρώτο βήμα για την επιστροφή στη δραχμή είναι η επιβολή capital controls, το οποίο έχει ήδη γίνει. Οπως αναφέρεται στην έκθεση, «η ελληνική κυβέρνηση με τη στάση της αναγκάζει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να διακόψει τη χρηματοδότηση των τραπεζών μέσω του ELA, πράγμα που θα οδηγήσει στην επιβολή capital controls».
Τα γεγονότα ήλθαν να επιβεβαιώσουν τα γερμανικά σχέδια. Η κυβέρνηση με την απόφαση της 26ης Ιουνίου να εγκαταλείψει το τραπέζι των διαπραγματεύσεων και να προχωρήσει στη διεξαγωγή δημοψηφίσματος στις 5 Ιουλίου άφησε τις τράπεζες χωρίς χρηματοδότηση. Διότι το πρόγραμμα έληγε στις 30 Ιουνίου και ήταν γνωστό πως η ΕΚΤ θα έκοβε τον ELA, αφού δεν χρηματοδοτεί χώρες που βρίσκονται εκτός προγράμματος.
Δηλαδή η κυβέρνηση επέλεξε να θέσει στην κρίση του ελληνικού λαού ένα ερώτημα που δεν υπήρχε αφού αφορούσε ένα σχέδιο-πρόταση, το οποίο δεν είχε καν εγκριθεί από το Eurogroup και στη συνέχεια ξεπεράστηκε με την πρόταση Γιούνκερ, και να ρισκάρει την επιβολή capital controls. Και όλα αυτά τη στιγμή που οι μαραθώνιες διαπραγματεύσεις βρίσκονταν στην τελική ευθεία και όλοι πίστευαν ότι βρισκόμασταν κοντά σε συμφωνία.

«Ο Πρωθυπουργός γύρισε εντελώς αιφνιδιαστικά για όλους, διακόπτοντας τις διαπραγματεύσεις, αργά το βράδυ της Παρασκευής» αναφέρει η Νάντια Βαλαβάνη στην ανακοίνωσή της που εξέδωσε την περασμένη εβδομάδα σχετικά με τα δημοσιεύματα που την ήθελαν να κάνει ανάληψη 200.000 ευρώ πριν από την επιβολή capital controls, επιβεβαιώνοντας την κοινή πεποίθηση που επικρατούσε την ημέρα εκείνη ότι οι διαφορές είχαν αμβλυνθεί και οι δύο πλευρές ήταν έτοιμες για συμφωνία. Επίσης, τον ίδιο αιφνιδιασμό είχε αισθανθεί και η άλλη πλευρά, με τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ να κάνει λόγο για διαφορά λίγων δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ, σε σύνολο μέτρων ύψους 8,5 δισ. ευρώ, η οποία θα μπορούσε να ξεπεραστεί.
Το bank run που ακολούθησε το Σαββατοκύριακο οδήγησε την κυβέρνηση στην απόφαση να επιβάλει capital controls, τα οποία, όπως είναι γνωστό από την περίπτωση της Κύπρου, εύκολα μπαίνουν, δύσκολα όμως αίρονται. Η καθυστερημένη αντίδραση της κυβέρνησης να σταματήσει τις εκροές κεφαλαίων, οι οποίες ήταν καθημερινό φαινόμενο τον προηγούμενο μήνα και κορυφώθηκαν το Σαββατοκύριακο μετά την προκήρυξη του δημοψηφίσματος, καθιστούσε επιτακτική την ανάγκη επιβολής των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων.
Ωστόσο η κυβέρνηση θα μπορούσε να είχε κλείσει τις τράπεζες εγκαίρως επιβάλλοντας τραπεζική αργία χωρίς capital controls, όπως είχαν εισηγηθεί οι τραπεζίτες. Ερωτήματα για την επιλογή της προκαλεί η ανώνυμη δήλωση βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ στο δημοσίευμα της «Telegraph», ο οποίος υποστηρίζει ότι «όσο συνεχίζεται η εκροή κεφαλαίων από τις τράπεζες τόσο ευκολότερο θα είναι το Grexit». Και η επιβολή capital controls, τα οποία θα παραμείνουν και μετά το άνοιγμα των τραπεζών, θεωρείται το πρώτο βήμα σε μια διαδικασία εξόδου από το ευρώ, καθώς εμποδίζουν τη φυγή κεφαλαίων στο εξωτερικό.
