Το κυρίαρχο δίλημμα των εκλογών

Η χώρα εν μέσω εορτών, πολικού ψύχους, ναυτικών τραγωδιών, γενικευμένης πίεσης από δανειστές και εταίρους, αλλά και εντονότατης πόλωσης, κατευθύνεται ταχέως προς μία από τις κρισιμότερες εκλογικές αναμετρήσεις των τελευταίων δεκαετιών.

Το δίπολο Σαμαράς – Τσίπρας είναι προ πολλού διαμορφωμένο, αλλά με την ανακοίνωση της ημερομηνίας των εκλογών κατέστη σαφές ότι θα είναι κυρίαρχο και θα ορίσει τη σύντομη προεκλογική περίοδο.

Τα όπλα βγήκαν από τα θηκάρια, η αντιπαράθεση χτύπησε «κόκκινο», οι αναφορές σε κρυφές ατζέντες και κρυφά προγράμματα κυριάρχησαν, όπως και οι κατηγορίες για μονομερείς ενέργειες από τη μια πλευρά και για συμφωνημένα μέτρα που περιλαμβάνονται στο e-mail Χαρδούβελη από την άλλη. Τα φρένα μοιάζουν σπασμένα, όπως δείχνουν και οι δημόσιες τηλεοπτικές αντιπαραθέσεις στελεχών της Νέας Δημοκρατίας και του ΣΥΡΙΖΑ.

Οι ερευνητές των διαθέσεων της κοινής γνώμης δεν έχουν πια καμία αμφιβολία ότι τούτες οι εκλογές θα είναι μια κούρσα για δύο, θα μοιάζουν πιο πολύ με εκείνες του Ιουνίου του 2012 παρά με τις προηγηθείσες του Μαΐου της ίδιας χρονιάς, στις οποίες επικράτησαν ο κατακερματισμός και η απομείωση των κυβερνητικών κομμάτων.

Χωρίς να υποτιμούν τα άλλα κόμματα, παλαιές και νέες κινήσεις σαν και αυτή του κ. Παπανδρέου, εκτιμούν ότι η ένταση της περιόδου και η κρισιμότητα της επιλογής θα ενισχύσουν τα δύο μεγαλύτερα κόμματα διαμορφώνοντας περιβάλλον για την επικράτηση ενός νέου δικομματισμού.

Ομοιότητες και διαφορές

Η αλήθεια είναι βεβαίως ότι οι συνθήκες δεν είναι ακριβώς ίδιες με εκείνες του 2012.

Εκτοτε κύλησε πολύς χρόνος, ελήφθησαν πάμπολλα μέτρα βεβαίως, η οικονομία και η κοινωνία ωστόσο με τον καιρό προσαρμόστηκαν, ο τουρισμός έχτισε σταδιακά μια κάποια βάση ελπίδας, αλλά το πρόβλημα δεν ελύθη, η κρίση παρέμεινε ενεργή και απειλητική, οι υποχρεώσεις και οι δεσμεύσεις της χώρας έμειναν σε σημαντικό βαθμό ακάλυπτες, η καχυποψία των ξένων διατηρήθηκε, κάποια στιγμή ενισχύθηκε και εξαιτίας αυτής φθάσαμε στις κάλπες, με σοβαρότερο διακύβευμα για τους πολίτες τις θυσίες που κινδυνεύουν να πάνε χαμένες.

Η αντίθεση Μνημόνιο – αντιμνημόνιο αμβλύνθηκε βέβαια ως έναν βαθμό, αλλά η οργή για τις εισοδηματικές απώλειες, τις θέσεις εργασίας που χάθηκαν και τους φόρους που βάρυναν τους πάντες επαυξήθηκε.

Από την άλλη, η απειλή εξόδου από το ευρώ δεν εξέλιπε, διατηρείται ενεργή στις συνειδήσεις των συντηρητικών ψηφοφόρων, όπως και τα γεγονότα της Κύπρου με το «κούρεμα» των καταθέσεων κατέδειξαν ότι η κανονικότητα της ζωής μπορεί να αλλάξει από τη μια στιγμή στην άλλη αν δεν υπάρχουν οι κατάλληλες πρόνοιες και φροντίδες.

Το χάσμα των γενεών

Ταυτόχρονα όμως διακρίνει κανείς ότι διατηρούνται ανέπαφα ορισμένα χαρακτηριστικά των εκλογών του Ιουνίου του 2012. Η διαφορά επιλογής μεταξύ των ηλικιακών ομάδων δεν απέχει. Και τώρα οι ψηφοφόροι της μέσης ηλικίας και πάνω είναι πιο επιφυλακτικοί, κινούνται προς τον Αντώνη Σαμαρά και τον κ. Βενιζέλο, δεν διακινδυνεύουν την απώλεια της έστω κουτσουρεμένης σύνταξης, προτιμούν την όποια ασφάλεια από μια ολοκληρωτική αδυναμία καταβολής συντάξεων. Ο φόβος ότι μπορούν να χαθούν τα πάντα δεν είναι αμελητέος, όσο και αν λοιδορείται ή υποτιμάται από ορισμένες πλευρές.

Από την άλλη πλευρά, οι νεότερες γενιές που είτε δεν έχουν δουλειά είτε υποαμείβονται δεν έχουν ενδοιασμούς ούτε επιφυλάξεις απέναντι στον κ. Τσίπρα.

