Το φθινοπωρινό βράδυ της περασμένης Τετάρτης, λίγο μετά τις 9.30, ο πρωθυπουργός Αντ. Σαμαράς καταφθάνει στην ταβέρνα «Βασίλης» στην Κηφισιά, όπου ήδη τον περιμένει σε ένα ακριανό τραπέζι ο υπουργός Πολιτισμού Κ. Τασούλας. «Πώς εξελίσσεται η ανασκαφή στην Αμφίπολη;» ρωτάει ο κ. Σαμαράς με ζωηρό ενδιαφέρον. Ο κ. Τασούλας τον διαβεβαιώνει ότι κορυφαίοι μηχανικοί του υπουργείου Πολιτισμού έχουν μεταβεί και επιβλέπουν τις εργασίες για τη στατική υποστήριξη του τύμβου. Η συζήτηση μετατοπίζεται στις φήμες περί «ρωμαϊκού τύμβου».
Ο Πρωθυπουργός, ήδη μία ημέρα πριν από τις επίσημες ανακοινώσεις, εμφανίζεται βέβαιος ότι η αρχαιολόγος κυρία Κατερίνα Περιστέρη «έχει προβεί στη σωστή χρονολόγηση». Μια πληροφορία περί εύρεσης μακεδονικών νομισμάτων που κρατήθηκε μυστική δεν διαψεύδεται. Και υπογραμμίζεται η εκτίμηση ότι η κατασκευή της μαρμάρινης περιμέτρου χαρακτηρίζεται από τη μακεδονική (και όχι από τη ρωμαϊκή) τεχνοτροπία. «Αν εμείς πρέπει να υποστούμε κριτική επειδή θεωρούμε ότι ο τύμβος είναι μακεδονικός, τότε πόση κριτική πρέπει να υποστούν εκείνοι που επιμένουν ότι ο τύμβος δεν είναι τίποτα;» διερωτάται ο κ. Τασούλας και ο κ. Σαμαράς επιδοκιμάζει το επιχείρημα του υπουργού.
«Η Αμφίπολη και οι συνειρμοί»


Οσο για το πολύκροτο ερώτημα «σε ποιον ανήκει ο τύμβος», όλες οι εκδοχές συζητούνται από τον Πρωθυπουργό (ακόμη και το ενδεχόμενο να πρόκειται για παραγγελία του Μεγάλου Αλέξανδρου το 324 π.Χ., αμέσως μόλις έμαθε για τον θάνατο του στενού φίλου του, Ηφαιστίωνα). Ασφαλώς, ο κ. Σαμαράς δεν προκρίνει κανένα σενάριο ως επικρατέστερο. «Θα περιμένουμε όσο χρειαστεί» λέει και τονίζει: «Προέχει η ασφάλεια των ανθρώπων που εργάζονται στην ανασκαφή και η σταθερότητα του μνημείου».
Για τον κ. Σαμαρά η αρχαιολογική ανακάλυψη δεν μπορεί παρά να έχει (και) «εθνική σημασία». Δεν επιθυμεί ωστόσο να επενδύσει σε τέτοιου είδους «πολιτικούς συνειρμούς», τουλάχιστον προς το παρόν. Ταυτόχρονα όμως τον τρέφει η ιστορικότητα της εποχής. Παραδέχεται ότι τον ενοχλούν τα διαρκή σενάρια για εκλογές –την ώρα μάλιστα που οι πρόσφατες ευρωεκλογές έδωσαν «απάντηση σταθερότητας». Αλλά τα αντιπαρέρχεται λέγοντας ότι «πλέον λειτουργεί σύμφωνα με ό,τι του επιβάλλει η συνείδησή του». Και εκείνο που τώρα του «επιβάλλει η συνείδησή του» είναι να κλείσει «ο κύκλος της τρόικας».
Ο Πρωθυπουργός συνδέει ευθέως την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας με την έναρξη μιας νέας πολιτικής περιόδου στην οποία, για πρώτη φορά μετά το 2010, δεν θα υπάρχει η τρόικα, ούτε βέβαια ένα νέο πρόγραμμα χρηματοδότησης και επιτήρησης. Ο κεντρικός στόχος του κ. Σαμαρά είναι να παρουσιάσει στους Ελληνες «μια Ελλάδα η οποία στέκεται ξανά όρθια με τις δικές της δυνάμεις» και στο πλαίσιο αυτό να εξασφαλίσει την υποστήριξη τουλάχιστον 180 βουλευτών για την εκλογή νέου Προέδρου της Δημοκρατίας. Κάτι που ταυτοχρόνως θα ισοδυναμεί με «ψήφο εμπιστοσύνης» για την εξάντληση της τετραετίας.
Η ΕΕ, το ΔΝΤ και το ομιχλώδες τοπίο