Το «ανάχωμα» των ΙΟUs


Επόμενο βήμα, σύμφωνα με το γερμανικό σχέδιο, είναι τα IOUs. «Η αδυναμία της κυβέρνησης να εξασφαλίσει χρηματοδότηση και το κλείσιμο των τραπεζών θα την αναγκάσουν να εκδώσει IOUs για να πληρώσει μισθούς, συντάξεις και τους προμηθευτές της» αναφέρεται στην έκθεση του Ifo. Αν και όπως λένε από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους υπάρχουν τα λεφτά για να πληρωθούν μισθοί και συντάξεις και τον Ιούλιο, δεν ισχύει το ίδιο για τους προμηθευτές του Δημοσίου. Το κράτος ήδη χρωστάει πολλά και βρίσκεται πολύ κοντά στο να πληρώσει με υποσχετικές για να καλύψει βασικές του ανάγκες σε καύσιμα, φάρμακα και αργότερα ίσως μισθούς και συντάξεις αφού από τα 85 δισ. ευρώ του τρίτου προγράμματος δεν προβλέπονται κονδύλια για τις δαπάνες του Δημοσίου στο εξής. Αλλωστε, όπως αποκάλυψε ο κ. Βαρουφάκης, η κυβέρνηση σχεδίαζε την έκδοση IOUs. Το σχέδιο ήταν με εντολή του Πρωθυπουργού αλλά έγινε ως «ανάχωμα» ώσπου να ακυρωθεί η προσπάθεια του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε για Grexit, είπε ο πρώην υπουργός Οικονομικών σε συνέντευξή του στο Mega την περασμένη εβδομάδα. «Oταν ακούς τον γερμανό ομόλογό σου να σου λέει ότι το δικό του σχέδιο είναι να βγεις από την ευρωζώνη, τότε δημιουργείς αναχώματα, ώστε να υπάρχουν αντιστάσεις, ώσπου να αναπτυχθούν οι δυνάμεις για να ακυρωθεί η προσπάθεια του Σόιμπλε. Αυτό ήταν και τα IOUs» τόνισε και πρόσθεσε ότι ήταν με εντολή του Πρωθυπουργού. «Η εντολή του Πρωθυπουργού ήταν το υπουργείο Οικονομικών να ετοιμάζεται για κάθε απειλή από όπου και αν εκσφενδονιστεί» ανέφερε.
Αυτό που ο κ. Βαρουφάκης εκλάμβανε ως «ανάχωμα», στο γερμανικό σχέδιο αποτελεί το δεύτερο βήμα μιας συντεταγμένης εξόδου από το ευρώ. «Η έκδοση υποσχετικών τίτλων είναι ένα βήμα για την εισαγωγή του νέου νομίσματος στην κυκλοφορία» αναφέρεται στην έκθεση.
Τη συζήτηση στους κυβερνητικούς κόλπους για την έκδοση IOUs είχε αποκαλύψει από τις 19 Απριλίου «Το Βήμα της Κυριακής» σε ρεπορτάζ με τίτλο «Τι θα γίνει στην οικονομία αν υπάρξει στάση πληρωμών», στο οποίο ανέφερε ότι το θέμα ήταν σε γνώση του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Γιάννη Δραγασάκη.

Αντίβαρο στο «κούρεμα» του χρέους
Παραμένει στο τραπέζι το «προσωρινό» Grexit
Παρά τη συμφωνία του περασμένου Σαββατοκύριακου, η συζήτηση για το Grexit δεν έχει κοπάσει. Αντίθετα, έχει προστεθεί και το ενδεχόμενο για προσωρινή έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη, που έβαλε στο τραπέζι ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Αν και επίσημα η Ανγκελα Μέρκελ δεν συζητεί το θέμα, σε συνάντηση που είχε με ομάδα συντηρητικών βουλευτών, πριν από την ψηφοφορία της συμφωνίας στο γερμανικό Κοινοβούλιο, τάχθηκε υπέρ της συζήτησης για μια προσωρινή έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Οπως μετέδωσε το πρακτορείο Reuters, επικαλούμενο πηγή που συμμετείχε στη συνάντηση, η γερμανίδα καγκελάριος είπε στους βουλευτές του κόμματός της πως «πιστεύω ότι είναι απολύτως σωστό να εξετάσουμε και να συζητήσουμε κάθε επιλογή σε αυτή την κατάσταση».
