«Ως πότε αντέχει το Δημόσιο χωρίς να πάρει λεφτά από την τρόικα;» είναι το ερώτημα που κυριαρχεί σε πολιτικούς και επιχειρηματικούς κύκλους αλλά και στην κοινωνία, τη στιγμή που στο υπουργείο Οικονομικών μαζεύουν χρήματα από όπου μπορούν, περικόπτουν δαπάνες και καθυστερούν πληρωμές έτσι ώστε να είναι σε θέση να αντεπεξέλθουν στις βασικές λειτουργίες του κράτους. Με το Δημόσιο να έχει λαμβάνειν περί τα 10 δισ. ευρώ από τις δόσεις του προγράμματος που έχουν «παγώσει», τις αγορές να έχουν κλείσει και την ένταξη στον ευρωπαϊκό μηχανισμό ECCL να εκκρεμεί, η κατάσταση για το Δημόσιο γίνεται εξαιρετικά ασφυκτική.
Το παιχνίδι της ρευστότητας


«Το ελληνικό κράτος δεν θα πτωχεύσει» αναφέρουν κυβερνητικές πηγές και εξηγούν ότι μπορεί να χρηματοδοτεί τις ανάγκες του μέσω της έκδοσης εντόκων γραμματίων. Ωστόσο, με τις αγορές κλειστές, οι μόνοι υποψήφιοι αγοραστές των βραχυπρόθεσμων αυτών κρατικών τίτλων είναι οι ελληνικές τράπεζες. Οι τράπεζες με τη σειρά τους χρηματοδοτούν το Δημόσιο αντλώντας κεφάλαια από την ΕΚΤ. Δηλαδή, πηγαίνουν ενέχυρα στην ΕΚΤ, παίρνουν λεφτά και στη συνέχεια τα δανείζουν στο κράτος. Ως εκ τούτου ούτε οι τράπεζες διατρέχουν κίνδυνο. Αυτό όμως που συμβαίνει, όπως εξηγούν τραπεζικές πηγές, είναι ότι για να χρηματοδοτήσουν το Δημόσιο εξαντλούν τη ρευστότητά τους, την οποία υπό άλλες συνθήκες θα διοχέτευαν στην αγορά, στις επιχειρήσεις, στους επαγγελματίες και στους ιδιώτες, με ό,τι αυτό σημαίνει για την ανάκαμψη της οικονομίας.

«Το κράτος θα στριμωχτεί αλλά δεν θα πτωχεύσει. Αυτή που θα λιώσει είναι η οικονομία καθώς η διαθέσιμη ρευστότητα των τραπεζών θα πάει για τις ανάγκες του Δημοσίου»
αναφέρουν τραπεζικοί κύκλοι. Την περασμένη εβδομάδα μάλιστα ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας προειδοποίησε για τα προβλήματα που δημιουργεί στην οικονομία η πολιτική αβεβαιότητα και τις συνέπειες που θα έχει στη χώρα ενδεχόμενη παράταση της κατάστασης. «Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μου ως διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος και ως μέλους του διοικητικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας οφείλω να επισημάνω ότι η κρίση των τελευταίων ημερών λαμβάνει πλέον σοβαρές διαστάσεις, ότι η ρευστότητα στην αγορά μειώνεται με ταχύ ρυθμό, ότι ο κίνδυνος όχι μόνο ανακοπής της αναπτυξιακής πορείας που μόλις ξεκίνησε αλλά μιας ανεπανόρθωτης βλάβης της ελληνικής οικονομίας είναι μεγάλος» τόνισε μιλώντας σε εκδήλωση της κεντρικής τράπεζας.
Οι δηλώσεις αυτές, που κοντόφθαλμα ερμηνεύτηκαν από τον ΣΥΡΙΖΑ ως παρέμβαση του κεντρικού τραπεζίτη στο θέμα των καταθέσεων, μεταφέρουν την ανησυχία του κ. Στουρνάρα για τον κίνδυνο να χαθούν οι θυσίες του ελληνικού λαού. Για τον κεντρικό τραπεζίτη δεν τίθεται θέμα με τις καταθέσεις. «Το πρόβλημα είναι η ρευστότητα στην αγορά» λέει στους συνομιλητές του και εκφράζει την αγωνία του ότι πάνω που η χώρα σήκωσε κεφάλι πάει πάλι πίσω. «Δεν είναι δυνατόν έπειτα από τόση προσπάθεια να είμαστε πάλι εκτός αγορών, όταν οι άλλες χώρες του προγράμματος δανείζονται πάλι φθηνά, τη στιγμή που εμείς καταβάλαμε πολύ μεγαλύτερη προσπάθεια» λένε στην Τράπεζα της Ελλάδος και προσθέτουν ότι «έξι χρόνια είχαμε να δούμε θετικό ρυθμό ανάπτυξης. Ποιος παίρνει πάνω του την ευθύνη αν γυρίσουμε πίσω;». Και τονίζουν ότι «το πολιτικό σύστημα πρέπει να βρει πολιτική λύση σε ένα αμιγώς πολιτικό πρόβλημα όπως είναι η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας».
Την απορία γιατί το πολιτικό σύστημα δεν μπορεί να συνεννοηθεί εκφράζουν και στη Φρανκφούρτη. Σύμφωνα με κύκλους της ΕΚΤ, οι ευρωπαίοι κεντρικοί τραπεζίτες περιγράφουν ως παράδοξο το γεγονός ότι η ευρωπαϊκή χώρα με τη μεγαλύτερη προσπάθεια σε δημοσιονομική προσαρμογή και ανταγωνιστικότητα και με τον υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης το τρίτο τρίμηνο του 2014 βρίσκεται εκτός αγορών.
Η ΕΚΤ πιέζει την Αθήνα