Μπροστά σε μια λιτή ελληνική σαλάτα και ένα ποτήρι κόκκινο κρασί, τονίζει ότι «η εξίσωση που μας οδηγεί στην υπέρβαση της τρόικας είναι δύσκολη και πολυπαραγοντική». Αναφέρει ότι η αλλαγή σκυτάλης στα ύπατα αξιώματα της ΕΕ, η εν εξελίξει αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος από την τρόικα, αλλά και οι «ασυνέχειες» μεταξύ ΕΕ και ΔΝΤ (αφού η χρηματοδότηση του ΔΝΤ επεκτείνεται ως το 2016, ενώ εκείνη της ΕΕ σταματά στο τέλος του 2014) διαμορφώνουν ένα ομιχλώδες τοπίο. Μέσα στο τοπίο αυτό η Ανγκελα Μέρκελ αναδεικνύεται ίσως σε μοναδικό πόλο σταθερότητας στην Ευρώπη –και μάλιστα περισσότερο από άλλοτε. Κατά συνέπεια, ο κ. Σαμαράς φέρεται να συνδέει το ελληνικό μέλλον με την επανεκκίνηση των ελληνογερμανικών σχέσεων –και αυτό θα τονίσει στη συνάντηση με την καγκελάριο την Τρίτη στο Βερολίνο.

«Δεν θα δεχτώ νέο πρόγραμμα» διαβεβαιώνει ο Πρωθυπουργός τους συνομιλητές του. Μάλιστα, αφήνει ευθέως να εννοηθεί ότι η Ελλάδα μπορεί να αρνηθεί και τις ενισχύσεις από το ΔΝΤ μετά το τέλος του 2014. Σημειώνεται ότι το ΔΝΤ έχει προγραμματίσει να εκταμιεύσει στην Ελλάδα 16 δισ. ευρώ μεταξύ 2014 και 2016. Ωστόσο, η ευρωζώνη μάλλον δεν φέρεται διατεθειμένη να καταβάλει η ίδια τα κεφάλαια του ΔΝΤ. Αρα η ελληνική επιδίωξη για την απεμπλοκή από την τρόικα θα πραγματοποιηθεί μόνο υπό την προϋπόθεση ότι η Ευρώπη θα παράσχει «πιστοποιητικό βιωσιμότητας» για το ελληνικό χρέος. Αυτό το «πιστοποιητικό» θα αποτελέσει κάποιου είδους εγγύηση για την αυτόνομη έξοδο του ελληνικού κράτους στις αγορές.
Μια δήλωση της ΕΚΤ και των εκπροσώπων του Μόνιμου Μηχανισμού συνοδευόμενη από την έναρξη της διαπραγμάτευσης για μια ήπια αναδιάρθρωση του χρέους (με τη μορφή επιμήκυνσης της αποπληρωμής του) μπορεί να προσφέρει το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.
Παρασκήνιο για την αναδιάρθρωση του χρέους


Προφανώς, προς επίρρωσιν των παραπάνω, δεν είναι άσχετο ότι ο κ. Λι Μπουχάιτ, διεθνώς διακεκριμένος νομικός που ασχολήθηκε με την πρώτη αναδιάρθρωση του χρέους (PSI) το 2012, βρισκόταν στην Αθήνα από το περασμένο Σαββατοκύριακο ως την Τετάρτη –για επαφές με κορυφαία στελέχη του υπουργείου Οικονομικών. Προετοιμάζεται τώρα κάποιου είδους αναδιάρθρωση; Το σίγουρο είναι πάντως ότι στην κατ’ ιδίαν συνάντησή του με την κυρία Μέρκελ (ας σημειώσουμε εδώ ότι η καγκελαρία ειδοποίησε την Παρασκευή ότι δεν θα παρίσταται ο κ. Β. Σόιμπλε…) ο κ. Σαμαράς επιδιώκει να συζητήσει όλα τα παραπάνω με την κυρία Μέρκελ.
Η γερμανίδα καγκελάριος, η οποία δεν υποτιμά τη διόγκωση ενός κύματος ευρωσκεπτικισμού στη Γερμανία (το ευρωσκεπτικιστικό AfD απέσπασε 1 στις 10 ψήφους στις τοπικές εκλογές του προηγούμενου μήνα στη Θουριγγία, στο Βρανδεμβούργο και στη Σαξονία…), μάλλον αντιμετωπίζει θετικά την εικόνα μιας Ελλάδας που δεν ζητεί νέα στήριξη. Λίγοι όμως αναμένουν τυμπανοκρουσίες, αφού οι δηλώσεις θα είναι μετρημένες και η χορογραφία του επόμενου τριμήνου εξαιρετικά σύνθετη. Οι Γερμανοί δεν αποκλείεται να απαιτήσουν, όπως άλλωστε κάνουν πάντα, ορισμένα «φιλέτα», κυρίως στα πεδία της ενέργειας και των εξοπλισμών…
Στο ΠαΣοΚ, ο κ. Ευ. Βενιζέλος, αλλά και ο πρώην υπουργός Οικονομικών κ. Φ. Σαχινίδης, ο οποίος παρακολουθεί από την αρχή τις εξελίξεις στις τρικυμιώδεις σχέσεις της Ελλάδας με την τρόικα, κρίνουν ως επιθυμητή μια τέτοια εξέλιξη. Και οι περισσότεροι υπουργοί θεωρούν μάλλον «σίγουρο» το διαζύγιο. Κάποιοι αναφέρουν μάλιστα ότι από τα περίπου 7 δισ. ευρώ, η εκταμίευση των οποίων εξαρτάται από την τρέχουσα αξιολόγηση, η Αθήνα προσανατολίζεται να ζητήσει περίπου τα μισά –με την εκπλήρωση των μισών προαπαιτούμενων.
Η Προεδρία και η αναζήτηση των «180»


