Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκονται οι διαδικασίες συζήτησης στα κομματικά επιτελεία της Κουμουνδούρου επί των προγραμματικών κατευθύνσεων που επεξεργάστηκε η Επιτροπή Προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ υπό τον κ. Ι. Δραγασάκη. Η πρώτη φάση της δουλειάς που ανέλαβε η επιτροπή ολοκληρώθηκε: οι θέσεις και οι προτάσεις της ως προς το «νέο υπόδειγμα ανάπτυξης» που χρειάζεται η χώρα βρίσκονται στα χέρια των στελεχών του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης τα οποία επιχειρούν να συγκλίνουν ώστε να «κλειδώσει» το περίγραμμα του προγράμματος ως προς τις κατευθυντήριες πτυχές του.
Εν όψει και της επίσκεψης του κ. Αλ. Τσίπρα στη ΔΕΘ (13-15 Σεπτεμβρίου), η οποία φιλοδοξείται να αποτελέσει το έναυσμα για μια συζήτηση με την κοινωνία γύρω από την εναλλακτική προγραμματική πρόταση της αξιωματικής αντιπολίτευσης (προβλέπεται μάλιστα η διεξαγωγή 13 περιφερειακών συνεδρίων), το βάρος πέφτει στην «εξειδίκευση των προτάσεων στον χρόνο», κάτι που, όπως παρατηρούν οι αρμόδιοι, «είναι θέμα πολιτικών αποφάσεων».
Παρά τη «θολή» εικόνα που εκπέμπεται από στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ για ζητήματα αιχμής, όπως το όριο φορολόγησης της ακίνητης περιουσίας κ.τ.λ., κορυφαίοι παράγοντες, όπως ο κ. Δραγασάκης, θεωρούν ότι «η εικόνα που έχει δοθεί αδικεί τη δουλειά που έγινε γιατί σε όλα τα ζητήματα υπάρχουν ισχυροί κοινοί τόποι, κοινές αντιλήψεις και κοινές θέσεις», αν και παραδέχονται ότι «υπάρχουν και θέματα που χρήζουν περαιτέρω συζήτησης». Σε κάθε περίπτωση, το στοιχείο που υπογραμμίζεται με έμφαση είναι ότι γίνεται μια σοβαρή προσπάθεια ώστε «να εμπεδωθεί μια νέα διαδικασία κατάρτισης προγραμμάτων και συζήτησης με την κοινωνία που πλήττεται βάναυσα από την ακραία πολιτική λιτότητας στο πλαίσιο των μνημονιακών δεσμεύσεων». Πάντως δεν παραλείπουν να σημειώσουν με νόημα ότι «η πολιτική είναι συνάρτηση με τον χρόνο» και άρα «πρέπει να πούμε τι θα κάνουμε τις πρώτες 100 ημέρες, τους πρώτους δέκα μήνες, τα πρώτα δέκα χρόνια».
Από τα κορυφαία θέματα που περιλαμβάνει η προγραμματική «ατζέντα» του ΣΥΡΙΖΑ είναι εκείνο της διαχείρισης των «κόκκινων δανείων». Το σχέδιο που βρίσκεται υπό διαβούλευση αποσκοπεί στον δίκαιο επιμερισμό του κόστους διαχείρισης του ιδιωτικού χρέους μεταξύ τραπεζών, Δημοσίου και δανειοληπτών ανάλογα με την πραγματική δυνατότητα αποπληρωμής και με αναδιανεμητικό χαρακτήρα και κοινωνικά κριτήρια ως προς τις προτεινόμενες ελαφρύνσεις, από τις οποίες θα αποκλείονται οι έχοντες.