Από την πλευρά του ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, αν και δηλώνει ότι στηρίζει το τρίτο πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας «με απόλυτη πεποίθηση», εξακολουθεί να θεωρεί ότι μια προσωρινή έξοδος θα ήταν «ίσως μια καλύτερη επιλογή». Ο γερμανός υπουργός Οικονομικών πιστεύει ότι με τον τρόπο αυτόν η ελληνική οικονομία θα μπορέσει να γίνει ανταγωνιστική μέσω της υποτίμησης της δραχμής. Επιχειρηματολογεί λέγοντας ότι από τη στιγμή που δεν μπορεί να πετύχει την εσωτερική υποτίμηση που προϋποθέτει η παραμονή στο ευρώ για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, η επιστροφή στη δραχμή αποτελεί εναλλακτική. Θεωρεί ότι θα μπορέσει να επιστρέψει κάποια στιγμή, π.χ. σε πέντε χρόνια, στο ευρώ.
Μάλιστα προσφέρει ως «τυράκι» το «κούρεμα» του χρέους. Σε ραδιαφωνική του συνέντευξη δήλωσε πως «»κούρεμα» του χρέους θα ήταν ασυμβίβαστο με την ιδιότητα μέλους της χώρας στην ευρωζώνη, που σημαίνει ότι η χώρα θα πρέπει ως εκ τούτου να εγκαταλείψει προσωρινά τη νομισματική ένωση. Αλλά αυτό ίσως θα ήταν η καλύτερη λύση για την Ελλάδα» είπε, υπογραμμίζοντας ότι η κατάσταση στη χώρα είναι «εξαιρετικά δύσκολη».
Το ενδεχόμενο η Ελλάδα να μπορεί να επανέλθει στο ευρώ αναφέρεται και στην έκθεση του Ινστιτούτου Ifo που εξετάζει την επιστροφή στη δραχμή. Αυτό εκτιμάται ότι θα μπορούσε να γίνει αφού πρώτα υλοποιηθούν οι διαρθρωτικές αλλαγές που θα καταστήσουν ανταγωνιστική την ελληνική οικονομία και αφού θα έχει επιτύχει «μια συναλλαγματική ισοτιμία που θα είναι σε αρμονία με την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας». Το Ifo εκτιμά ότι αυτό θα μπορούσε να γίνει όχι σε πέντε χρόνια που λέει ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε αλλά σε δέκα. «Σε κάθε περίπτωση», σημειώνεται, «η πόρτα του ευρώ θα πρέπει να παραμείνει ανοικτή για την Ελλάδα». Σύμφωνα με την ίδια έκθεση, έξοδος από την ευρωζώνη δεν σημαίνει έξοδος από την Ευρωπαϊκή Ενωση. «Η Ελλάδα πρέπει να παραμείνει πολιτικά και οικονομικά μέσα στην ευρωπαϊκή κοινότητα» αναφέρεται.
Σχολιάζοντας το ενδεχόμενο προσωρινής εξόδου από το ευρώ, ο Χάινερ Φλάσμπεκ, πρώην υφυπουργός Οικονομικών της Γερμανίας επί Γκέρχαρντ Σρέντερ και με υπουργό Οικονομικών τον Οσκαρ Λαφοντέν, δήλωσε ότι «το να πεις σε μια χώρα που προσπαθεί να κάνει τα πάντα και έχει κάνει τόσες θυσίες «ελάτε και πάλι σε πέντε χρόνια» είναι απολύτως γελοίο, δεν ξέρω καν τι εννοούμε. Θα μπορούσε κανείς να δώσει παράταση στον χρόνο αποπληρωμής του χρέους, αν δεν θέλει να το «κουρέψει»».

Η μετάβαση στο εθνικό νόμισμα
Σήμερα ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε επιμένει να εκδώσει η κυβέρνηση IOUs. Οπως υποστηρίζει, η Ελλάδα θα μπορούσε να πληρώσει μισθούς και συντάξεις με IOUs και τα χρήματα που έχει εξασφαλίσει για την καταβολή τους να χρησιμοποιηθούν για την πληρωμή των υποχρεώσεών της στο εξωτερικό.
Στην ουσία ζητεί την προετοιμασία της μετάβασης στη δραχμή, διότι, σύμφωνα πάντα με το γερμανικό σχέδιο, μετά την έκδοση των IOUs το επόμενο βήμα είναι το πέρασμα στη δραχμή. Αυτό, όπως αναφέρεται στην έκθεση του Ιfo, «μπορεί να γίνει σε μία νύκτα ή σε ένα Σαββατοκύριακο», χωρίς να έχουν τυπωθεί τα νέα χαρτονομίσματα.