Σε περίπτωση που η τρόικα εμμείνει σε «ανεφάρμοστα» μέτρα, δεν αποκλείεται η Αθήνα να εξετάσει το ενδεχόμενο να μη ζητήσει τίποτε και να αποχαιρετήσει τους ελεγκτές. Σε κάθε περίπτωση, ο κ. Σαμαράς επιθυμεί να είναι ο έλληνας ηγέτης που αφού εξασφάλισε τη διάσωση και τη σταθερότητα της χώρας, προχωρεί στην έξωση της τρόικας και οδηγεί εκ νέου την Ελλάδα σε «καθεστώς κανονικότητας». Εκείνος που θα διεκδικήσει και θα επιτύχει να ισχύουν για την Ελλάδα οι δεσμεύσεις και οι επιτηρήσεις που ισχύουν για όλα τα κράτη της ευρωζώνης. Αν αυτό επιτευχθεί, τότε πιστεύει πως «το πολιτικό κλίμα θα είναι εύκρατο» και ευκολότερα θα συγκεντρώσει 180 βουλευτές για την εκλογή (πιθανώς) του Στ. Δήμα.
Ο Φ. Κουβέλης δεν έχει αποκλειστεί ως πιθανός υποψήφιος. Ο πρώην επίτροπος Περιβάλλοντος (2004-2009), όμως, φέρεται να συγκεντρώνει την υποστήριξη αρκετών βουλευτών, τόσο από τη ΔΗΜΑΡ και τους Ανεξάρτητους όσο και από τους ΑΝΕΛ –πέραν των βουλευτών της ΝΔ και του ΠαΣοΚ που σίγουρα θα τον ψηφίσουν. Πολλοί πολιτικοί, ανάμεσα στους οποίους ο υπουργός Παιδείας Α. Λοβέρδος και ο καθηγητής της LSE Ηλ. Μόσιαλος, θυμίζουν ότι ο κ. Δήμας, ως «πράσινος επίτροπος», είχε οικοδομήσει άριστες σχέσεις με τον Κ. Καραμανλή, αλλά και με τον Γ. Παπανδρέου. Ηταν αποδεκτός στις μεγάλες πρωτεύουσες, ενώ δεν «ενεπλάκη» καθόλου σε όσα οδήγησαν στην κρίση. «Μέχρι και 190 βουλευτές μπορεί να συγκεντρώσει ο Δήμας» φέρεται να έχει πει ο κ. Λοβέρδος στον Πρωθυπουργό και στον κ. Βενιζέλο…
Η αυτοπεποίθηση της Κουμουνδούρου, η επίσκεψη στο Βατικανό και ο γερμανικός παράγοντας
«Η κυβέρνηση υιοθετεί τη δική μας ατζέντα»

Ενώ στο Μαξίμου σχεδιάζουν την… έξωση της τρόικας, την περασμένη Τρίτη στα γραφεία του ΣΥΡΙΖΑ ο Αλ. Τσίπρας προετοιμαζόταν για την επίσκεψη στο Βατικανό που έγινε την Τετάρτη. Η συνάντηση με τον Πάπα Φραγκίσκο δεν σηματοδοτεί μόνον την αποδοχή του έλληνα αριστερού ηγέτη από έναν οικουμενικό θρησκευτικό θεσμό. Παράλληλα, λειτουργεί ενισχυτικά για το κύρος και την αποδοχή του κ. Τσίπρα μεταξύ των συνομιλητών του εντός της «καθολικής Ευρώπης».