Στελέχη του κόμματος που επεξεργάστηκαν τις προγραμματικές κατευθύνσεις για τη διαχείριση των «κόκκινων δανείων» επισημαίνουν ότι το πρόβλημα «δεν είναι μόνο σοβαρό για αυτούς που έχουν χρέη αλλά για όλη την κοινωνία και την οικονομία». «Θέλουμε να εξασφαλίσουμε ότι θα υπάρξει μια ελάφρυνση από αυτό το πρόβλημα ως ένα από τα πολλά μέτρα που προτείνουμε για να υπάρξει ένας πρώτος κύκλος ανασυγκρότησης της οικονομίας, αυτό που λέμε ανάκαμψη» σημειώνουν. Και διευκρινίζουν: «Αυτό που ενδιαφέρει τον κόσμο, αυτόν που χρωστάει και έχει το σπίτι του σε εκκρεμότητα, είναι να μπορεί να νιώθει σίγουρος ότι θα σωθεί το σπίτι του. Θέλουμε ακριβώς να πείσουμε τον κόσμο αυτόν ότι η πρώτη κατοικία του θα διασφαλιστεί».
Νέα σεισάχθεια
Η φιλοσοφία που διέπει τις επεξεργασίες του ΣΥΡΙΖΑ είναι «να επιτρέψουμε στον κάθε άνθρωπο να εξυπηρετεί το δάνειό του με βάση τη σημερινή του δυνατότητα», όπως υπογραμμίζει αρμόδιος παράγοντας, εξηγώντας ότι «δεν είναι λογικό από κάποιον που συνήψε ένα δάνειο όταν είχε αποδοχές άλφα να ζητείται να εξυπηρετεί το δάνειό του σαν να μην έχει επέλθει η καταστροφή που έχει επέλθει». Ετσι, σημειώνει, «σε περιπτώσεις όπου αποδεδειγμένα δεν υπάρχει περίπτωση να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους οι σκέψεις που υπάρχουν είναι είτε να δίνονται μακρές περίοδοι χάριτος είτε να αντιμετωπίζεται με αυστηρά κοινωνικά κριτήρια η διαγραφή του χρέους, δηλαδή μια νέα σεισάχθεια».
Αμεσο μέτρο για τη διαχείριση των «κόκκινων δανείων» είναι η προστασία της πρώτης κατοικίας με τη θεσμοθέτηση της απαγόρευσης των πλειστηριασμών και την απαγόρευση πώλησης των «κόκκινων δανείων» από τις τράπεζες ώσπου να αρχίσει να εφαρμόζεται το πλαίσιο ρύθμισης των ληξιπρόθεσμων οφειλών που προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ.
Κεντρικό στοιχείο της πρότασής του είναι η δημιουργία ενός ενδιάμεσου φορέα διαχείρισης του ιδιωτικού χρέους που θα αναλάβει τη θεσμοθέτηση και την εποπτεία εφαρμογής ενός «απλού, αποτελεσματικού, διαφανούς και κοινωνικά δίκαιου προγράμματος ρύθμισης» των «κόκκινων δανείων». Το πρόγραμμα αυτό θα είναι προσαρμοσμένο στις ανάγκες διαβίωσης και στις πραγματικές δυνατότητες αποπληρωμής των υποχρεώσεων των δανειοληπτών, το οποίο θα είναι δυνατόν να επεκταθεί και στη διαχείριση των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το Δημόσιο, τα ασφαλιστικά ταμεία και τις ΔΕΚΟ.