Πάντως η ΕΚΤ εξελίσσεται σε βασικό μοχλό πίεσης των Ευρωπαίων προς την Ελλάδα. Και τούτο διότι η ΕΚΤ έχει θέσει πλαφόν τόσο στο ύψος των εντόκων που μπορούν έχουν στο χαρτοφυλάκιό τους οι ελληνικές τράπεζες όσο και στο ποσό που η ίδια μπορεί να δέχεται ως εγγύηση (collateral). Με όσα ισχύουν σήμερα, οι ελληνικές τράπεζες μπορούν να κατέχουν έντοκα συνολικής αξίας 15 δισ. ευρώ. Από αυτά μόνο τα 3,5 δισ. ευρώ μπορούν να χρηματοδοτούνται μέσω της ΕΚΤ, τα υπόλοιπα από άλλους πόρους. Οι ελληνικές τράπεζες βρίσκονται πολύ κοντά, αν δεν έχουν εξαντλήσει τα πλαφόν τους. Από εκεί και πέρα μπορούν να αντλούν ρευστότητα μέσω του ειδικού μηχανισμού του ευρωσυστήματος ELA. Μέσω του μηχανισμού αυτού οι τράπεζες πηγαίνουν collateral στην Τράπεζα της Ελλάδος και αυτή τους δίνει ρευστότητα. Τα collateral όμως είναι πολλαπλάσια της ρευστότητας που χορηγείται. Και τη σχέση την καθορίζει η ΕΚΤ, όπως και την ποιότητα των τίτλων που δέχεται ως collateral.
Σύμφωνα με ορισμένες τραπεζικές πηγές, η ΕΚΤ ίσως να έχει διαμηνύσει ότι μπορεί να σκληρύνει τη στάση της και υπό το πρίσμα αυτό εξηγούν ότι ίσως οι επισημάνσεις του κ. Στουρνάρα να αποτελούσαν προειδοποίηση. Αλλωστε πηγές της κεντρικής τράπεζας αναφέρουν ότι έχουν ήδη αλλάξει οι όροι στον ΕLΑ επί τα χείρω.

«Κουμπαράς» 35 δισ. ευρώ
Υπάρχουν υπεραρκετά αποθέματα, λένε στην ΤτΕ

Στην Τράπεζα της Ελλάδος εμφανίζονται καθησυχαστικοί με τις καταθέσεις και το ενδεχόμενο bank run και λένε ότι υπάρχουν υπεραρκετά αποθέματα μετρητών για να καλύψουν οποιαδήποτε ζήτηση. Σύμφωνα με ορισμένες πηγές, το ύψος των διαθέσιμων μετρητών στα θησαυροφυλάκια της κεντρικής τράπεζας είναι της τάξεως των 35 δισ. ευρώ. «Δεν υπάρχει πρόβλημα στις καταθέσεις, έχουν επιστρέψει πάνω από 15 δισ. ευρώ στις τράπεζες από το 2012» αναφέρουν και σημειώνουν ότι «πρόβλημα υπάρχει με τις χρηματοδοτικές ανάγκες του Δημοσίου και τη ρευστότητα της αγοράς».
Στην κρίση του 2012 η μεγαλύτερη εκροή καταγράφηκε την Παρασκευή πριν από τις εκλογές του Ιουνίου, όταν πάνω από 3,5 δισ. ευρώ αποσύρθηκαν από το σύστημα. Εκτιμάται ότι για να υπάρξει πρόβλημα στις τράπεζες θα πρέπει να υπάρξουν δέκα ημέρες με συνεχείς εκροές αυτού του μεγέθους. Σε μια τέτοια περίπτωση η κεντρική τράπεζα θα χρειαστεί να επιβάλει περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων σαν και αυτούς που επιβλήθηκαν στην Κύπρο. «Χρειάζεται τεράστια φυγή κεφαλαίων για να δούμε περιορισμούς» αναφέρουν τραπεζικοί. Το είδος των περιορισμών εξαρτάται από την κλιμάκωση της κρίσης. Πάντως, όπως επισημαίνουν τραπεζικοί κύκλοι, «όσο πιο μεγάλους περιορισμούς βάλεις τόσο πιο πολύ φόβο δημιουργείς».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