Μετά από δύο χρόνια σχετικής ηρεμίας στις διεθνείς αγορές, οι πολιτικές διαφωνίες στο τρίγωνο Βερολίνου, Παρισιού, Ρώμης και οι ασαφείς –προς το παρόν –προθέσεις των Βρυξελλών επανέφεραν τις τελευταίες ημέρες την Ευρώπη στη «δίνη του κυκλώνα». Το δίλημμα της συνέχισης της πολιτικής λιτότητας στην οποία επιμένει η Γερμανία, οι αντιρρήσεις Ιταλίας και Γαλλίας και η ασάφεια ως προς το μείγμα του επενδυτικού πακέτου συνολικού ύψους 300 δισ. ευρώ στο οποίο έχει αναφερθεί ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ δημιουργούν έναν ομιχλώδη ορίζοντα.
Ενα από τα βασικά θέματα συζήτησης αυτή την περίοδο στην ευρωζώνη είναι οι σχέσεις Γερμανίας – Γαλλίας. Στον πυρήνα του προβλήματος βρίσκεται ο προϋπολογισμός που κατέθεσε το Παρίσι στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο οποίος μεταθέτει πάλι για το μέλλον τη συμμόρφωση της χώρας με το όριο του 3% για το δημοσιονομικό έλλειμμα με βάση το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης.
Μιλώντας στην Μπούντεσταγκ, η Ανγκελα Μέρκελ τόνισε ότι όλα τα κράτη-μέλη πρέπει να σεβαστούν τους ενισχυμένους κανόνες του Συμφώνου. Στο μυαλό της δεν είχε μόνο τη Γαλλία, η οποία έχει ανακοινώσει πρόβλεψη ελλείμματος 4,3% του ΑΕΠ για το 2015, δηλαδή για τρίτο συνεχόμενο χρόνο, αλλά και την Ιταλία που πιέζει για χαλάρωση των όρων του Συμφώνου.
Η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υπό τον Γιούνκερ, παρέλαβε τις προηγούμενες ημέρες τους προϋπολογισμούς των κρατών-μελών και έχει στη διάθεσή της έναν μήνα ώστε να γνωμοδοτήσει αν αυτοί υπακούουν στις συστάσεις της. Η γνώμη της δεν είναι δεσμευτική, αλλά δεν θα είναι εύκολο για τη Γαλλία να την αγνοήσει. Θα φθάσει όμως η Κομισιόν στο σημείο να προτείνει κυρώσεις εις βάρος της Γαλλίας; Και εφόσον το πράξει, ποια στάση θα τηρήσει το Βερολίνο;
Την ίδια στιγμή όμως η γερμανίδα καγκελάριος πρέπει να συμβιβάσει ορισμένα πράγματα. Κατ’ αρχήν, θέλει να αποφύγει την επανάληψη του «σκανδάλου του 2003», όταν το Βερολίνο και το Παρίσι πέτυχαν να αγνοήσουν το όριο του 3%, ανοίγοντας ουσιαστικά τον δρόμο σε όλους τους εταίρους της από εκεί και πέρα να χαλαρώσουν τα «δημοσιονομικά λουριά». Η Μέρκελ έχει στοιχηματίσει μεγάλο μέρος του ευρωπαϊκού της προφίλ στον σεβασμό των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας και δεν θα ήθελε να το γκρεμίσει.
Παράλληλα όμως, όσο και αν υπάρχει δυσαρέσκεια για την κωλυσιεργία του Φρανσουά Ολάντ, η Μέρκελ καταλαβαίνει ότι δεν μπορεί να απομονώσει πλήρως τη Γαλλία. Σε αυτό συνδράμει και η συμμετοχή των Σοσιαλδημοκρατών στον γερμανικό «μεγάλο συνασπισμό», κορυφαίος εκφραστής της οποίας είναι ο υπουργός Οικονομίας Ζίγκμαρ Γκάμπριελ.
Το μήνυμα το οποίο πέρασε η Μέρκελ στον γάλλο πρωθυπουργό Μανουέλ Βαλς κατά την επίσκεψη του τελευταίου στο Βερολίνο είναι ότι πρέπει να δεσμευτεί στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις ώστε να κερδίσει πόντους. Ωστόσο, σύμφωνα με όσα ισχυρίζεται μιλώντας στο «Βήμα» κοινοτικός αξιωματούχος, «Παρίσι και Βερολίνο μιλούν πολύ τελευταία, αλλά δεν έχουν βρει ακόμη κοινό σημείο».
Ισως αυτό να βρίσκεται στο πακέτο μεταρρυθμίσεων που ανακοίνωσε ο Εμανουέλ Μακρόν. Ο υπουργός Οικονομίας της Γαλλίας και πρώην στέλεχος της τράπεζας Ρότσιλντ παρουσίασε ένα σχέδιο για το άνοιγμα κλειστών επαγγελμάτων και αγορών, καθώς και για την πώληση μέρους των συμμετοχών του κράτους σε κρατικές επιχειρήσεις από την οποία η κυβέρνηση ελπίζει να συγκεντρώσει ως και 10 δισ. ευρώ μέσα στο επόμενο 18μηνο για να μειώσει το χρέος και να χρηματοδοτήσει επενδύσεις.
