«Καταδικασμένη» να τηρεί τις μνημονιακές της δεσμεύσεις προκειμένου να διατηρήσει ανοιχτή την πρόσβαση στα κοινοτικά ταμεία θα είναι η Ελλάδα, σύμφωνα με τους νέους κανονισμούς της ΕΕ για τα Διαρθρωτικά Ταμεία.
Μάλιστα, όπως αναφέρουν στελέχη κοντά στην υπόθεση, το άτυπο «πάγωμα» του ΕΣΠΑ από τις Βρυξέλλες δεν είναι διόλου άσχετο από αυτό το νέο κανονιστικό πλαίσιο σιδηράς πειθαρχίας, καθώς η Κομισιόν νομιμοποιείται πλέον να διακόψει τα επιχειρησιακά προγράμματα του ΕΣΠΑ εάν υπάρξουν παραβιάσεις των δημοσιονομικών ή μακροοικονομικών δεσμεύσεων.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τη μελέτη «Οι Πολιτικές που χρηματοδοτούνται από τον Κοινοτικό Προϋπολογισμό και η Ελληνική Οικονομία» του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ) η οποία είχε ανατεθεί από την Τράπεζα της Ελλάδος, «οι νέοι Κανονισμοί για τα Διαρθρωτικά Ταμεία εισάγουν για πρώτη φορά ως προϋπόθεση ομαλής ροής των πόρων την τήρηση από το κράτος -μέλος των συστάσεων του Συμβουλίου ως προς τη δημοσιονομική και, γενικότερα, τη μακροοικονομική πολιτική».
Όπως αναφέρεται, οι νέοι κανόνες εισάγουν «μια δεύτερη μορφή αιρεσιμότητας», την εκ των προτέρων αιρεσιμότητα («ex ante conditionality»), δηλαδή τη «δέσμευση για τήρηση συγκεκριμένων προϋποθέσεων πριν από την έναρξη εφαρμογής συγκεκριμένων προγραμμάτων».
«Μέχρι σήμερα, μακροοικονομική αιρεσιμότητα υπήρχε μόνο ως προς το Ταμείο Συνοχής, στην πράξη δε οι σχετικές διατάξεις είχαν χρησιμοποιηθεί μόνο μία φορά (τον Φεβρουάριο 2012 στην περίπτωση της Ουγγαρίας). Πλέον, με το νέο καθεστώς για τα Διαρθρωτικά Ταμεία, δημιουργείται στενή σύνδεση των χρηματοδοτήσεων από αυτά με τη δημοσιονομική και μακροοικονομική προσαρμογή των κρατών-μελών» σημειώνεται.
Ακραίες ρυθμίσεις για τις «μνημονιακές» χώρες
Με βάση τις νέες ρυθμίσεις, η Κομισιόν μπορεί να ζητήσει από τα κράτη-μέλη, «για τα οποία υπάρχει Σύσταση του Συμβουλίου για υπερβολικό έλλειμμα ή χρέος ή που βρίσκονται σε καθεστώς ενίσχυσης από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας (EFSF) ή/και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), ή από τον αντίστοιχο Κανονισμό του Συμβουλίου για χώρες εκτός Ευρωζώνης, να τροποποιήσουν τη Σύμβαση Εταιρικής Σχέσης και τα επιχειρησιακά τους προγράμματα προκειμένου να συμβάλουν στη μακροοικονομική προσαρμογή τους» σημειώνεται.
«Σε αντίθετη περίπτωση, η Επιτροπή μπορεί να αναστείλει την πληρωμή μέρους ή και του συνόλου των πόρων για τα επιχειρησιακά προγράμματα. Θα μπορεί επίσης να αναστέλλεται η καταβολή πόρων των Διαρθρωτικών Ταμείων μετά από σχετικές αποφάσεις του Συμβουλίου» επισημαίνει η μελέτη.
«Η εισαγωγή της αρχής της μακροοικονομικής αιρεσιμότητας στη λειτουργία των Διαρθρωτικών Ταμείων αποτελεί μια σοβαρή παρέκκλιση από τη λογική στην οποία στηρίχθηκε μέχρι τώρα η «πολιτική συνοχής», αντιστρατεύεται ευθέως τον περιφερειακό χαρακτήρα που είχε η πολιτική αυτή και θα λειτουργήσει σε ευθεία αντίθεση με τους στόχους της πολιτικής αυτής» επισημαίνουν οι μελετητές.
