Στα λάθη, στις παραλείψεις, αλλά και στους πολιτικούς συμβιβασμούς του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στο πρόγραμμα στήριξης της Ελλάδας και άλλων χωρών, από το 2010 ως και σήμερα, εστιάζει έκθεση που συντάσσει αυτή την περίοδο το Ανεξάρτητο Γραφείο Αξιολόγησης (Independent Evaluation Office – ΙΕΟ). Η έκθεση που θα τιτλοφορείται «Το ΔΝΤ και η κρίση της ευρωζώνης» (The IMF and the euro area crisis) αναμένεται να φέρει στο επίκεντρο τον διευθυντή του Ευρωπαϊκού Τμήματος του Οργανισμού Πόουλ Τόμσεν, ο οποίος ήταν επί σειρά ετών επικεφαλής της αποστολής του ΔΝΤ στην Ελλάδα αλλά και στην Πορτογαλία.
Το Ανεξάρτητο Γραφείο Αξιολόγησης του ΔΝΤ ολοκλήρωσε την προηγούμενη Τρίτη 16 Δεκεμβρίου την πρώτη φάση κατάρτισης της απολογιστικής έκθεσής του, η οποία περιλαμβάνει τη συγκέντρωση σχολίων και επισημάνσεων από θεσμικούς και μη θεσμικούς φορείς για τον ρόλο που έχει διαδραματίσει το Ταμείο στην ευρωπαϊκή κρίση. Το δεύτερο στάδιο περιλαμβάνει τη διεξαγωγή συνεντεύξεων με νυν και πρώην αξιωματούχους του ΔΝΤ, με στελέχη κυβερνήσεων και εθνικών αρχών, με αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, αλλά και με εξωτερικούς εμπειρογνώμονες. Στη βάση αυτή θα πρέπει να αναμένεται και κλιμάκιο του ΙΕΟ στην Αθήνα.
Το Ανεξάρτητο Γραφείο Αξιολόγησης του ΔΝΤ έχει ήδη δείξει πως δεν θα «χαριστεί» στην ηγεσία του Ταμείου. Σε έκθεση που δημοσιοποίησε τον Οκτώβριο σε σχέση με την αντίδραση του ΔΝΤ στην οικονομική κρίση του 2008 εξαπέλυσε τα πρώτα «τροχιοδεικτικά πυρά». Η έκθεση αυτή –η οποία προκάλεσε μερικώς τη δυσφορία της γενικής διευθύντριας του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ –ανέφερε πως «δεν ήταν ενδεδειγμένο» από την άποψη της διακυβέρνησης το ΔΝΤ να κάθεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων μαζί με τη νομισματική αρχή της χώρας-μέλους (ΕΚΤ), καθώς αυτό οδήγησε ορισμένες δράσεις πολιτικής «εκτός του τραπεζιού» (βλ. αναδιάρθρωση χρέους) και αποτέλεσε έτσι κακή πρακτική διακυβέρνησης.
Ενδεικτική των προθέσεων του IEO είναι η σαφής διαφοροποίησή του από την έκθεση αξιολόγησης που είχε καταρτίσει κλιμάκιο του ΔΝΤ τον Μάιο 2013 για την αξιολόγηση του πρώτου προγράμματος στήριξης της Ελλάδας και η οποία ήταν μάλλον «επιεικής» για τα στελέχη του Ταμείου. Σε εκείνη την έκθεση είχε περάσει στα μαλακά η απόφαση εμπλοκής του ΔΝΤ στην ευρωζώνη. Χαρακτηριζόταν «συμμετοχική επιχείρηση» (holding operation), ενώ το βάρος της καθυστερημένης αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους ριχνόταν στις ευρωπαϊκές ηγεσίες και θεσμούς, με τη σημείωση πως «αν και μια εκ των προτέρων αναδιάρθρωση του χρέους θα ήταν καλύτερη για την Ελλάδα, αυτό δεν ήταν αποδεκτό από τους εταίρους της στη ζώνη του ευρώ».
Το μοιραίο πρόσωπο