«Μας απασχολεί αν η διαχείριση του ιδιωτικού χρέους μπορεί να γίνει μέσα από τις τράπεζες, μέσω ενός κανονιστικού πλαισίου ή μέσω της δημιουργίας ενός ενδιάμεσου φορέα. Η πρότασή μας συνηγορεί υπέρ του ότι η ύπαρξη ενός ενδιάμεσου φορέα έχει πλεονεκτήματα»
τονίζεται αρμοδίως.
Ο ενδιάμεσος φορέας θα είναι δημοσίου ενδιαφέροντος και θα λειτουργεί με την μορφή οργανισμού ή ταμείου. Πρωταρχικός ρόλος του θα είναι να θεσμοθετήσει πρόγραμμα ρύθμισης που θα βασίζεται σε καθορισμένες αναγκαίες (ελάχιστες) δαπάνες αξιοπρεπούς διαβίωσης. Επίσης θα εποπτεύει την εφαρμογή του προγράμματος από τις τράπεζες.
Ιρλανδικό μοντέλο για τις δόσεις

Το θεσμικό περίγραμμα των προτάσεων που έχει επεξεργαστεί η αρμόδια ομάδα εργασίας προβλέπει τα εξής:

  • Απαγόρευση σε πιστωτικούς οργανισμούς ή στην εταιρεία προς την οποία έχει εκχωρηθεί η απαίτηση ή στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων να καταγγείλουν τη σύμβαση δανείου, να εκδώσουν διαταγές πληρωμής και να προβούν σε οποιαδήποτε πράξη αναγκαστικής είσπραξης ή εκτέλεσης των επίδικων απαιτήσεών τους ώσπου να ολοκληρωθεί η θεσμοθέτηση του πλαισίου ρύθμισης των κόκκινων δανείων.
  • Απαγόρευση για ένα διάστημα των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας ώστε να δοθεί το απαραίτητο χρονικό περιθώριο για την προετοιμασία των μηχανισμών που θα οριστικοποιήσουν και θα υλοποιήσουν το πρόγραμμα ρύθμισης των οφειλών.
  • Απαγόρευση τηλεφωνικών οχλήσεων από τις εισπρακτικές εταιρείες.
  • Διαγραφές των οφειλών για τις περιπτώσεις αντικειμενικής μόνιμης αδυναμίας αποπληρωμής, δηλαδή για χρέη που δεν υπάρχει καμία δυνατότητα να αποπληρωθούν, με βάση συγκεκριμένα κοινωνικά κριτήρια και με προτεραιότητα στις ευπαθείς και ευάλωτες κοινωνικές ομάδες (χρόνια ασθενείς, ανάπηροι, υπερήλικοι, μακροχρόνια άνεργοι, οικογένειες που δεν έχουν ούτε έναν εργαζόμενο, οικογένειες με μόνη κατοικία, δηλαδή όχι μόνο κύρια αλλά μοναδική).
  • Περικοπή των δόσεων αποπληρωμής των δανείων ώστε σε καμία περίπτωση να μη θίγεται το καθορισμένο όριο των αναγκαίων (ελάχιστων) δαπανών διαβίωσης.
  • Διαχωρισμός των δανείων σε μέρη που μπορούν να αποπληρώνονται άμεσα και σε μέρη που θα παγώσουν για μια πενταετία ή δεκαετία κατά την οποία δεν θα χρεώνονται επιπλέον τόκοι στις οφειλές. Με τη λήξη της περιόδου χάριτος θα επανεξετάζεται η δυνατότητα αποπληρωμής των δανειακών υποχρεώσεωv (ιρλανδικό μοντέλο).
  • Μη επιβάρυνση οφειλής με τόκους υπερημερίας.
  • Εκλογίκευση των επιτοκίων.
  • Αποφυγή άμεσης καταχώρισης της ζημιάς στις τράπεζες έτσι ώστε να υπάρχει η δυνατότητα ομαλότερης λογιστικής διαχείρισης των διαγραφών που θα γίνουν.
  • Για τους δανειολήπτες θα θεσπιστεί και η δυνατότητα για επαναγορά των δανείων που θα έχουν μεταβιβαστεί στον ενδιάμεσο φορέα με σημαντική έκπτωση.
  • Διαγραφή του υπολοίπου του δανείου που σχετίζεται με το περιουσιακό στοιχείο στις περιπτώσεις που θα καταλήξουν σε κατασχέσεις, εφόσον ο δανειολήπτης επιλέξει να χάσει την περιουσία του ή δεν μπορεί να ενταχθεί σε καμία από τις περιπτώσεις διαχείρισης των οφειλών του.
  • Επίσης, ξεχωριστό ρυθμιστικό πλαίσιο προβλέπεται για τα χρέη των επιχειρήσεων στο επίκεντρο του οποίου βρίσκεται η θέσπιση αντικειμενικών κριτηρίων για τη βιωσιμότητα των σχεδίων αναδιάρθρωσης των επιχειρήσεων που θα γίνει από τον ενδιάμεσο φορέα σε συνεργασία με τους εκπροσώπους των επιχειρήσεων και τις τράπεζες.

Διαχείριση κόστους
  • Οι ρυθμίσεις οφειλών που θα κάνουν οι τράπεζες θα προβλέπουν τη δυνατότητα απόσχισης και παγώματος μέρους του δανείου για μια πενταετία ή δεκαετία, χωρίς διαγραφή από το χαρτοφυλάκιο των τραπεζών, επιφέροντας όχι επισφάλειες αλλά κάποιες πρόσθετες προβλέψεις που είναι δυνατόν να απορροφηθούν από τις τράπεζες.
  • Οι τράπεζες θα προχωρούν σε κάποιες διαγραφές οφειλών άμεσα, ανάλογα με τα περιθώρια και την κεφαλαιακή επάρκειά τους. Για αυτό θα θεσμοθετηθεί η δυνατότητα απορρόφησης των ζημιών λόγω αυτών των διαγραφών σταδιακά σε βάθος δεκαετίας, ενώ για τις διαγραφές των επιχειρηματικών οφειλών θα υπάρχει η δυνατότητα χρήσης του αναβαλλόμενου φόρου ή άλλων ελαφρύνσεων που θα θεσμοθετηθούν.
  • Οι υπόλοιπες οφειλές που δεν μπορούν να ενταχθούν σε καμία από τις παραπάνω περιπτώσεις θα μεταβιβάζονται στον φορέα διαχείρισης.