Όροι τιμωρητικού χαρακτήρα
«Κεντρικός στόχος της πολιτικής συνοχής υπήρξε, από την αρχική της σύσταση τη δεκαετία του 1980, η στήριξη της αναπτυξιακής προσπάθειας των κρατών και των περιφερειών, και ιδιαίτερα, μεταξύ αυτών, των περισσότερο αδυνάτων. Η «εταιρική σχέση» της Ένωσης, του κράτους και της περιφέρειας στηρίζεται στην κοινότητα των στόχων και δεν μπορεί να στηρίζεται σε όρους και προϋποθέσεις τιμωρητικού χαρακτήρα» αναφέρεται στη μελέτη.
«Πολύ περισσότερο δε όταν με τις ρυθμίσεις αυτές, το κράτος που έχει μείζον δημοσιονομικό πρόβλημα απειλείται με μείωση, αναστολή ή και αφαίρεση πόρων από δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, όταν έχει κατεξοχήν ανάγκη αυτών ακριβώς των επενδύσεων» επισημαίνεται.
«Η αντίφαση αυτή καθίσταται ιδιαίτερα σοβαρή όταν είναι γνωστό ότι στις περισσότερες περιπτώσεις των κρατών που είναι επιλέξιμα ως προς την «πολιτική συνοχής» οι πόροι των Διαρθρωτικών Ταμείων είναι και οι μόνοι διαθέσιμοι για προγράμματα δημοσίων επενδύσεων και τη στήριξη των ιδιωτικών» εξηγούν.
«Με την εισαγωγή της δεύτερης αιρεσιμότητας, της εκ των προτέρων αιρεσιμότητας, επιδιώκεται η ρητή σύνδεση της έναρξης της εφαρμογής των επιχειρησιακών προγραμμάτων με την εκπλήρωση προϋποθέσεων ανά Διαρθρωτικό Ταμείο, είτε κατά την έγκριση των σχετικών επιχειρησιακών προγραμμάτων είτε το αργότερο μέχρι τις 31.12.2016» υπογραμμίζουν.
Σε αντίθετη περίπτωση, η Επιτροπή έχει την ευχέρεια να διακόψει τις σχετικές χρηματοδοτήσεις μέχρι την εκπλήρωση των αντίστοιχων προϋποθέσεων, όπως, μεταξύ άλλων:
– Την ύπαρξη διαμορφωμένης εθνικής ή περιφερειακής στρατηγικής για έρευνα, καινοτομία και την «έξυπνη εξειδίκευση» των περιφερειών
– Την εφαρμογή της «Small Business Act», δηλαδή την ενσωμάτωση της Κοινοτικής Οδηγίας για την καταπολέμηση των καθυστερήσεων στις πληρωμές προς επιχειρήσεις
– Τη διαμόρφωση πολιτικών για την αγορά εργασίας, σύμφωνα με τις Κοινοτικές Κατευθυντήριες Γραμμές για την Απασχόληση, τη διαμόρφωση στρατηγικής για τους αυτοαπασχολούμενους και την επιχειρηματικότητα κ.ο.κ.
Παράλληλα, στο νέο πρόγραμμα καταγράφεται η έμφαση στην επίτευξη στόχων και η σύνδεση της χρηματοδότησης με την αποτελεσματικότητα. «Η ομαλή ροή της χρηματοδότησης συνδέεται με την επίτευξη στόχων και τη δημιουργία «αποθεματικού καλών επιδόσεων». Για την καλύτερη δυνατότητα αποτίμησης της εφαρμογής των επιχειρησιακών προγραμμάτων, θεσπίζεται ένα διεξοδικότερο σύστημα αξιολόγησης που θα περιλαμβάνει τον καθορισμό και συστηματική παρακολούθηση χρηματοδοτικών δεικτών (π.χ. απορροφητικότητα πόρων), δεικτών εκροών και αποτελεσμάτων» επισημαίνουν.
«Η εισαγωγή ανάλογων κανόνων χρηματοδότησης θα δημιουργήσει ένα πλαίσιο εφαρμογής περισσότερο δεσμευτικό από το υφιστάμενο» καταλήγουν οι μελετητές.
Σημειωτέον ότι τη διεύθυνσης της έκδοσης είχε αρχικά ο αείμνηστος Γιώργος Γλυνός και στη συνέχεια την σκυτάλη πήρε ο κ. Αχιλλέας Μητσός.