Ο φωτεινός 7ος όροφος της Κουμουνδούρου πάντως, όπου βρίσκεται το γραφείο του κ. Τσίπρα, εκπέμπει νέα αυτοπεποίθηση, όχι μόνο λόγω της επιτυχημένης εμφάνισης στη ΔΕΘ, που η προετοιμασία της δοκίμασε τις αντοχές όλων, αλλά και εξαιτίας της ανακαίνισης που μόλις ολοκληρώθηκε (αναμένονται εντός των ημερών μοντέρνα έπιπλα που θα αντικαταστήσουν τα παλαιότερα). Οι επισκέπτες, οι δημοσιογράφοι και τα στελέχη περπατούν αρκετά ευδιάθετοι κατά μήκος ενός διαδρόμου με «κυματιστό τοίχο» σε απόχρωση του κόκκινου. Και όσοι έχουν περισσότερο «θάρρος με τον πρόεδρο» σταματούν στην πόρτα και τον ρωτούν αν πρέπει να μπουν στο ανακαινισμένο γραφείο του «με το δεξί ή με το αριστερό». Η προεδρική απάντηση, βεβαίως, είναι αυτονόητη.
Ωριμη η έξωση της τρόικας

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ εκτιμά ότι τα πράγματα δεν είναι εύκολα για την κυβέρνηση, αφού η οικονομική ασφυξία σε συνδυασμό με την έλλειψη προθυμίας των εταίρων για παροχή μεγάλων διευκολύνσεων μπορεί να οδηγήσουν σε πρόωρες εκλογές. Πιστεύει παράλληλα ότι η εξασφάλιση 180 βουλευτών για την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας είναι τιτάνιος άθλος για την κυβέρνηση. Και αυτό από μόνο του την παραλύει και την αποσταθεροποιεί. Δεν θεωρεί όμως μηδενικές τις πιθανότητες να κατορθώσει ο κ. Σαμαράς να εκλέξει Πρόεδρο. Ταυτόχρονα, φαίνεται ότι μάλλον καλωσορίζει τις προσπάθειες του Πρωθυπουργού για την απεμπλοκή από την τρόικα. «Ασθμαίνουσα η κυβέρνηση έρχεται να υιοθετήσει τη δική μας ατζέντα» λέει στους συνομιλητές του και υπογραμμίζει ότι αν οι εταίροι, σε μια προσπάθεια να επιμηκύνουν τη διάρκεια αυτής της κυβέρνησης, προχωρήσουν σε αυτή την παραχώρηση προς τον κ. Σαμαρά, τότε θα σηματοδοτήσουν πως όσα υποστηρίζει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι εφικτά! Αν η έξωση της τρόικας είναι εφικτή, τότε και η κουρά των δανείων είναι εφικτή. Και η κατάργηση των απεχθών φόρων είναι εφικτή. Και η κατάργηση των μνημονιακών νόμων είναι εφικτή. «Ασφαλώς είναι υπερώριμο το αίτημα που πρώτοι εμείς θέσαμε, δηλαδή η έξωση της τρόικας» λέει ο κ. Τσίπρας. «Μια τέτοια εξέλιξη θα αποδυναμώσει ακόμη περισσότερο την κριτική στον ΣΥΡΙΖΑ, ότι δήθεν υποστηρίζουμε ανεδαφικές θέσεις, και θα μας προσφέρει την ευκαιρία να θέσουμε τον πήχη ακόμη πιο ψηλά».
Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, ευδιάθετος μετά τη συνάντησή του με τον Πάπα της Ρώμης, έλεγε αστειευόμενος στους συνομιλητές του ότι έλαβε συγχωροχάρτι για όλες τις «αριστερές αμαρτίες» του με αποτέλεσμα να μπορεί τώρα να αρχίσει να διαπράττει νέες, ακόμη πιο «αριστερές»! Μια από αυτές είναι και η… κατάργηση του Μνημονίου. Ο κ. Τσίπρας υπενθυμίζει πως η κυβέρνηση, όταν αναφέρεται στο Μνημόνιο, εννοεί τη «δανειακή σύμβαση» –και γι’ αυτό μεταδίδει ότι «δεν θα υπάρξει νέο Μνημόνιο». Ομως «το Μνημόνιο είναι η λιτότητα και οι 400 εφαρμοστικοί νόμοι περιορισμού δικαιωμάτων». Δηλαδή, όπως εξηγεί ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, το «Μνημόνιο» έχει μετουσιωθεί σε μια «μνημονιακή πραγματικότητα» που μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ δεσμεύεται ότι θα μεταβάλει. «Και αυτό είναι μια βασική διαφορά μας με την κυβέρνηση» λέει. Επιπλέον, ο κ. Τσίπρας θεωρεί ότι είναι μαθηματικά βέβαιη η αναδιάρθρωση ενός χρέους που ισούται με δύο φορές το ΑΕΠ. «Το κρίσιμο ζήτημα όμως είναι αν η αναδιάρθρωση θα είναι βιώσιμη για την κοινωνία, αν δηλαδή θα συνοδεύεται από ένα νέο πρόγραμμα επενδύσεων στην πραγματική οικονομία ή αν απλώς θα διευκολύνει τους αριθμούς επιβάλλοντας νέα λιτότητα στους πολλούς». Κατά συνέπεια, ο κ. Τσίπρας, όχι μόνο δεν προβληματίζεται από τον προγραμματισμό του Πρωθυπουργού για την «έξωση της τρόικας», αλλά θεωρεί ότι αυτό θα ενισχύσει την υποστήριξη των πολιτών προς τις δραστικές αλλαγές για τις οποίες δεσμεύεται ο ΣΥΡΙΖΑ.
Και όπως συχνά συμβαίνει μεταξύ αντιπάλων πολιτικών αρχηγών, η γνώμη του ενός για τον άλλον διακρίνεται από μεγαλύτερη αναγνώριση από εκείνη που νομίζουν οι ψηφοφόροι. Ο κ. Σαμαράς δεν αμφισβητεί ότι ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ έχει καταγράψει μια εντυπωσιακή πολιτική διαδρομή για την ηλικία του, ενώ ο κ. Τσίπρας δεν αρνείται ότι ο Πρωθυπουργός παραμένει πάντοτε ένας ιδιαίτερα ισχυρός και υπολογίσιμος αντίπαλος.
Η Γερμανία και το μήνυμα Ασμουσεν