Η έρευνα αναμένεται να καταδείξει τις ευθύνες του πρώην επικεφαλής του ΔΝΤ Ντομινίκ Στρος-Καν και του πρώην διευθυντή του Ευρωπαϊκού Τομέα του Ταμείου Πολωνού Μάρεκ Μπέλκα που σύμφωνα με τότε στελέχη του οργανισμού υπαναχώρησαν στις ευρωπαϊκές πιέσεις κατά τη συνομολόγηση του πρώτου ελληνικού προγράμματος το 2010. Χαρακτηριστικά η Σούζαν Σάντλερ, επικεφαλής αναλύτρια του Κέντρου Διεθνούς Διακυβέρνησης και Καινοτομίας (CIGI) και πρώην υποδιευθύντρια του Ευρωπαϊκού Τομέα του ΔΝΤ ως το 2007, έχει επανειλημμένα δηλώσει το τελευταίο διάστημα πως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δεν έπρεπε να δανείσει μια χώρα όπως η Ελλάδα που είναι μέρος νομισματικής ένωσης και ειδικά της ευρωζώνης, ενώ θα έπρεπε να είχε επιμείνει αμέσως από το καλοκαίρι του 2010 στη διαπραγμάτευση με όλους τους δανειστές μιας διαγραφής χρέους.
Στη βάση αυτή η έρευνα του ΙΕΟ θα εστιάσει και στον Πόουλ Τόμσεν, ο οποίος είναι το μόνο επιχειρησιακά ενεργό ανώτατο στέλεχος του Ταμείου που από το 2010 ως και σήμερα εμπλέκεται διαρκώς στα ευρωπαϊκά προγράμματα στήριξης, και ειδικά στο ελληνικό πρόγραμμα. Ο Τόμσεν θα κληθεί το προσεχές διάστημα να απαντήσει στις ερωτήσεις του Γραφείου, ενώ για τις αποφάσεις του θα ερωτηθούν και στελέχη του Εκτελεστικού Συμβουλίου του Ταμείου.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ήδη εκτελεστικοί διευθυντές του ΔΝΤ από χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, η Αυστραλία, η Βραζιλία και η Αργεντινή έχουν διατυπώσει κριτική για τις πολλές αισιόδοξες παραδοχές του πρώτου ελληνικού προγράμματος του ΔΝΤ, οι οποίες είχαν και ως αποτέλεσμα να επηρεάσουν τόσο τις προβολές για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους –και να καθυστερήσουν το «κούρεμά» του –όσο και τις εκτιμήσεις σχετικά με το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων.


ΔΝΤ
Ασφυκτικές πιέσεις από το 52% των μελών
Ο Τόμσεν, ο οποίος πέτυχε παρασκηνιακά –και με τη βοήθεια της Γερμανίας –να επικρατήσει τον προηγούμενο Νοέμβριο του βρετανού αναπληρωτή διευθυντή Στρατηγικής και Πολιτικής του ΔΝΤ Χιου Μπρέντενκαμπ για τη θέση του διευθυντή του Ευρωπαϊκού Τμήματος, είχε παράσχει τον τελευταίο χρόνο διαβεβαιώσεις στο Εκτελεστικό Συμβούλιο του ΔΝΤ ότι η ΕΕ θα εξακολουθήσει να στηρίζει το Ταμείο στο ελληνικό πρόγραμμα.
Ωστόσο ο ίδιος στην τελευταία συνεδρίαση του Ταμείου για την Ελλάδα τον Ιούνιο του 2014 βρέθηκε υπό ασφυκτική πίεση, καθώς μέλη που εκπροσωπούσαν το 52% των ψήφων και προέρχονταν εκτός Ευρώπης είχαν ζητήσει πρόσθετες διαβεβαιώσεις πως η αποχώρηση της ευρωζώνης από το ελληνικό πρόγραμμα στα τέλη Δεκεμβρίου 2014 δεν θα δημιουργούσε προβλήματα στο ΔΝΤ. Αυτά τα προβλήματα πλέον ξεπερνιούνται με τη χορήγηση της προληπτικής γραμμής στήριξης (ECCL) των 11 δισ. ευρώ από τον ESM, ανεξάρτητα από το αν το πρόγραμμα του Ταμείου θα μετεξελιχθεί και αυτό σε προληπτική γραμμή.
Πρέπει να σημειωθεί πως ο μηχανισμός στήριξης του ΔΝΤ (Extended Fund Facility) προς την Ελλάδα προβλέπει την αποπληρωμή του δανείου των 27,4 δισ. ευρώ σε βάθος δεκαετίας, ήτοι ως τον Φεβρουάριο του 2026. Ωστόσο αν δεν υπάρξουν παρεμβάσεις για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους αυτή η αποπληρωμή ενδεχομένως να μην είναι εφικτή. Ενδεικτικά το 2022 η Ελλάδα θα πρέπει να καταβάλει στο ΔΝΤ και σε ιδιώτες 6,2 δισ. ευρώ για λήξεις χρέους, αλλά και να αποπληρώσει τόκους στην ευρωζώνη ύψους 22,5 δισ. ευρώ (συνολικές υποχρεώσεις 28,7 δισ. ευρώ!).

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