Σημειώνεται επίσης ότι αύριο, 20 Οκτωβρίου, ο Μακρόν και ο υπουργός Οικονομικών Μισέλ Σαπέν θα βρεθούν για συνομιλίες στο Βερολίνο. Παράλληλα, κατόπιν πρωτοβουλίας των Γκάμπριελ και Μακρόν, ο γάλλος οικονομολόγος και σύμβουλος του Ολάντ Ζαν-Πιζανί Φερί και ο Γερμανός Χένρικ Εντερλαϊν, επικεφαλής του γραφείου του Ινστιτούτου «Ζακ Ντελόρ» στο Βερολίνο, θα αναλάβουν να συγγράψουν μία έκθεση με συστάσεις μεταρρυθμίσεων για τις δύο χώρες μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου. Η σύμπτωση ότι στα μέσα Νοεμβρίου η Κομισιόν θα ανακοινώσει τη γνωμοδότησή της για τον γαλλικό προϋπολογισμό ίσως να μην είναι τόσο αθώα…


Το διακύβευμα
Ο απρόβλεπτος Ιταλός και το πακέτο Γιούνκερ
Το γερμανικό βλέμμα, όπως και αυτό των Βρυξελλών, είναι επίσης στη Ρώμη. Ο ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι θεωρείται προς το παρόν πιο απρόβλεπτος παίκτης από τον Φρανσουά Ολάντ. Η απόφασή του να καταθέσει έναν δημοσιονομικά επεκτατικό προϋπολογισμό για το 2015, ο οποίος αποφεύγει μόλις κατά 0,1% να παραβιάσει το Σύμφωνο Σταθερότητας, έχει προκαλέσει έναν ιδιότυπο εκνευρισμό.
Ο Ρέντσι έχει συμπεριλάβει στον προϋπολογισμό περικοπές φόρων 18 δισεκατομμυρίων ευρώ για επιχειρήσεις και νοικοκυριά ώστε να τονώσει τη ζήτηση σε μια οικονομία που φέτος αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 0,3%. Επιπλέον, θα προχωρήσει σε ένα πακέτο τόνωσης της οικονομίας συνολικού ύψους 36 δισεκατομμυρίων ευρώ μέσω ενίσχυσης του επιδόματος ανεργίας (ώστε να αντισταθμιστούν οι επιπτώσεις των μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας) και κονδυλίων για την εκπαίδευση.
Την ίδια στιγμή, όμως, ο Ρέντσι κάνει λιγότερες περικοπές δημόσιων δαπανών σε σχέση με τις συστάσεις της Επιτροπής και για να καλύψει το κενό θα υποχρεωθεί σε νέο δανεισμό 11,5 δισεκατομμυρίων ευρώ. Ολα αυτά θα φέρουν το δημοσιονομικό έλλειμμα στο 2,9%!
Μεγάλη συζήτηση διεξάγεται στις Βρυξέλλες και σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες για την ανάγκη ενός σοβαρού επενδυτικού πακέτου πανευρωπαϊκής κλίμακας ώστε να τονωθεί η ανάπτυξη και να μειωθεί η ανεργία. Η αναθεώρηση προς τα κάτω των προβλέψεων για την ανάπτυξη της γερμανικής οικονομίας έκανε ορισμένους να εικάσουν ότι οι εξελίξεις θα είναι γρήγορες.
Ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ έχει μιλήσει για ένα πακέτο 300 δισεκατομμυρίων ευρώ –με τριετή όμως ορίζοντα. Οι ιδέες που προς το παρόν υπάρχουν στο τραπέζι ανακυκλώνονται γύρω από παλαιότερες, με βασικότερη την ενίσχυση του ρόλου της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΙΒ). Παραμένει άγνωστο επίσης ποιο μέρος αυτών των κονδυλίων θα είναι δημόσιο και πώς θα μοχλευθούν τα χρήματα της ΕΙΒ για περισσότερο ιδιωτικό δανεισμό.
Στο πρόσφατο Eco/Fin του Μιλάνου, οι «28» εξέδωσαν μάλλον άνευρα συμπεράσματα για νέα επενδυτικά μέτρα. Το γερμανικό πνεύμα αντίληψης διαπερνά όλο το κείμενο. Πλέον, τα βλέμματα έχουν στραφεί στη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Δεκέμβριο, όταν η Κομισιόν σε συνεργασία με την ΕΙΒ αναμένεται να παρουσιάσουν ένα αρχικό σχέδιο επενδυτικών έργων για τόνωση της ανάπτυξης (με έμφαση στην ενέργεια, στις μεταφορές και στην ψηφιακή οικονομία).

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