Ενα ακόμη ενδιαφέρον συμπέρασμα που προκύπτει από τις συζητήσεις με τον κ. Τσίπρα είναι ότι ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ εκτιμά, όπως άλλωστε και ο Πρωθυπουργός, ότι το μέλλον της χώρας ασφαλώς εξαρτάται από την επανεκκίνηση των ελληνογερμανικών σχέσεων. Δηλαδή από το αν θα τεθούν σε μια νέα βάση. Βεβαίως, ο κ. Τσίπρας δηλώνει δημοσίως και υποστηρίζει και κατ’ ιδίαν ότι δεν θα αναγνωρίσει στη Γερμανία ρόλο ρυθμιστή. Υπερέχουν οι θεσμοί της ευρωζώνης και της ΕΕ. Δεν αρνείται όμως τον ρόλο του Βερολίνου ως ισχυρού εταίρου και συνομιλητή. Ηδη πριν από τις ευρωεκλογές ο κ. Τσίπρας δέχθηκε στο γραφείο του στη Βουλή τον Γεργκ Ασμουσεν –και η καλή επικοινωνία διατηρείται ως σήμερα. Ο κ. Ασμουσεν φέρεται να μετέδωσε στον κ. Τσίπρα το μήνυμα ότι η κυρία Μέρκελ απέχει από την τηλεοπτική εικόνα της. «Η Μέρκελ δεν είναι αυτή που νομίζεις» λέγεται ότι είπε στον κ. Τσίπρα.

«Είναι μια ηγέτις με την οποία μπορείς να συζητήσεις και να συμφωνήσεις». Και αυτό το μήνυμα ο κ. Τσίπρας το έχει αξιολογήσει ως σημαντικό. Αποτελεί ένα σαφές νεύμα της καγκελαρίας προς την ελληνική αξιωματική αντιπολίτευση. Που δείχνει ότι η κυρία Μέρκελ υιοθετεί πολιτική ανοιχτών θυρών απέναντι τόσο στον Πρωθυπουργό όσο και στον αρχηγό της αντιπολίτευσης. Δεν θα εκπλαγούμε λοιπόν αν μέσα στους επόμενους μήνες ανακοινωθεί συνάντηση Τσίπρα – Μέρκελ. Ενδεχομένως όμως η έκπληξη να είναι ακόμη μικρότερη αν την προσεχή Τρίτη ο κ. Σαμαράς διαπιστώσει ότι η καγκελάριος, όπως λέει ο έμπιστός της κ. Ασμουσεν, «είναι μια ηγέτις που μπορείς να συζητήσεις και να συμφωνήσεις»…

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