Από τη στιγμή εκείνη επίσημο νόμισμα θα είναι η δραχμή. Κάθε λογαριασμός, κάθε δάνειο, κάθε σύμβαση, κάθε ενοίκιο, κάθε αξία, κάθε τιμή κ.λπ. μετατρέπονται από ευρώ σε δραχμές σε μια ισοτιμία 1 ευρώ = 1 δραχμή. Δηλαδή μια κατάθεση 1.000 ευρώ θα μετατραπεί σε μια κατάθεση 1.000 δραχμών, ένα δάνειο 1.000 σε 1.000 δραχμές, ένα ενοίκιο 500 ευρώ σε 500 δραχμές, ένα κιλό κρέας 8 ευρώ σε 8 δραχμές, ένας μισθός 1.500 ευρώ 1.500 δραχμές, μια σύνταξη 800 ευρώ σε 800 δραχμές.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο κ. Τσίπρας στη συνέντευξή του στην ΕΡΤ την περασμένη εβδομάδα ανέφερε πως «αν πάμε στη δραχμή, μια σύνταξη 800 ευρώ θα μετατραπεί σε 800 δραχμές, μόνο που οι 800 αυτές δραχμές», όπως είπε, «θα φθάνουν για να ζήσει ο συνταξιούχος πέντε ημέρες γιατί η αγοραστική δύναμη της σύνταξης θα εξανεμιστεί». Είναι προφανές ότι οι πιστωτές, και ιδιαίτερα ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, περιέγραψαν στον κ. Τσίπρα το γερμανικό σχέδιο εξόδου από το ευρώ και επιστροφής στη δραχμή ακριβώς όπως αναφέρεται στην έκθεση του Ινστιτούτου Ifo.
Σύμφωνα λοιπόν με αυτό, όσο δεν υπάρχει το νέο χαρτονόμισμα οι συναλλαγές θα γίνονται σε ευρώ. Σε αυτό θα διευκολύνει, όπως σημειώνεται, το γεγονός ότι «οι Ελληνες έχουν αποσύρει από τις τράπεζες τους τελευταίους μήνες 45 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα μισά εκτιμάται ότι βρίσκονται κρυμμένα με τον έναν ή τον άλλο τρόπο στα σπίτια τους».
Αναλήψεις μετρητών θα μπορούν να γίνονται από τα ΑΤΜ των τραπεζών σε ευρώ, με βάση όμως την ισχύουσα συναλλαγματική ισοτιμία ευρώ-δραχμή. Δηλαδή αν π.χ. ο λογαριασμός του συνταξιούχου πιστωθεί με 800 δραχμές (αντί 800 ευρώ που ήταν η σύνταξη) και την επόμενη ημέρα η δραχμή υποτιμηθεί και η σχέση ευρώ-δραχμής από ένα προς ένα πάει π.χ. δύο προς ένα, τότε αν ζητήσει από το ΑΤΜ 400 δραχμές θα πάρει 200 ευρώ, ενώ το υπόλοιπό του θα είναι 400 δραχμές.
Στην αγορά οι τιμές θα αναγράφονται σε δραχμές και οι συναλλαγές θα γίνονται σε ευρώ με βάση την ισοτιμία που θα ισχύει τη στιγμή εκείνη. Δηλαδή, όπως γίνονται οι συναλλαγές π.χ. στην Τουρκία, όπου επίσημο νόμισμα είναι η τουρκική λίρα και οι αγορές γίνονται σε ευρώ και δολάρια, με τους πωλητές να κάνουν επί τόπου τη μετατροπή με ένα κομπιουτεράκι.
Σε δεύτερη φάση, σύμφωνα πάντα με το γερμανικό σχέδιο, θα τυπωθούν τα χαρτονομίσματα και θα τεθούν σε κυκλοφορία. Η ισοτιμία τους θα εξαρτηθεί από το κατά πόσον οι κάτοχοί τους είναι διατεθειμένοι να τα διακρατήσουν ή να τα ξεφορτωθούν, ανταλλάσσοντάς τα με ευρώ ή κάποιο άλλο νόμισμα. Και επειδή όλοι θα προτιμούν το συνάλλαγμα από τις δραχμές, η ισοτιμία του νέου νομίσματος αναμένεται να κατρακυλήσει ώσπου να βρει την ισορροπία του σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