Σημαντική μερίδα των νέων δεν νοιάζεται για τις «σταθερές» των μεγάλων, είναι έτοιμοι να αποδεχθούν τα πάντα, συζητούν ακόμη και την έξοδο της χώρας από το ευρώ, τους ακούς να υποστηρίζουν ότι έχουμε τη ζωή μπροστά μας, έχουμε τον καιρό να τη φτιάξουμε όπως θέλουμε, δεν μπορούμε να δεσμευόμαστε από υποτελείς συμφωνίες και απόλυτες εξαρτήσεις. Στους νέους ο κ. Τσίπρας έχει προφανές πλεονέκτημα, είναι και ο ίδιος νέος, προκαλεί τη συμπάθειά τους ή καλύτερα κερδίζει ευκολότερα την εμπιστοσύνη τους. Στις εκλογές του 2012 το πλεονέκτημα του ΣΥΡΙΖΑ στη νέα γενιά ήταν φανερό διά γυμνού οφθαλμού και κατά τα φαινόμενα θα διατηρηθεί και στις επερχόμενες της 25ης Ιανουαρίου.

Επίσης αντίστοιχες διαφοροποιήσεις παρατηρούνται κατά γεωγραφικές ζώνες. Τα αστικά κέντρα είναι πιο ανεκτικά απέναντι στις αντιλήψεις Τσίπρα. Αντιθέτως, η Περιφέρεια φαίνεται να προτιμά τον κ. Σαμαρά. Οπως φάνηκε και στις τελευταίες περιφερειακές εκλογές, η Νέα Δημοκρατία υπερέχει εκτός μεγάλων αστικών κέντρων. Στην Ηπειρο, στη Μακεδονία και στη Θράκη η επικράτηση της συντηρητικής επιλογής πρέπει να θεωρείται δεδομένη και ικανή να ορίσει την πορεία των πραγμάτων, αν ο κ. Σαμαράς καταφέρει να αυξήσει έστω λίγο τις δυνάμεις του στην Αττική. Στις τουριστικές περιοχές και ιδιαιτέρως στις νησιωτικές το «μπουμ» της περυσινής χρονιάς και οι προσδοκίες που διαμόρφωσε σίγουρα θα επιδράσουν στην επιλογή των ψηφοφόρων.

Τα υπόλοιπα κόμματα

Από εκεί και πέρα καθαροί πολιτικοί παράγοντες θα έλθουν να επηρεάσουν την ψήφο.

Οι τελευταίες εξελίξεις στο ΠαΣοΚ, η διάσπασή του και η δημιουργία κόμματος από τον Γιώργο Παπανδρέου δεν είναι αδιάφορο γεγονός.

Ο κ. Βενιζέλος λογικώς θα πιεσθεί, αλλά πιθανώς σημαντικότερη πίεση να ασκηθεί στον ΣΥΡΙΖΑ, καθώς προς τα εκεί όδευαν αρκετοί παραδοσιακοί παπανδρεϊκοί ψηφοφόροι. Το Ποτάμι επίσης μπορεί να χάσει απογοητευμένους ψηφοφόρους που θα νιώσουν ότι η σκληράδα της εποχής δεν επιτρέπει επιλογές ασπόνδυλων κομμάτων.

Από την άλλη, δεν αποκλείεται η κίνηση Παπανδρέου να οδηγήσει συντηρητικότερους ψηφοφόρους του ΠαΣοΚ στην αγκαλιά του Αντώνη Σαμαρά. Οπως και δεν είναι απίθανο η σχεδόν αυτοδιάλυση της ΔΗΜΑΡ, που αφού λεηλατήθηκε από τον ΣΥΡΙΖΑ στην προεδρική εκλογή εγκαταλείφθηκε στην τύχη της, να προκαλέσει την επιστροφή εκσυγχρονιστικών ψήφων στην αυλή του Βενιζέλου.

Ακόμη δεν μπορεί να αγνοηθεί η επαπειλούμενη περιθωριοποίηση των ΑΝΕΛ μετά τα ευτράπελα Χαϊκάλη, όπως και η απομείωση της Χρυσής Αυγής, που θα δυσκολευθεί να συμμετάσχει με αξιώσεις στην προεκλογική εκστρατεία με την ηγεσία της στις φυλακές Κορυδαλλού.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, οι δυνατότητες των μικρότερων κομμάτων είναι περιορισμένες, δεν μοιάζουν ικανές να αλλάξουν τον χαρακτήρα και τη μορφή της εκλογικής αναμέτρησης.

Αυτή κατά πάσα βεβαιότητα θα είναι σκληρά διπολική, με τα διλήμματα εκατέρωθεν ισχυρά και την προπαγάνδα εξαντλητική.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σε τούτη την προεκλογική περίοδο θα πέσουν κορμιά, θα σπιλωθούν πρόσωπα, η γκρίζα διαφήμιση θα επανέλθει, τα τρολ του Διαδικτύου θα οργιάσουν, οι αθέμιτες μέθοδοι θα ζήσουν ημέρες δόξας και η αλήθεια που όλοι επικαλούνται κατά πάσα βεβαιότητα θα κατακρεουργηθεί.

Ευτυχώς απομένουν λίγες μόνο εβδομάδες ως τις κάλπες και δεν προλαβαίνουν να βγουν από το σκοτάδι όλοι οι καλικάντζαροι του Γενάρη…