Ο Φορέας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους
  • Προβλέπεται να υπαχθεί στο ΤΧΣ και θα έχει τον ρόλο της εποπτείας των bad banks και των διευθύνσεων εμπλοκών ή διαχείρισης προβληματικών δανείων που έχουν ήδη δημιουργηθεί σε κάθε τράπεζα.
  • Οι οφειλές που δεν μπορούν να αποπληρωθούν στο σύνολό τους και δεν υπάρχει η δυνατότητα να ρυθμιστούν από τις τράπεζες θα μεταβιβαστούν στον φορέα (σε συμφωνία με τις τράπεζες).
  • Η αξία των μεταβιβαζόμενων δανείων δεν θα είναι η ονομαστική αλλά θα ορίζεται από τον φορέα λαμβάνοντας υπόψη το ποσό της ζημιάς που έχει ήδη καταχωριστεί στους ισολογισμούς των τραπεζών, αλλά και την αποτίμηση της αξίας αυτών των δανείων στην αντίστοιχη αγορά. Δηλαδή, όπως αναφέρεται, θα υπάρξει ένα discount για τα δάνεια ανάλογα με την κατηγορία και τις διασφαλίσεις. Στις τράπεζες θα δοθεί η δυνατότητα καταχώρισης της ζημιάς όχι άμεσα αλλά σε χρονικό διάστημα δεκαετίας.
  • Η μεταβίβαση των προβληματικών δανείων από τις τράπεζες στον φορέα μπορεί να γίνει με τρόπους που έχουν εφαρμοστεί διεθνώς και δεν επιφέρουν επιπρόσθετες ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών ούτε καταβολή μετρητών από το Ελληνικό Δημόσιο αλλά με τιτλοποίηση των προβληματικών δανείων με την έκδοση τίτλων ή υποσχετικών που θα επιδιωχθεί να γίνει με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου (ΤΧΣ) και θα στηριχθεί στην ποιότητα των δανείων, καθώς τα περισσότερα είναι ενυπόθηκα σε αστικά ακίνητα.
  • Η εξασφάλιση των πόρων για την κάλυψη του κόστους των διαγραφών των «κόκκινων δανείων» θα γίνει είτε μέσω του ΤΧΣ, που διαθέτει υπόλοιπο από το πακέτο των 50 δισ. ευρώ για τη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος, είτε με άλλους τρόπους (π.χ., έκδοση ομολόγων ή τίτλων). n Θα προηγηθεί έλεγχος των «κόκκινων» τραπεζικών οφειλών για κάθε περίπτωση χωριστά προκειμένου να αποφευχθούν περιπτώσεις διακριτικής μεταχείρισης δανειοληπτών που δεν αποπληρώνουν τα δάνειά τους ενώ έχουν τη δυνατότητα να το κάνουν.
Οι βασικές κατευθύνσεις

Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ περιλαμβάνει τις εξής οφειλές:

  • Ολα τα «κόκκινα δάνεια» που έχουν υποθήκη πρώτη κατοικία και αγροτικές ιδιοκτησίες μικροκαλλιεργητών.
  • Θα αφορά ιδιώτες με στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια, αγρότες με μικρά αγροτικά δάνεια, εμπόρους, ελεύθερους επαγγελματίες, μικρομεσαίες επιχειρήσεις και μικρές αγροτικές εκμεταλλεύσεις.
  • Θα υπαχθούν και οφειλές προς άλλους φορείς όπως Δημόσιο, ασφαλιστικά ταμεία, ΔΕΚΟ κ.τ.λ., ενώ θα συμπεριληφθούν και τα «κόκκινα» στεγαστικά δάνεια του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, καθώς και τα δάνεια των εκκαθαριστών των bad banks.
  • Θα διαχωριστούν οι καθυστερημένες οφειλές των επιχειρήσεων οι οποίες θα αντιμετωπιστούν ξεχωριστά στο πλαίσιο του ενδιάμεσου φορέα.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