Τι κρύβει τελικά ο τρίτος χώρος του μνημείου στον λόφο Καστά της Αμφίπολης; Πόσο μεγάλη είναι αυτή τη φορά η έκπληξη που περιμένει όλους όσοι παρακολουθούν με προσμονή και αγωνία την εξέλιξη των ανασκαφικών εργασιών; Ως την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές και σύμφωνα με πληροφορίες προερχόμενες από έγκυρες πηγές του υπουργείου Πολιτισμού, σήμερα Κυριακή αναμένονται νέες ανακοινώσεις. Θα μάθουμε την εξέλιξη της επιχείρησης εισόδου σε αυτόν, η οποία είχε προγραμματιστεί για την περασμένη Παρασκευή προκειμένου να γίνει ένα ακόμη σημαντικό βήμα ως προς την αποκάλυψη του μυστικού που κρύβει το μεγαλοπρεπές μνημείο…
Στο πλαίσιο αυτό, ιδιαίτερη σημασία δίνεται στην υποστύλωση του χώρου –ο όρος «ταφικός» αποφεύγεται από επίσημα χείλη, καθώς δεν είναι βέβαιο ότι πρόκειται για τέτοιον ενώ δεν αποκλείεται η ανεύρεση και τέταρτου θαλάμου –προκειμένου να μην υπάρξει κανένας κίνδυνος τόσο για τους ανθρώπους οι οποίοι εργάζονται στην ανασκαφή την οποία διενεργεί η ΚΗ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων υπό την αρχαιολόγο Αικατερίνη Περιστέρη όσο και για την ακεραιότητα του ίδιου του μνημείου.
Μοναδικό και μεγαλοπρεπές
«Αυτή τη στιγμή αφαιρείται χώμα από τον έναν χώρο και αντίστοιχη ποσότητα από τον άλλον καθ’ υπόδειξη των μηχανικών προκειμένου να μη δημιουργηθούν προβλήματα» δήλωναν την περασμένη Παρασκευή μιλώντας στο «Βήμα» στελέχη του υπουργείου Πολιτισμού εκτιμώντας πως η εβδομάδα που αρχίζει από σήμερα θα αφιερωθεί κατά βάση σε υποστυλωτικές εργασίες. Σύμφωνα με την τελευταία ενημέρωση, συνεχίζεται η τοπογραφική αποτύπωση προκειμένου να προκύψει η ακριβής γεωμετρία του μνημείου βάσει της οποίας θα συνταχθεί η συνολική μελέτη αντιστήριξης και υποστύλωσης. Με τον τρόπο αυτόν εκτιμάται ότι εξασφαλίζονται τα αναγκαία τεχνικά δεδομένα για τη σύνταξη των μελετών ολοκληρωμένης προστασίας αλλά και της μελλοντικής ανάδειξης του μνημειακού συνόλου.
Καθώς η αγωνία κορυφώνεται, ακόμη και οι πλέον δύσπιστοι μοιάζουν να συμμερίζονται την άποψη ότι πρόκειται για μνημείο μοναδικό από πλευράς διαστάσεων αλλά και μεγαλοπρέπειας. Ως προς το πολυσυζητημένο θέμα της σύλησης ή μη, ακριβής απάντηση φαίνεται πως δεν μπορεί ακόμη να δοθεί. «Αυτό δεν το ξέρει κανείς αφού δεν έχουμε φτάσει ακόμη στον τάφο» δήλωναν πριν από δύο ημέρες μιλώντας στο «Βήμα» καλά πληροφορημένες πηγές του υπουργείου. Η πλειονότητα των αρχαιολόγων φαίνεται ότι κλίνει προς την πλευρά της κάποιας μορφής παρέμβασης, ενώ και από επίσημα χείλη οι διατυπώσεις είναι πολύ προσεκτικές και κάνουν λόγο για «κάθε δυνατή προσπάθεια την οποία κατέβαλε ο κατασκευαστής προκειμένου να αποτραπεί η σύληση. Από ‘κεί και πέρα, η έρευνα είναι αυτή η οποία θα δώσει απαντήσεις».
Μία εικόνα, χίλιες λέξεις
Το πρώτο σχέδιο του μνημείου που έδωσε στη δημοσιότητα το υπουργείο Πολιτισμού την περασμένη Τρίτη ήρθε να επιβεβαιώσει το περίφημο «μία εικόνα, χίλιες λέξεις». Η τοποθέτηση των φωτογραφιών των ευρημάτων επάνω στο αξονομετρικό σχέδιο, η δυνατότητα δηλαδή να αποκτήσει κανείς μια γενικότερη αίσθηση ως προς το «πού βρέθηκε τι», αποτέλεσε αναμφίβολα την πλέον κατατοπιστική ενημέρωση ολόκληρου του προηγούμενου μήνα. Εν προκειμένω διακρίνονται οι δύο Σφίγγες από μάρμαρο Θάσου, το ανώτερο τμήμα του διακοσμημένου μαρμάρινου θυρώματος με το κόκκινο, μπλε και μαύρο χρώμα, δύο ιωνικά επίκρανα των παραστάδων της θύρας, μαρμάρινοι τοίχοι του προθαλάμου, βοτσαλωτό δάπεδο με γεωμετρικά σχέδια, ο πρώτος και ο δεύτερος διαφραγματικός τοίχος και, φυσικά, τα πρόσωπα των δύο Καρυάτιδων, η αποκάλυψη των οποίων το απόγευμα του Σαββάτου 6 Σεπτεμβρίου προκάλεσε πανελλήνια συγκίνηση και παγκόσμιο ενδιαφέρον…
Ακολούθησε η πλήρης αποκάλυψη των δύο γλυπτών, με τις φωτογραφίες που δόθηκαν στα μέσα μαζικής ενημέρωσης να προσφέρουν τη δυνατότητα να θαυμάσει κανείς τις εντυπωσιακής τέχνης πτυχώσεις των χειριδωτών (με μανίκια) χιτώνων. Την περασμένη Παρασκευή, με την εμφάνιση του ανώτερου τμήματος του τρίτου διαφραγματικού τοίχου, ο οποίος ήρθε στο φως μετά την αφαίρεση του αμμώδους χώματος, η σκαπάνη αποκάλυψε επιμελημένο μαρμάρινο περιθύρωμα ιωνικού ρυθμού καθώς και τα υπόλοιπα αρχιτεκτονικά μέλη του χώρου…
Καρυάτιδες στον γύρο της Γης
Οι δύο Καρυάτιδες από θασίτικο μάρμαρο εξαιρετικής ποιοτικής τέχνης αναζωπύρωσαν το διεθνές ενδιαφέρον, αφού οι φωτογραφίες τους ταξίδεψαν από τις ΗΠΑ ως την Κίνα και από τον Καναδά ως την Ευρώπη, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία προκαλώντας θαυμασμό και δέος. Σχολιάζοντας το εύρημα στον Τύπο, έγκριτοι αρχαιολόγοι υπογράμμισαν την ύπαρξη Καρυάτιδων σε αρκετά μνημεία του αρχαίου ελληνικού κόσμου, ανάμεσά τους –και πέρα ασφαλώς από το Ερέχθειο –στον θησαυρό των Σιφνίων στους Δελφούς. Εκτεταμένες αναφορές έγιναν και στον θαλαμοειδή τύμβο του Σβέτσαρι, στη Βορειοανατολική Βουλγαρία, ο οποίος σύμφωνα με τους βούλγαρους αρχαιολόγους ανήκει στον βασιλιά των Γετών Δρομιχαίτη και στη σύζυγό του που ήταν κόρη του στρατηγού του Μεγάλου Αλεξάνδρου Λυσίμαχου, αλλά σε αυτή την περίπτωση οι Καρυάτιδες φαίνεται πως προέρχονται από κάποιο επαρχιακό εργαστήριο, αφού δεν διαθέτουν την καλαισθησία των γλυπτών της Αμφίπολης.
Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση του υπουργείου τα μέλη της διεπιστημονικής ομάδας διαπίστωσαν ότι οι εσωτερικοί βραχίονες των Καρυάτιδων δεν στήριζαν το επιστύλιο, καθώς, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, «δεν παρατηρούνται σύνδεσμοι μολυβδοχόησης, ούτε επεξεργασία της κάτω επιφάνειας του επιστυλίου, ώστε να δικαιολογείται η άποψη της στήριξης». Εγκριτος αρχαιολόγος ωστόσο σχολιάζοντας στο «Βήμα» αντικρούει την παραπάνω εκτίμηση και θεωρεί ότι στις δύο Καρυάτιδες τα χέρια τους, το δεξί της μιας και το αριστερό της άλλης, ήταν ανυψωμένα…
Το μυστήριο του «ενοίκου»
Παρά τις πανταχόθεν παραινέσεις για «υπομονή», «ψυχραιμία», την υπόμνηση ότι θα χρειαστούν μήνες ολόκληροι δουλειάς σε βιβλιοθήκες και όχι μόνο προτού επιχειρηθούν απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα, οι εικασίες περί του ποιος ή ποιοι ήταν τελικά οι ένοικοι του επιβλητικού μνημείου είναι φυσικό να εντείνονται καθώς η αγωνία κορυφώνεται. Και πραγματικά είναι δύσκολο να αντισταθεί κανείς… Με δεδομένη την ύπαρξη του λέοντος που αποτελεί σύμβολο πολεμικής ανδρείας, αρκετοί κλίνουν προς το όνομα του Νέαρχου, ο οποίος υπήρξε επικεφαλής του στόλου του Μεγάλου Αλεξάνδρου κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του στην Ασία.
Οι προ ημερών δηλώσεις του αιγυπτιολόγου Αντριου Τσαγκ στο Discovery, σύμφωνα με τις οποίες ο τάφος ανήκει είτε στη μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου Ολυμπιάδα είτε στη σύζυγό του Ρωξάνη ή ακόμη και στις δύο μαζί, προκάλεσαν εκ νέου συζητήσεις. Ο συγγραφέας του βιβλίου «Ο χαμένος τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου» είπε συγκεκριμένα: «Οι ροζέτες που βλέπουμε στην Αμφίπολη είναι παρόμοιες με εκείνες στη χρυσή λάρνακα του Φιλίππου Β’, του πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Μοιάζει να είναι σήμα κατατεθέν». Ωστόσο η άποψη αυτή δεν είναι χωρίς αμφισβήτηση.
Ο ίδιος χαρακτήρισε τις Καρυάτιδες εντυπωσιακό εύρημα και εκτίμησε ότι «πρόκειται για ένα ακόμη δείγμα πως ο τάφος ανήκει σε κάποιο σημαντικότατο πρόσωπο της βασιλικής οικογένειας».
